Uchwała Nr 891/XLI/14 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia

UCHWAŁA NR 891/XLI/14
SEJMIKU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
z dnia 30 czerwca 2014 roku
o zmianie uchwały Sejmiku Województwa Pomorskiego w sprawie Zaborskiego
Parku Krajobrazowego
Na podstawie art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca o samorządzie województwa (tekst jednolity: Dz. U. z
2013 r. poz. 596) i art. 16 ust. 3 oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 627).
Sejmik Województwa Pomorskiego uchwala co następuje:
§1
W uchwale nr 144/VII/11 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 27 kwietnia 2011 r. w
sprawie Zaborskiego Parku Krajobrazowego wprowadza się następujące zmiany:
1) w § 4 ust. 3 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3. stosowania pomocniczych silników spalinowych o mocy do 10 KM na jachtach żaglowych na
odcinku rzeki Brdy o długości 50 m poniżej mostu zwodzonego w miejscowości Małe Swornegacie
w kierunku Jez. Długiego, w okresie od 1 maja do 30 września.”
§2
Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od opublikowania w Dzienniku Urzędowym
Województwa Pomorskiego.
§3
Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Województwa Pomorskiego.
Przewodniczący
Sejmiku Województwa Pomorskiego
Jan Kleinszmidt
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst
jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 596) i art. 16 ust. 3 oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia
2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 627) Sejmik Województwa
określa w drodze uchwały zakazy właściwe dla danego parku krajobrazowego wynikające z potrzeb
jego ochrony.
W związku z kompetencjami Sejmiku Województwa, Starosta Chojnicki przekazał wniosek
Chojnickiego Klubu Żeglarskiego o zmianę uchwały nr 144/VII/11 Sejmiku Województwa
Pomorskiego z dnia 27 kwietnia 2011 r. w sprawie Zaborskiego Parku Krajobrazowego poprzez
dopuszczenie stosowania pomocniczych silników spalinowych na jachtach żaglowych na odcinku
rzeki Brdy w Małych Swornychgaciach.
Powiat Chojnicki w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa
Pomorskiego na lata 2007-2013 zrealizował projekt pn. „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej
powiatu chojnickiego poprzez budowę mostu zwodzonego w miejscowości Małe Swornegacie
w ramach programu Kaszubska Marszruta”. Celem budowy mostu było ożywienie turystyki
żeglarskiej na jeziorze Długim i Karsińskim, poprzez umożliwienie przepłynięcia większych
jachtów kabinowych na jezioro Długie i Karsińskie, co dotychczas było niemożliwe ze względu na
nisko położony już nieistniejący most w Małych Swornychgaciach.
Mała szerokość Brdy na tym odcinku oraz silny nurt rzeki, który nie układa się prostopadle do
mostu lecz na skos, w znaczący sposób utrudnia bezpieczne przepłynięcie tego odcinka rzeki.
Jachty żaglowe, które sterowane są ręcznie, tracą manewrowość i w konsekwencji mogą uderzać w
belki odbojowe, co stanowi poważne zagrożenie dla osób przebywających na pokładzie. W związku
z powyższym, możliwość stosowania silników spalinowych na proponowanym odcinku wpłynie
znacząco na poprawę bezpieczeństwa oraz spowoduje bezkolizyjne przepłynięcie tego fragmentu
rzeki.
Zgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody, w uchwale sejmiku województwa określa
się szczególne cele ochrony parku oraz zakazy właściwe dla danego parku, zawarte w art. 17 ust. 1
ustawy, wynikające z potrzeb jego ochrony. Przepisy art. 17 ust. 1 stanowią wzorzec zakazów,
które mogą być wprowadzone na terenie parku krajobrazowego. Ustawodawca dał możliwość
dostosowania ograniczeń do lokalnych uwarunkowań, pod warunkiem zapewnienia dalszej ochrony
tego obszaru. Po analizie potencjalnego wpływu użycia silników spalinowych o mocy do 10 KM na
jachtach żaglowych na przedmiotowym fragmencie rzeki Brdy na szczególne cele ochrony parku
stwierdzono, iż odstępstwo to nie wpłynie negatywnie na ochronę obszaru parku krajobrazowego i
jego wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych w celu zachowania oraz popularyzacji
tych wartości oraz na realizację szczególnych celów ochrony zawartych w uchwale.
Odcinek rzeki Brdy, którego dotyczy zmiana uchwały sejmiku, położony jest ponadto na
obszarze Natura 2000 Wielki Sandr Brdy PLB 220001. W związku z tym przeanalizowano
potencjalny wpływ użycia pomocniczych silników spalinowych o mocy do 10 KM na jachtach
żaglowych na cele ochrony obszaru Natura 2000.
Przedmiotem ochrony na terenie obszaru Natura 2000 Wielki Sandr Brdy są gatunki ptaków z
załącznika I Dyrektywy Ptasiej, tj, kania ruda, łabędź krzykliwy, bielik, żuraw, puchacz, lelek
kozodój, zimorodek oraz regularnie występujące ptaki migrujące nie wymienione w Załączniku I
Dyrektywy Ptasiej, tj. gągoł, nurogęś i brodziec piskliwy. Zgodnie z mapą rozmieszczenia
gatunków ptaków – przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000, będącej częścią Projektu Planu
Zadań Ochronnych obszaru Natura 2000 Wielki Sandr Brdy PLB 220001 w województwie
pomorskim, w sąsiedztwie mostu zwodzonego w miejscowości Małe Swornegacie bytują takie
gatunki jak: dzięcioł czarny, gągoł i włochatka.
Gągoł jest gatunkiem występującym głównie na Jez. Charzykowskim, choć wielokrotnie
przemieszcza się między Jez. Charzykowskim i Długim nad lądem. Gniazduje w lesie lub w
zadrzewieniach nadwodnych, obfitujących w dziuple wykute przez dzięcioła czarnego. W obrębie
mostu zwodzonego dotychczas nie zaobserwowano gągołów z młodymi. Zabezpieczeniem dla tego
gatunku jest obecność szerokiego pasa trzcin na Brdzie i sąsiednich jeziorach, które są dogodnym
miejscem schronienia. Dzięcioł czarny oraz włochatka nie są natomiast gatunkami ściśle
związanymi ze środowiskiem wodnym, w związku z czym nie będą wykazywały negatywnych
reakcji na obecność łodzi żaglowych napędzanych silnikami spalinowymi o mocy do 10 KM.
W związku z budową mostu zwodzonego w miejscowości Małe Swornegacie, na
wnioskodawcę nałożono również monitoring ornitofauny przez okres przynajmniej 3 lat od dnia
oddania obiektu do użytkowania z uwzględnieniem okresu lęgowego, jak i okresu migracji i
zimowania ptaków, w celu obserwacji zmian w wykorzystaniu terenu przez ornitofaunę. Zgodnie z
wynikami monitoringu za 2013 r. w trzcinowiskach w pobliżu mostu zaobserwowano w okresie
lęgowym w maju i w czerwcu następujące gatunki: krzyżówkę, gągoła, łabędzia niemego, nurogęś,
krakwę, perkoza dwuczubowego, trzciniaka, kukułkę, kopciuszka, mewę śmieszkę i dzięcioła
czarnego. W późniejszym okresie od sierpnia do września zaobserwowano kormorana, zimorodka i
kokoszkę. Gągoł, nurogęś, dzięcioł czarny i zimorodek stanowią przedmioty ochrony w obszarze
Natura 2000, a pozostałe gatunki objęte są ochroną na mocy przepisów ustawy o ochronie przyrody
z dnia 16 kwietnia 2004 r. Wyjątkiem są krzyżówka i łyska, które znajdują się na liście gatunków
zwierząt łownych na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r.
Potencjalne oddziaływanie związane z proponowaną zmianą uchwały może dotyczyć gatunków
wodnych, takich jak: nurogęś, łabędź niemy, krakwa, perkoz dwuczuby, trzciniak, zimorodek,
kormoran, kokoszka, łyska oraz krzyżówka. W 2013 r. na Brdzie obserwowano żerującą samicę
nurogęsi z pięcioma młodymi, ale gniazda nie odnaleziono. Gatunek ten gniazduje w lesie lub w
zadrzewieniach nadwodnych, obfitujących w dziuple wykute przez dzięcioła czarnego, który ma
swój rewir na cyplu wcinającym się w Jez. Charzykowskie – w odległości 50-100 m od mostu (w
miejscu gdzie nie obowiązuje zakaz używania silników spalinowych). Ponadto zaobserwowano na
Brdzie kokoszkę z dwoma młodymi (jednak nie odnaleziono gniazd na Brdzie) oraz łyski – parę z
trzema młodymi, które gniazdują w szuwarach na Jez. Charzykowskim i Długim. W trzcinowiskach
na Jez. Charzykowskim, w odległości ok. 130 m od mostu, zlokalizowano gniazdo łabędzia
niemego. Gatunek ten nie wykazuje jednak lęku przed człowiekiem. Gatunki te bytują głównie w
trzcinowiskach na Jeziorze Charzykowskim, na którym nie obowiązuje zakaz używania silników
spalinowych, w związku z czym proponowana zmiana nie spowoduje istotnego wzrostu presji na
ptaki w stosunku do dotychczasowego stanu.
Ponadto w szuwarach trzcinowych na Jez. Charzykowskim i Długim gniazduje perkoz
dwuczuby, trzciniak i krzyżówka. Poza okresem lęgowym sporadycznie obserwowany jest
zimorodek, którego najbliższe znane stanowiska lęgowe znajdują się w dolinie rzeki Chociny oraz
na Brdzie, na odcinku od Ciecholewa do Jez. Charzykowskiego i licznie występujące kormorany,
żerujące na Jez. Charzykowskim i Długim (najbliższe stanowisko lęgowe kormorana znajduje się
nad Jez. Somińskim).
W 2013 r. odnotowano także sześć zajętych gniazd dymówki pod konstrukcją mostu. Jest to
jeden z mniej płochliwych gatunków ptaków, szukający obecności człowieka, którego obiekty
ułatwiają mu wydanie na świat potomstwa. Zaobserwowano również oknówki żerujące na Brdzie,
w szczególności na Jez. Charzykowskim w pobliżu przystani rybackiej. Gatunek ten nie jest
płochliwy, co potwierdza zakładanie przez niego gniazd w obrębie zabudowań ludzkich. W
odniesieniu do tych gatunków ptaków, stosowanie pomocniczych silników spalinowych o mocy do
10 KM na jachtach żaglowych nie będzie stanowiło dla nich zagrożenia.
Dla większości gatunków kluczowe znaczenie mają siedliska szuwarowe na jeziorach oraz w
dolinie Brdy. Są one niezbędne do bytowania ptaków w pobliżu mostu i na rzece. Dla niektórych
jest to miejsce rozrodu, inne mogą się tam schronić w razie ewentualnego płoszenia
spowodowanego przepływającymi żaglówkami czy kajakami. Umożliwienie użycia pomocniczych
silników spalinowych na jachtach żaglowych pozwoli na sprawne i bezkolizyjne przepłynięcie tego
odcinka Brdy, bez potrzeby zatrzymywania się i kotwiczenia w pobliżu pasów trzcin.
Stosowanie silników spalinowych na łodziach żaglowych nie spowoduje istotnego wzrostu
presji na ptaki w stosunku do dotychczasowego stanu. Sama obecność człowieka na wodzie
wywiera wpływ na ptaki, zwłaszcza gatunki, które charakteryzuje duży dystans ucieczki. Efekt
płoszenia ptaków dotychczas i tak występował. Brda na tym fragmencie była i jest użytkowana
przez żeglarzy i kajakarzy do przemieszczania się między jeziorami Charzykowskim i Długim.
Uruchomienie nowego mostu umożliwia jedynie przepływanie większym jednostkom oraz ułatwia
przepływanie tym, które dotychczas korzystały z tego fragmentu rzeki. Potencjalny wpływ na ptaki
dotyczył będzie jedynie przedmiotowego 50 metrowego odcinka Brdy za mostem zwodzonym,
gdzie i tak generowany jest hałas z przebiegającej tamtędy drogi powiatowej – zarówno z uwagi na
przejeżdżające samochody jak i ruch ludzi na samym moście.
Poza gatunkami ściśle związanymi z wodą, notowano pospolite gatunki takie jak: kwiczoł,
rudzik, bogatka, wrona siwa, zięba czy dzięcioł duży – na pobliskich drzewach. Gatunki te nie będą
wykazywały negatywnych reakcji na obecność łodzi żaglowych napędzanych silnikami
spalinowymi o mocy do 10 KM.
Analizując potencjalny wpływ użycia pomocniczych silników spalinowych o mocy do 10 KM
na jachtach żaglowych, odniesiono się również do ptaków zimujących na tym fragmencie Brdy.
Niezamarzający odcinek rzeki Brdy między Jez. Charzykowskim i Długim stanowi miejsce
zimowej koncentracji łabędzia krzykliwego, a także łyski, krzyżówki i łabędzia niemego.
Sporadycznie obserwowane są: perkoz, perkozek, czapla biała, gągoł, kormoran i bielik.
Funkcjonujący od 2013 r. most zwodzony umożliwia ruch łodzi żaglowych między jeziorami
Charzykowskim i Długim, w okresie od 1 maja do 30 września każdego roku. Przy zachowaniu
obowiązującego harmonogramu pracy mostu, zaproponowana zmiana uchwały Sejmiku nie będzie
stanowiła zagrożenia dla zimujących ptaków na analizowanym odcinku rzeki Brdy. Taka ocena
została również zawarta w opinii ornitologicznej w raporcie o oddziaływaniu na środowisko
wykonanego w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach dla projektu „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej powiatu chojnickiego
poprzez budowę mostu zwodzonego w miejscowości Małe Swornegacie w ramach programu
Kaszubska Marszruta”.
W odniesieniu do przebiegu korytarzy ekologicznych obszar Natura 2000 Wielki Sandr Brdy
PLB 220001 położony jest w zachodniej części jednego z ważniejszych korytarzy migracji dużych
ssaków wyznaczonych dla obszaru Polski, znajdującym się na terenie Pomorza. Jest to korytarz
Kaszubski Południowy (GKPn-13), obejmujący swym zasięgiem duże kompleksy leśne Borów
Tucholskich i Równiny Charzykowskiej. Na analizowanym odcinku rzeki Brdy nie obserwowano
jednak migracji dużych ssaków. Korytarze migracji ssaków mają mniejsze znaczenie dla
przemieszczania się ptaków. Jednak ze względu na lokalizację wzdłuż doliny rzecznej z licznymi
mokradłami oraz znaczne zalesienie może stanowić dogodne miejsce tranzytowe, ułatwiające
migracje. Zaborski Park Krajobrazowy oraz obszar Natury 2000 Wielki Sandr Brdy nie leżą jednak
na żadnej istotnej trasie migracyjnej ptaków. Wędrówka jesienna oraz wiosenna w tym miejscu
odbywa się szerokim frontem, jest zauważalna, jednak nie jest to miejsce kluczowe na trasie
przelotu.
Pod względem hydrologicznym i możliwości migracji organizmów wodnych obszar odznacza się
znaczącą liczbą możliwych powiązań z otoczeniem. Występujące tu jeziora są przepływowe, co
stwarza dogodne warunki do przemieszczania się organizmów. Dolina rzeki Brdy na analizowanym
obszarze stanowi miejsce, które lokalnie wykorzystują ptaki wodno-błotne do migracji. Prowadzone
obserwacje potwierdzają jednak, że funkcjonowanie mostu zwodzonego oraz zwiększony ruch
turystyczny związany z obecnością łodzi żaglowych na rzece, nie stanowi bariery dla
przemieszczania się ptaków. Migracje odbywają się na większych wysokościach, więc stosowanie
pomocniczych silników spalinowych o mocy do 10 KM na jachtach żaglowych, nie będzie
stanowiło dla nich zagrożenia.
Funkcjonowanie nowego mostu powoduje, że ruch na rzece jest skoncentrowany głównie w
czasie jego otwarcia. Zgodnie z harmonogramem przyjętym przez zarządzającego obiektem, a więc
Powiat Chojnicki, w 2013 r. był to okres od 1 maja do 30 września. Most jest podnoszony cztery
razy w ciągu dnia w godz.: 9:00, 12:00, 16:00 i 19:00. Za każdym razem przeprawa trwa około 20
minut. Konsekwencją uruchomienia nowego mostu jest zatem ograniczenie czasu presji na ptaki
bytujące na Brdzie. Ponadto, jedną z wytycznych zawartych w postanowieniu dotyczącym
uzgodnienia realizacji przedsięwzięcia polegającego na budowie mostu zwodzonego w
miejscowości Małe Swornegacie w ramach projektu „Zwiększenie atrakcyjności turystycznej
powiatu chojnickiego poprzez budowę mostu zwodzonego w miejscowości Małe Swornegacie w
ramach projektu programu Kaszubska Marszruta” jest nawiązanie współpracy zarządcy terenu z
służbami WOPR i Policji w sprawie zachowania płynności ruchu na rzece Brdzie. Przedmiotowa
zmiana uchwały pozwoli na bezkolizyjne przepłynięcie tego odcinka rzeki Brdy, a w konsekwencji
na zachowanie płynności ruchu.
W odniesieniu do zidentyfikowanych w projekcie Planu Zadań Ochronnych obszaru Natura
2000 Wielki Sandr Brdy PLB 220001 w województwie pomorskim, istniejących i potencjalnych
zagrożeń dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i
zwierząt i ich siedlisk, będących przedmiotami ochrony w obszarze Natura 2000, za jedne z
głównych zagrożeń dla wymienionych gatunków ptaków uznano motorowe sporty wodne. Należy
mieć jednak na uwadze, że zniesienie zakazu używania silników spalinowych na jachtach
żaglowych nie ma na celu dopuszczenia uprawiania sportów motorowodnych. Możliwość użycia
silnika spalinowego na tym konkretnym, oznakowanym odcinku Brdy ma jedynie umożliwić
bezpieczne i płynne jego przepłynięcie.
Podstawowe siedliska ptaków na analizowanym terenie to szuwar trzcinowy (trzciniaki,
perkozy, łabędzie, kokoszki), wilgotne łąki turzycowe i zarośla ziołorośli (kaczki), zadrzewienia
(wiele gatunków, w tym gągoł i nurogęś) i zakrzaczenia (wiele gatunków ptaków, w tym także
związane z siedliskami podmokłymi), a także konstrukcja mostu (dymówka, oknówka). Nad samą
Brdą brak jest wystarczająco rozległych płatów szuwaru trzcinowego, by stanowiły one siedlisko
gniazdowe perkoza dwuczubego, łyski i innych dużych ptaków związanych z tym siedliskiem. W
płatach szuwaru trzcinowego, występującego przy brzegach omawianego odcinka rzeki, gniazduje
trzciniak. Dla zachowania możliwości występowania tego gatunku w tym miejscu należy nie
dopuścić do zniszczenia płatów szuwarów. Należy także unikać niekontrolowanego przybijania
łodziami do brzegów rzeki w miejscach, gdzie płaty szuwarów występują. Stosowanie silników
spalinowych wyłącznie na proponowanym odcinku wpłynie znacząco na poprawę bezpieczeństwa
ludzi i mienia oraz umożliwi bezkolizyjne przepłynięcie tego fragmentu rzeki. Spowoduje to
skrócenie czasu obecności człowieka na rzece oraz pozwoli na sprawne pokonanie Brdy, w tym na
uniknięcie niekontrolowanego wpływania w trzciny, wynikającego z trudności związanych z
pokonaniem silnego nurtu rzeki. Szuwary trzcinowe umożliwiają ponadto schronienie dla ptaków w
razie ewentualnego płoszenia spowodowanego przepływającymi żaglówkami czy kajakami.
Wilgotne łąki turzycowe występują przede wszystkim nad brzegami jezior, a płaty ziołorośli
pokrywają tereny leżące poza korytem rzeki, w związku z czym przedmiotowa zmiana uchwały nie
będzie wykazywała oddziaływania na te siedliska.
W trakcie analizy pod uwagę wzięto również wpływ na walory krajobrazowe Zaborskiego
Parku Krajobrazowego oraz na siedliska przyrodnicze, rośliny i grzyby. Według klasyfikacji
typologicznej krajobrazu Polski Kondrackiego Zaborski Park Krajobrazowy leży w strefie
krajobrazów młodoglacjalnych w typie: pojeziernym sandrowym i den dolinnych. Ze względu na
stopień przekształcenia, znaczną część krajobrazu opisywanego obszaru można uznać za naturalną,
czyli taką, gdzie występują ślady działalności człowieka, ale równowaga ekologiczna nie jest
zaburzona. Zaproponowana zmiana uchwały sejmiku nie będzie miała wpływu na chronione w
Zaborskim Parku Krajobrazowym krajobrazy związane z rynnami jeziornymi oraz dolinami
rzecznymi Brdy i jej dopływów.
Odcinek rzeki Brdy między Jez. Charzykowskim i Długim jest ciekiem łączącym dwa jeziora
eutroficzne. Roślinność występująca na analizowanym odcinku rzeki zdominowana jest przez
zbiorowiska szuwaru właściwego, z niewielkim udziałem nymfeidów (grzybienie białe Nymphaea
alba i rdest ziemnowodny Polygonum amphibium), które w strefowym układzie roślinności
skompleksowane są z płatami szuwaru właściwego, stąd nie wchodzą one w kolizję z
przepływającymi łodziami. Roślinność podwodną stanowią pospolite gatunki jeziorne.
Przedmiotowy odcinek rzeki nie został sklasyfikowany jako chronione siedlisko przyrodnicze, w
korycie rzeki nie odnotowano również roślin i grzybów gatunków chronionych (z wyjątkiem
grzybieni białych, które objęte są ochroną częściową).
W celu zapewnienia skutecznej ochrony tego obszaru, zostaną również podjęte działania
minimalizujące potencjalne oddziaływanie proponowanej zmiany uchwały na chronione gatunki
ptaków, polegające na ustawieniu przez Zaborski Park Krajobrazowy tablic informujących o
możliwości użycia silnika spalinowego wyłącznie na wskazanym odcinku Brdy. Ponadto na
tablicach informacyjnych zostanie umieszczony spis zasad właściwego korzystania z tego obszaru,
tj. zachowanie szczególnej ostrożności i ograniczenie hałasu w okresie lęgowym ptaków oraz nie
wpływanie łodziami żaglowymi w pobliskie szuwary.
Niniejsza uchwała zmienia dotychczasowe odstępstwa od zakazu używania łodzi motorowych i
innego sprzętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych. Obecnie zakaz nie dotyczy Jeziora
Charzykowskiego i używania łodzi o napędzie elektrycznym, o mocy do 5 KM, z wyłączeniem
jezior lobeliowych. Powyższe odstępstwa rozszerzono o odcinek rzeki Brdy o długości 50 m
poniżej mostu zwodzonego w miejscowości Małe Swornegacie w kierunku Jez. Długiego, w
okresie od 1 maja do 30 września.
Ustalenia przyjęte niniejszą uchwałą pozwalają na racjonalną ochronę przedmiotowego terenu
przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa osób korzystających z żeglugi w granicach
Zaborskiego Parku Krajobrazowego. Wprowadzenie przedmiotowego odstępstwa nie wpłynie
negatywnie na cele ochrony tego obszaru.
Wobec powyższego podjęcie niniejszej uchwały jest zasadne.