modułowy program nauczania technik elektroniki medycznej 322[18]

Transkrypt

MINISTERSTWO
EDUKACJI i NAUKI
MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI
322[18]/ZSZ/MEiN/2006.
MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA
TECHNIK ELEKTRONIKI MEDYCZNEJ 322[18]
Zatwierdzam
Minister Edukacji i Nauki
Warszawa 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Autorzy:
mgr inż. Ryszard Zankowski
mgr inż. Ryszard Kowski
mgr inż. Karolina Kałużna
Recenzenci:
prof. dr hab. Eugeniusz Rokita
dr inż. Krystian Rudzki
Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł
1
Spis treści
I.
II.
III.
Wprowadzenie
Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w
zawodzie
1. Opis pracy w zawodzie
2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego
Plany nauczania
Moduły kształcenia w zawodzie
1. Badanie obwodów elektrycznych
Przygotowanie do bezpiecznej pracy
Badanie obwodów prądu stałego
Badanie obwodów prądu przemiennego i urządzeń
elektrycznych
Analizowanie działania oraz stosowanie podstawowych
maszyn i urządzeń elektrycznych
2. Pomiary parametrów elementów i układów
elektronicznych
Wykonywanie montażu układów analogowych
Wykonywanie montażu układów cyfrowych
Badanie elementów i układów automatyki
3. Technologie i konstrukcje mechaniczne
Korzystanie z dokumentacji technicznej
Dobieranie materiałów i montowanie elementów
konstrukcyjnych
4. Podstawy diagnostyki i terapii
Analizowanie funkcjonowania organizmu człowieka
Analizowanie praw i zjawisk fizyki wykorzystywanych
w medycynie
Stosowanie metod diagnostycznych i terapeutycznych
w medycynie
5. Obsługa i nadzorowanie aparatury medycznej
Instalowanie i uruchamianie aparatury medycznej
Badanie i naprawa aparatury medycznej
Wykonywanie dokumentacji aparatury medycznej
6. Informatyka medyczna
Montowanie sprzętu komputerowego
i instalowanie oprogramowania medycznego
Obsługiwanie baz danych medycznych i pomocniczego
oprogramowania medycznego
2
4
6
6
8
16
18
18
20
23
28
33
36
38
42
46
50
52
57
62
65
69
73
78
81
86
90
94
96
100
7.
8.
Podstawy działalności zawodowej
Kształtowanie umiejętności interpersonalnych
Organizowanie pracy zgodnie z przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy
Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki
w ochronie zdrowia
Praktyka zawodowa
Planowanie organizacji pracy w zakładzie leczniczodiagnostycznym
Obsługiwanie i nadzorowanie aparatury w pracowni
diagnostyki obrazowej
terapii
3
104
107
111
115
119
121
124
126
Wprowadzenie
Modułowy program nauczania dla zawodu Technik elektroniki
medycznej – 322[18] jest przeznaczony do realizacji w dwuletniej lub
jednorocznej szkole policealnej dla młodzieży i dla dorosłych (w formie
stacjonarnej lub zaocznej).
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do
skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki
rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania
podstawowej wiedzy i umiejętności praktycznych oraz prezentowania
właściwych postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien
charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią,
zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także
umiejętnością oceny swoich możliwości. Realizacja programu nauczania
o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych celów.
Kształcenie zawodowe z wykorzystaniem programu modułowego,
poprzez powiązanie celów i materiału nauczania z procesem pracy
i zadaniami zawodowymi umożliwia:
− przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań
zawodowych na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone
zakresy umiejętności, wiedzy i postaw zawodowych,
− integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy,
− stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia,
pozwalającej na indywidualizację procesu nauczania.
Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że:
– preferowane są aktywizujące metody nauczania, które z jednej strony
wyzwalają aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny
uczącego się, z drugiej zaś zmieniają rolę nauczyciela w kierunku
doradcy, partnera, projektanta, organizatora i ewaluatora procesu
dydaktycznego,
− proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na osiąganie
konkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanych
umiejętności intelektualnych i praktycznych, które umożliwiają
wykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie,
− wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy
i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki
formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej,
− program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące się
w nim moduły i jednostki modułowe można aktualizować
(modyfikować, uzupełniać lub wymieniać) nie burząc konstrukcji
programu, po to by dostosowywać treści do zmieniających się
potrzeb rynku pracy, rozwoju nauki i technologii oraz predyspozycji
uczących się.
4
Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z „modułów
kształcenia w zawodzie” i odpowiadających im „jednostek modułowych”,
wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających
zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych
dla zawodu.
W strukturze programu wyróżnia się:
− założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,
− plany nauczania,
− programy modułów i jednostek modułowych.
Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz
jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych
i literaturę.
Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele
kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne,
wskazania metodyczne do realizacji programu nauczania oraz
propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia.
Dydaktyczna
mapa
programu
nauczania,
zamieszczona
w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie,
przedstawia schemat powiązań (korelacji) między modułami,
a jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona
ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanie
procesu dydaktycznego.
W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek
modułowych, który zawiera następujące elementy:
− symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją
zawodów szkolnictwa zawodowego,
− symbol literowy, oznaczający grupę modułów:
O – dla modułów ogólnozawodowych,
Z – dla modułów zawodowych,
S – dla modułów specjalizacji.
− cyfra arabska dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej
wyodrębnionej w module jednostki modułowej.
Przykładowy zapis kodowania modułu:
322[18].O1
322[18] – symbol cyfrowy dla zawodu: technik elektroniki medycznej,
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Badanie obwodów
elektrycznych.
Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
322[18]. O1.02
322[18] – symbol cyfrowy dla zawodu: technik elektroniki medycznej,
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: Badanie obwodów
elektrycznych.
02 – druga jednostka modułowa wyodrębniona w module O1: Badanie
obwodów prądu stałego.
5
I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia
w zawodzie
1. Opis pracy w zawodzie
Typowe stanowiska pracy
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik elektroniki medycznej
może podejmować pracę w:
– zespołach elektromedycznych w szpitalach, klinikach i przychodniach,
– zakładach naprawy sprzętu medycznego,
– serwisach firmowych aparatury medycznej,
– wytwórniach i serwisach sprzętu elektronicznego,
– zespołach konstrukcyjnych aparatury medycznej.
Zadania zawodowe
Zadania zawodowe technika elektronika obejmują:
– instalowanie elektronicznej aparatury medycznej,
– uruchamianie elektronicznej aparatury medycznej,
– współdziałanie w zespołach diagnostyczno-terapeutycznych w czasie
badań i zabiegów,
– nadzorowanie i kontrolowanie pracy sprzętu i elektronicznej aparatury
stosowanej do badań i zabiegów,
– wykonywanie pomiarów i testowanie elektronicznej aparatury
medycznej przed dopuszczeniem do użytku,
– posługiwanie się dokumentacją techniczną, serwisową i technicznoruchową,
– ocenianie stanu technicznego i naprawianie elektronicznej aparatury
medycznej.
Umiejętności zawodowe
W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć:
– korzystać z wiedzy z zakresu podstaw anatomii i fizjologii człowieka,
– charakteryzować sygnały biologiczne i ich systematykę,
– wskazywać punkty przyłożeń elektrod i czujników w badaniach
diagnostycznych i zabiegach terapeutycznych,
– rozróżniać techniki diagnostyczne i terapeutyczne stosowane
w medycynie,
– posługiwać się techniką komputerową i teletransmisji sygnałów,
– posługiwać
się terminologią medyczną dotyczącą procesu
diagnostyczno-terapeutycznego,
– przygotowywać aparaturę medyczną do pracy i kontrolować jej
sprawność techniczną w czasie zabiegów i badań,
6
– interpretować i oceniać pod względem technicznym wyniki pomiarów,
– realizować zlecenia nadzoru medycznego w czasie badań i zabiegów,
– usuwać usterki techniczne aparatury medycznej w czasie badań
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
i zabiegów,
wykonywać naprawy aparatury medycznej i konserwację sprzętu
medycznego,
wykonywać badania i pomiary aparatury medycznej w celu określenia
jej sprawności po naprawie,
posługiwać się dokumentacją techniczną i techniczno-ruchową
aparatury medycznej,
prowadzić specyfikację metryk aparatury medycznej,
oceniać zgodność warunków pracy i eksploatacji aparatury medycznej
w pracowniach i gabinetach medycznych z wymaganiami
technicznymi,
planować przeglądy aparatury medycznej,
posługiwać się przyrządami pomiarowymi,
prowadzić instruktaż obsługi aparatury medycznej,
współpracować w zespole diagnostyczno-terapeutycznym,
organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
stosować zasady aseptyki i antyseptyki,
przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz ochrony radiologicznej,
korzystać z różnych źródeł informacji w celu doskonalenia
umiejętności zawodowych,
postępować zgodnie z zasadami etyki,
stosować przepisy prawa dotyczące wykonywania zadań
zawodowych,
stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej.
7
2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego
Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla
zawodu technik elektroniki medycznej może być realizowany
w
dwuletniej
szkole
policealnej
na
podbudowie
liceum
ogólnokształcącego lub w jednorocznej szkole policealnej na
podbudowie liceum profilowanego o profilu elektronicznym. Program
nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe.
Kształcenie
ogólnozawodowe
obejmuje
wiadomości
i umiejętności wspólne dla grupy zawodów branży elektronicznej i może
być realizowane w liceum profilowanym, technikum elektronicznym lub
w dwuletniej szkole policealnej. Należy zauważyć, że kształcenie na tym
etapie ułatwia ewentualną zmianę zawodu.
Natomiast kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie
absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu
stanowiskach pracy i stanowi podbudowę do uzyskania specjalizacji
zawodowej.
Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy
programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe zawarte są
w ośmiu modułach: dwóch ogólnozawodowych i sześciu zawodowych.
Moduły są podzielone na jednostki modułowe. Każda jednostka
modułowa zawiera treści stanowiące pewną logiczną całość. Realizacja
szczegółowych celów kształcenia jednostek modułowych powinna
zapewnić opanowanie umiejętności pozwalających na wykonywanie
określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym kształtowaniu
umiejętności zawodowych powinno być wykonywanie ćwiczeń
zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych.
Program modułu 322[18].O1 „Badanie obwodów elektrycznych”
składa się z czterech jednostek modułowych i obejmuje
ogólnozawodowe treści kształcenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny
pracy, badania obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego
oraz analizowania działania maszyn i urządzeń elektrycznych.
Program modułu 322[18].O2 „Pomiary parametrów elementów
i układów elektronicznych” składa się z trzech jednostek modułowych
i obejmuje badanie i montowanie podstawowych elementów i układów
elektronicznych oraz mierzenie parametrów, testowanie i programowanie
układów automatyki.
Programy modułów: 322[18].O1 „Badanie obwodów elektrycznych”
i 322[18].O2 „Pomiary parametrów elementów i układów elektronicznych”
powinny być realizowane w pierwszej kolejności.
Program modułu 322[18].Z1 „Technologie i konstrukcje mechaniczne”
składa się z dwóch jednostek modułowych i zawiera treści umożliwiające
8
opanowanie umiejętności z zakresu wykonywania dokumentacji
technicznej,
dobierania
i
dokonywania
obróbki
materiałów
konstrukcyjnych.
Program modułu 322[18].Z2 „Podstawy diagnostyki i terapii” składa
się z trzech jednostek modułowych i zawiera treści dotyczące
funkcjonowania organizmu człowieka i wykorzystania zjawisk fizycznych
do diagnozowania stanu zdrowia człowieka, dobierania materiałów
biomedycznych oraz stosowania odpowiednich metod diagnostycznych
i terapeutycznych w leczeniu ludzi.
Program modułu 322[18].Z3 „Obsługa i nadzorowanie aparatury
medycznej”
składa
się
z
trzech
jednostek
modułowych
i dotyczy umiejętności analizowania budowy i zasady działania
przyrządów i urządzeń stosowanych w medycynie, badania aparatury
medycznej oraz prawidłowego zapisywania i odczytywania danych
zawartych w dokumentacji tych urządzeń.
Program modułu 322[18].Z4 „Informatyka medyczna” składa się
z dwóch jednostek modułowych i obejmuje treści z zakresu analizowania
cyfrowych danych uzyskiwanych w trakcie badań i danych sterujących
terapią, obsługi baz danych i formatów medycznych oraz
wykorzystywania
oprogramowania
wspomagającego
procesy
diagnozowania i terapii.
Program modułu 322[18].Z5 „Podstawy działalności zawodowej”
składa się z trzech jednostek modułowych i zawiera treści dotyczące
współpracy z zespołem terapeutycznym, organizacji pracy oraz
stosowania
przepisów
bezpieczeństwa
i
higieny
pracy
w pracowniach i gabinetach medycznych, doskonalenia jakości
świadczonych usług, podstaw prawnych funkcjonowania ochrony
zdrowia, sposobów finansowania świadczeń zdrowotnych i systemu
ubezpieczeń zdrowotnych.
Program modułu 322[18].Z6 „Praktyka zawodowa” składa się z trzech
jednostek modułowych i obejmuje treści, które powinny umożliwić
uczniom
zastosowanie
i
pogłębienie
zdobytej
wiedzy
i umiejętności zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.
W zależności od potrzeb lokalnego rynku usług medycznych, szkoła
może opracować i realizować również własny program modułu
specjalizacyjnego.
9
Wykaz modułów i jednostek modułowych
Symbol
jednostki
modułowej
322[18].O1.01
322[18].O1.02
322[18].O1.03
322[18].O1.04
322[18].O2.01
322[18].O2.02
322[18].O2.03
322[18].Z1.01
322[18].Z1.02
322[18].Z2.01
322[18].Z2.02
322[18].Z2.03
322[18].Z3.01
322[18].Z3.02
322[18].Z3.03
322[18].Z4.01
322[18].Z4.02
322[18].Z5.01
322[18].Z5.02
322[18].Z5.03
Zestawienie modułów i jednostek modułowych
Moduł 322[18].O1
Badanie obwodów elektrycznych
elektrycznych
Analizowanie działania oraz stosowanie
podstawowych maszyn i urządzeń elektrycznych
Moduł 322[18].O2
Pomiary parametrów elementów i układów
elektronicznych
Moduł 322[18].Z1
Technologie i konstrukcje mechaniczne
konstrukcyjnych
Moduł 322[18].Z2
Podstawy diagnostyki i terapii
Analizowanie praw i zjawisk fizyki wykorzystywanych
w medycynie
Stosowanie metod diagnostycznych
i terapeutycznych w medycynie
Moduł 322[18].Z3
Obsługa i nadzorowanie aparatury medycznej
Badanie i naprawianie aparatury medycznej
Moduł 322[18].Z4
Informatyka medyczna
Obsługiwanie baz danych medycznych
i pomocniczego oprogramowania medycznego
Moduł 322[18].Z5
w ochronie zdrowia
10
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
216
16
80
80
40
252
105
102
45
144
48
96
288
80
100
108
416
178
172
66
256
96
160
128
34
54
40
Moduł 322[18].Z6
Praktyka zawodowa
Planowanie organizacji pracy w zakładzie leczniczo322[18].Z6.01
diagnostycznym
322[18].Z6.02
322[18].Z6.03
terapii
Razem
160
30
70
60
1860
Proponowana liczba godzin na realizację programu odnosi się do
planu nauczania w dwuletniej szkole policealnej.
Na podstawie wykazu oraz układu jednostek modułowych
sporządzono dydaktyczną mapę programu nauczania dla zawodu.
11
Dydaktyczna mapa programu
322[18].O1
322[18].O1.01
322[18].O1.02
322[18].O1.03
322[18].O1.04
322[18].O2
322[18].O2.01
322[18].O2.02
322[18].O2.03
322[18].Z1
322[18].Z2
322[18].Z1.01
322[18].Z2.02
322[18].Z2.01
322[18].Z1.02
322[18].Z2.03
322[18].Z3
322[18].Z4
322[18].Z3.01
322[18].Z4.01
322[18].Z3.02
322[18].Z4.02
322[18].Z3.03
322[18].Z5
322[18].Z6
322[18].Z6.01
322[18].Z5.01
322[18].Z5.02
322[18].Z5.03
322[18].Z6.02
322[18].Z6.03
12
Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowi schemat
powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymi i określa
kolejność ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzystać przy planowaniu
zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu
modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona
szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu nauczania oraz treści
jednostek modułowych, przy zachowaniu korelacji treści kształcenia.
Orientacyjna liczba godzin na realizację, podana w tabeli wykazu
jednostek modułowych, może ulegać zmianie w zależności od
stosowanych przez nauczyciela metod nauczania i środków
dydaktycznych. W szkole policealnej na podbudowie liceum
profilowanego o profilu elektronicznym kształcenie rozpoczyna się od
modułów zawodowych.
W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału
na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek
modułowych w poszczególnych modułach należy realizować w różnych
formach organizacyjnych, dostosowanych do treści i metod kształcenia.
Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniów powinny
zapewnić osiągnięcie, założonych w programie nauczania celów
kształcenia. Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w którym proces
uczenia się uczniów będzie dominować nad procesem nauczania,
dlatego też szczególną uwagę należy zwrócić na dobrze zorganizowaną,
samodzielną, kierowaną przez nauczyciela pracę uczniów.
W trakcie realizacji programu nauczania należy położyć duży nacisk
na samokształcenie uczniów oraz na korzystanie z różnych źródeł
informacji, takich jak: podręczniki, poradniki, normy, katalogi, instrukcje
i pozatekstowe źródła informacji. Treści kształcenia powinny być
aktualne i powinny uwzględniać współczesne technologie, materiały,
narzędzia i sprzęt.
Wskazane
jest
wykorzystywanie
filmów
dydaktycznych
i komputerowych programów symulacyjnych, organizowanie wycieczek
dydaktycznych na targi i wystawy aparatury medycznej. Niektóre treści
trudne do realizacji w warunkach szkolnych mogą być zrealizowane
w szpitalach lub w gabinetach diagnostyczno-terapeutycznych.
Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami
aktywizującymi, w szczególności: metodą przypadków, inscenizacji,
dyskusji dydaktycznej, gier dydaktycznych oraz metodami praktycznymi,
takimi jak: pokaz z objaśnieniem, metoda projektów, przewodniego
tekstu i ćwiczenia praktyczne. Dominującą metodą nauczania powinny
być ćwiczenia praktyczne (obliczeniowe, pomiarowe i montażowe).
Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi i praktycznymi wymaga
od nauczyciela przygotowania materiałów dydaktycznych:
– instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy,
13
– instrukcji stanowiskowych,
– instrukcji do wykonywania ćwiczeń,
– tekstów przewodnich.
Ważnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system
sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest
prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących.
Badania diagnostyczne, przeprowadzane przed rozpoczęciem
procesu kształcenia, mają na celu sprawdzenie poziomu wiadomości
i umiejętności uczniów w zakresie potrzebnym do podjęcia nauki
w wybranym obszarze. Wyniki tych badań należy wykorzystać podczas
planowania realizacji procesu kształcenia w danej jednostce modułowej.
Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają
na celu dostarczanie informacji o efektywności procesu nauczania
uczenia się. Informacje uzyskane w wyniku tych badań pozwalają
nauczycielowi na dokonywanie niezbędnych korekt w organizacji
procesu kształcenia tak, aby uczniowie osiągnęli założone cele
kształcenia.
Badania sumujące powinny być prowadzone po zakończeniu
realizacji programu jednostki modułowej. Pozwalają one stwierdzić,
w jakim stopniu założone cele kształcenia zostały przez uczniów
osiągnięte.
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Wiedza może być
sprawdzana za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych oraz testów
osiągnięć szkolnych ucznia. Umiejętności praktyczne proponuje się
sprawdzać poprzez obserwację czynności uczniów wykonywanych
podczas ćwiczeń oraz przez stosowanie sprawdzianów praktycznych
z zadaniami typu próba pracy, zadaniami nisko lub wysoko
symulowanymi.
Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga od nauczyciela
określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć
szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów.
Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć
w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej
pracy, samokontroli i samooceny.
Szkoła, podejmująca kształcenie w zawodzie technik elektroniki
medycznej według modułowego programu nauczania, powinna posiadać
odpowiednie warunki lokalowe oraz wyposażenie techniczne
i dydaktyczne.
Środki dydaktyczne, niezbędne w procesie kształcenia modułowego,
stanowią: pomoce dydaktyczne (ilustracje, fotografie, rysunki, plansze,
podręczniki, katalogi, normy, modele, eksponaty rzeczywiste), materiały
dydaktyczne (foliogramy, przezrocza, płyty CD, filmy), techniczne środki
14
kształcenia (rzutniki pisma, rzutniki przezroczy, magnetowidy,
komputery), dydaktyczne środki pracy (aparatura, narzędzia, przyrządy).
Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik elektroniki
medycznej powinna posiadać:
– pracownię elektrotechniki i elektroniki,
– pracownię aparatury medycznej,
– pracownię informatyki medycznej,
– magazyn aparatury medycznej,
– warsztaty elektromechaniczne.
W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na
zajęcia teoretyczne i praktyczne.
Zaleca się, aby zajęcia dydaktyczne prowadzone w pracowniach
odbywały się w grupach liczących nie więcej niż 15 osób.
Zajęcia prowadzone systemem laboratoryjnym powinny być
realizowane
w
grupach
10
osobowych,
indywidualnie
lub
z ewentualnym podziałem na zespoły 2 osobowe.
W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania
szkoły polegające na:
– pozyskiwaniu środków medycznych,
– opracowywaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania,
– współpracy ze szkołami wyższymi, klinikami, szpitalami oraz firmami
produkującymi sprzęt medyczny w celu aktualizacji treści
programowych, odpowiadających wymaganiom nowoczesnych
technik stosowanych w medycynie,
– doskonaleniu nauczycieli w zakresie metodologii kształcenia
modułowego,
aktywizujących
metod
nauczania,
pomiaru
dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych.
Jeżeli szkoła nie może zapewnić realizacji programu niektórych
jednostek modułowych w oparciu o własną bazę, powinna powierzyć
kształcenie placówkom dysponującym dobrą bazą techniczną
i dydaktyczną, takim jak: szpitale, kliniki lub inne zakłady opieki
zdrowotnej oraz nawiązać ścisłą współpracę z tymi instytucjami.
15
II. Plany nauczania
PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: technik elektroniki medycznej
322[18]
Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie
Lp.
1.
2.
Pomiary parametrów elementów
i układów elektronicznych
3. Technologie i konstrukcje
mechaniczne
5. Obsługa i nadzorowanie aparatury
medycznej
7. Podstawy działalności zawodowej
Razem
Praktyka zawodowa: 4 tygodnie
Dla młodzieży
Liczba godzin
tygodniowo w
dwuletnim
okresie
nauczania
Semestry
I - IV
6
Dla dorosłych
Liczba godzin
tygodniowo
w dwuletnim
okresie nauczania
Semestry I - IV
Forma stacjonarna
4
7
5
4
3
8
6
13
10
8
4
50
6
3
37
16
PLAN NAUCZANIA
Szkoła policealna
Zawód: technik elektroniki medycznej
322[18]
Podbudowa programowa: liceum profilowane o profilu elektronicznym
Lp.
1.
Technologie i konstrukcje
mechaniczne
3. Obsługa i nadzorowanie aparatury
medycznej
5. Podstawy działalności zawodowej
Razem
Praktyka zawodowa: 4 tygodnie
Dla młodzieży
Dla dorosłych
Liczba godzin
Liczba godzin
tygodniowo w
tygodniowo
rocznym okresie w rocznym okresie
nauczania
nauczania
Semestry
Semestry I - II
I - II
Forma stacjonarna
4
3
8
6
11
8
6
3
32
5
2
24
17
III. Moduły kształcenia w zawodzie
Moduł 322[18].O1
1. Cele kształcenia
W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:
– charakteryzować podstawowe zjawiska zachodzące w polu
elektrycznym, magnetycznym i elektromagnetycznym,
– szacować oraz obliczać wartości wielkości elektrycznych w obwodach
prądu stałego i przemiennego,
– rozpoznawać elementy bierne na podstawie: wyglądu, oznaczeń
i symboli graficznych,
– mierzyć podstawowe wielkości elektryczne i parametry elementów
elektrycznych,
– dobierać metody i przyrządy pomiarowe,
– przedstawiać wyniki pomiarów w różnej formie,
– interpretować wyniki pomiarów,
– analizować pracę obwodów elektrycznych,
– wyjaśniać ogólne zasady działania i bezpiecznego użytkowania
podstawowych maszyn i urządzeń elektrycznych,
– korzystać z książek, katalogów, czasopism w celu odnalezienia
potrzebnej informacji o elementach biernych,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
– oceniać ryzyko zagrożenia życia i zdrowia w trakcie badań obwodów
elektrycznych.
2. Wykaz jednostek modułowych
Symbol jednostki
modułowej
322[18].O1.01
322[18].O1.02
322[18].O1.03
322[18].O1.04
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
16
80
Nazwa jednostki modułowej
Badanie obwodów prądu przemiennego
i urządzeń elektrycznych
podstawowych maszyn i urządzeń
elektrycznych
80
40
Razem
18
216
3. Schemat układu jednostek modułowych
322[18].O1
Badanie obwodów
elektrycznych
322[18].O1.01
Przygotowanie do bezpiecznej
pracy
322[18].O1.02
322[18].O1.03
Badanie obwodów prądu
przemiennego i urządzeń
elektrycznych
322[18].O1.04
Analizowanie działania oraz
stosowanie podstawowych
maszyn i urządzeń elektrycznych
4. Literatura
Bartodziej G., Kałuża E.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP,
Warszawa 2000
Bastion P., Schuberth G., Spielvogel O., Steil H., Koty K., Ziegler K.:
Praktyczna elektrotechnika. REA, Warszawa 2003
Bolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2000
Bolkowski S., Brociek W., Rawa H.: Teoria obwodów elektrycznych
w zadaniach. WNT, Warszawa 1995
Goźlińska E.: Maszyny elektryczne. WSiP, Warszawa 2001
Kotlarski W., Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP,
Warszawa 1999
Michel K., Sapiński T.: Czytam rysunek elektryczny. WSiP, Warszawa
1999
Pilawski M.: Pracownia elektryczna. WSiP, Warszawa 2001
Poradnik elektryka. Praca zbiorowa. WSiP, Warszawa 1995
Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.
19
Jednostka modułowa 322[18].O1.01
1. Szczegółowe cele kształcenia
– zinterpretować podstawowe zjawiska elektryczne występujące
w ciałach stałych, gazach i cieczach,
– wykazać skutki oddziaływania prądu elektrycznego, wibracji i hałasu
na organizm ludzki,
– zastosować zasady bezpiecznej pracy z urządzeniami elektrycznymi,
– zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach
zagrożenia życia i zdrowia,
– postąpić zgodnie z instrukcją przeciwpożarową w przypadku
zagrożenia pożarowego,
– zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie
i przepisami ochrony przeciwpożarowej,
– dobrać środki ochrony indywidualnej do wykonywanych prac,
– zastosować zasady ochrony środowiska naturalnego,
– zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii.
2. Materiał nauczania
Bezpieczeństwo pracy z urządzeniami elektrycznymi.
Wpływ prądu, wibracji, hałasu na organizm ludzki.
Pierwsza pomoc w wypadkach przy pracy.
Środki ochrony przeciwporażeniowej i środki ochrony indywidualnej.
Zasady postępowania w razie pożaru lub wybuchu.
Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.
Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy.
3. Ćwiczenia
• Odczytywanie, rysowanie i łączenie obwodów elektrycznych prądu
stałego.
• Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym na stanowisku
pracy - w warunkach symulowanych.
• Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju pracy.
• Rozpoznawanie zagrożenia zdrowia lub życia podczas wykonywania
różnych prac.
• Ocenianie jakości stanowiska pracy pod względem wymagań
ergonomii.
20
4. Środki dydaktyczne
Wyposażenie do symulacji udzielania pierwszej pomocy (fantom, środki
medyczne).
Środki ochrony indywidualnej.
Typowy sprzęt gaśniczy.
Plansze ilustrujące zagrożenia w pracy.
Foliogramy.
Regulaminy, instrukcje, procedury.
Filmy na temat procedur postępowania w razie wypadku przy pracy.
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki
Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu przygotowanie
uczniów do przestrzegania przepisów bhp podczas wykonywania zadań
zawodowych
oraz
udzielania
pierwszej
pomocy
osobom
poszkodowanym w wypadkach przy pracy.
Podczas procesu nauczania - uczenia się należy zwrócić uwagę na
obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bhp, znaczenie ochrony
zdrowia w pracy zawodowej oraz na skutki nieprzestrzegania przepisów
bhp i ochrony przeciwpożarowej. Bardzo ważne jest kształtowanie
prawidłowych postaw i nawyków oraz uświadomienie uczniom, że
ochrona życia i zdrowia człowieka w środowisku pracy jest celem
nadrzędnym. Niezbędne jest, aby uczeń opanował umiejętność
udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku na
stanowisku pracy.
Zaleca się stosowanie aktywizujących metod nauczania,
a w szczególności metody inscenizacji, metody przypadków,
przewodniego tekstu między innymi do oceny ryzyka wystąpienia
zagrożeń w różnych sytuacjach oraz ćwiczeń praktycznych
z zastosowaniem środków ochrony indywidualnej i sprzętu gaśniczego.
Zajęcia powinny być prowadzone w 15 osobowych grupach.
6. Propozycje metod sprawdzania
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie na podstawie określonych kryteriów.
W procesie oceniania proponuje się stosowanie następujących
metod:
− sprawdzianów ustnych i pisemnych,
− testów osiągnięć szkolnych,
− obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.
21
Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej, należy
zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość
wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych i poprawność
wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć interpretowania
zjawisk elektrycznych, skutków oddziaływania prądu elektrycznego na
organizm człowieka oraz zasad bezpiecznej pracy z urządzeniami
elektrycznymi.
Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie
obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas
obserwacji należy zwracać uwagę na:
− trafność oceny ryzyka wystąpienia zagrożeń,
− racjonalność podejmowanych decyzji,
− poprawność wykonywania czynności,
− sprawność działania uczniów,
− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
− umiejętność komunikowania się i prezentacji wykonywanych
czynności,
− dokładność i czas wykonania zadania.
Prowadząc obserwację nauczyciel powinien uwzględnić różnice
indywidualne między uczniami, ich poziom percepcji, zainteresowania,
stosunek do własnych osiągnięć, poziom umiejętności przed
rozpoczęciem kształcenia. Obserwacje powinny być prowadzone
systematycznie za pomocą arkusza obserwacji przygotowanego przez
nauczyciela.
Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów
umożliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych
form pracy oraz środków dydaktycznych do predyspozycji uczniów.
W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich metod
sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
22
– sklasyfikować materiały ze względu na właściwości elektryczne
i magnetyczne,
– porównać właściwości materiałów stosowanych w konstrukcjach
maszyn i urządzeń elektrycznych,
– rozróżnić podstawowe materiały stosowane w elektrotechnice,
– rozróżnić podstawowe wielkości elektryczne,
– zastosować i przeliczyć podstawowe jednostki wielkości elektrycznych
w układzie SI,
– oszacować oraz obliczyć wartości wielkości elektrycznych
w obwodach prądu stałego,
– sklasyfikować elementy rezystancyjne oraz źródła napięcia i źródła
prądu stałego,
– rozpoznać elementy rezystancyjne oraz źródła napięcia i źródła prądu
stałego na podstawie: wyglądu, oznaczeń i symboli graficznych,
– zdefiniować parametry elementów rezystancyjnych,
– ocenić wpływ temperatury na wartość rezystancji rezystora,
– wskazać zastosowania rezystorów, warystorów, termistorów,
– zastosować podstawowe prawa elektrotechniki do analizy obwodów
elektrycznych prądu stałego,
– obliczyć rezystancję zastępczą rezystorów połączonych równolegle,
szeregowo i w sposób mieszany,
– obliczyć parametry zastępcze źródeł napięcia połączonych szeregowo
i równolegle,
– ocenić wpływ zmian rezystancji na napięcie, prąd, moc,
– określić warunki dopasowania odbiornika do źródła,
– obsłużyć woltomierz i amperomierz prądu stałego, omomierz oraz
miernik uniwersalny,
– zaplanować pomiary w obwodach prądu stałego,
– dobrać metodę pomiarową do określonej sytuacji,
– narysować układ pomiarowy dla badanego obwodu prądu stałego,
– dobrać przyrządy pomiarowe do pomiarów w układach prądu stałego,
– zorganizować stanowisko pomiarowe,
– zastosować różne sposoby połączeń elektrycznych,
– połączyć układy prądu stałego zgodnie ze schematem,
– dokonać
pomiarów
podstawowych
wielkości
elektrycznych
w układach prądu stałego,
– dokonać regulacji napięcia i prądu,
23
– przedstawić wyniki pomiarów w formie tabeli i wykresu,
– odczytać informację z tabeli lub wykresu,
– przeanalizować i zinterpretować wyniki pomiarów w układach prądu
stałego, ocenić dokładność pomiarów,
– zaprezentować efekty wykonywanych pomiarów,
– przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji
ćwiczeń,
– udzielić pierwszej pomocy w przypadkach porażenia prądem
elektrycznym,
– zastosować obowiązującą procedurę postępowania w sytuacji
zagrożenia,
− zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej w trakcie wykonywania ćwiczeń.
Elektromagnetyzm i jego zastosowanie.
Zabezpieczenia instalacji elektrycznych.
Materiały stosowane w elektrotechnice.
Prąd elektryczny w różnych środowiskach.
Podstawowe wielkości i jednostki elektryczne.
Budowa, rodzaje i parametry elementów występujących w obwodach
prądu stałego (źródła napięcia i źródła prądu, rezystory, termistory,
wyłączniki, bezpieczniki).
Podstawowe prawa elektrotechniki.
Połączenia elementów obwodów prądu stałego.
Dzielniki napięcia.
Układy regulacji napięcia i prądu.
Bilans mocy w obwodach prądu stałego.
Mierniki wykorzystywane w obwodach prądu stałego.
Techniki i metody pomiarowe stosowane w obwodach prądu stałego.
Oddziaływanie prądu stałego na organizm ludzki.
3. Ćwiczenia
• Odczytywanie i rysowanie schematów prostych obwodów
elektrycznych prądu przemiennego jedno- i trójfazowego.
• Przeliczanie jednostek wielkości elektrycznych.
• Obliczanie parametrów obwodu elektrycznego.
• Łączenie obwodów elektrycznych różnymi sposobami.
• Wykonywanie pomiarów napięcia i prądu miernikami uniwersalnymi.
• Przeprowadzanie
regulacji
napięcia
w
układzie
jednoi dwustopniowym.
• Przeprowadzanie regulacji prądu w układzie jedno- i dwustopniowym.
24
•
•
•
•
•
•
•
Przeprowadzanie badań potwierdzających prawo Ohma.
Przeprowadzanie badań potwierdzających prawa Kirchhoffa.
Wykonywanie pomiarów rezystancji różnymi metodami.
Badanie termistorów i warystorów.
Badanie źródła prądu stałego.
Badanie źródła napięcia stałego.
Wykonywanie pomiarów mocy odbiornika prądu stałego metodą
techniczną oraz watomierzem.
Foliogramy.
Filmy dydaktyczne.
Program komputerowy do opracowania wyników pomiarów (arkusz
kalkulacyjny).
Prezentacje komputerowe.
Elementy wykorzystywane w obwodach prądu stałego.
Przyrządy pomiarowe dla każdego ucznia.
Treści programowe zawarte w jednostce modułowej stanowią
podstawę do dalszego kształcenia w zawodzie. Stopień ich opanowania
będzie miał duży wpływ na realizację programu następnych modułów.
Ukształtowane podczas realizacji programu umiejętności planowania
pracy, organizowania bezpiecznego stanowiska pracy, stałego
utrzymywania porządku, starannego przedstawiania wyników pomiarów,
umożliwią zwiększenie samodzielności i odpowiedzialności uczniów za
proces uczenia się.
Opanowanie podstawowych pojęć i terminów, zrozumienie
podstawowych zjawisk i praw z elektrotechniki oraz nabycie umiejętności
posługiwania się miernikami jest konieczne do dalszego aktywnego
uczestnictwa w procesie kształtowania umiejętności ogólnozawodowych
i zawodowych.
Osiągnięcie zaplanowanych celów wymaga stosowania efektywnych
metod nauczania. Zaleca się przede wszystkim stosowanie ćwiczeń,
metody przewodniego tekstu oraz metody projektów.
Większość uczniów po raz pierwszy będzie miała okazję wykonywać
ćwiczenia praktyczne. Dlatego też pierwsze ćwiczenia powinny być
proste oraz starannie zaplanowane i przygotowane. Uczniowie, nie
mając dużej sprawności manualnej w łączeniu obwodów oraz
w posługiwaniu się miernikami, muszą mieć odpowiednią ilość czasu na
dokładne i staranne wykonanie wszystkich czynności oraz na analizę
wyników pomiarów, wyciągnięcie wniosków i samoocenę. Tempo
25
wykonywania ćwiczeń przez poszczególnych uczniów może być bardzo
różne, dlatego też ci najsprawniejsi powinni mieć możliwość wykonania
dodatkowych zadań.
W miarę nabywania przez uczniów doświadczenia i prawidłowych
nawyków pracy można wprowadzać stopniowo metody pracy
wymagające od uczniów większej samodzielności, jak na przykład:
metoda przewodniego tekstu. Najkorzystniej byłoby, gdyby uczniowie
czuli się jak badacze samodzielnie „odkrywający” podstawowe prawa
i zależności.
Do samodzielnej pracy można również wdrażać uczniów poprzez
realizację projektów teoretycznych i praktycznych. Tematy projektów
powinny dotyczyć badania źródeł energii.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni elektrotechniki i elektroniki
na stanowiskach pomiarowych, w grupie do 15 uczniów. Przed
przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznać uczniów
z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi w pracy z urządzeniami
elektrycznymi.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie na podstawie kryteriów ustalonych i przedstawionych
uczniom na początku zajęć.
Proces ocenienia powinien obejmować:
− diagnozę poziomu wiadomości i umiejętności uczniów pod kątem
założonych celów kształcenia, np.: sprawdzenie wiadomości
i umiejętności uczniów z fizyki i matematyki w zakresie niezbędnym
do realizacji programu,
− identyfikowanie postępów uczniów w procesie kształcenia oraz
rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia,
− sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zrealizowaniu
programu.
W trakcie realizacji programu jednostki należy oceniać osiągnięcia
uczniów na podstawie:
− sprawdzianów ustnych,
− sprawdzianów pisemnych,
− obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.
wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawność
wnioskowania.
26
Wiadomości i umiejętności uczniów dotyczące identyfikowania
elementów obwodów elektrycznych, obliczania wartości wielkości
elektrycznych w obwodach prądu stałego, warunków dopasowania
odbiornika do źródeł zasilania oraz opracowywania i interpretowania
wyników pomiarów można sprawdzać za pomocą testów osiągnięć
szkolnych.
obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.
Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:
− planowanie i organizowanie bezpiecznej pracy,
− dobieranie i posługiwanie się przyrządami pomiarowymi,
− poprawność wykonywania czynności,
− posługiwanie się schematami połączeń obwodów,
− umiejętność logicznego myślenia,
rozpoczęciem kształcenia. Obserwacje powinny być prowadzone według
arkusza obserwacji przygotowanego przez nauczyciela.
Po zakończeniu realizacji materiału nauczania proponuje się
zastosowanie testu z zadaniami obejmującymi obliczanie parametrów
obwodu elektrycznego oraz interpretowanie wyników obliczeń
i pomiarów. Sprawdzian praktyczny natomiast powinien dotyczyć
umiejętności łączenia obwodów prądu stałego, wykonywania pomiarów
napięcia i prądu, regulowania napięcia oraz przeprowadzania badań
potwierdzających prawa Ohma i Kirchhoffa.
sprawdzania osiągnięć uczniów stosowanych przez nauczyciela.
27
elektrycznych
– scharakteryzować podstawowe zjawiska w polu elektrycznym,
magnetycznym i elektromagnetycznym,
– rozróżnić parametry charakteryzujące przebieg prądu przemiennego,
– oszacować oraz obliczyć wartości wielkości elektrycznych
w obwodach prądu przemiennego,
– rozróżnić rodzaje kondensatorów i cewek,
– narysować wykresy wektorowe napięć i prądów w obwodach RLC,
– określić warunki rezonansu napięć i prądów,
– sklasyfikować i scharakteryzować filtry,
– sklasyfikować i scharakteryzować transformatory,
– rozróżnić stany pracy transformatora,
– obsłużyć oscyloskop zgodnie z instrukcją,
– zaobserwować na oscyloskopie przebiegi sygnałów i je
zinterpretować,
– dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru wielkości elektrycznych
– narysować i połączyć układy do pomiaru podstawowych wielkości
– dokonać
pomiarów
podstawowych
wielkości
elektrycznych
– przeanalizować i zinterpretować wyniki pomiarów,
– zlokalizować usterki w prostych układach prądu przemiennego,
– zaprezentować wyniki pomiarów,
– posłużyć się podstawowymi pojęciami dotyczącymi prądu
trójfazowego,
– dobrać przyrządy pomiarowe i zmierzyć podstawowe wielkości
elektryczne w obwodach trójfazowych,
– przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji ćwiczeń
z prądem przemiennym,
– zastosować obowiązującą w laboratorium procedurę postępowania
w sytuacji zagrożenia,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony od porażeń prądem elektrycznym.
28
Pole elektryczne.
Prąd przemienny jednofazowy.
Rodzaje kondensatorów i ich podstawowe parametry.
Łączenie kondensatorów.
Pole magnetyczne i elektromagnetyczne.
Właściwości magnetyczne materiałów.
Podstawowe prawa dotyczące pola magnetycznego.
Parametry cewek indukcyjnych i ich łączenie.
Indukcyjność własna i wzajemna.
Rezonans napięć i prądów.
Bilans mocy.
Filtry dolnoprzepustowe, górnoprzepustowe i środkowoprzepustowe.
Transformatory.
Prąd przemienny trójfazowy.
Oddziaływanie prądu przemiennego na organizm ludzki.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony od porażeń prądem elektrycznym.
3.Ćwiczenia
• Wykonywanie pomiarów amplitudy oraz wartości międzyszczytowej
napięcia za pomocą oscyloskopu.
• Wykonywanie pomiarów wartości skutecznej napięcia sinusoidalnego.
• Wyznaczanie okresu i częstotliwości przebiegu zmiennego za
pomocą oscyloskopu i częstościomierza.
• Określanie kąta przesunięcia fazowego na podstawie przebiegów
obserwowanych na oscyloskopie.
• Wykonywanie pomiaru indukcyjności i pojemności różnymi metodami.
• Wyznaczanie pojemności kondensatorów połączonych szeregowo,
równolegle i w sposób mieszany.
• Wyznaczanie indukcyjności cewek połączonych szeregowo,
równolegle i w sposób mieszany.
• Badanie szeregowych i równoległych obwodów RC, RL, RLC.
• Badanie szeregowych i równoległych obwodów rezonansowych.
• Rysowanie wykresów wektorowych napięć i prądów.
• Wykonywanie pomiarów mocy i energii w obwodach jednofazowych.
• Badanie pracy filtrów dolnoprzepustowych, górnoprzepustowych,
środkowoprzepustowych i środkowozaporowych.
• Badanie pracy transformatorów.
• Wykonywanie pomiarów napięcia, prądu i mocy w obwodach
trójfazowych.
29
Foliogramy.
Filmy dydaktyczne.
Program komputerowy do opracowania wyników pomiarów.
Prezentacje komputerowe, programy symulacyjne.
Elementy wykorzystywane w obwodach prądu przemiennego.
Przyrządy pomiarowe dla każdego ucznia.
Urządzenia elektryczne (oscyloskop, miernik częstotliwości, generator).
Program jednostki modułowej jest logiczną kontynuacją programu
poprzedniej jednostki i stanowi podstawę kształcenia w następnych
jednostkach modułowych. Celem realizacji programu jest zapoznanie
uczniów z terminologią i podstawowymi prawami elektrotechniki oraz
kształtowanie umiejętności posługiwania się przyrządami do
wykonywania pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych
w obwodach prądu stałego.
Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowania
efektywnych metod nauczania. Zaleca się stosowanie dyskusji
dydaktycznej, metody przewodniego tekstu, metody projektów oraz
ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia należy dobierać tak, aby uczniowie
mieli czas na zaplanowanie pracy, organizację stanowiska, dokonanie
połączeń, realizację pomiarów, analizę wyników oraz ocenę jakości
wykonanego zadania. Ćwiczenia należy podzielić na krótkie serie
zakończone ćwiczeniem podsumowującym.
Pierwsze ćwiczenia, w których wprowadzane są nowe urządzenia
(generator, miernik częstotliwości, oscyloskop) powinny być proste oraz
starannie zaplanowane i przygotowane. Uczniowie powinni mieć
możliwość zapoznania się z instrukcjami obsługi urządzeń
i praktycznego sprawdzenia możliwości zastosowania tych urządzeń.
W końcowej fazie realizacji programu jednostki modułowej, należy
zaplanować ćwiczenia mające na celu wykrywanie prostych usterek
i projektowanie układów z wykorzystaniem programów symulacyjnych.
Zajęcia powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Przed
przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń praktycznych, należy zapoznać
uczniów z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi w pracy
z urządzeniami elektrycznymi.
30
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie na podstawie kryteriów przedstawionych na początku
zajęć. Kryteria oceniania powinny uwzględniać zakres oraz poziom
opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności wynikających ze
szczegółowych celów kształcenia.
Na początku zajęć nauczyciel powinien sprawdzić poziom wiadomości
i umiejętności uczniów z zakresu jednostek modułowych 322[18].O1.01
i 322[18].O1.02, a w szczególności umiejętność stosowania w praktyce
podstawowych praw elektrotechniki oraz bezpiecznego i prawidłowego
wykonywania pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych
w obwodach prądu stałego. Proponuje się wykorzystanie do tego celu
testów wiadomości i umiejętności z zadaniami otwartymi i zamkniętymi.
− obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,
− wykonanych projektów.
wnioskowania.
Wiadomości i umiejętności uczniów dotyczące rozróżniania rodzajów
kondensatorów i cewek, rysowania wykresów wektorowych napięć
i prądów, określania warunków rezonansu napięć i prądów oraz
klasyfikowania i charakteryzowania filtrów proponuje się sprawdzać za
pomocą testów osiągnięć szkolnych.
Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:
− samodzielność i aktywność uczniów,
− organizowanie stanowiska pracy,
− poprawność wykonywania pomiarów,
− umiejętność wnioskowania,
− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
projektów,
31
stosunek do własnych osiągnięć. Obserwacje powinny być prowadzone
systematycznie, przy pomocy arkusza obserwacji.
Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwrócić
uwagę na:
− trafność koncepcji projektowania danego urządzenia,
− poprawność doboru elementów i zespołów konstrukcyjnych,
− poprawność i staranność montażu,
− umiejętność posługiwania się katalogami i literaturą techniczną,
− systematyczność oraz terminowość wykonania projektu.
Proponuje się sprawdzanie i ocenianie teczki osiągnięć ucznia,
zawierającej sprawozdania z wykonanych projektów, informacje
o nowościach technicznych dotyczące urządzeń elektrycznych
i
elektronicznych,
kontrolne
prace
pisemne
i
protokoły
z wykonanych ćwiczeń.
Po zakończeniu realizacji programu nauczania proponuje się
zastosowanie testu osiągnięć szkolnych i sprawdzianu praktycznego.
Zadania testowe powinny obejmować obliczanie parametrów obwodów
RLC i ich interpretację oraz obliczanie wielkości elektrycznych w tych
obwodach. Sprawdzian praktyczny powinien dotyczyć badania
określonego obwodu RLC oraz regulacji parametrów tego obwodu lub
lokalizacji i naprawy usterki w obwodzie.
32
podstawowych maszyn i urządzeń elektrycznych
– sklasyfikować maszyny i urządzenia elektryczne,
– wyjaśnić ogólne zasady działania i bezpiecznego użytkowania
podstawowych maszyn i urządzeń elektrycznych,
– rozróżnić podstawowe parametry maszyn i urządzeń elektrycznych,
– rozróżnić instalacje elektryczne i ich osprzęt,
– odczytać proste schematy instalacji elektrycznych i układów
stycznikowo-przekaźnikowych,
– rozróżnić zabezpieczenia stosowane w instalacjach elektrycznych,
– zmierzyć podstawowe parametry maszyn i urządzeń elektrycznych,
– zastosować zasady bhp i ochrony od porażeń prądem elektrycznym
podczas pracy przy urządzeniach elektrycznych.
Prądnice i silniki – rodzaje, zasada działania, parametry, zastosowanie.
Styczniki i przekaźniki – rodzaje, parametry, zastosowanie.
Instalacje elektryczne – rodzaje, przewody i osprzęt instalacyjny.
Zabezpieczenia instalacji elektrycznych.
Metody pomiaru podstawowych parametrów maszyn i urządzeń
elektrycznych.
Środki ochrony od porażeń prądem elektrycznym.
3. Ćwiczenia
•
•
•
•
Lokalizowanie uszkodzenia w zasilaczu prądu stałego.
Badanie silników elektrycznych małej mocy.
Badanie prądnicy prądu stałego.
Montowanie wybranych układów stycznikowo-przekaźnikowych i ich
uruchomianie.
• Montowanie prostej instalacji elektrycznej według schematu.
• Sprawdzanie
działania
wybranych
zabezpieczeń
instalacji
elektrycznej.
• Analizowanie działania wybranych środków ochrony od porażeń
prądem elektrycznym.
33
Foliogramy dotyczące instalacji elektrycznych.
Filmy dydaktyczne.
Prezentacje komputerowe.
Program komputerowy do opracowania wyników pomiarów.
Silniki, prądnice, styczniki, przekaźniki. Przewody i
instalacyjny.
osprzęt
Celem realizacji programu jednostki modułowej jest opanowanie
przez uczniów podstawowych pojęć, zrozumienie podstawowych zjawisk
i praw elektrotechniki umożliwiających analizę pracy maszyn i urządzeń
elektrycznych na podstawie schematów blokowych.
W procesie nauczania-uczenia należy łączyć teorię z praktyką
poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń i stosowanie praktycznych metod
nauczania: metody przewodniego tekstu oraz metody projektów.
Nauczyciel powinien przygotować materiały niezbędne do prowadzenia
zajęć, takie jak: instrukcje do wykonywania ćwiczeń, teksty przewodnie,
przepisy bezpieczeństwa obowiązujące na stanowisku pracy.
Stosowanie metod praktycznych sprzyja kształtowaniu umiejętności
rozwiązywania problemów, samodzielności w korzystaniu z różnych
źródeł informacji i współpracy w zespole.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni elektrotechniki i elektroniki na
stanowiskach do badania silników i prądnic oraz na stanowiskach do
łączenia układów zasilania, sterowania i sygnalizacji. Ćwiczenia powinny
być prowadzone w 15 osobowych grupach z podziałem na 2 osobowe
zespoły. Przed przystąpieniem uczniów do wykonywania ćwiczeń, należy
zapoznać ich z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi na
stanowiskach do wykonywania ćwiczeń.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
zajęć. Kryteria oceniania powinny uwzględniać zakres i poziom
opanowania przez uczniów wiadomości umiejętności wynikających ze
− sprawdzianów ustnych,
− sprawdzianów pisemnych,
34
wnioskowania.
Wiadomości i umiejętności uczniów, dotyczące ogólnych zasad
działania i bezpiecznego użytkowania podstawowych maszyn i urządzeń
elektrycznych oraz rozróżniania ich podstawowych parametrów
proponuje się sprawdzać za pomocą testów osiągnięć szkolnych.
Podczas obserwacji należy zwracać uwagę na:
− formułowanie związków przyczynowo-skutkowych dotyczących pracy
maszyn i urządzeń,
− dobieranie i posługiwanie się narzędziami i przyrządami,
− poprawność wykonywania pomiarów,
− posługiwanie się dokumentacją techniczną,
− przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
czynności,
systematycznie za pomocą arkusza obserwacji opracowanego przez
nauczyciela.
Po zakończeniu realizacji programu nauczania, proponuje się
zastosowanie sprawdzianu praktycznego typu próba pracy. Zadanie
powinno obejmować badanie i naprawę urządzenia elektrycznego lub
montaż i uruchomienie instalacji elektrycznej.
35
Moduł 322[18].O2
Pomiary parametrów elementów i układów
elektronicznych
– klasyfikować elementy i układy elektroniczne,
– rozpoznawać elementy, układy, podzespoły elektroniczne na
podstawie symboli graficznych, oznaczeń, wyglądu, charakterystyk,
– identyfikować końcówki elementów elektronicznych i układów
scalonych,
– interpretować parametry elementów i układów elektronicznych,
– analizować działanie podstawowych elementów i układów
elektronicznych,
– rozróżniać i stosować kody liczbowe,
– wykonywać działania na liczbach binarnych,
– stosować algebrę Boole'a,
– interpretować zjawiska związane z przesyłaniem sygnałów
analogowych i cyfrowych,
– dobierać metody i przyrządy pomiarowe do pomiaru parametrów
elementów i układów elektronicznych,
– interpretować wyniki pomiarów,
– projektować proste układy elektroniczne,
– montować elementy i układy elektroniczne na płytkach drukowanych
zgodnie ze schematem montażowym,
– wykonywać montaż mechaniczny osprzętu elektronicznego,
– uruchamiać proste układy elektroniczne,
– oceniać jakość wykonanego układu elektronicznego,
– prezentować działanie układu elektronicznego,
– klasyfikować elementy i układy automatyki,
– rozróżniać podstawowe człony dynamiczne na podstawie
charakterystyk skokowych,
– określać rolę poszczególnych elementów w układach automatycznej
regulacji,
– analizować działanie podstawowych układów automatyki,
– korzystać z różnych źródeł informacji o elementach, podzespołach
i układach elektronicznych oraz elementach i układach automatyki,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony
przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz ochrony od porażeń
prądem elektrycznym.
36
Symbol jednostki
modułowej
322[18].O2.01
322[18].O2.02
322[18].O2.03
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
105
102
45
Razem
252
322[18].O2
Pomiary parametrów
elementów i układów
elektronicznych
322[18].O2.01
Wykonywanie montażu układów
analogowych
322[18].O2.02
Wykonywanie montażu układów
cyfrowych
322[18].O2.03
Badanie elementów i układów
automatyki
4. Literatura
Bastion P., Schuberth G., Spielvogel O., Steil H., Koty K., Ziegler K.:
Praktyczna elektrotechnika. REA, Warszawa 2003
Chwaleba A., Moeschke B., Płoszajski G.: Elektronika. WSiP, Warszawa
1999
Głocki W.: Układy cyfrowe. WSiP, Warszawa 2000
Płoszajski G.: Automatyka. WSiP, Warszawa 1995
37
– sklasyfikować analogowe elementy i układy elektroniczne według
różnych kryteriów,
– rozróżnić elementy bierne i czynne,
– rozpoznać analogowe elementy i układy elektroniczne na podstawie
symboli graficznych, oznaczeń, wyglądu, charakterystyk,
– zidentyfikować końcówki analogowych elementów i układów
elektronicznych,
– określić podstawowe zastosowania analogowych elementów
i układów elektronicznych,
– narysować schematy ideowe podstawowych układów elektronicznych,
– określić rolę poszczególnych elementów w układach elektronicznych,
– zdefiniować podstawowe parametry analogowych elementów
i układów elektronicznych,
– dobrać metody oraz przyrządy pomiarowe,
– zmierzyć podstawowe parametry analogowych elementów i układów
elektronicznych,
– dokonać analizy przebiegu sygnałów wejściowych i wyjściowych
analogowych elementów i układów elektronicznych na oscyloskopie
oraz je zinterpretować,
– wykorzystać programy komputerowe do opracowywania wyników
pomiarów,
– narysować i zinterpretować podstawowe charakterystyki analogowych
elementów i układów elektronicznych,
– odczytać parametry elementów z charakterystyk,
– określić wpływ istotnych czynników zewnętrznych na pracę
analogowych elementów i układów elektronicznych,
– wyjaśnić zasady modulacji i demodulacji,
– wyjaśnić zasady przetwarzania analogowo-cyfrowego i cyfrowoanalogowego,
– sprawdzić poprawność działania analogowych elementów i układów
elektronicznych,
– zlokalizować uszkodzenia elementów i podzespołów w układach
elektronicznych na podstawie pomiarów dokonanych w wybranych
punktach,
– dobrać analogowe elementy i układy elektroniczne do określonych
warunków,
– scharakteryzować technologie montażu płytek drukowanych, jednoi wielowarstwowych,
38
– zmontować prosty analogowy układ elektroniczny na płytce
drukowanej zgodnie ze schematem montażowym,
– uruchomić prosty analogowy układ elektroniczny,
– dokonać oceny jakości wykonanego układu oraz zaprezentować jego
działanie,
– skorzystać z katalogów i innych źródeł informacji o analogowych
elementach i układach elektronicznych,
– przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie wykonywania
zadań,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy
ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz ochrony od
porażeń prądem.
Diody półprzewodnikowe.
Tranzystory.
Półprzewodnikowe elementy sterowane.
Elementy optoelektroniczne.
Wzmacniacze tranzystorowe.
Scalone układy analogowe.
Wzmacniacze operacyjne.
Przetworniki A/C, C/A.
Układy zasilające.
Generatory.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy ochrony
przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz ochrony od porażeń
prądem.
3. Ćwiczenia
• Badanie i prezentacja pracy diod półprzewodnikowych i tranzystorów.
• Badanie i prezentacja pracy półprzewodnikowych elementów
sterowanych.
• Badanie układów wykorzystujących półprzewodnikowe elementy
sterowane.
• Badanie elementów optoelektronicznych.
• Badanie i prezentacja właściwości wzmacniaczy tranzystorowych
w podstawowych układach i ze sprzężeniem zwrotnym.
• Badanie i prezentacja właściwości wzmacniaczy operacyjnych.
• Badanie i prezentacja właściwości prostych stabilizatorów.
• Badanie i prezentacja właściwości generatorów.
• Projektowanie i wykonywanie prostych układów analogowych.
• Montowanie i uruchamianie prostych układów analogowych.
39
Foliogramy.
Filmy dydaktyczne.
Zestaw układów do badań.
Przyrządy pomiarowe.
Elementy wykorzystywane w układach analogowych, analogowe układy
scalone.
Uniwersalne płytki drukowane.
Podstawowe narzędzia monterskie i elektronarzędzia.
Katalogi elementów i układów elektronicznych oraz Polskie Normy.
Program jednostki modułowej zawiera podstawową wiedzę
z zakresu montażu układów analogowych. Celem realizacji programu
jest przygotowanie uczniów do wykonywania pomiarów podstawowych
parametrów, określania rozkładów napięć i rozpływów prądów podczas
prawidłowej pracy, porównywania ich wartości z danymi katalogowymi
oraz wykrywania usterek w typowych układach aplikacyjnych.
Zaleca się stosowanie następujących metod nauczania: metody
przewodniego tekstu, ćwiczeń praktycznych oraz metody projektów.
Stosowanie metod praktycznych umożliwia łączenie teorii z praktyką
oraz kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów, korzystania
z różnych źródeł informacji oraz samodzielnego podejmowania decyzji.
Podczas realizacji programu można wprowadzić elementy
projektowania bardzo prostych układów/urządzeń elektronicznych
polegającego na wyborze układu oraz doborze poszczególnych
elementów i podzespołów. Do projektowania i uruchamiania układów
zaleca się wykorzystanie komputera wraz z oprogramowaniem do
symulowania działania układów analogowych.
Uczniowie powinni zmontować i uruchomić zaprojektowane
układy/urządzenia, a także zaprezentować je na forum grupy.
Najciekawsze prace mogą być prezentowane na forum klasy, szkoły,
przed rodzicami. Prezentowanie projektów jest czynnikiem motywującym
do nauki.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni elektrotechniki i elektroniki,
w grupie do 15 uczniów, z możliwością samodzielnej pracy na
stanowisku do badań analogowych i cyfrowych układów elektronicznych.
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń praktycznych, należy
zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi podczas
wykonywania ćwiczeń.
40
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania
powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz zakres opanowania przez
uczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być realizowane
za pomocą:
− obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń,
Przed rozpoczęciem zajęć proponuje się przeprowadzenie testu
sprawdzającego wiadomości i umiejętności stosowania w praktyce
podstawowych praw elektrotechniki, obsługiwania podstawowych
mierników, prawidłowego wykonywania i dokumentowania pomiarów
oraz interpretowania otrzymanych wyników w stopniu niezbędnym do
realizacji programu jednostki modułowej.
obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.
Prace projektowe powinny być oceniane na etapie planowania,
realizacji i prezentacji. W ocenie projektów należy brać pod uwagę:
planowanie oraz podział pracy w grupie, systematyczność w pracy,
walory użytkowe i jakość wykonania końcowego produktu.
Po zakończeniu realizacji programu, proponuje się zastosowanie
testu osiągnięć szkolnych i sprawdzianu praktycznego. Zadania testowe
powinny obejmować identyfikowanie podstawowych elementów
i układów elektronicznych analogowych, określanie ich parametrów,
sposób działania tych układów oraz interpretowanie schematów
ideowych tych układów. Sprawdzian praktyczny powinien dotyczyć
uruchamiania, badania lub projektowania określonego układu
elektronicznego.
41
– zapisać liczby w różnych układach liczbowych,
– dokonać operacji arytmetycznych i logicznych na liczbach
dwójkowych,
– zastosować prawa algebry Boole'a do przekształceń funkcji
logicznych,
– zminimalizować funkcje logiczne,
– sklasyfikować cyfrowe układy scalone,
– porównać właściwości cyfrowych układów scalonych wykonanych
w różnych technologiach,
– odczytać oznaczenia i symbole graficzne elementów i układów
cyfrowych,
– rozpoznać bramki logiczne i cyfrowe bloki funkcjonalne na podstawie
symboli graficznych i tabel prawdy albo tabel stanów,
– przeanalizować
działanie
elementów
i
cyfrowych
bloków
funkcjonalnych,
– przetestować działanie elementów i układów cyfrowych,
– wykonać proste operacje arytmetyczne i logiczne za pomocą układów
arytmetycznych,
– przeanalizować działanie układów kombinacyjnych i sekwencyjnych
na podstawie schematów logicznych,
– zdefiniować parametry elementów i układów cyfrowych,
– zmierzyć wybrane parametry elementów i układów cyfrowych,
– zinterpretować
przebiegi
oscyloskopowe
sygnałów
na
wyprowadzeniach układów cyfrowych,
– połączyć układy sekwencyjne w bloki,
– porównać różne typy pamięci półprzewodnikowych,
– połączyć scalone układy pamięci w bloki,
– obsłużyć wybrany program wspomagający projektowanie układów
logicznych,
– zaprogramować programowalne układy logiczne,
– określić wymagania przy łączeniu układów cyfrowych zrealizowanych
w technologiach TTL i CMOS,
– przeanalizować działanie translatorów sygnałów TTL / CMOS i CMOS
/ TTL,
– określić zasady łączenia układów cyfrowych z urządzeniami
wejściowymi i wyjściowymi,
– zastosować bramki mocy do sterowania elementami wykonawczymi,
42
– zinterpretować zjawiska związane z przesyłaniem sygnałów
cyfrowych na różne odległości,
– zaprojektować proste układy cyfrowe,
– zmontować na podstawie schematu montażowego, uruchomić
i zaprezentować działanie prostego układu cyfrowego,
– zlokalizować usterki w prostych układach cyfrowych,
– skorzystać z katalogów i innych źródeł informacji o cyfrowych
elementach i układach elektronicznych,
– przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji ćwiczeń
i zadań,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
Układy liczbowe.
Działania na liczbach zapisanych w różnych systemach liczbowych.
Algebra Boole'a.
Bramki logiczne, przerzutniki.
Cyfrowe bloki funkcjonalne (układy komutacyjne, układy arytmetyczne,
liczniki, rejestry, układy czasowe).
Pamięci półprzewodnikowe z uwzględnieniem najnowszych rozwiązań.
Układy wyświetlania informacji cyfrowej.
Programowalne układy cyfrowe.
Zjawiska szkodliwe w układach kombinacyjnych.
Współpraca układów TTL i CMOS.
Układy wejściowe i wyjściowe.
Układy transmisji sygnałów cyfrowych.
3. Ćwiczenia
• Wykonywanie pomiarów parametrów bramek.
• Montowanie układów kombinacyjnych na pulpicie laboratoryjnym i na
płytce drukowanej.
• Uruchamianie i prezentacja układów kombinacyjnych.
• Badanie i prezentacja właściwości przerzutników.
• Badanie i prezentacja pamięci półprzewodnikowych.
• Programowanie pamięci i ALU.
• Programowanie programowalnych układów logicznych.
• Projektowanie prostych układów cyfrowych (w tym również
z wykorzystaniem wybranego programu komputerowego).
• Montowanie układów cyfrowych na pulpicie laboratoryjnym i na płytce
drukowanej.
• Uruchamianie i prezentacja układów cyfrowych.
43
Foliogramy.
Filmy dydaktyczne dotyczące montażu układów cyfrowych.
Przyrządy pomiarowe. Zestawy układów cyfrowych do badań.
Elementy wykorzystywane w układach cyfrowych, cyfrowe układy
scalone średniej i dużej skali integracji.
Uniwersalne płytki drukowane.
Podstawowe narzędzia monterskie i elektronarzędzia.
Program nauczania jednostki modułowej obejmuje zagadnienia
dotyczące montażu układów cyfrowych. Celem realizacji programu jest
kształtowanie umiejętności określania właściwości cyfrowych układów
scalonych, testowania działania elementów i układów cyfrowych,
mierzenia parametrów elementów i układów cyfrowych, łączenia układów
sekwencyjnych w bloki oraz obsługi programu wspomagającego
projektowanie układów logicznych i projektowania prostych układów
cyfrowych. Przy badaniu elementów i układów należy skupić się na
stronie funkcjonalnej oraz na parametrach elementów i układów
cyfrowych. Osiągnięcie zaplanowanych celów umożliwi stosowanie
metody przewodniego tekstu, ćwiczeń praktycznych oraz metody
projektów.
Ważnym elementem realizacji programu jest projektowanie prostych
układów/urządzeń cyfrowych bazujących na bramkach i blokach
funkcjonalnych.
Uczniowie
powinni
zmontować
i
uruchomić
zaprojektowane układy/urządzenia i zaprezentować je na forum grupy.
Najciekawsze prace mogłyby być prezentowane szerszej publiczności na
terenie szkoły, np. przed uczniami innych klas lub przed rodzicami.
Projektowanie, realizacja i możliwość prezentacji własnych układów
pobudza aktywność uczniów, motywuje do pogłębiania wiedzy i daje im
satysfakcję z wykonanego zadania. Do projektowania i uruchamiania
układów zaleca się wykorzystanie komputera wraz z oprogramowaniem
umożliwiającym symulowanie działania układów cyfrowych.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni elektrotechniki i elektroniki
w grupie do 15 uczniów. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń,
należy zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi
na danym stanowisku do ćwiczeń.
44
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
zajęć. Kryteria oceniania powinny uwzględniać zakres i poziom
opanowania przez uczniów wiadomości oraz umiejętności wynikających
ze szczegółowych celów kształcenia.
za pomocą:
− obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń,
diagnostycznego
umożliwiającego
sprawdzenie
wiadomości
i umiejętności uczniów z zakresu: stosowania w praktyce podstawowych
praw
elektrotechniki,
obsługiwania
podstawowych
mierników,
prawidłowego wykonywania i dokumentowania pomiarów oraz
interpretowania otrzymanych wyników.
obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.
Prace projektowe powinny być oceniane na etapie planowania,
realizacji i prezentacji. W ocenie projektu należy brać pod uwagę:
pomysłowość, planowanie i podział pracy w grupie, systematyczność,
walory użytkowe i jakość wykonania końcowego produktu.
Systematyczne sprawdzanie ma na celu motywowanie uczniów do
pracy i zapobieganie powstawaniu dużych braków, które utrudniałyby im
aktywne uczestniczenie w bieżących zajęciach dydaktycznych.
Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, proponuje
się zastosowanie zadań testowych, które powinny sprawdzać
umiejętności identyfikowania podstawowych elementów i układów
elektronicznych cyfrowych, określania parametrów i sposobów działania
układów oraz interpretowania schematów ideowych tych układów.
Sprawdzian praktyczny powinien dotyczyć uruchomiania, badania lub
projektowania określonego układu elektronicznego.
sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
45
– sklasyfikować układy sterowania,
– narysować schemat blokowy układu automatycznej regulacji,
– sklasyfikować układy automatycznej regulacji,
– rozróżnić podstawowe człony dynamiczne,
– rozpoznać podstawowe człony dynamiczne na podstawie
charakterystyk skokowych,
– określić charakter obiektu,
– rozróżnić elementy układu automatycznej regulacji i określić ich rolę
w układzie,
– sklasyfikować regulatory,
– scharakteryzować regulatory ciągłe, dwustawne i trójstawne,
– przeanalizować działanie prostych układów zabezpieczeń, blokad
i sygnalizacji,
– zaprogramować sterownik,
– zmontować prosty układ sterowania z wykorzystaniem sterownika,
– uruchomić i zaprezentować układ sterowania,
– skorzystać z katalogów i instrukcji urządzeń,
– przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie realizacji
ćwiczeń,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Klasyfikacja układów sterowania.
Podstawowe człony dynamiczne.
Obiekty regulacji.
Układ automatycznej regulacji i jego podstawowe elementy (czujniki,
przetworniki pomiarowe, regulatory, elementy wykonawcze).
Sterowniki PLC i ich programowanie.
Algorytmy sterowania.
3. Ćwiczenia
• Rysowanie schematów blokowych układów automatycznej regulacji.
• Testowanie działania różnych elementów i układów automatycznej
regulacji.
• Budowanie układów sterowania z wykorzystaniem dydaktycznych
programów komputerowych.
• Montowanie
prostych
układów
sterowania
komputerowego
46
z wykorzystaniem zestawów dydaktycznych.
• Programowanie sterowników PLC.
• Montowanie prostych układów sterowania
sterowników.
z
wykorzystaniem
Foliogramy i filmy dydaktyczne dotyczące układów automatycznej
regulacji.
Zestawy dydaktyczne dające możliwość budowania układów sterowania
komputerowego
przy
pomocy
specjalnego
oprogramowania
i bezpośredniego ich zastosowania do sterowania modelami obiektów
zbudowanych z różnych podzespołów.
Program
jednostki
modułowej
wymaga
integracji
wiedzy
z wielu dziedzin i zawiera szeroki zakres treści, często trudnych do
opanowania. Przede wszystkim dotyczy to zrozumienia roli
poszczególnych elementów w układzie automatycznej regulacji
i uświadomienie szerokiego spektrum zastosowania różnego rodzaju
DAR.
Układy automatycznej regulacji występują w licznych urządzeniach
elektrycznych, elektronicznych, telekomunikacyjnych, mechanicznych
i są stosowane w przemyśle i w gospodarstwach domowych, dlatego
duży nacisk należy położyć na bardzo popularne sterowanie cyfrowe
z wykorzystaniem sterowników i komputerów.
Do projektowania i wykonywania prostych układów sterowania
komputerowego należy wykorzystywać specjalne zestawy dydaktyczne.
Dają one możliwość budowania układów sterowania przy pomocy
specjalnego oprogramowania i bezpośredniego ich zastosowania do
sterowania modelami obiektów zbudowanych z różnych podzespołów.
Wymienione zestawy dydaktyczne uatrakcyjniają zajęcia i rozbudzają
zainteresowanie uczniów tą dziedziną oraz uczą kreatywnego myślenia
i radzenia sobie z różnymi problemami technicznymi. W procesie
kształcenia zaleca się stosowanie metody projektów, metody
przewodniego tekstu i ćwiczeń. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni
elektrotechniki i elektroniki na stanowiskach ze sterownikami PLC,
w grupie do 15 uczniów. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń,
na stanowisku do ćwiczeń.
47
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
zajęć. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom wiadomości oraz
zakres opanowania przez uczniów umiejętności wynikających ze
Na początku zajęć nauczyciel powinien sprawdzić wiadomości
i umiejętności uczniów z zakresu jednostek modułowych 322[18].O1.01,
322[18].O1.02, 322[18].O1.03 oraz 322[18].O2.02, w tym szczególnie
umiejętności: stosowania w praktyce podstawowych praw elektrotechniki
i logiki, a ponadto obsługiwania podstawowych mierników, prawidłowego
wykonywania i dokumentowania pomiarów oraz interpretowania
otrzymanych wyników.
W trakcie realizacji programu proponuje się stosowanie
następujących metod sprawdzania:
wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć z dziedziny elektroniki
i poprawność wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć wyjaśniania
ogólnych zasad działania i bezpiecznego użytkowania układów
i urządzeń automatyki oraz identyfikowania ich podstawowych
parametrów.
obserwacji należy zwrócić uwagę na:
− formułowanie związków przyczynowo-skutkowych dotyczących pracy
układów i urządzeń,
− dobieranie narzędzi i przyrządów oraz prawidłowe posługiwanie się
nimi,
− poprawność wykonywania czynności związanych z montowaniem
układu sterowania,
− umiejętność komunikowania się i prezentacji wykonywanych prac,
48
systematycznie za pomocą arkusza obserwacji.
Po zakończeniu realizacji programu, proponuje się zastosowanie
sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. Zadania
powinny obejmować badanie i naprawę danego urządzenia automatyki
lub zaprogramowanie i uruchomienie układu ze sterownikiem PLC.
49
Moduł 322[18].Z1
Technologie i konstrukcje mechaniczne
– odczytywać dokumentację konstrukcyjną, technologiczną, technicznoruchową oraz interpretować zamieszczone w nich oznaczenia,
– wykonywać
dokumentację
techniczną
z
wykorzystaniem
oprogramowania komputerowego,
– dobierać materiały konstrukcyjne,
– odwzorowywać różne obiekty, a w szczególności elementy konstrukcji
mechanicznych urządzeń elektronicznych,
– analizować płaskie i przestrzenne układy sił,
– rozróżniać konstrukcje połączeń: osi, wałów, łożysk, sprzęgieł
przekładni mechanicznych i mechanizmów,
– wykonywać
pomiary
wielkości
geometrycznych
elementów
konstrukcyjnych urządzeń,
– charakteryzować podstawowe techniki wytwarzania,
– wykonywać połączenia elementów mechanicznych wybranymi
technikami,
– przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska,
– korzystać
z
norm,
dokumentacji
technicznej,
katalogów
i poradników.
Symbol jednostki
modułowej
322[18].Z1.01
322[18].Z1.02
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
48
Dobieranie materiałów i montowanie
elementów konstrukcyjnych
96
Razem
50
144
322[18].Z1
Technologie i konstrukcje
mechaniczne
322[18].Z1.01
Korzystanie z dokumentacji
technicznej
322[18].Z1.02
Dobieranie materiałów
i montowanie elementów
konstrukcyjnych
4. Literatura
Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1998
Ciszewski A., Radomski T., Szummer A.: Materiałoznawstwo. WSiP,
Warszawa 1993
Górecki A.: Technologia ogólna, WSiP, Warszawa 2000
Jakubiec W.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT, Warszawa
1999
Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1999
Pikoń A.: AutoCAD 2000&2000PL, Wydawnictwo HELION, Gliwice 2000
Potyński A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP,
Warszawa 1999
Praca zbiorowa pod redakcją J. Grzelki: Pomiary warsztatowe. WPW,
Warszawa 1985
Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1998
Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 1995
Skubała W., Rakowska T.: Materiały niemetalowe. WSI Koszalin,
Koszalin 1995
Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001
51
Jednostka modułowa 322[18].Z1.01
– wyjaśnić znaczenie normalizacji w technice,
– wykonać szkice rysunkowe,
– wykonać rysunek przedmiotu w rzutach prostokątnych i rysunki
aksonometryczne prostych brył geometrycznych,
– wykonać rysunek zarysów wewnętrznych przedmiotu w rzutach
prostokątnych,
– zwymiarować rysunek,
– oznaczyć na rysunku widoki, przekroje i kłady przedmiotów o różnych
kształtach,
– oznaczyć na rysunku tolerancję kształtu, położenia, chropowatości
powierzchni, obróbkę cieplną i powłoki ochronne,
– wykonać rysunek części maszyn odwzorowujący kształty zewnętrzne
i wewnętrzne z zachowaniem proporcji i oznaczeniem: materiałów,
wymiarów, tolerancji, pasowania, odchyłek kształtu i położenia,
– odczytać
dokumentację
techniczno-ruchową,
konstrukcyjną,
technologiczną oraz zinterpretować zamieszczone w nich oznaczenia,
– sporządzić dokumentację techniczną konstrukcji mechanicznych
urządzeń elektronicznych,
– wykonać
dokumentację
techniczną
z
wykorzystaniem
oprogramowania komputerowego,
– skorzystać z norm dotyczących rysunku technicznego.
Normalizacja w rysunku technicznym.
Szkice rysunkowe.
Formaty arkusza, tabliczka rysunkowa.
Rzutowanie prostokątne.
Rzutowanie aksonometryczne.
Widoki. Przekroje. Kłady.
Oznaczanie widoków, przekrojów i kładów.
Tolerancja wymiaru. Pasowanie.
Układ tolerancji i pasowań.
Chropowatość powierzchni.
Wymiarowanie. Zapis wymiarów tolerowanych, pasowań, tolerancji
kształtu i położenia powierzchni.
Oznaczanie chropowatości i kierunkowości struktury powierzchni,
obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej i galwanicznej.
52
Rysunki i uproszczenia części maszynowych.
Rysunki złożeniowe, wykonawcze i montażowe.
Rysunki schematyczne. Wymiary graniczne, wymiar nominalny, odchyłki
graniczne.
Komputerowe wspomaganie projektowania.
Program typu CAD – tworzenie rysunków płaskich, edycja rysunków
płaskich, wymiarowanie, konfigurowanie urządzeń kreślących, wydruk
opracowanych rysunków.
3. Ćwiczenia
• Wykonywanie rysunku prostego elementu mechanicznego w rzutach
prostokątnych,
• Wykonywanie szkicu prostej bryły geometrycznej w rzutach
aksonometrycznych dimetrii ukośnej.
• Rysowanie i oznaczenie przekrojów niezbędnych do odwzorowania
kształtów wewnętrznych części urządzeń.
• Wymiarowanie rysunków części urządzeń (np. typu tuleja).
• Określanie wymiarów geometrycznych danej części urządzenia
elektrycznego na podstawie rysunków wykonawczych części
mechanicznych urządzeń elektrycznych i elektronicznych.
• Interpretowanie oznaczeń stosowanych w dokumentacji technicznoruchowej danego urządzenia.
• Wykonywanie
rysunków
technicznych
z
wykorzystaniem
oprogramowania komputerowego typu CAD.
Komplet materiałów rysunkowych.
Komplet przyborów kreślarskich.
Wzory pisma znormalizowanego.
Rysunki: złożeniowe, wykonawcze, montażowe, schematyczne.
Materiały dydaktyczne ilustrujące: zasady rzutowania prostokątnego,
zasady wykonywania przekrojów, sposoby wymiarowania, uproszczenia
rysunkowe, schematy mechaniczne i elektryczne.
Modele: rzutni prostokątnej, brył geometrycznych, części urządzeń
i ich przekrojów.
Rysunki widoków, przekrojów i kładów.
Rysunki zwymiarowanych brył geometrycznych.
Wzory uproszczeń rysunkowych.
Dokumentacje techniczno-ruchowe urządzeń.
Foliogramy i fazogramy.
Filmy dydaktyczne.
PN, ISO.
Literatura techniczna.
53
Podstawowym celem realizacji programu jednostki modułowej jest
kształtowanie umiejętności analizowania i sporządzania dokumentacji
maszyn i urządzeń. Treści zawarte w programie jednostki modułowej
stanowią podstawę do dalszego kształcenia w zawodzie technik
elektroniki medycznej. Stopień opanowania umiejętności będzie miał
wpływ na osiągnięcia uczniów podczas realizacji programu następnych
modułów związanych z obsługą i nadzorowaniem aparatury medycznej.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę
należy zwracać na kształtowanie umiejętności wykonywania rysunków
części maszyn i urządzeń oraz interpretowania informacji zawartych w
dokumentacji technicznej.
Podczas ćwiczeń w zakresie komputerowego wspomagania kreślenia
technicznego (edytor graficzny typu CAD) należy zwrócić uwagę na
edycję i reedycję wygenerowanego pliku rysunkowego, odczytanie
potrzebnych informacji zamieszczonych na rysunku (np. współrzędne
punktu) oraz wydruk pliku rysunkowego przy użyciu plotera lub drukarki.
Podczas zajęć należy zapewnić uczniom możliwość samodzielnego
rozwiązywania problemów występujących w czasie korzystania
z programów CAD oraz odczytywania dokumentacji. Ćwiczenia powinny
być starannie zaplanowane i przygotowane. Należy zapewnić uczniom
indywidualne tempo wykonywania ćwiczeń, najaktywniejsi uczniowie
powinni mieć możliwość wykonania dodatkowych zadań.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej zaleca się
stosowanie następujących metod nauczania: metody tekstu
przewodniego, metody przypadków, projektów oraz ćwiczeń
praktycznych.
Do samodzielnej pracy można wdrażać uczniów poprzez realizację
projektów teoretycznych i praktycznych.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni informatyki medycznej
w grupach 15 osobowych z dostępem do komputera dla każdej osoby.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
według kryteriów ustalonych i przedstawionych uczniom na
początkowych zajęciach.
Przed rozpoczęciem zajęć proponuje się przeprowadzenie testów
diagnostycznych sprawdzających wiadomości i umiejętności uczniów
z fizyki i matematyki w zakresie niezbędnym do realizacji treści jednostki
54
modułowej. Wyniki tych badań pozwolą zaplanować odpowiednią liczbę
godzin na wyrównanie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów.
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów można przeprowadzać na
podstawie:
− wykonywanych projektów.
wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć odczytywania
i wykonywania dokumentacji technicznej urządzeń elektronicznych.
− posługiwanie się przez uczniów dokumentacją i oprogramowaniem
komputerowym,
− poprawność odczytywania dokumentacji technicznej,
− stosowanie innowacyjnych metod pracy,
projektów,
Podczas sprawdzania i oceniania projektów proponuje się zwracać
uwagę na:
− trafność koncepcji i przejrzystość jej przedstawienia,
− poprawność i czytelność wykonanych obliczeń,
− poprawność i staranność wykonanych rysunków,
− poprawność doboru metod pomiarowych i wykonania pomiarów,
Przedmiotem
oceny
może
być
teczka
osiągnięć,
w której uczeń gromadzi sprawozdania z wykonanych projektów,
dodatkowe informacje o oprogramowaniu typu CAD, kontrolne prace
pisemne.
55
Po zakończeniu realizacji programu proponuje się zastosowanie testu
osiągnięć szkolnych i sprawdzianu praktycznego. Zadania testowe
powinny dotyczyć zasad wykonywania rysunku technicznego oraz
sporządzania dokumentacji technicznej danego urządzenia. Sprawdzian
praktyczny powinien obejmować wykonanie części dokumentacji
technicznej z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego.
56
konstrukcyjnych
– scharakteryzować właściwości materiałów technicznych,
– scharakteryzować stopy żelaza z węglem i stopy metali nieżelaznych,
– rozróżnić materiały przewodzące, izolatory i półprzewodniki,
– określić właściwości i przeznaczenie materiałów niemetalowych,
– rozpoznać zjawiska korozyjne i ich skutki oraz wskazać sposoby
zapobiegania korozji,
– dobrać
materiały
na
elementy
konstrukcyjne
stosowane
w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych,
– wykonać podstawowe działania na wektorach,
– rozróżnić rodzaje odkształceń i naprężeń oraz wyjaśnić pojęcie
naprężenia dopuszczalnego,
– rozróżnić proste przypadki obciążeń elementów konstrukcyjnych,
– rozróżnić konstrukcje połączeń: osi, wałów, łożysk, sprzęgieł,
przekładni mechanicznych i mechanizmów (dźwigniowe, krzywkowe,
śrubowe) oraz wskazać ich zastosowanie w maszynach
i urządzeniach,
– montować proste zespoły urządzeń elektronicznych,
– dobrać technikę wytwarzania elementu konstrukcyjnego,
– dobrać narzędzia, przyrządy i materiały do wykonywanych zadań,
– wykonać pomiary części maszyn o różnych kształtach,
– wykonać operacje trasowania na płaszczyźnie,
– wykonać podstawowe operacje obróbki ręcznej (cięcie, prostowanie,
gięcie, piłowanie, wiercenie, rozwiercanie, gwintowanie),
– skorzystać z dokumentacji technicznej oraz norm PN i ISO,
– zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas wykonywania pracy,
– skorzystać z literatury technicznej, instrukcji i katalogów.
Właściwości metali i ich stopów: fizyczne, chemiczne, mechaniczne
i technologiczne.
Stopy żelaza: podział, oznaczanie i zastosowanie (surówka, żeliwo,
staliwo, stal).
Metale nieżelazne i ich stopy.
Kompozyty. Super twarde materiały narzędziowe.
Materiały z proszków spiekanych.
57
Materiały przewodzące i izolatory.
Rodzaje korozji i zniszczeń korozyjnych.
Ochrona przed korozją.
Rodzaje powłok ochronnych i techniki ich nanoszenia.
Tworzywa sztuczne: właściwości, skład i klasyfikacja, zastosowanie
i przeróbka tworzyw sztucznych.
Farby, lakiery i emalie: właściwości, rodzaje, przeznaczenie, zasady
przechowywania.
Guma: właściwości, skład i podział według PN.
Materiały uszczelniające i izolacyjne.
Materiały ceramiczne: surowce, podział, zastosowanie.
Szkło: właściwości, podstawowe rodzaje szkła o znaczeniu technicznym.
Materiały magnetyczne i półprzewodnikowe.
Odkształcenia. Naprężenia normalne i styczne.
Prawo Hooke’a. Statyczna próba rozciągania metali.
Naprężenie dopuszczalne.
Podstawowe
przypadki
obciążeń
elementów
konstrukcyjnych:
rozciąganie i ściskanie, ścinanie, zginanie, skręcanie.
Klasyfikacja i cechy użytkowe części maszyn.
Normalizacja części urządzeń.
Połączenia: spajane, wciskowe, kształtowe, gwintowe.
Połączenia rur, zawory.
Osie i wały. Łożyska ślizgowe. Łożyska toczne.
Przekładnie mechaniczne. Sprzęgła. Hamulce.
Mechanizmy funkcjonalne. Szkielety i obudowy.
Dobór przyrządów pomiarowych.
Pomiar wielkości geometrycznych.
Użytkowanie i konserwacja przyrządów pomiarowych.
Dokumentacja techniczna, normy PN i ISO.
Trasowanie. Cięcie. Gięcie. Prostowanie. Piłowanie.
Wiercenie. Rozwiercanie. Pogłębianie. Frezowanie.
Ręczne nacinanie gwintów.
Ostrzenie narzędzi.
Szlifowanie, szlifierki.
Konserwacja narzędzi.
Zasady bhp podczas wykonywania zadania.
3. Ćwiczenia
• Określanie gatunku stali, staliwa i żeliwa na podstawie podanego
oznaczenia zgodnego z Polską Normą.
• Rozpoznawanie materiałów, z których wykonano różne części
maszyn i urządzeń elektrycznych.
• Dobieranie rodzaju powłoki antykorozyjnej w zależności od warunków
58
•
•
•
•
pracy urządzeń na podstawie katalogów.
Rozpoznawanie połączeń oraz elementów maszyn i urządzeń na
podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej.
Wykonywanie podstawowych operacji obróbki ręcznej (cięcia,
prostowania, gięcia, piłowania, wiercenia, rozwiercania, gwintowania)
detali maszyn i urządzeń.
Wykonywanie pomiarów części maszyn o różnych kształtach za
pomocą przyrządów suwmiarkowych i mikrometrycznych.
Montowanie
zespołów
urządzenia
elektronicznego
zgodnie
z dokumentacją techniczną.
Eksponaty: zestawy próbek tworzyw sztucznych, materiałów
ceramicznych, szkła, gumy, złącz spajanych.
Próbki: metali i stopów, metali i stopów z objawami różnych zniszczeń
korozyjnych, metali i stopów z powłokami ochronnymi.
Programy komputerowe do symulacji procesów obróbki cieplnej
i cieplno-chemicznej.
Modele: mechanizmów o postępowym i obrotowym ruchu unoszenia,
zaworów z przekrojami, sprzęgieł, hamulców, przekładni mechanicznych,
mechanizmów maszyn i urządzeń.
Urządzenia elektroniczne do montażu i demontażu.
Przyrządy suwmiarkowe i mikrometryczne oraz czujniki zegarowe.
Statywy, uchwyty, płyty pomiarowe.
Liniały krawędziowe i powierzchniowe.
Narzędzia, przyrządy i materiały pomocnicze do trasowania.
Narzędzia, elektronarzędzia, przyrządy i urządzenia do obróbki ręcznej.
Instrukcje w zakresie bhp i ochrony przeciwpożarowej.
Dokumentacja warsztatowa.
Poradniki: mechanika, ślusarza.
Foliogramy z zakresu obróbki ręcznej i łączenia metali.
Filmy dydaktyczne przedstawiające różne techniki wytwarzania.
Teksty przewodnie i instrukcje do ćwiczeń.
Program
komputerowy
do
symulacji
obciążeń
elementów
konstrukcyjnych i symulacji procesów technologicznych.
Poradniki techniczne, katalogi, podręczniki oraz normy PN i ISO.
59
kształtowanie
umiejętności
dobierania
i
obróbki
elementów
mechanicznych
niezbędnych
podczas
montażu
urządzeń
elektronicznych oraz samego montażu tych urządzeń. Realizacja
programu jednostki umożliwi wykonanie pełnej obsługi urządzeń
elektromedycznych przez przyszłego technika elektroniki medycznej.
należy zwrócić na rozpoznawanie właściwości i zastosowania materiałów
jako elementów konstrukcyjnych, obróbkę elementów mechanicznych
i montaż urządzeń.
Osiągnięcie
zaplanowanych
celów
wymaga
stosowania
następujących metod: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego
tekstu, pokazu z opisem materiałów, metody projektów oraz ćwiczeń.
Podczas zajęć należy zapewnić uczniom możliwość bezpośredniej
identyfikacji materiałów, samodzielnego wykonywania czynności
pomiarowo-montażowych. Ćwiczenia praktyczne powinny być starannie
zaplanowane i przygotowane. Powinny one obejmować pomiar
parametrów
elementów
konstrukcyjnych,
obróbkę
materiałów
konstrukcyjnych oraz montaż urządzeń. Należy różnicować tempo
wykonywania ćwiczeń i umożliwić najsprawniejszym uczniom wykonanie
dodatkowych zadań.
Ćwiczenia powinny odbywać się w pracowni elektrotechniki
i elektroniki w grupach 15 osobowych, z podziałem na 2 osobowe
zespoły.
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych
podczas obróbki ręcznej elementów mechanicznych oraz montażu
urządzeń.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się na
podstawie ustalonych kryteriów.
W trakcie realizacji programu proponuje się stosowanie
następujących metod sprawdzania:
− obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń,
− sprawdzanie wykonanych projektów.
60
wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć identyfikowania
materiałów i elementów konstrukcyjnych urządzeń, sposobów ich
połączeń oraz zasad dobierania materiałów i montowania elementów
konstrukcyjnych.
− organizację stanowisk pracy,
− dobieranie i posługiwanie się narzędziami i przyrządami,
− poprawność wykonywania ćwiczeń,
− umiejętność komunikowania się,
− prezentację wykonywanych czynności podczas montażu i demontażu
prostych zespołów urządzeń elektronicznych,
systematycznie na podstawie arkusza obserwacji.
uwagę na:
− trafność koncepcji montażu danego urządzenia,
− poprawność doboru elementów i zespołów konstrukcyjnych,
− poprawność i staranność montażu,
− systematyczność oraz terminowość wykonania.
Zadania testowe powinny sprawdzać umiejętności charakteryzowania
właściwości materiałów technicznych, rozróżniania różnych rodzajów
odkształceń i naprężeń oraz dobór materiałów na elementy
konstrukcyjne i konstrukcji połączeń. Sprawdzian praktyczny powinien
zawierać zadania sprawdzające umiejętności montowania prostych
zespołów urządzeń elektronicznych, doboru narzędzi, przyrządów
i materiałów do wykonywanych zadań oraz wykonanie podstawowych
operacji obróbki ręcznej.
61
Moduł 322[18].Z2
Podstawy diagnostyki i terapii
– wykorzystywać wiedzę z anatomii, fizjologii i patologii układów
i narządów człowieka,
– rozpoznawać sygnały biologiczne,
– analizować działanie wzmacniaczy biologicznych,
– wyodrębniać i przedstawiać wybrane zjawiska fizyczne mające
zastosowanie w diagnostyce i terapii medycznej,
– charakteryzować
oddziaływanie
promieniowania
z
materią,
w szczególności wpływ promieniowania jonizującego na organizm
człowieka,
– określać oddziaływanie na organizm ludzki ciepła, zimna, fal
elektromagnetycznych,
ultradźwiękowych,
promieniowania
podczerwonego, nadfioletowego i jonizującego,
– odróżniać metody diagnostyczne od terapeutycznych,
– rozróżniać podstawowe metody diagnostyczne, terapeutyczne
i pomiarowe stosowane w medycynie,
– porównywać techniki obrazowania, takie jak: rentgenodiagnostykę,
scyntygrafię, rezonans magnetyczny, ultrasonografię,
– ustalać zależności między pracą technika elektroniki medycznej,
a efektami leczenia pacjenta,
– rozpoznawać zależności między rozwojem techniki i elektroniki,
a postępem w medycynie,
– rozróżniać materiały stosowane w technice medycznej,
– rozpoznawać zagrożenia zdrowia i życia oraz zapobiegać wypadkom
przy pracy,
– udzielać pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia.
Symbol jednostki
modułowej
322[18].Z2.01
322[18].Z2.02
322[18].Z2.03
Analizowanie funkcjonowania organizmu
człowieka
Analizowanie praw i zjawisk fizyki
wykorzystywanych w medycynie
Razem
62
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
80
100
108
288
322[18].Z2
Podstawy diagnostyki
i terapii
322[18].Z2.01
Analizowanie funkcjonowania
organizmu człowieka
322[18].Z2.02
322[18].Z2.03
Stosowanie metod
diagnostycznych
4. Literatura
Gołąb B., Traczyk W. Z.: Anatomia i fizjologia człowieka. Wydawnictwo
PZWL, Warszawa 1986.
Hames B. D., Hooper N. M., Haughton J. D., red.: Krótkie wykłady
z biochemii. Wydawnictwo PWN, Warszawa 1999
Hrynkiewicz A.: Człowiek i promieniowanie jonizujące. Wydawnictwo
PWN, Warszawa 2001
Hrynkiewicz A.: Dawki i działanie biologiczne promieniowania
jonizującego. Państwowa Agencja Atomistyki, Instytut Fizyki Jądrowej
1993
Hrynkiewicz A., Rokita E., red.: Fizyczne metody badań w biologii,
medycynie i ochronie środowiska. Wydawnictwo PWN Warszawa 1999
Hrynkiewicz A., Rokita E., red.: Fizyczne metody diagnostyki i terapii.
Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000
Jaroszyk F.: Biofizyka. Podręcznik dla studentów. Wydawnictwo PZWL,
Warszawa 2005
Karłow N. W.: Wykłady z fizyki laserów. Wydawnictwo NaukowoTechniczne, Warszawa 1989
Miękisz St., Hendrich A., red.: Wybrane zagadnienia z biofizyki.
Wydawnictwo Volumed, Wrocław 1998
63
Pawlicki G., Pałko T., Golonik N., Gwiazdowska B., Królicki L.: Fizyka
medyczna. Akademicka Oficyna Wydawnicza Exit, Warszawa 2002
Pawlicki G.: Podstawy inżynierii medycznej. Wydawnictwo P.W.,
Warszawa 1997
Skrzypczak E., Szefliński Z.: Wstęp do fizyki jądra atomowego
i cząsteczek elementarnych. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2002
Sylwanowicz i inni: Anatomia i fizjologia człowieka. Wydawnictwo PZWL,
Warszawa 1985
Traczyk W. Z.: Fizjologia człowieka w zarysie. Wydawnictwo PZWL,
Warszawa 1997
64
– scharakteryzować budowę organizmu człowieka,
– scharakteryzować funkcje poszczególnych układów i narządów,
– posłużyć się terminologią z zakresu fizjologii i patologii człowieka,
– posłużyć się terminologią z zakresu biofizyki i biochemii,
– wyjaśnić działanie prądów elektrycznych i czynników fizykalnych
o różnych parametrach na organizm człowieka,
– posłużyć się terminologią medyczną podczas komunikowania się
z lekarzem,
– scharakteryzować sygnały biologiczne, ich systematykę i statystykę,
– określić parametry źródeł sygnałów biologicznych,
– zidentyfikować sposoby generowania sygnałów biologicznych, ich
wstępnego przetwarzania oraz metody odbioru tych sygnałów,
– rozpoznać zagrożenia zdrowia i życia człowieka.
Elementy histologii i biologii komórkowej. Zarys histopatologii i patologii.
Zarys anatomii i czynności wybranych narządów i układów: serce, płuca,
mózg, nerki, gruczoły wydzielania zewnętrznego i dokrewne, narządy
zmysłów, układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ
nerwowy, układ moczowy.
Podstawy
biofizyki:
wybrane
zagadnienia
z
termodynamiki,
oddziaływania molekularne i ich rola w kształtowaniu struktur
biologicznych, rola lipidów i białek w przenoszeniu informacji między
komórką i jej otoczeniem.
Podstawy biochemii: budowa i właściwości peptydów i białek, nukleotydy
i kwasy nukleinowe, przemiana białek i aminokwasów.
Klasyfikacja sygnałów biologicznych: elektryczne (ekg serca, emg mięśni
szkieletowych, eeg mózgu, eng nerwów obwodowych, potencjały
wywołane wzrokowe, słuchowe, czuciowe), mechaniczne (tony serca,
ciśnienie krwi, przepływy gazów oddechowych, siła mięśni), chemiczne.
Zagrożenie życia i zdrowia człowieka, czynniki szkodliwe.
3. Ćwiczenia
• Analizowanie budowy narządów i układów oraz określanie ich funkcji
w organizmie, na podstawie atlasu anatomicznego, modeli narządów
oraz programów komputerowych.
• Wyjaśnianie podstawowych czynności życiowych organizmu
człowieka.
65
• Rozpoznawanie sygnałów biologicznych mierzonych za pomocą
urządzeń elektromedycznych.
• Mierzenie aktywności biologicznej organizmu za pomocą różnych
urządzeń elektromedycznych.
• Udzielanie pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia
i zdrowia.
Środki medyczne i fantomy.
Programy komputerowe do symulacji podstawowych procesów
życiowych.
Atlasy anatomii i fizjologii człowieka.
Urządzenia do pomiaru sygnałów biologicznych: EKG, EEG, EMG, ENG,
ciśnieniomierz.
Modele struktur białek.
Zestawy foliogramów, plansz, przezroczy dotyczące anatomii i fizjologii
człowieka.
Teksty przewodnie i instrukcje do wykonywania ćwiczeń.
Podręczniki i poradniki z dziedziny medycyny.
Treści zawarte w programie jednostki modułowej dotyczą aspektów
medycznych zawodu technika elektroniki medycznej. Stopień korelacji tej
jednostki modułowej z jednostkami technicznymi będzie miał duży wpływ
na kształtowanie umiejętności zawodowych.
Podczas realizacji programu szczególnie trudne dla uczniów może
być zrozumienie wpływu zjawisk fizycznych i chemicznych na struktury
biologiczne narządów i układów człowieka, posługiwanie się terminologią
medyczną, rozpoznawanie sygnałów biologicznych, analizowanie
działania wzmacniaczy biologicznych oraz określanie funkcji narządów
i układów w organizmie człowieka. W procesie kształcenia szczególną
uwagę należy zwracać na umiejętność posługiwania się podstawowymi
pojęciami z zakresu anatomii i fizjologii człowieka, analizowania
zaburzeń poszczególnych układów anatomicznych oraz stosowania
zasad udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia
i zdrowia. Zagadnienie zagrożenia zdrowia i życia człowieka powinno
obejmować w szczególności kryteria rozpoznawania stanu zagrożenia
życia. Należy również zwracać uwagę uczniów na właściwości skóry
umożliwiające odbiór sygnałów biologicznych.
stosowanie następujących metod nauczania: metody przypadków,
dyskusji dydaktycznej, wykładu konwersatoryjnego, metody projektów
oraz ćwiczeń praktycznych.
66
odkrywania
tajemnic
ludzkiego
ciała
oraz
rozpoznawania
i wykorzystywania sygnałów biologicznych.
Ćwiczenia praktyczne powinny być starannie zaplanowane
i przygotowane. Treść ćwiczeń powinna dotyczyć wyjaśniania budowy
i czynności poszczególnych narządów i układów, rozpoznawania struktur
anatomicznych oraz udzielania pierwszej pomocy w nagłych
przypadkach. Należy zapewnić uczniom indywidualne tempo
wykonywania ćwiczeń. W miarę nabywania przez uczniów
doświadczenia i prawidłowych nawyków można wprowadzać stopniowo
metody pracy wymagające większej samodzielności. Do samodzielnej
pracy można wdrażać uczniów poprzez realizację teoretycznych
i praktycznych projektów.
Zajęcia powinny być prowadzone w pracowni aparatury medycznej,
w grupach 15 osobowych z podziałem na 2 osobowe zespoły.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania
za pomocą:
− obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.
Na początku zajęć nauczyciel powinien przeprowadzić test
diagnostyczny, w celu sprawdzenia poziomu oraz zakresu opanowania
przez uczniów wiadomości i umiejętności z biologii i chemii w zakresie
niezbędnym do realizacji programu jednostki modułowej.
zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą, właściwe stosowanie
pojęć medycznych, merytoryczną jakość wypowiedzi i poprawność
wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć budowy
i funkcjonowania podstawowych narządów i układów człowieka.
− dobieranie i posługiwanie się urządzeniami elektromedycznymi do
rozpoznawania określonych sygnałów biologicznych,
67
−
−
−
−
korzystanie z atlasu anatomicznego,
poprawność wykonywania pomiarów i czynności,
interpretowanie wyników pomiarów,
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
wykonywania pomiarów,
− udzielanie pierwszej pomocy,
− umiejętność komunikowania się i prezentowania wykonywanych
czynności.
Przedmiotem oceny może być również teczka osiągnięć, w której
uczniowie gromadzą sprawozdania z wykonanych projektów i pisemne
prace kontrolne.
zastosowanie testu osiągnięć szkolnych. Zadania testowe powinny
obejmować charakterystykę poszczególnych układów anatomicznych
człowieka, podstawowe pojęcia z zakresu biofizyki i biochemii oraz
identyfikowanie sygnałów biologicznych, ich źródeł i sposobów
generowania.
Systematyczna kontrola i ocena postępów uczniów umożliwi
nauczycielowi dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form
pracy oraz środków dydaktycznych do predyspozycji uczniów.
68
– wykorzystać modele fizyczne do wyjaśniania i przewidywania
wybranych zjawisk fizycznych z zakresu elektromagnetyzmu,
– zastosować prawa i zasady fizyki do opisu wybranych zjawisk
z zakresu elektromagnetyzmu,
– posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu promieniowania:
laserowego,
ultrafioletowego,
podczerwonego,
mikrofalowego
i ultradźwięków,
– scharakteryzować właściwości światła laserowego,
– posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu promieniowania
jonizującego,
– scharakteryzować
izotopy
promieniotwórcze
stosowane
w diagnostyce i terapii,
– wskazać zagrożenia wynikające z posługiwania się promieniowaniem
jonizującym,
– zastosować wiedzę z zakresu dozymetrii promieniowania
jonizującego,
– zinterpretować przepisy prawa dotyczące ochrony radiologicznej.
Podstawy elektryczności i magnetyzmu: elektrostatyka, stały prąd
elektryczny, pole magnetyczne prądów stałych, zjawisko indukcji
elektromagnetycznej.
Fale mechaniczne, fale ultradźwiękowe, fale elektromagnetyczne, optyka
geometryczna. Podstawy fizyki współczesnej: dualizm korpuskularno –
falowy, fizyka atomu i jądra atomowego.
Podstawy
radiobiologii:
molekularny
mechanizm
działania
promieniowania jonizującego, rodzaje promieniowania jonizującego,
oddziaływanie promieniowania z materią, genetyka radiacyjna, wczesne
skutki somatyczne, późne skutki somatyczne.
Ochrona przed promieniowaniem jonizującym: źródła promieniowania
jonizującego, narażenie zawodowe, ochrona pacjenta przed nadmierną
ekspozycją, skażenie promieniotwórcze środowiska.
Podstawy dozymetrii: dawka ekspozycyjna, pochłonięta, równoważnik
dawki, graniczne dawki promieniowania, przyrządy dozymetryczne.
Przepisy prawa o ochronie radiologicznej.
69
3. Ćwiczenia
• Charakteryzowanie wybranych zjawisk fizycznych z zakresu
elektryczności i magnetyzmu.
• Dobieranie rodzajów i parametrów fal ultradźwiękowych do
określonego zastosowania.
• Rozpoznawanie rodzajów, właściwości i możliwości zastosowania fal
elektromagnetycznych.
• Ocenianie zagrożeń pochodzących z danego źródła promieniowania
jonizującego o określonych parametrach.
• Mierzenie dawki promieniowania jonizującego za pomocą przyrządów
dozymetrycznych.
Oprogramowanie do symulacji podstawowych zjawisk fizycznych.
Przyrządy dozymetryczne.
Zestawy foliogramów, plansz, przezroczy dotyczące podstawowych praw
fizyki.
Tablice poglądowe: podstawowe stałe fizyczne, podstawowe jednostki
układu SI, jednostki pozaukładowe dopuszczane do użytku w fizyce.
Podręczniki i poradniki z dziedziny fizyki i ochrony przed
promieniowaniem jonizującym.
Treści zawarte w programie jednostki modułowej dotyczą
wykorzystania zjawisk fizycznych w medycynie, szczególnie
w projektowaniu aparatury medycznej. Stopień korelacji programu
jednostki z jednostkami technicznymi będzie miał duży wpływ na
kształtowanie umiejętności zawodowych uczniów.
Podczas realizacji programu szczególnie trudne dla uczniów może
być zrozumienie dualizmu korpuskularno-falowego i oddziaływania
promieniowania z materią. Szczególną uwagę należy zwracać na
umiejętność posługiwania się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki
falowej, elektromagnetyzmu, promieniowania jonizującego oraz ochrony
przed tym promieniowaniem. Bardzo ważnym zagadnieniem jest
ochrona przed promieniowaniem jonizującym. Należy uświadomić
uczniom skalę tego zagrożenia i przedstawić metody zabezpieczania się
przed nim.
stosowanie następujących metod: metody tekstu przewodniego, metody
projektów, dyskusji dydaktycznej, wykładu konwersatoryjnego oraz
ćwiczeń laboratoryjnych.
70
Podczas zajęć, przez wizualizację komputerową pewnych procesów
i zjawisk fizycznych, uczniowie powinni poznawać prawa występujące
w wybranych działach fizyki oraz zauważyć związki między tymi
zjawiskami, a możliwościami ich wykorzystania w medycynie.
i poprzedzone pokazem. Treść ćwiczeń powinna dotyczyć rozróżniania
właściwości i możliwości zastosowania różnych rodzajów fal
wykorzystywanych w medycynie oraz wskazywania zagrożeń
pochodzących
od
promieniowania
jonizującego
i
sposobów
zabezpieczania się przed nim. W miarę lepszego zrozumienia przez
uczniów badanych zjawisk można wprowadzać stopniowo metody pracy
wymagające od uczniów większej samodzielności. Zagadnienia
specjalistyczne i ponadprogramowe można zlecić uczniom do
opracowania w formie pisemnych prac.
Zajęcia dydaktyczne powinny odbywać się w pracowniach
informatycznych, w grupach 15 osobowych z podziałem na 3 osobowe
zespoły.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria oceniania
za pomocą:
diagnostycznego
umożliwiającego
sprawdzenie
wiadomości
i umiejętności uczniów z fizyki ciała stałego, elektromagnetyzmu
i promieniotwórczości ukształtowanych w szkole średniej w zakresie
niezbędnym do realizacji programu jednostki modułowej.
wypowiedzi, właściwe interpretowanie pojęć i zjawisk fizycznych
i poprawność wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć wybranych zjawisk
fizyki z zakresu elektromagnetyzmu, ultrasonografii oraz promieniowania
jonizującego.
71
− posługiwanie się programem komputerowym do symulacji
podstawowych zjawisk fizycznych,
− sposób wykonywania ćwiczenia,
− poprawność wykonywania pomiarów dozymetrycznych,
czynności,
− przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas badań
dozymetrycznych,
− przestrzeganie przepisów prawa o ochronie radiologicznej,
uwagę na:
− poprawność i czytelność wykonanych zestawień, porównań
i interpretacji,
− umiejętność posługiwania się literaturą zawodową,
Przedmiotem oceny może być teczka osiągnięć, w której uczniowie
gromadzą sprawozdania z wykonanych projektów, informacje
o nowościach dotyczących wykorzystania fizyki w medycynie, raporty
z wycieczek dydaktycznych i pisemne prace kontrolne.
Zadania testowe powinny obejmować podstawowe pojęcia z zakresu
promieniowania
laserowego,
jonizującego
oraz
elektryczności
i magnetyzmu. Szczególną uwagę należy zwracać na charakteryzowanie
izotopów promieniotwórczych oraz zagrożenia wynikające ze stosowania
promieniowania jonizującego. Sprawdzian praktyczny powinien dotyczyć
umiejętności
bezpiecznego
posługiwania
się
przyrządami
dozymetrycznymi i wykonywania nimi pomiarów.
72
– zastosować
terminologię
medyczną
dotyczącą
procesu
diagnostyczno-terapeutycznego,
– wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu promieniowania
rentgenowskiego,
– wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu ultradźwięków,
– wyjaśnić zasady obrazowania przy użyciu fal radiowych,
– wyjaśnić
zasady
obrazowania
przy
użyciu
izotopów
promieniotwórczych,
– wyjaśnić zasady diagnostyki i terapii fotodynamicznej,
– przedstawić oddziaływanie promieniowania laserowego na poziomie
tkanki,
– zastosować podstawowe metody pomiaru aktywności biologicznej
organizmu człowieka,
– przedstawić możliwości współczesnych metod diagnostyki obrazowej,
– scharakteryzować różne metody terapii w medycynie,
– wymienić
zastosowanie
różnych
rodzajów
promieniowania
w lecznictwie,
– zastosować przepisy prawa dotyczące ochrony radiologicznej,
– scharakteryzować efekty biostymulacji,
– zidentyfikować fizyczne właściwości materiałów syntetycznych
stosowanych w biomedycynie,
– dobrać materiały stosowane w biomedycynie do określonych zadań
diagnostycznych i zabiegów terapeutycznych,
– rozróżnić mechaniczne właściwości tkanek, które materiał syntetyczny
zastępuje lub pozostaje z nimi w kontakcie.
Podstawy ultrasonografii: propagacja fal ultradźwiękowych, impedancja
akustyczna, przetworniki, generator i głowice UD, metody obrazowania
UD struktur ciała, metody obrazowania czynności narządów.
Rentgenodiagnostyka: właściwości promieniowania rentgenowskiego,
podstawy fizyczne i techniczne rentgenodiagnostyki, urządzenia do
diagnostyki
rentgenowskiej,
systemy
obrazowania
w rentgenodiagnostyce.
Podstawy tomografii komputerowej: zasady fizyczne tworzenia obrazu,
źródło
promieniowania,
rekonstrukcja
obrazu
dwuwymiarowa
73
i trójwymiarowa.
Tomografia rezonansu magnetycznego: zasady fizyczne tworzenia
obrazu,
generacja
pól
magnetycznych,
rekonstrukcja
dwu
i trójwymiarowa obrazu.
Tomografia emisyjna pozytonowa jako metoda obrazowania czynności
narządów.
Medycyna nuklearna: podstawy metodyczne, scyntygrafia – sposób
planarnego obrazowania struktury i czynności niektórych narządów za
pomocą izotopów promieniotwórczych.
Podstawy fizyczne działania laserów i wykorzystanie promieniowania
laserowego w medycynie, diagnostyka i terapia fotodynamiczna.
Termografia: fizyczne podstawy, zakres diagnostyczny.
Przepisy prawa o ochronie radiologicznej.
Materiały biomedycznych: definicja i klasyfikacja materiałów
biomedycznych, oddziaływanie materiał – tkanka, czynniki niszczące.
Systemy i urządzenia intensywnej opieki nad pacjentem w stanie
zagrożenia życia.
3. Ćwiczenia
• Rozpoznawanie technik diagnostycznych i terapeutycznych
stosowanych w ramach określonych badań lub zabiegów
medycznych.
• Identyfikowanie
izotopów
promieniotwórczych
stosowanych
w określonych badaniach i zabiegach medycznych.
• Dobieranie sprzętu diagnostyczno – pomiarowego do określonych
badań medycznych.
• Porównywanie
wybranych
systemów
obrazowania
w rentgenodiagnostyce.
• Identyfikowanie rodzajów badań diagnostycznych wykorzystujących
ultrasonografię w określonych przypadkach medycznych.
• Charakteryzowanie
fizycznych
podstaw
tworzenia
obrazu
tomograficznego.
• Ocenianie wpływu określonych materiałów na ustrój człowieka.
mechanizmów
niszczących
materiały
biomedyczne pod wpływem różnych czynników zewnętrznych.
Zestawy
foliogramów,
plansz,
przezroczy
dotyczące
metod
diagnostycznych i terapeutycznych stosowanych w medycynie.
Zestawy foliogramów i plansz dotyczące inżynierii biomateriałowej
stosowanej w medycynie.
Specjalistyczne oprogramowanie komputerowe.
74
Tablice poglądowe.
Podręczna biblioteka zawierająca podręczniki i poradniki z dziedziny
medycyny.
Program jednostki modułowej dotyczy wykorzystania poznanych
zjawisk fizyki w opracowywaniu metod diagnostyczno-terapeutycznych
i projektowaniu sprzętu medycznego pozwalającego zastosować
te metody. Jednym z trudniejszych zagadnień wchodzących w zakres
treści programu jednostki jest sposób obrazowania narządów człowieka
przy użyciu promieniowania rentgenowskiego, ultradźwięków oraz
izotopów promieniotwórczych. Podczas realizacji programu jednostki
modułowej szczególną uwagę należy zwrócić na kształtowanie
umiejętności odróżniania metod diagnostycznych od terapeutycznych,
opisywania zasad obrazowania za pomocą różnych rodzajów fal
oraz wskazywania sposobów wykorzystania metod obrazowania
w różnych systemach diagnostyczno-terapeutycznych.
stosowanie następujących metod nauczania: metody projektów, metody
przewodniego tekstu, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych.
Bardzo ważne jest stosowanie pokazów komputerowych symulujących
działanie urządzeń elektromedycznych.
W czasie zajęć uczniowie powinni wskazać wykorzystanie
konkretnych praw i zjawisk fizycznych do opracowania metod i budowy
urządzeń diagnostyczno-terapeutycznych.
i przygotowane. Powinny one obejmować rozróżnianie technik
diagnostyczno-terapeutycznych, dobieranie sprzętu diagnostycznopomiarowego, charakteryzowanie zasad tworzenia obrazu różnymi
metodami.
Stopniowo należy wprowadzać metody pracy wymagające od uczniów
większej samodzielności, jak na przykład metodę tekstu przewodniego.
Do samodzielnej pracy można również wdrażać uczniów poprzez
realizację teoretycznych i praktycznych projektów.
Zajęcia
dydaktyczne
były
prowadzone
w
pracowniach
informatycznych, w grupach liczących 15 osób, z podziałem
na 3 osobowe zespoły.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
75
Przed rozpoczęciem zajęć proponuje się przeprowadzenie pisemnego
testu diagnostycznego umożliwiającego sprawdzenie wiadomości
i umiejętności uczniów opanowanych w trakcie realizacji programu
jednostek modułowych 322[18].Z2.01 i 322[18]Z2.02.
za pomocą:
Podczas kontroli dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę
na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi,
właściwe stosowanie pojęć z dziedziny diagnostyki i terapeutyki
medycznej oraz poprawność wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć rodzajów metod
diagnostyczno-terapeutycznych opartych na poznanych zjawiskach
fizycznych.
− posługiwanie się literaturą zawodową,
− umiejętność identyfikowania i porównywania różnych metod
diagnostyczno-terapeutycznych,
− interpretowanie dokonanych zestawień,
rozpoczęciem kształcenia. Obserwacje powinny być prowadzone
uwagę na:
− poprawność doboru metod diagnostyczno-terapeutycznych,
− umiejętność posługiwania się katalogami i literaturą zawodową,
Przedmiotem oceny powinna być teczka osiągnięć, w której uczniowie
zgromadzą sprawozdania z wykonanych projektów, informacje
76
o nowościach dotyczących metod diagnostyczno-terapeutycznych
i pisemne prace kontrolne.
obejmować zasady obrazowania przy użyciu różnego rodzaju fal, metody
pomiaru aktywności biologicznej organizmu człowieka oraz metody
terapii stosowane w medycynie, a także wykorzystywanie materiałów
biomedycznych. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów
uczniów umożliwi nauczycielowi dostosowanie metod nauczania,
organizacyjnych form pracy oraz środków dydaktycznych do
predyspozycji uczniów.
77
Moduł 322[18].Z3
Obsługa i nadzorowanie aparatury medycznej
– odróżniać aparaturę diagnostyczną od terapeutycznej,
– wyjaśniać zasady działania sprzętu i aparatury elektromedycznej,
– stosować układy, zespoły i urządzenia elektroniczne w aparaturze
elektromedycznej,
– stosować właściwe technologie przy montażu aparatury medycznej,
– rozróżniać podstawowe metody pomiarowe stosowane w medycynie,
– przedstawiać zasady prawidłowej eksploatacji aparatury,
– przygotowywać aparaturę i sprzęt medyczny do pracy,
– badać i oceniać sprawność aparatury i sprzętu medycznego,
– dokonywać napraw i konserwacji aparatury medycznej i sprzętu
medycznego,
– rozróżniać poszczególne typy procedur stosowanych w sytuacjach
nagłych i awaryjnych,
– prowadzić dokumentację eksploatacyjną urządzeń medycznych,
– prowadzić dokumentację statystyczną związaną z zarządzaniem
jakością,
– tworzyć instrukcje dla użytkownika danego sprzętu medycznego,
– korzystać z dokumentacji serwisowych i techniczno-ruchowych
– aktualizować swoją wiedzę techniczną dotyczącą aparatury
medycznej,
– komunikować się i współpracować z personelem medycznym
i technicznym.
Symbol jednostki
modułowej
322[18].Z3.01
322[18].Z3.02
322[18].Z3.03
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
Instalowanie i uruchamianie aparatury
medycznej
Wykonywanie dokumentacji aparatury
medycznej
178
172
66
Razem
78
416
322[18].Z3
Obsługa i nadzorowanie
aparatury medycznej
322[18].Z3.01
Instalowanie i uruchamianie
aparatury medycznej
322[18].Z3.02
Badanie i naprawa aparatury
medycznej
322[18].Z3.03
Wykonywanie dokumentacji
aparatury medycznej
4. Literatura
Dubik A.: Zastosowanie laserów. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,
Warszawa 1991
Glinkowski W., Pokora L.: Lasery w terapii, Laser Instruments. Centrum
Techniki Laserowej, Warszawa 1993
Graczyk A.: Fotodynamiczna metoda rozpoznawania i leczenia
nowotworów. Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa, 1999
Hrynkiewicz A., Rokita E.: Fizyczne metody diagnostyki i terapii. PWN,
Warszawa 2000
Hrynkiewicz A.: Człowiek i promieniowanie jonizujące. Wydawnictwo
PWN, Warszawa 2001
Hrynkiewicz A.: Dawki i działanie biologiczne promieniowania
jonizującego. Państwowa Agencja Atomistyki, Instytut Fizyki Jądrowej
1993
Kaczmarek F.: Podstawy działania laserów. Wydawnictwo NaukowoTechniczne, Warszawa 1983
Kuźnicki J.: Techniczne aspekty zapewnienia jakości obrazu
radiologicznego. Kurs dla kierowników Zakładów i Pracowni Radiologii
79
Mammografia – Podręcznik Zachowania Standardów Jakości. PZWL,
Warszawa 1999
Marchiori D. M.: Radiologia kliniczna. Wydawnictwo Czelej Sp. zoo,
Lublin 1999
Pruszyński B.: Diagnostyka obrazowa – podstawy teoretyczne
i metodyka badań. PZWL, Warszawa 2000
Pruszyński B.: Radiologia – Diagnostyka Obrazowa – RTG, TK, USG,
MR i Radioizotopy. PZWL, Warszawa 2001
Skrzypczak E., Szefliński Z.: Wstęp do fizyki jądra atomowego
i cząsteczek elementarnych. PWN, Warszawa 2002
Wtorek J., Stelter J.: Systemy rentgenowskie, Serwis edukacyjnoinformacyjny, Technika w medycynie. Politechnika Gdańska
80
– sklasyfikować typy i rodzaje aparatury medycznej ze względu na jej
zastosowanie, charakter pracy, właściwości i parametry,
– zidentyfikować podstawowe elementy urządzeń elektromedycznych,
– przedstawić główne rodzaje i typy aparatów elektromedycznych,
budowę
i
zasadę
działania
aparatury
diagnostycznej i terapeutycznej stosowanej w medycynie,
– określić
możliwości
stosowania
układów
elektronicznych
w aparaturze elektromedycznej,
– wyjaśnić zasady działania i współdziałania czujników, detektorów
i specjalizowanych wzmacniaczy stosowanych w aparaturze
medycznej,
– zastosować elementy elektromechaniczne w aparaturze medycznej,
– zastosować odpowiednie technologie mechaniczne do konstruowania
– określić poszczególne czynności w obsłudze aparatów,
– scharakteryzować sposób odbioru lub podania sygnału w aparacie,
– uzasadnić celowość stosowania danego rodzaju aparatury,
– zainstalować aparaturę medyczną,
– skontrolować prawidłowość montażu podzespołów i zespołów
elektronicznych w aparaturze medycznej,
– uruchomić aparaturę i sprzęt medyczny zgodnie z procedurami,
– wykonać kalibrację wybranych urządzeń elektromedycznych,
– ustawić parametry oraz wyregulować aparaturę medyczną,
– zmienić parametry aparatury i urządzeń według potrzeb medycznych,
– zmierzyć podstawowe parametry aparatury medycznej,
– wykonać podstawowe testy eksploatacyjne (użytkownika),
– zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
radiologicznej podczas pracy z aparaturą elektromedyczną.
Klasyfikacja aparatury. Zastosowanie aparatury w poszczególnych
działach medycyny, znaczenie elektroniki i techniki mikroprocesorowej,
podział i klasyfikacja aparatury elektromedycznej.
Rodzaje i parametry źródeł zasilania aparatury medycznej.
Czujniki i detektory medyczne: budowa i zasada działania.
Specjalizowane wzmacniacze małych sygnałów stosowane w aparaturze
elektromedycznej.
81
Elektromechaniczne elementy aparatury medycznej.
Elementy konstrukcyjne i technologie mechaniczne stosowane przy
wytwarzaniu aparatury medycznej.
Aparatura diagnostyczna, terapeutyczna i radioizotopowa: budowa,
zasada działania, zastosowanie w medycynie.
Aparatura
rehabilitacyjna;
zastosowanie
pól
elektrycznych
i magnetycznych, jonoforeza, fizykoterapia.
Aparatura laserowa: budowa i zasada działania, podział laserów według
różnych kryteriów, zasady bezpiecznej pracy.
Komory hiperbaryczne i kriogeniczne.
Urządzenia pomocnicze: sterylizatory i dezynfektory, stacje dezynfekcji.
Podział aparatury na klasy zgodnie z przepisami o wyrobach
medycznych.
Testy eksploatacyjne użytkownika.
Wymagania dotyczące dopuszczenia do eksploatacji aparatury
medycznej w Europie i w Polsce, zasady wpisu do rejestru wyrobów
medycznych.
Przepisy bhp i ochrony radiologicznej.
3. Ćwiczenia
budowy
aparatów
diagnostycznych
i terapeutycznych oraz współpracy wszystkich elementów tych
aparatów.
• Dobieranie i montowanie elementów i zespołów elektronicznych
w określonych urządzeniach elektromedycznych.
• Dobieranie
i
montowanie
elementów
i
zespołów
elektromechanicznych
w
określonych
urządzeniach
elektromedycznych.
• Instalowanie i uruchamianie wybranych aparatów medycznych do
określonego zastosowania.
• Określanie poszczególnych czynności obsługi uruchomionych
aparatów medycznych.
• Określanie sprawności i wydajności aparatu na podstawie jego
dokumentacji i charakterystyk.
• Regulacja i ustawianie parametrów w określonej aparaturze
diagnostycznej.
• Regulacja i ustawianie parametrów w zakresie bezpiecznej pracy
określonych urządzeń elektromedycznych.
• Wykonywanie podstawowych testów eksploatacyjnych użytkownika
danej aparatury medycznej.
82
Aparaty elektromedyczne: aparat rtg, aparat do zdjęć, aparat usg,
kamera termograficzna.
Urządzenia do pomiaru sygnałów biologicznych: EKG, EEG,
ciśnieniomierz.
Fantomy medyczne.
Oprogramowanie komputerowe do symulacji pracy aparatów
elektromedycznych.
Atlasy anatomii człowieka.
Zestawy foliogramów, plansz, przezroczy dotyczące aparatury do
diagnostyki, terapii i nadzorowania procesów życiowych człowieka.
medycyny i techniki.
Treści zawarte w programie jednostki modułowej dotyczą budowy
i zasad działania aparatury medycznej. Umiejętności nabyte podczas
realizacji programu jednostki pozwolą uczniom wykonywać praktyczne
zadania zawodowe technika elektroniki medycznej.
Regulowanie i uruchamianie aparatury medycznej oraz wykonywanie
testów eksploatacyjnych należy zaliczyć do najtrudniejszych zagadnień
zawartych w programie jednostki modułowej. Podczas realizacji
programu jednostki modułowej szczególną uwagę należy zwrócić na
podział, analizowanie działania, instalowanie i testowanie sprzętu
elektromedycznego. Przede wszystkim należy przypominać uczniom
o zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących w pracy ze
sprzętem elektromedycznym.
Ważne jest również zapewnienie uczniom możliwości samodzielnego
poznawania budowy aparatury i przeprowadzenia wybranych testów
i czynności regulacyjnych oraz rozpoznawania przyczyn awarii sprzętu
i stosowania procedur testowania aparatury medycznej.
stosowanie następujących metod: dyskusji dydaktycznej, wykładu
konwersatoryjnego oraz ćwiczeń praktycznych.
i przygotowane. Treść ćwiczeń powinna dotyczyć wyjaśniania budowy
i
działania
poszczególnych
rodzajów
aparatury
medycznej,
przygotowywania do pracy, eksploatowania i regulowania aparatury.
Należy zapewnić uczniom indywidualne tempo wykonywania ćwiczeń,
najaktywniejsi uczniowie powinni mieć możliwość wykonania
dodatkowych zadań.
83
nawyków można wprowadzać stopniowo metody pracy wymagające od
uczniów większej samodzielności. Do samodzielnej pracy można
wdrażać uczniów poprzez realizację projektów. Ćwiczenia powinny
odbywać się w pracowni aparatury medycznej, w grupach 15 osobowych
z podziałem na 2 osobowe zespoły.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
za pomocą:
Przed rozpoczęciem zajęć proponuje się przeprowadzenie testów
diagnostycznych w celu sprawdzenia wiadomości i umiejętności uczniów
nabytych w trakcie realizacji programu modułu 322[18].Z2. Przede
wszystkim należy sprawdzić stopień opanowania wiedzy i umiejętności
praktycznych
dotyczących
stosowania
metod
diagnostycznoterapeutycznych w medycynie.
wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć budowy i działania
aparatury diagnostyczno-terapeutycznej.
obserwacji należy zwrócić uwagę na umiejętności:
− instalowania i uruchamiania wybranych aparatów medycznych w celu
określonego ich zastosowania,
− określania sprawności i wydajności aparatu na podstawie jego
dokumentacji i charakterystyki,
− ustawiania parametrów w określonej aparaturze diagnostycznej,
− wykonywania podstawowych testów eksploatacyjnych użytkownika
danej aparatury medycznej,
− komunikowania się i prezentacji wykonywanych czynności,
− wykonania zadania.
84
Przedmiotem oceny może być również teczka osiągnięć, w której
uczeń gromadzi informacje o nowościach technicznych dotyczących
sprzętu medycznego, raporty z wycieczek dydaktycznych, kontrolne
prace pisemne i protokoły z wykonanych ćwiczeń.
Na zakończenie realizacji programu jednostki proponuje się
przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próba
pracy, dotyczącymi instalowania, uruchamiania i testowania urządzeń
elektromedycznych zgodnie z dołączoną instrukcją i dokumentacją.
Zadania te powinny również obejmować zmianę wybranych parametrów
i ustawień danego urządzenia lub aparatury medycznej.
85
– posłużyć się przyrządami pomiarowymi podczas badania aparatury
medycznej,
– zmierzyć podstawowe parametry aparatury medycznej,
– zinterpretować pod względem technicznym podstawowe wyniki badań
diagnostycznych,
– wykonać badania kontrolne elektronicznej aparatury medycznej,
– ocenić dokładność pomiarów aparatury medycznej podczas badań
diagnostycznych i zabiegów terapeutycznych,
– rozróżnić główne rodzaje uszkodzeń aparatury,
– przeanalizować i ocenić przyczyny awarii elektronicznej aparatury
medycznej,
– rozpoznać zakłócenia odbioru sygnałów biologicznych,
– wyeliminować zakłócenia wpływające na pracę aparatury do pomiaru
prądów czynnościowych,
– rozpoznać ścisłą zależność między prawidłową eksploatacją
aparatury a wynikiem diagnozy, zabiegu i trwałością aparatury,
– zlokalizować usterki i uszkodzenia aparatury medycznej,
– dokonać prostych napraw, konserwacji, pomiarów i montażu
aparatury medycznej i sprzętu medycznego,
– wykonać badania i pomiary aparatury medycznej w celu określenia jej
sprawności po naprawie,
– wykonać kalibrację aparatury po dokonanej naprawie,
– wykonać podstawowe testy bezpieczeństwa aparatury medycznej,
– skorzystać z ciemni i eksploatować materiały światłoczułe,
– wykonać podstawowe czynności konserwacyjne,
– wymienić i zainstalować materiały eksploatacyjne,
– zastosować przepisy ochrony przeciwpożarowej i ochrony
radiologicznej.
Zasady wprowadzania i realizacji programu zapewnienia jakości. Rola
testów w systemie zapewniania jakości.
Podstawy metrologii, zasad spójności metrologicznej, walidacji metod
pomiarowych i oszacowania błędu pomiaru.
Pojęcie trendu, umiejętność określania czasu koniecznego do usunięcia
usterki oraz momentu kiedy należy interweniować.
Współpraca różnych elementów urządzeń elektromedycznych. Sygnały
86
i parametry aparatury elektromedycznej. Regulacja parametrów
i testowanie sprzętu i aparatury medycznej. Zasady lokalizacji dysfunkcji
urządzeń medycznych, z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych grup
sprzętu takich jak: aparatura rentgenowska, radioizotopowa,
ultradźwiękowa, małej i wielkiej częstotliwości, audiologiczna, do badania
układu krążenia, do obrazowania diagnostycznego, rehabilitacyjna
i laserowa.
Zakresy narzędzi oraz wymagań dotyczących stanowiska pracy
koniecznych do lokalizacji uszkodzeń i wykonywania podstawowych
napraw.
Testy bezpieczeństwa urządzeń medycznych.
3. Ćwiczenia
• Wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów wybranych
aparatów elektromedycznych.
• Wykonywanie badań kontrolnych układów i zespołów elektronicznych
wybranych aparatów elektromedycznych.
• Określanie przyczyn prostych awarii wybranych urządzeń i aparatów
elektromedycznych.
• Określanie zakłóceń wpływających na pracę aparatury do pomiaru
prądów czynnościowych.
• Lokalizowanie prostych usterek i uszkodzeń określonej aparatury
medycznej.
• Badanie sprawności aparatu elektromedycznego po naprawie.
• Wymiana i instalowanie materiałów eksploatacyjnych określonego
sprzętu elektromedycznego.
• Wykonywanie testu bezpieczeństwa wybranych aparatów i urządzeń
elektromedycznych.
Zestawy foliogramów, plansz, przezroczy dotyczące inżynierii
biomateriałowej.
Przykładowe materiały używane w medycynie.
Modele narządów: sztuczna nerka, sztuczna wątroba, sztuczne serce,
sztuczna trzustka.
Aparat
rentgenowski,
elektrokardiograf,
elektroencefalograf,
ciśnieniomierz, lancetron, respirator, pompy infuzyjne.
medycyny.
87
Treści zawarte w programie jednostki modułowej dotyczą mierzenia
parametrów, kontrolowania sprawności, lokalizacji i naprawy uszkodzeń
aparatury elektromedycznej. Umiejętności ukształtowane w trakcie
realizacji programu jednostki umożliwią uczniom wykonywanie zadań
zawodowych.
Do najtrudniejszych zagadnień zawartych w programie jednostki
należy lokalizacja i naprawa uszkodzeń, regulacja parametrów aparatury
medycznej oraz eliminacja zakłóceń wpływających na pracę aparatury.
należy zwrócić na umiejętność dokonywania pomiarów i testów,
analizowanie przyczyn awarii sprzętu medycznego oraz rozpoznawanie
zakłóceń odbioru sygnałów biologicznych.
Należy umożliwić uczniom samodzielne ustawianie parametrów
i regulację aparatury oraz testowanie jej pod względem sprawności
działania. W przypadku problemów z samodzielną obsługą sprzętu przez
ucznia, nauczyciel powinien udzielać wskazówek i rad.
stosowanie następujących metod nauczania: metody projektów, dyskusji
dydaktycznej, wykładu konwersatoryjnego oraz ćwiczeń praktycznych.
i przygotowane. Powinny one obejmować przede wszystkim
wykonywanie różnego rodzaju testów aparatury. Należy zapewnić
uczniom indywidualne tempo wykonywania ćwiczeń, najaktywniejsi
uczniowie powinni mieć możliwość wykonania dodatkowych zadań.
nawyków pracy można wprowadzać stopniowo metody pracy
wymagające od uczniów większej samodzielności. Zajęcia powinny
odbywać się w pracowni aparatury medycznej w grupach 15 osobowych
z podziałem na 2 osobowe zespoły. Przed przystąpieniem do ćwiczeń
należy uświadomić uczniom konieczność przestrzegania zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy podczas naprawiania sprzętu
medycznego.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
za pomocą:
88
Podczas kontroli dokonywanej w formie ustnej, należy zwracać uwagę
na operowanie zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi,
właściwe stosowanie pojęć z dziedziny techniki diagnostycznoterapeutycznej i poprawność wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć eksploatacji
i badania aparatury medycznej oraz systemów zapewnienia jakości
pracy sprzętu medycznego.
obserwacji należy zwracać uwagę na:
− posługiwanie się dokumentacją techniczną badanych urządzeń,
− posługiwanie się narzędziami i przyrządami,
− sposób wykonania ćwiczenia,
− poprawność wykonywania pomiarów oraz testów,
− umiejętność komunikowania się,
Przedmiotem oceny może być teczka osiągnięć, w której uczeń
gromadzi sprawozdania, informacje o nowościach technicznych
dotyczących diagnostyki urządzeń elektromedycznych, pisemne prace
kontrolne.
Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje
się przeprowadzić sprawdzian praktyczny z zadaniami typu próba pracy,
w trakcie którego uczniowie powinni przeanalizować wskazaną
dokumentację techniczną badanego urządzenia, przeprowadzić badania
kontrolne, ustalić przyczyny ewentualnej awarii urządzenia oraz
zlokalizować i naprawić proste uszkodzenia badanej aparatury. Tam
gdzie jest to konieczne, uczniowie powinni dokonać niezbędnych
pomiarów diagnostycznych danego urządzenia.
89
– określić przepisy regulujące warunki używania aparatury medycznej,
– wykonać dokumentację i statystykę badań oraz statystykę związaną
z zarządzeniem jakością,
– wykonać specyfikację metryk aparatury medycznej,
– wskazać konieczne elementy instrukcji użytkownika i instrukcji
serwisowej,
– skorzystać z instrukcji serwisowej i instrukcji użytkownika,
– opracować na podstawie dokumentów firmowych instrukcję
postępowania na określonym stanowisku,
– opracować instrukcję postępowania awaryjnego,
– utworzyć i wypełnić dokumentację eksploatacyjną urządzenia
medycznego,
– opracować instrukcję postępowania przy wykonywaniu testów
eksploatacyjnych.
Przepisy polskie i unijne, dotyczące wprowadzania do użytku,
eksploatacji i likwidacji aparatury medycznej oraz materiałów
eksploatacyjnych.
Podział aparatury medycznej na klasy, ze szczególnym uwzględnieniem
zastosowania jej w praktyce szpitalnej.
Podstawy i zasady funkcjonowania Centralnego Rejestru Wyrobów
Medycznych oraz związane z nim dokumenty.
Zasady
tworzenia
dokumentacji
i
instrukcji
do
urządzeń
elektromedycznych oraz dokumentacji eksploatacyjnej użytkownika.
3. Ćwiczenia
• Opracowywanie
instrukcji
postępowania
na
stanowisku
diagnostycznym na podstawie dokumentów firmowych.
• Opracowywanie instrukcji postępowania awaryjnego dla określonego
urządzenia elektromedycznego.
• Opracowywanie instrukcji obsługi aparatu lub urządzenia
elektromedycznego na podstawie dokumentacji technicznej i instrukcji
serwisowej.
• Opracowywanie dokumentacji eksploatacyjnej i wypełnienie
specyfikacji metryk dla urządzenia elektromedycznego.
• Opracowywanie instrukcji postępowania podczas wykonywania
testów eksploatacyjnych urządzenia elektromedycznego.
90
Komplet aktualnych przepisów dotyczących sprzętu i wyposażenia
medycznego.
Zestawy foliogramów i plansz zawierających instrukcje postępowania
oraz dokumentację serwisową i eksploatacyjną sprzętu medycznego.
Podręczniki i poradniki z dziedziny medycyny.
Program nauczania jednostki modułowej dotyczy pomocniczych
zadań zawodowych technika elektroniki medycznej. Szczególnie trudne
do osiągnięcia cele kształcenia dotyczą umiejętności opracowywania
instrukcji stanowiskowych i postępowania awaryjnego oraz tworzenia
dokumentacji eksploatacyjnej urządzenia medycznego. Podczas
realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę należy
zwracać na umiejętność korzystania z instrukcji serwisowej
i użytkownika aparatury oraz opracowywania instrukcji postępowania
awaryjnego. Podczas realizacji programu jednostki modułowej zaleca się
stosowanie następujących metod: metody przypadków, metody
projektów, dyskusji dydaktycznej oraz ćwiczeń praktycznych.
Ważne jest, aby w czasie zajęć uczniowie mogli odczytywać ze
zrozumieniem dokumentację danego sprzętu medycznego (również w
języku obcym) oraz tworzyć dokumentację eksploatacyjną. Ćwiczenia
praktyczne powinny być starannie zaplanowane i przygotowane. Treść
ćwiczeń powinna obejmować opracowanie instrukcji stanowiskowych
i awaryjnych na podstawie dokumentacji technicznej aparatury
medycznej. Należy zwrócić uwagę uczniów na przejrzystość i zwięzłość
zapisywania poleceń oraz ich zgodność z obowiązującymi przepisami
i normami.
W miarę nabywania przez uczniów doświadczenia i nawyków pracy
można wprowadzać stopniowo metody pracy wymagające od uczniów
większej samodzielności. Do samodzielnej pracy można wdrażać
uczniów poprzez realizację projektów.
Zajęcia dydaktyczne powinny być prowadzone w pracowni aparatury
medycznej, w grupach liczących 15 osób z podziałem na 3 osobowe
zespoły.
91
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
na podstawie:
wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć analizowania
i wykonywania dokumentacji aparatury medycznej.
− posługiwanie się dokumentacją aparatury medycznej,
− opracowywanie odpowiednich instrukcji postępowania podczas
eksploatacji aparatury,
− wykonywanie schematów i rysunków,
Nauczyciel prowadząc obserwację powinien uwzględnić różnice
uwagę na:
− trafne zestawienie niezbędnej dokumentacji danego urządzenia,
− kompleksowe opracowanie stosownych instrukcji,
powinny dotyczyć przepisów regulujących warunki używania aparatury
92
medycznej, zasady prowadzenia specyfikacji metryk aparatury
medycznej, zasady opracowywania instrukcji oraz tworzenia
dokumentacji eksploatacyjnej danego urządzenia. Sprawdzian
praktyczny powinien dotyczyć interpretowania zapisów w dostępnej
dokumentacji oraz tworzenia różnego rodzaju dokumentów. Szczególną
uwagę należy zwrócić na umiejętność opracowywania instrukcji
awaryjnych i eksploatacyjnych danego urządzenia.
form pracy uczniów oraz środków dydaktycznych do predyspozycji
uczniów.
93
Moduł 322[18].Z4
– oceniać przydatność danej konfiguracji komputera do określonych
zadań,
– projektować konfigurację komputera dla określonych potrzeb
informatycznych,
– wskazywać możliwości stosowania układów mikroprocesorowych
w urządzeniach elektromedycznych,
– charakteryzować rodzaje i działanie układów mikroprocesorowych,
– rozpoznawać podstawowe systemy operacyjne,
– korzystać z bazy danych na poziomie aktywnego użytkownika,
– korzystać z podstawowych standardów zapisu danych medycznych
tekstowych i obrazowych,
– stosować podstawowe metody zabezpieczenia przed wirusami
i innymi programami stwarzającymi zagrożenie dla oprogramowania
komputera,
– określać podstawowe metody zabezpieczania przed ingerencją osób
nieuprawnionych,
– stosować zasady legalnego korzystania z oprogramowania
komputerowego,
– charakteryzować podstawowe programy z zakresu wspomagania
diagnozy i terapii,
– rozpoznawać podstawowe kierunki tworzenia oprogramowania
szkoleniowego, treningowego i symulacyjnego w medycynie,
– stosować przepisy prawa dotyczące wyposażenia i zasad korzystania
z informatyki medycznej.
Symbol jednostki
modułowej
322[18].Z4.01
322[18].Z4.02
Razem
94
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
96
160
256
322[18].Z4
322[18].Z4.01
Montowanie sprzętu
komputerowego
i instalowanie oprogramowania
medycznego
322[18].Z4.02
Obsługiwanie baz danych
medycznych i pomocniczego
oprogramowania medycznego
4. Literatura
Banachowski L., Mrówka-Matejewska E., Stencel K.: Systemy baz
danych. Wykłady i ćwiczenia. PJWSTK, Warszawa 2004
Czarny P.: Kurs – Linux. Helion, Gliwice 2004
Glenn W., White R.: Windows XP – porady i metody. NAKOM, Poznań
2002
Krysiak K.: Sieci komputerowe – kompendium. Helion, Gliwice 2003
MacRae K.: Rozbudowa komputerów PC. Helion, Gliwice 2005
MacRae K.: Złóż własny komputer. Helion, Gliwice 2005
Martyniak J.: Podstawy informatyki z elementami telemedycyny. WUJ,
Kraków 2005
Materiały opracowywane na podstawie informacji zawartych na stronach
internetowych
dotyczących
obrazowania
medycznego
oraz
w materiałach zjazdowych corocznego sympozjum CARS (Computer
Assisted Radiology & Surgery); Syllabus American Assotiation Physicist
in Medicine; materiały opracowywane na bieżąco wraz z pojawiającymi
się nowymi rodzajami oprogramowania w tym zakresie
Pelc M.: Linux-praktyka administracji. NAKOM, Poznań 2005
Pod red. Rudowskiego R.: Informatyka medyczna. PWN, Warszawa
2003
Ruest N., Ruest D.: Windows Server 2003. Helion, Gliwice 2004
Skrypty Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego dotyczące
radiologii cyfrowej.
95
– zmontować zestaw komputerowy z poszczególnych elementów,
– dobrać prawidłowo podzespoły o różnych parametrach pracy,
– określić rolę poszczególnych bloków funkcyjnych systemu
mikroprocesorowego,
– sklasyfikować mikroprocesory ze względu na ich budowę
i zastosowanie,
– określić podstawowe sposoby przesyłania informacji,
– ocenić prawidłowość funkcjonowania systemu komputerowego,
– rozpoznać błędy w funkcjonowaniu systemu komputerowego,
– zastosować zasady łączenia i współpracy komputerów,
– scharakteryzować zasady funkcjonowania sieci komputerowej,
– zainstalować
i
wykorzystać
oprogramowanie
antywirusowe
i zabezpieczające przed nieuprawnioną ingerencją,
– zainstalować
i
wykorzystać
oprogramowanie
umożliwiające
bezpieczne korzystanie z Internetu,
– zastosować
zasady
zgodnego
z
prawem
korzystania
z oprogramowania komputerowego.
Funkcje poszczególnych podzespołów komputera.
Wpływ parametrów poszczególnych części komputera na pracę całego
układu komputerowego.
Podstawowe zasady działania mikroprocesora – wykonywanie operacji,
zasady transmisji danych i poleceń oraz wprowadzanie i wyprowadzanie
danych.
Współpraca mikroprocesora z typowymi urządzeniami peryferyjnymi.
Rodzaje procesorów, urządzeń peryferyjnych, pamięci i nośniki danych.
Sieci komputerowe.
Podstawowe zasady programowania w językach wyższego rzędu.
Umiejętność napisania procedur w wybranym języku.
Efekty działania wirusów, koni trojańskich, robaków komputerowych oraz
programów zabezpieczających.
Instalowanie i odinstalowywanie oprogramowania.
Ustawianie konfiguracji oprogramowania w zależności od możliwości
sprzętu i planowanych zadań.
Zasady korzystania z Internetu.
96
3. Ćwiczenia
• Łączenie elementów w zestaw komputerowy i sprawdzanie
współpracy elementów zestawu.
• Charakteryzowanie poszczególnych bloków funkcyjnych danego
systemu mikroprocesorowego.
• Rozpoznawanie podstawowych dysfunkcji zestawu komputerowego
i wymiana elementów uszkodzonych.
• Łączenie zestawów komputerowych w prostą sieć i kontrolowanie
transmisji sygnałów.
• Instalowanie wybranego systemu operacyjnego i ustawianie jego
konfiguracji zgodnie z przedstawionymi wymaganiami.
• Instalowanie
i
odinstalowanie
wybranego
oprogramowania
użytkowego.
• Instalowanie i konfigurowanie, zgodnie z przedstawionymi
wymaganiami, danego oprogramowania antywirusowego lub
zabezpieczającego przed nieuprawnioną ingerencją.
• Usuwanie wirusów i reinstalacja systemu operacyjnego.
Podzespoły składowe komputera o różnych parametrach.
Okablowanie do łączenia zestawów w sieć.
Oprogramowanie komputerowe w wersji instalacyjnej.
Zestawy foliogramów, plansz, przezroczy dotyczące informatyki.
Tablice poglądowe.
Podręczniki i poradniki z dziedziny informatyki.
kształtowanie
umiejętności
zestawiania
konfiguracji
sprzętu
komputerowego dla określonych zadań oraz monitorowania pracy
sprzętu komputerowego. Umiejętności te są niezbędne do wykonywania
podstawowych zadań w dziedzinie informatyki medycznej i obsługi
sprzętu komputerowego. Szczególnie trudne do opanowania przez
uczniów są umiejętności zabezpieczania pracy komputerów przed
wirusami i awariami oraz usuwanie skutków ataku wirusów. Podczas
realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę należy
zwrócić na umiejętność montowania i uruchomiania zestawów
komputerowych oraz instalowania programów i usuwania awarii sprzętu
komputerowego.
97
stosowanie następujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej,
wykładu konwersatoryjnego oraz ćwiczeń praktycznych.
Teorię i praktykę należy realizować jednocześnie, przy czym
ćwiczenia praktyczne powinny być prowadzone na sprzęcie
komputerowym,
którego
parametry
odpowiadają
standardom
stosowanym aktualnie w medycynie. Ćwiczenia powinny być starannie
zaplanowane i przygotowane. Treść ćwiczeń powinna dotyczyć budowy
i funkcji zestawu komputerowego, montowania i uruchomienia zestawu
oraz instalowania i zabezpieczania programów. Należy wprowadzić
indywidualne tempo wykonywania ćwiczeń, najaktywniejsi uczniowie
powinni mieć możliwość wykonania dodatkowych zadań.
nawyków pracy można wprowadzać stopniowo metody wymagające od
uczniów większej samodzielności. Samodzielność uczniów można
rozwijać przez zlecanie poszukiwań w Internecie nowatorskich rozwiązań
w zakresie zabezpieczania pracy komputerów.
w grupach 15 osobowych z indywidualnym dostępem ucznia do
komputera.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
diagnostycznego w celu sprawdzenia wiadomości i umiejętności uczniów
z informatyki i techniki mikroprocesorowej w zakresie niezbędnym do
realizacji programu jednostki modułowej.
Umiejętności praktyczne powinny być oceniane na podstawie
ukierunkowanej obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania
ćwiczeń, ze zwróceniem uwagi na umiejętności posługiwania się przez
uczniów dokumentacją sprzętu komputerowego, posługiwania się
oprogramowaniem instalacyjnym i antywirusowym, wykorzystania
podzespołów komputerowych, posługiwania się oprogramowaniem
instalacyjnym i antywirusowym. Podczas obserwacji należy zwrócić
uwagę na sposób wykonywania ćwiczenia, dokładność, czas wykonania,
stosowanie innowacyjnych metod pracy.
powinny dotyczyć budowy zestawu komputerowego, działania systemu
98
mikroprocesorowego i funkcji poszczególnych jego elementów, zasad
transmisji sygnałów i łączenia komputerów w sieci, a także
zabezpieczania
komputerów
przed
nieuprawnioną
ingerencją.
Sprawdzian praktyczny powinien dotyczyć instalowania i konfigurowania
różnych systemów operacyjnych i programów użytkowych, tworzenia
i nadzorowania sieci informatycznych oraz usuwania wirusów
i reinstalacji systemów operacyjnych.
99
– scharakteryzować podstawowe formaty danych stosowanych
w medycynie (HL 7, DICOM 3.0 i inne),
– obsłużyć na poziomie użytkownika typową szpitalną bazę danych
medycznych typu HIS (karta choroby, dane administracyjne,
skierowanie i wynik),
– obsłużyć na poziomie użytkownika typową bazę danych medycznych
typu RIS - poradnia, zakład radiologii, laboratorium (skierowanie
i wynik, realizacja procedury, wprowadzenie i wyprowadzanie
danych),
– obsłużyć na poziomie użytkownika typową bazę obrazów medycznych
typu PACS (wysyłanie obrazów, korzystanie z archiwum, realizacja
procedury, wykonywanie zdjęć lub nagrywanie na nośniku danych –
CD, DVD),
– zainstalować i skorzystać na poziomie użytkownika z wirtualnego
atlasu anatomicznego,
– obsłużyć, na poziomie użytkownika wybrane programy typu CAD
(Computer Assisted Diagnosis), CAS (Computer Assisted Surgery)
i CAR (Computer Assisted Radiology),
– określić cechy, możliwości i ograniczenia programów do
stereotaktycznego planowania zabiegów i programów symulacyjnych,
– określić cechy, możliwości i potrzeby bazy danych sprzętu i aparatury
medycznej.
Informacje o strukturze, układzie i zawartości formatów HL 7 i DICOM
3.0.
Struktura i zasady funkcjonowania szpitalnych baz danych (HIS, RIS,
PACS, sprzętu i wyposażenia).
Oprogramowanie wspomagające diagnostykę, terapię i edukację
medyczną (wirtualne atlasy anatomiczne, programy CAD/CAS/CAR
i symulacyjne).
Możliwości i ograniczenia baz wspomagających nadzór nad sprzętem
medycznym.
100
3. Ćwiczenia
• Zakładanie i kasowanie rekordu pacjenta w każdej z dostępnych baz
danych.
• Wykonywanie zadania według procedury: zlecenie – wynik, w każdej
z dostępnych baz danych.
• Przywołanie z archiwum, odsyłanie do archiwum i opracowywanie
obrazów medycznych w ramach bazy obrazów typu PACS.
• Zapisywanie
kopii
obrazów
medycznych
na
nośnikach
elektronicznych (CD, DVD) oraz na błonie fotograficznej.
• Opracowywanie statystyczne danych zawartych w bazach danych
medycznych (zestawienia pełne i selektywne).
• Instalowanie i konfigurowanie, zgodnie z wymaganiami, jednego
z wybranych programów typu CAD, CAS lub CAR.
• Określanie możliwości i ograniczeń wybranego programu
przeznaczonego do stereotaktycznego planowania zabiegów lub
programu symulacyjnego.
Oprogramowanie komputerowe w wersji instalacyjnej.
Zestawy foliogramów, plansz, przezroczy i prezentacji multimedialnych.
Tablice poglądowe: schematy działania programów użytkowych
i edukacyjnych.
informatyki medycznej.
Realizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu
przygotowanie uczniów do korzystania z komputera jako urządzenia
towarzyszącego badaniom diagnostycznym i zabiegom terapeutycznym
oraz urządzenia rozszerzającego możliwości aparatury medycznej.
Umiejętności te pozwalają wykonywać zaawansowane zadania
zawodowe technika elektroniki medycznej. Najtrudniejsze do
opanowania przez uczniów są umiejętności korzystania z wybranych
programów typu CAS (Computer Assisted Surgery) i CAR (Computer
Assisted Radiology). Podczas realizacji programu jednostki modułowej
szczególną uwagę należy zwrócić na umiejętność określania formatów
danych medycznych, obsługi baz danych medycznych i korzystania
z oprogramowania symulacyjnego.
stosowanie następujących metod: wykładu konwersatoryjnego, metody
projektów oraz ćwiczeń praktycznych.
101
Podczas zajęć należy zapewnić uczniom możliwość zapoznania się
z najnowszymi programami typu CAD, CAR i CAS. Ćwiczenia
praktyczne powinny być starannie zaplanowane i przygotowane.
Powinny obejmować obsługę baz danych dotyczących pacjentów,
przesyłania danych obrazowych i określania możliwości programów
symulacyjnych. Należy zapewnić uczniom indywidualne tempo
wykonywania ćwiczeń, najaktywniejsi uczniowie powinni mieć możliwość
wykonania dodatkowych zadań.
W miarę nabywania przez uczniów doświadczenia można
wprowadzać stopniowo metody pracy wymagające od uczniów większej
samodzielności. Najkorzystniej byłoby, gdyby uczniowie czuli się jak
badacze samodzielnie „odkrywający” możliwości poznanych programów.
w grupach 15 osobowych, z dostępem każdej osoby do komputera.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
za pomocą:
ukierunkowanej obserwacji czynności uczniów w czasie wykonywania
ćwiczeń.
Podczas obserwacji należy zwracać uwagę na obsługę
specjalistycznego i pomocniczego oprogramowania medycznego oraz
posługiwanie się bazami danych medycznych, sposób wykonywania
ćwiczenia, dokładność i czas wykonania oraz stosowanie innowacyjnych
metod pracy.
uwagę na:
− opracowanie danych statystycznych zawartych w bazach danych
medycznych,
− odróżnianie zestawienia pełnego od selektywnego,
− poprawność i staranność wykonania schematów i rysunków,
102
− umiejętność posługiwania się bazami danych i oprogramowaniem
w wersji instalacyjnej,
Na zakończenie realizacji programu jednostki proponuje się
zastosowanie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próba pracy,
dotyczącymi zakładania, kasowania rekordu pacjenta i wykonywania
określonych zleceń w bazie danych medycznych oraz przywołanie
z archiwum, opracowanie i odesłanie do archiwum obrazów medycznych
w ramach bazy obrazów typu PACS.
103
Moduł 322[18].Z5
– określać czynniki psychologiczne wpływające na funkcjonowanie
człowieka,
– interpretować podstawowe pojęcia psychologiczne dotyczące
kontaktów interpersonalnych i procesu pracy,
– wpływać efektywnie na jakość kontaktów interpersonalnych,
– wpływać efektywnie na atmosferę i jakość pracy,
– kierować się zasadami etyki w pracy zawodowej,
– określać zasady organizacji pracy w gabinetach medycznych,
– tworzyć plany i harmonogramy prac organizacyjnych,
– przedstawiać zagrożenia występujące w gabinetach medycznych
różnych specjalności,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz ochrony radiologicznej,
– określać warunki eksploatacji aparatury medycznej zgodnie
z obowiązującymi przepisami, instrukcjami i normami dotyczącymi
ochrony zdrowia pacjenta i pracownika,
– wskazywać podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki
zdrowotnej,
– korzystać z przepisów prawa dotyczących działalności w ochronie
zdrowia,
– wskazywać instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa,
– definiować pojęcia dotyczące zarządzania marketingowego,
– charakteryzować kierunki zmian na rynku usług medycznych,
– wyjaśniać zasady reglamentowania dostępu do niektórych usług
medycznych,
– określać źródła i kanały dystrybucji usług medycznych,
– rozpoznawać i definiować główne kryteria i zasady działania rynku
usług medycznych,
– określać zasady powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,
– przedstawiać zasady kontraktacji świadczeń zdrowotnych,
– analizować podstawowe kalkulacje finansowe planowanych prac,
– uzasadniać znaczenie zarządzania jakością w organizacji ochrony
zdrowia.
104
Symbol jednostki
modułowej
322[18].Z5.01
322[18].Z5.02
322[18].Z5.03
Stosowanie przepisów prawa i zasad
ekonomiki w ochronie zdrowia
Razem
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
34
54
40
128
322[18].Z5
Podstawy działalności
zawodowej
322[18].Z5.01
Kształtowanie
umiejętności
interpersonalnych
322[18].Z5.02
Organizowanie pracy
zgodnie z przepisami
bezpieczeństwa
i higieny pracy
322[18].Z5.03
Stosowanie przepisów
prawa i zasad ekonomiki
w ochronie zdrowia
4. Literatura
Agryle M.: Psychologia stosunków międzyludzkich. PWN, Warszawa
1991
Dokumenty programowe Ministerstwa Zdrowia
Fedorowski J.J., Niżankowski R.: Ekonomika medycyny. PZWL,
Warszawa 2002
Hibner D.: Zarządzanie służbą zdrowia. PWN, Warszawa 2003
Jarosz M.: Psychologia lekarska. PZWL, Warszawa 1988
Karkowska D.: Prawa pacjenta. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004
Lenartowicz H., Szeloch Z.: Podstawy organizacji i kierowania dla
pielęgniarek. PZWL, Warszawa 1983
Lewandowski
J.:
Zarządzanie
organizacjami
gospodarczymi
w przyszłości. WIST, Łódź 2003
Mika S.: Jak modyfikować własne zachowania. PWN, Warszawa 1987
105
Mika S.: Psychologia społeczna. PWN, Warszawa 1984
Narodowy Program Zdrowia
Pomykalski A.: Zarządzanie innowacjami. PWN, Warszawa 2001
Pomykalski A.: Zarządzanie marketingowe. PŁ, Łódź 2003
Pszczołowski T.: Zasady sprawnego działania. WP, Warszawa 1983
Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODiDK, Gdańsk 2005
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu i trybu
finansowania z budżetu państwa świadczeń zdrowotnych udzielanych
osobom posiadającym lub nie posiadającym uprawnienia z tytułu
ubezpieczenia zdrowotnego
Rylke H.: Ja i inni. WSiP, Warszawa 1987
Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomistów. Scriptum, Poznań 2000
Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
Ustawa o zawodzie lekarza lub pielęgniarki i położnej
Włodarski Z., Hankała A.: Jestem człowiekiem i żyje wśród ludzi. WSiP,
Warszawa 1991
Włodarski Z.: Psychologia uczenia się. – t. I i II. PWN, Warszawa 1989
106
– określić przydatność umiejętności interpersonalnych w pracy technika
elektroniki medycznej,
– scharakteryzować procesy dotyczące funkcjonowania człowieka
w sferze poznawczej, emocjonalnej i motywacyjnej,
– wyjaśnić mechanizm funkcjonowania osobowości jako centralnego
systemu regulacji czynności,
– zorganizować naukę własną, wykorzystując psychologiczne
prawidłowości procesu uczenia się,
– nawiązać kontakt z pacjentem i komunikować się z nim,
– zastosować zasady i techniki aktywnego słuchania,
– zastosować techniki ćwiczenia zachowań asertywnych,
– zanalizować i rozwiązać konflikty w grupie współpracowników,
– rozróżnić biologiczne i psychiczne reakcje stresowe,
– rozpoznać konstruktywne i autodestruktywne strategie radzenia sobie
ze stresem,
– określić czynniki wpływające na rozwiązywanie problemów
i podejmowanie decyzji zawodowych,
– zareagować empatycznie podczas kontaktu z pacjentem,
– zastosować zasady etyki w działalności zawodowej.
Procesy poznawcze: pamięć, uwaga, spostrzeganie, wyobraźnia,
myślenie, mowa.
Proces uczenia się i samokształcenia oraz prawidłowości procesu
uczenia się.
Procesy emocjonalne i motywacyjne.
Motywacyjne funkcje emocji, a potrzeby psychologiczne człowieka.
Komunikowanie się, struktura procesu komunikowania się.
Znaczenie wiarygodności nadawcy komunikatu, jednoznaczność
komunikatu i rola dopływu informacji zwrotnych o odbiorze komunikatu.
Pojęcie akceptacji drugiego człowieka i kontakty z pacjentami placówek
ochrony zdrowia.
Rozwiązywanie konfliktów i współdziałanie w grupie.
Fizjologiczne i i psychiczne reakcje stresowe.
Proces radzenia sobie ze stresem.
Etyczne postawy pracowników ochrony zdrowia.
Rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji zawodowych.
107
3. Ćwiczenia
• Określanie mechanizmów regulacyjnych odziaływujących na
zachowanie człowieka w określonej sytuacji.
• Rozpoznawanie czynników wpływających na efektywność uczenia
się.
• Prowadzenie rozmów z zastosowaniem technik aktywnego słuchania,
udzielania informacji zwrotnych i parafrazowania.
• Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych z wykorzystaniem strategii
dominacji, dostosowania, kompromisu unikania i współpracy.
• Analizowanie własnych umiejętności asertywnego zachowania się
i reagowania na asertywność innych.
• Rozwiązywanie konfliktów w grupie pracowniczej na podstawie opisu
sytuacji.
• Stosowanie technik relaksacyjnych w celu redukowania stresu.
• Rozpoznawanie psychospołecznych barier twórczego rozwiązywania
problemów i podejmowania decyzji.
Plansze, schematy, wykresy i rysunki.
Foliogramy i fazogramy.
Filmy dydaktyczne, nagrania audio, taśmy z nagraniami oraz płyty CD.
Komputer, telewizor, magnetowid.
Tablice poglądowe.
Podręczniki i poradniki z dziedziny psychologii.
Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie
umiejętności ustawicznego uczenia się, rozwiązywania problemów
i podejmowania decyzji, komunikowania się oraz radzenia sobie
w sytuacjach stresowych. Umiejętności interpersonalne są niezbędne do
nawiązywania właściwych relacji z pacjentami placówek ochrony
zdrowia. Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną
uwagę należy zwrócić na kształtowanie umiejętności zachowania
empatycznego w stosunku do chorych i odpowiedzialności za skutki
własnych zachowań w kontakcie z drugim człowiekiem, reagowania na
zaburzenia kontaktu w grupie współpracowników oraz na potrzebę
pogłębiania wiedzy w dziedzinie psychologii.
Zajęcia powinny odbywać się w klimacie zaufania, akceptacji,
otwartości i partnerstwa. Partnerstwo i zaufanie wyzwala aktywność
108
uczniów, sprzyja wzajemnemu zrozumieniu, wyrażaniu uczuć oraz
współpracy w zespole.
rozwiązywania problemów występujących w relacjach międzyludzkich.
Nauczyciel powinien inscenizować zachowania międzyludzkie,
a następnie przedstawiać problemy wynikające z tych zachowań do
samodzielnego rozwiązania przez uczniów.
stosowanie
następujących
metod
nauczania:
wykładu
konwersatoryjnego,
metody
przypadków,
sytuacyjnej,
gier
dydaktycznych oraz ćwiczeń. Nauczyciel kierujący procesem
kształtowania umiejętności uczniów powinien udzielać im pomocy
w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować
tempem pracy z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń
uczniów.
Zaleca się, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone w grupach
liczących 15 osób z podziałem na 3 osobowe zespoły.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
według ustalonych kryteriów.
Proces sprawdzania można przeprowadzać na podstawie:
wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć psychologicznych i poprawność
wnioskowania.
Testy wiadomości i umiejętności powinny dotyczyć zagadnień
z dziedziny psychologii przydatnych pracownikom ochrony zdrowia.
obserwacji zachowania uczniów podczas ćwiczeń.
Obserwując zachowanie uczniów podczas ćwiczeń należy zwracać uwagę
na:
– sposób pełnienia określonych ról społecznych związanych z procesem
komunikowania się,
– jakość wykonywanych czynności intelektualnych, sensorycznych
i psychomotorycznych,
– umiejętność współpracy w grupie,
– aktywność na zajęciach,
– przestrzeganie reguł postępowania obowiązujących w grupie.
109
Bardzo pomocne, zwłaszcza przy diagnozowaniu postaw
i umiejętności społecznych, mogą być testy psychologiczne, arkusze
obserwacji ze skalą ocen, zestawy kryteriów i norm oceniania oraz
arkusze samooceny i ocen uczniowskich.
W ocenie końcowej należy brać pod uwagę wyniki wszystkich,
stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.
110
– określić podstawowe warunki, jakie powinno spełniać pomieszczenie
zakładu
opieki
zdrowotnej
o
określonym
przeznaczeniu
i wyposażeniu w aparaturę medyczną,
– określić parametry eksploatacyjne urządzeń radiologicznych,
– zastosować testy kontroli wewnętrznej fizycznych parametrów
urządzeń radiologicznych na zgodność z normą PN-EN-ISO 17025,
procedury
funkcjonowania
urządzeń
radiologicznych,
– określić warunki bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi,
– określić obowiązki pracodawcy i pracowników w zakładach
stosujących promieniowanie jonizujące,
– scharakteryzować rolę ochrony radiologicznej w systemie zarządzania
jakością,
– sklasyfikować zagrożenia występujące podczas pracy w pracowniach
diagnostyczno-terapeutycznych,
– określić czynniki wpływające na wielkość narażenia pacjentów na
promieniowanie,
– dobrać odpowiednie oznaczenia ostrzegawcze w gabinetach
diagnostyczno-terapeutycznych
stosujących
promieniowanie
jonizujące,
– przedstawić sposoby zapobiegania i przeciwdziałania najważniejszym
zagrożeniom
występującym
w
gabinetach
diagnostycznoterapeutycznych,
– scharakteryzować sposoby
sterylizacji narzędzi i wyrobów
medycznych,
– zastosować
przepisy
sanitarno-epidemiologiczne
podczas
wykonywania zadań zawodowych,
– określić i zastosować odpowiednie proporcje czasu pracy
i wypoczynku,
– zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
– zaprojektować ramowy system pracy w gabinetach medycznych,
– wypełnić dokumentację eksploatacyjną urządzeń radiologicznych,
– zastosować przepisy bhp ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska.
111
Standardy wyposażenia pracowni diagnostyczno-terapeutycznych.
Parametry eksploatacyjne urządzeń radiologicznych.
Testy kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych.
Procedury postępowania diagnostycznego.
System zarządzania jakością świadczonych usług medycznych.
Ochrona radiologiczna stosowana w diagnostyce i terapii.
Rodzaje zagrożeń: promieniowanie jonizujące, światło laserowe, wysokie
napięcie i częstotliwość, pola elektromagnetyczne, wysokie i niskie
temperatury, łatwopalność lub zagrożenie wybuchem, zagrożenia
toksyczne i bakteriologiczne, wysokie ciśnienie i inne.
Metody zapobiegania szkodliwemu wpływowi czynników środowiska
pracy na zdrowie pracowników.
Metody rozpoznawania zagrożenia, zasady postępowania w sytuacjach
awaryjnych.
Metody sterylizacji narzędzi i wyrobów medycznych. Przepisy sanitarnoepidemiologiczne.
Organizacja stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii.
Podstawowe przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i radiologicznej oraz ochrony środowiska.
Zasady tworzenia dokumentacji dotyczącej obsługi i eksploatacji
urządzeń radiologicznych.
3. Ćwiczenia
• Opracowywanie
schematu
organizacyjnego
gabinetu
z uwzględnieniem stosowanych procedur diagnostycznych.
• Planowanie
wyposażenia
różnych
gabinetów
medycznych
z uwzględnieniem środków bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Opracowywanie
projektu
przestrzennego
gabinetu
wraz
z ustawieniem urządzeń i wykonaniem odpowiednich zabezpieczeń
(osłony radiacyjne, ekranowanie).
• Opracowywanie procedur kontroli urządzeń radiologicznych.
• Opracowywanie instrukcji awaryjnej, dla różnych gabinetów
medycznych,
uwzględniającej
przepisy
bhp,
ochrony
przeciwpożarowej, ochrony radiologicznej oraz ochrony środowiska.
Znaki i tablice ostrzegawcze.
Przepisy bhp i ochrony radiologicznej.
Komplet gaśnic i innych środków przeciwpożarowych.
Osłony przed promieniowaniem jonizującym, światłem
i laserowym.
112
zwykłym
Zestawy foliogramów, plansz, przezroczy dotyczące bezpieczeństwa,
higieny i organizacji pracy.
Tablice poglądowe.
Fantomy człowieka.
Podręczniki i poradniki z dziedziny medycyny i techniki.
Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu kształtowanie
umiejętności w zakresie organizowania pracy w placówce ochrony
zdrowia, zgodnie z przepisami bhp i zasadami ergonomii.
należy zwrócić na określenie warunków bezpiecznej pracy
i obowiązków pracownika i pracodawcy w zakładach stosujących
promieniowanie
jonizujące
oraz
rozpoznawanie
zagrożeń
w gabinetach terapeutyczno-diagnostycznych i stosowanie zasad
ochrony przed promieniowaniem.
stosowanie następujących metod nauczania: metody przypadków,
projektów, dyskusji dydaktycznej, wykładu konwersatoryjnego oraz
ćwiczeń praktycznych.
W czasie zajęć należy umożliwić uczniom samodzielne planowanie
organizacji pracy realnie istniejących gabinetach terapeutycznodiagnostycznych oraz sposobów zapobiegania zagrożeniom w nich
występujących
a
także
planowanie
wyposażenia
gabinetów
i opracowywanie instrukcji stanowiskowych i przeciwpożarowych. Jeżeli
szkoła nie posiada niezbędnego sprzętu do prowadzenia ćwiczeń,
należy poprowadzić je w zakładach opieki zdrowotnej, w 10 osobowych
grupach.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie na podstawie określonych kryteriów.
Ocenianie osiągnięć można przeprowadzać na podstawie:
113
wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć dotyczących bhp i poprawność
wnioskowania.
− prawidłowe opracowanie schematu organizacyjnego gabinetu
medycznego,
− zaplanowanie wyposażenia gabinetów medycznych,
− sposób udzielenia pierwszej pomocy człowiekowi, który uległ
szkodliwemu działaniu środowiska,
indywidualne między uczniami, ich poziom percepcji i zainteresowania.
Obserwacje powinny być prowadzone systematycznie na podstawie
arkusza obserwacji.
uwagę na:
− trafne przedstawienie koncepcji organizacji gabinetu lekarskiego,
− poprawne zestawienie wyposażenia tego gabinetu,
− prawidłowe i kompleksowe opracowanie instrukcji.
− umiejętne posługiwanie się katalogami i literaturą zawodową,
Przedmiotem oceny może być teczka osiągnięć ucznia, w której będą
gromadzone sprawozdania z wykonanych projektów, informacje
o nowościach technicznych stosowanych w diagnostyce i terapii, raporty
z wycieczek dydaktycznych, pisemne prace kontrolne.
zastosowanie testu osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianu praktycznego.
Sprawdzian praktyczny powinien dotyczyć umiejętności zorganizowania
stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami bhp, przepisami
przeciwpożarowymi i ochrony środowiska oraz zasadami ergonomii.
form pracy uczniów oraz środków dydaktycznych do predyspozycji
uczniów.
114
w ochronie zdrowia
– posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu prawa i ekonomiki,
– sklasyfikować rodzaje norm i przepisów prawnych,
– zinterpretować przepisy prawa dotyczące ochrony zdrowia,
rehabilitacji, ochrony radiologicznej,
– wskazać podmioty uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych,
– wyjaśnić istotę i zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń
zdrowotnych w Polsce,
– określić podstawowe prawa i obowiązki pracowników ochrony
zdrowia,
– określić prawa pacjentów,
– posłużyć się terminologią z dziedziny zarządzania i organizowania
ochrony zdrowia,
– wskazać czynniki wpływające na popyt i podaż usług medycznych,
– wyjaśnić mechanizmy konkurencji między podmiotami świadczącymi
usługi medyczne,
– uzasadnić znaczenie profesjonalizmu i zaufania do personelu
medycznego udzielającego świadczeń zdrowotnych,
– rozpoznać dostępne na rynku produkty medyczne,
– zdefiniować podstawowe pojęcia związane z systemami zarządzania
jakością.
Przepisy prawa dotyczące publicznych i prywatnych zakładów opieki
zdrowotnej.
Instytucje wpływające na politykę zdrowotną państwa.
Podmioty prawne uprawnione do realizacji świadczeń zdrowotnych.
Prawa i obowiązki pracownika. Prawa pacjenta.
Wybrane fragmenty strategii rządowej, a w szczególności Narodowego
Programu Zdrowia.
System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce.
Struktury działania organizacji na rynku wytwórstwa usług medycznych.
Źródła i sposoby finansowania świadczeń zdrowotnych.
Mechanizmy konkurencji między podmiotami świadczącymi usługi
medyczne.
System zarządzania jakością w ochronie zdrowia.
115
3. Ćwiczenia
• Opracowywanie praw pacjenta i obowiązków pracowników ochrony
zdrowia określonego działu medycyny.
• Interpretowanie przepisów prawa dotyczących funkcjonowania
zakładów opieki zdrowotnej,
• Ustalanie źródeł i sposobów finansowania usług medycznych.
• Badanie wskaźników marketingowych jednostek organizacyjnych
ochrony zdrowia na podstawie wybranych dokumentów.
• Badanie wpływu zarządzania jakością na pojedyncze jednostki
ochrony zdrowia, na podstawie wybranych dokumentów.
Studium przypadku.
Kontrakty na świadczenie usług w ochronie zdrowia.
Oprogramowanie do symulacji modeli ekonomicznych.
Normy, akty prawne i dane statystyczne.
Zestawy foliogramów, dotyczących systemu ubezpieczeń społecznych.
Tablice poglądowe.
Podręczniki i poradniki z dziedziny prawa medycznego, ekonomii
i zarządzania marketingowego oraz organizowania ochrony zdrowia.
Program jednostki modułowej zawiera treści z zakresu podstaw
prawnych funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej oraz sposobów
finansowania ochrony zdrowia i systemów ubezpieczeń zdrowotnych,
organizowania ochrony zdrowia, a także jakości w świadczeniu usług
medycznych. Podczas realizacji programu jednostki modułowej
szczególną uwagę należy zwrócić na kształtowanie umiejętności
określenia podstawowych praw pacjentów, obowiązków i praw
pracowników, interpretowania umów na świadczenie usług medycznych
oraz wprowadzania zasad ubezpieczania, reglamentowania i stosowania
standardów jakości usług medycznych.
W procesie nauczania należy zapewnić uczniom możliwość
samodzielnego poszukiwania norm i przepisów prawa oraz
opracowywania przykładowych kontraktów na usługi medyczne
i analizowania rynku usług medycznych. Podczas realizacji programu
jednostki modułowej zaleca się stosowanie następujących metod
nauczania: metody przypadków, metody projektów, dyskusji
dydaktycznej, wykładu konwersatoryjnego oraz ćwiczeń praktycznych.
116
Treść ćwiczeń powinna dotyczyć interpretowania wybranych
przepisów prawa i analizowania wpływu zarządzania jakością na efekty
pracy zakładów opieki zdrowotnej oraz zawierania kontraktów na usługi
medyczne, rozpoznawania dostępu do określonych usług medycznych.
Należy zapewnić uczniom indywidualne tempo wykonywania ćwiczeń,
najaktywniejsi uczniowie powinni mieć możliwość wykonania
dodatkowych zadań.
Zajęcia powinny odbywać się w grupach 15 osobowych z podziałem
na 2-3 osobowe zespoły.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
systematycznie na podstawie określonych kryteriów. Systematyczne
prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów umożliwi nauczycielowi
dostosowanie metod nauczania, organizacyjnych form pracy oraz
środków dydaktycznych do predyspozycji uczniów.
Proces sprawdzania i oceniania można przeprowadzać na podstawie:
wypowiedzi, stosowanie pojęć z dziedziny ekonomii i prawa.
obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas
− określanie praw i obowiązków pracownika ochrony zdrowia,
− określanie praw pacjenta,
− formułowanie przykładowych umów na świadczenia medyczne,
− umiejętność współpracy w grupie,
− stosowanie innowacyjnych metod pracy,
stosunek do własnych osiągnięć.
Przedmiotem oceny może być teczka osiągnięć ucznia, w której będą
gromadzone sprawozdania z wykonanych zadań, wzory umów
z różnymi placówkami ochrony zdrowia i pisemne prace kontrolne.
uwzględniać zasady funkcjonowania systemu ubezpieczeń zdrowotnych,
117
prawa i obowiązki pacjentów i pracowników, podstawowe pojęcia
z dziedziny zarządzania i organizowania służby zdrowia oraz czynniki
wpływające na popyt i podaż usług medycznych i ofertę tych usług
dostępną na rynku. W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki
wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela.
118
Moduł 322[18].Z6
Praktyka zawodowa
– analizować działalność zespołu diagnostyczno-leczniczego,
– określać zasady organizacji pracy w podstawowych pracowniach
diagnostyki i terapii medycznej,
– uruchamiać aparaturę elektromedyczną,
– nadzorować funkcjonowanie aparatury medycznej,
– przedstawiać zasady prawidłowej eksploatacji urządzeń medycznych,
– badać aparaturę elektromedyczną i wykrywać usterki w jej działaniu,
– postępować zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
– posługiwać się dokumentacją techniczną, serwisową oraz instrukcjami
obsługi aparatury medycznej,
– stosować przepisy ochrony przeciwpożarowej, ochrony radiologicznej
i ochrony środowiska.
Symbol jednostki
modułowej
322[18].Z6.01
322[18].Z6.02
322[18].Z6.03
Planowanie organizacji pracy w zakładzie
leczniczo-diagnostycznym
Obsługiwanie i nadzorowanie aparatury
w pracowni diagnostyki obrazowej
Obsługiwanie i nadzorowanie aparatury
w pracowni terapii
Razem
119
Orientacyjna
liczba godzin
na realizację
30
70
60
160
322[18].Z6
Praktyka zawodowa
322[18].Z6.01
Planowanie organizacji pracy
w zakładzie leczniczodiagnostycznym
322[18].Z6.02
Obsługiwanie i nadzorowanie
aparatury w pracowni diagnostyki
obrazowej
322[18].Z6.03
Obsługiwanie i nadzorowanie
aparatury w pracowni terapii
Praktyka
zawodowa
stanowi
ostatni
etap
kształcenia
w zawodzie technik elektroniki medycznej.
Program praktyki zawodowej powinien być realizowany w wymiarze
czterech tygodni w placówkach stanowiących potencjalne miejsca pracy
absolwentów. Praktyka powinna być tak zorganizowana, aby uczniowie
mogli doskonalić umiejętności zawodowe w dobrze wyposażonej
pracowni diagnostyki lub terapii wybranej placówki ochrony zdrowia.
Wskazane jest, aby uczniowie sami dokonali wyboru miejsca
odbywania praktyki zawodowej. W tym celu powinni nawiązać kontakt
z kierownictwem wybranego szpitala lub gabinetu lekarskiego,
uwzględnić swoje umiejętności zawodowe i zainteresowania oraz ustalić
szczegółowy harmonogram praktyki.
Kierownictwo szkoły powinno zaakceptować miejsce odbywania
praktyk oraz program. Program praktyki zawodowej należy traktować
w sposób elastyczny. Ze względów organizacyjnych dopuszcza się
pewne zmiany związane ze specyfiką placówki, w której uczeń odbywa
praktykę. Praktyka zawodowa powinna umożliwić uczniom zastosowanie
i pogłębienie zdobytej wiedzy i umiejętności zawodowych w możliwie
szerokim zakresie.
120
Planowanie organizacji pracy w zakładzie leczniczodiagnostycznym
– scharakteryzować strukturę organizacyjną zakładu leczniczodiagnostycznego,
– sporządzić wykaz usług medycznych świadczonych w zakładzie
leczniczo-diagnostycznym,
– rozpoznać
funkcje
urządzeń
i
systemów
diagnostycznoterapeutycznych stosowanych w zakładzie,
– dokonać analizy zasad funkcjonowania pracowni diagnostycznej
i terapeutycznej
– podjąć współpracę z personelem medycznym i technicznym,
– rozpoznać bazy danych medycznych i obrazów medycznych
stosowane w zakładzie leczniczo-diagnostycznym,
– wykazać zależność między prawidłową eksploatacją aparatury
medycznej, a bezpieczeństwem pacjenta,
– zaplanować wyposażenie i organizację pracy w pracowni
diagnostyczno-terapeutycznej,
– określić prawa i obowiązki pracownika technicznego w ochronie
zdrowia,
– scharakteryzować system zarządzania jakością świadczonych usług
diagnostycznych i terapeutycznych,
– zastosować zasady ochrony przeciwpożarowej i ochrony
radiologicznej oraz przepisy sanitarno-epidemiologiczne.
Zapoznanie
ze
strukturą
organizacyjną
zakładu
leczniczodiagnostycznego.
Określanie zasad funkcjonowania zakładu leczniczo-diagnostycznego,
Sporządzanie wykazu usług medycznych świadczonych w wybranej
placówce ochrony zdrowia.
Zapoznanie z aparaturą i systemami diagnostyczno-terapeutycznymi
stosowanymi w danej pracowni.
Organizacja pracowni radiologicznej, ultrasonograficznej oraz rezonansu
magnetycznego i tomografii komputerowej: zasady organizacji pracy
i ochrony przed szkodliwymi dla zdrowia czynnikami.
Organizacja pracowni fizykoterapii, tele- i brachyterapii oraz pracowni
terapeutycznych wykorzystujących bezpośrednio prąd elektryczny, pole
magnetyczne i elektryczne, technikę laserową.
121
Określanie statusu pracownika technicznego w ochronie zdrowia oraz
jego praw i obowiązków.
Planowanie wyposażenia i organizacji pracy w wybranej pracowni
diagnostycznej.
Analizowanie systemu zapewnienia jakości w ochronie zdrowia.
Realizacja programu jednostki modułowej ma na celu pogłębienie
wiedzy i doskonalenie umiejętności praktycznych w rzeczywistych
warunkach.
Podczas realizacji programu uczniowie powinni zapoznać się ze
strukturą
organizacyjną
pracowni
diagnostyczno-terapeutycznej,
rozpoznać funkcje urządzeń i systemów diagnostycznych, bazy danych
medycznych stosowanych w pracowni oraz możliwości diagnostycznoterapeutyczne danej placówki i zasady postępowania podczas
świadczenia usług medycznych.
Przed rozpoczęciem praktyki zawodowej należy zapoznać uczniów
z harmonogramem i programem praktyki oraz z regulaminem
i przepisami bhp obowiązującymi w zakładzie leczniczo-diagnostycznym,
W czasie realizacji programu zaleca się stosowanie instruktażu
wstępnego oraz ćwiczeń praktycznych. Program jednostki modułowej
należy traktować w sposób elastyczny i ze względów organizacyjnych
dopuszcza się pewne zmiany związane ze specyfiką placówki, w której
uczeń odbywa praktykę. Przebieg praktyki zawodowej uczniowie powinni
dokumentować w dzienniczku praktyki. Po zakończeniu praktyki należy
przeprowadzić instruktaż końcowy w celu dokonania oceny pracy
uczniów.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być prowadzone
systematycznie na podstawie obserwacji czynności wykonywanych
podczas realizacji przydzielonych zadań. Bieżąca kontrola i ocena
powinna uwzględniać:
– przestrzeganie dyscypliny pracy,
– samodzielność podczas wykonywania zadań,
– jakość wykonywanej pracy,
– inicjatywę,
– umiejętność komunikowania się,
– umiejętność stosowania wiedzy w praktyce,
– przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wskazane jest, aby na zakończenie realizacji programu jednostki
modułowej uczeń przedstawił opiekunowi praktyk sprawozdanie z jej
122
realizacji. Może to być zamieszczony w dzienniczku praktyk raport
o tematyce związanej z organizacją pracy w zespole leczniczodiagnostycznym i wykonanymi zadaniami.
W ocenie końcowej z jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki
bieżącej kontroli pracy uczniów oraz ocenę sprawozdania z przebiegu
praktyki.
Na zakończenie jednostki modułowej opiekun praktyki zawodowej
powinien wpisać w dzienniczku praktyk opinię o pracy i postępach ucznia
oraz ocenę końcową.
123
– uruchomić aparaturę do konwencjonalnych zdjęć rentgenowskich,
radiologii
cyfrowej,
ultrasonografii,
tomografii
komputerowej
i rezonansu magnetycznego,
– ustawić parametry i wyregulować aparaturę diagnostyczną,
– wykonać podstawowe testów aparatury diagnostycznej zgodnie
z dokumentacją techniczną,
– ocenić poprawność działania medycznej aparatury diagnostycznej,
– dokonać drobnych napraw i wykonać czynności konserwacyjne
aparatury zgodnie z dokumentacją serwisową,
– obsłużyć aparaturę rtg, usg oraz do rejestracji potencjałów zgodnie
z załączoną dokumentacją,
– obsłużyć aparaturę do badań izotopowych,
– obsłużyć bazę obrazów medycznych stosowaną w danej placówce
oraz zainstalowane programy typu CAD,
– wykonać czynności nadzoru nad przebiegiem radiologicznych badań
czynnościowych,
– wykonać
czynności
nadzoru
nad
przebiegiem
procesów
fotochemicznych,
– zastosować zasady ochrony radiologicznej,
– wypełnić dokumentację eksploatacyjną urządzeń medycznych.
Zastosowanie promieniowania jonizującego w diagnostyce medycznej:
zasady ochrony radiologicznej personelu i pacjenta.
Zastosowanie ultradźwięków w diagnostyce medycznej: formy
obrazowania,
rodzaje
głowic,
bezpieczeństwo
wykorzystania
ultradźwięków.
Zastosowanie rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej
w diagnostyce medycznej.
Stosowanie
aparatury
rentgenowskiej,
radiologicznej
i ultrasonograficznej.
Stosowanie aparatury diagnostycznej, tomografii izotopowej.
Obsługiwanie bazy danych obrazowych i programów wspomagających
diagnostykę medyczną.
Prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej urządzeń medycznych.
124
Podczas realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien
doskonalić umiejętności z zakresu obsługi i nadzoru aparatury
elektromedycznej w pracowni diagnostyki obrazowej i elektrofizjologii.
Program jednostki modułowej należy traktować w sposób elastyczny
i ze względów organizacyjnych dopuszcza się pewne zmiany związane
ze specyfiką placówki, w której uczeń odbywa praktykę. Wskazane jest,
aby w ramach programu jednostki modułowej uczniowie mogli poznać
obsługę
aparatów
rentgenowskich,
ultrasonograficznych,
tomograficznych i rezonansu magnetycznego, aby po zakończeniu
praktyki zawodowej posiadali pełny obraz prac związanych
z diagnostyką obrazową.
W trakcie realizacji programu praktyki zawodowej uczniowie powinni
dokumentować jej przebieg w dzienniczku praktyk.
Przed dopuszczeniem ucznia do wykonywania prac zaplanowanych
w programie jednostki, należy zapoznać go z przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi na stanowisku pracy.
Zaleca się, aby w miarę możliwości uczeń poznał zakres prac
instalacyjno-uruchomieniowych oraz prac badawczych i naprawczych
przy każdym urządzeniu elektromedycznym przewidzianym w programie
jednostki modułowej.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być prowadzone
systematycznie, na podstawie określonych kryteriów. Kontrola i ocena
powinna być dokonywana przez opiekuna praktyki na podstawie
obserwacji pracy ucznia w czasie wykonywania przydzielonych zadań
oraz zapisów w dzienniczku praktyk.
– samodzielność podczas wykonywania pracy,
Wskazane jest, aby na zakończenie jednostki modułowej uczeń
przedstawił opiekunowi praktyk sprawozdanie z jej realizacji. Może to
być raport o tematyce związanej z obsługą konkretnej aparatury
i odbywaną praktyką zamieszczony w dzienniczku praktyk.
W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki bieżącej kontroli
osiągnięć uczniów oraz ocenę sprawozdania z realizacji praktyki.
Na zakończenie jednostki modułowej opiekun praktyki zawodowej
powinien wpisać w dzienniczku praktyk opinię o pracy i postępach ucznia
oraz ocenę końcową.
125
terapii
– uruchomić aparaturę do fizykoterapii wykorzystującą pola
magnetyczne i elektryczne,
– uruchomić aparaturę do brachyterapii oraz aparaturę izotopową
i akceleratorową do teleterapii,
– uruchomić
aparaturę
anestezjologiczną
i
terapeutyczną
wykorzystującą wiązkę laserową oraz aparaturę do elektroi kriochirurgii,
– ustawić parametry i wyregulować aparaturę terapeutyczną,
– wykonać podstawowe testy aparatury terapeutycznej zgodnie
– ocenić poprawność działania medycznej aparatury terapeutycznej,
– dokonać drobnych napraw i wykonać czynności konserwacyjne
aparatury terapeutycznej zgodnie z dokumentacją serwisową,
– obsłużyć aparaturę do fizykoterapii zgodnie z załączoną
dokumentacją,
– obsłużyć aparaturę do teleterapii i laseroterapii.
– obsłużyć bazę danych medycznych zastosowaną w pracowni terapii
oraz zainstalowane programy typu CAS,
– zastosować przepisy ochrony radiologicznej,
– wypełnić dokumentację eksploatacyjną urządzeń medycznych.
Zastosowanie zmiennych pól magnetycznych i elektrycznych oraz
prądów o różnej częstotliwości w fizykoterapii.
Zastosowanie aparatury izotopowej i akceleratorowej w teleterapii.
Zastosowanie techniki laserowej w terapii medycznej.
Zastosowanie aparatury do fizykoterapii, tele- i brachyterapii,
laseroterapii oraz elektro- kriochirurgii.
Wykonywanie podstawowych testów aparatury terapeutycznej zgodnie
Obsługiwanie bazy danych medycznych i programów wspomagających
terapię medyczną.
Przestrzeganie przepisów ochrony radiologicznej.
Prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej urządzeń medycznych.
126
Podczas realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien
doskonalić umiejętności z zakresu obsługi i nadzoru terapeutycznej
aparatury elektromedycznej.
Program jednostki modułowej należy traktować w sposób elastyczny
i ze względów organizacyjnych dopuszcza się pewne zmiany związane
ze specyfiką placówki, w której uczeń odbywa praktykę. Wskazane jest,
aby w ramach programu jednostki modułowej uczniowie mogli poznać
obsługę aparatów do fizyko-, brachy-, tele- i laseroterapii oraz
anestezjologii i chirurgii tak, aby po zakończeniu praktyki zawodowej
posiadali pełny obraz prac związanych z terapią medyczną.
W trakcie realizacji praktyki zawodowej uczniowie powinni
dokumentować jej przebieg w dzienniczku praktyk.
Przed dopuszczeniem ucznia do wykonywania prac zaplanowanych
w programie jednostki, należy zapoznać go z przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi na stanowisku pracy.
Podczas praktyki w pracowniach terapeutycznych należy umożliwić
uczeniom wykonanie prac instalacyjno-uruchomieniowych oraz badań
i naprawy każdego urządzenia elektromedycznego przewidzianego
w programie jednostki modułowej.
edukacyjnych ucznia
i
oceny
osiągnięć
Kontrola i ocena osiągnięć uczniów powinna być prowadzona przez
opiekun praktyki na podstawie obserwacji czynności wykonywanych
podczas realizacji przydzielonych zadań oraz zapisów w dzienniczku
praktyk.
– samodzielność podczas wykonywania pracy,
Wskazane jest, aby na zakończenie realizacji programu jednostki
modułowej, uczeń przedstawił opiekunowi praktyk sprawozdanie z jej
przebiegu. Może to być raport o tematyce związanej z obsługą
konkretnej aparatury i odbywaną praktyką, zamieszczony w dzienniczku
praktyk.
W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki bieżącej kontroli
osiągnięć oraz ocenę sprawozdania z realizacji praktyki.
Opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniczku praktyk
opinię o pracy i postępach ucznia oraz ocenę końcową.
127

modułowy program nauczania technik elektroniki medycznej 322[18]

Transkrypt

Podobne dokumenty

Szczegóły oferty - Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu

Nazwa: Technik elektroniki i informatyki medycznej Kod: 311411

Elektroniczna dokumentacja medyczna

CANNABIS LECZY. Przyszłość medycznej marihuany w Polsce.

Wzór pisma na aparaturę KBN 2015

Specjalista ds. Aparatury Medycznej

PLAN INWESTYCYJNY (RZECZOWY) NA 2015 R.

dziecka - Przedszkole

Nazwa i adres firmy