docPrzeczytaj fragment - Wydawnictwo UMCS
download 
Reklamacja Transkrypt
Przeczytaj fragment - Wydawnictwo UMCS
Słodko-gorzki smak życia, Jan Fiedurek, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016 Artysty świat naukowy Zbigniew Jóźwik jest z wykształcenia chemikiem. Ukończył chemię na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Jeszcze w czasie studiów podjął pracę w Zakładzie Fizjologii Roślin UMCS, którym kierował wówczas profesor Adam Paszewski. Dobry chemik pasował do interdyscyplinarnego zespołu pracującego nad substancjami bakteriobójczymi w stosunku do prątków gruźlicy, Mycobacterium. Przedmiotem tych badań było zidentyfikowanie substancji w przewodzie pokarmowym larw mola woskowego, Galleria mellonella, odpowiedzialnych za trawienie wosku. Galleria mellonella jest szkodnikiem uli pszczelich, odżywia się woskiem z plastrów miodu. Komórki prątków gruźlicy pokryte otoczką woskową są podatne na ekstrakt z przewodu pokarmowego larw mola woskowego. Zbigniew Jóźwik otrzymał od profesora Paszewskiego zadanie wyizolowania bakterii jelitowych larw Galleria mellonella i skomponowania takich podłoży, które umożliwią im namnażanie i produkcję antybiotyku przeciwko prątkom gruźlicy. W krótkim czasie chemik stał się biochemikiem i mikrobiologiem. W trakcie prac nad rozprawą doktorską Zbigniew Jóźwik wyizolował i opisał kilka szczepów bakterii, spośród których najbardziej interesującym okazał się szczep Bacillus licheniformis produkujący i wydzielający do podłoża antybiotyk skuteczny w zwalczaniu komórek Mycobacterium. Antybiotyk ten był skuteczny w niszczeniu prątków gruźlicy opornych na klasyczne leki przeciwgruźlicze. Badania doktora Jóźwika nad szczepem Bacillus licheniformis były z powodzeniem kontynuowane w Instytucie Gruźlicy i w zespole biotechnologów Politechniki Warszawskiej. Słodko-gorzki smak życia, Jan Fiedurek, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016 Poszukiwania skutecznego leku przeciw prątkom gruźlicy zaprowadziły dra Jóźwika na Spitsbergen. Dr Jóźwik uczestniczył w sześciu wyprawach polarnych, przywożąc z każdej z nich próbki gleb z miejsc zaludnionych niegdyś przez wielorybników, górników i innych ludzi eksploatujących zasoby Spitsbergenu i otaczających go wód. Wśród tych osób musiały zdarzać się zachorowania na gruźlicę. Ofiary tej choroby chowane były w płytkich warstwach gleby ze względu na wieczną zmarzlinę. Śmiała koncepcja dra Jóźwika, że bakterie glebowe mające kontakt z komórkami Mycobacterium i bytujące w skrajnych polarnych warunkach mogą wytwarzać nieznane nigdzie indziej substancje antybiotyczne, została potwierdzona w trakcie żmudnych badań próbek glebowych. Dr Jóźwik wraz z magistrantami Zakładu Fizjologii Roślin wyizolował ponad 1000 szczepów bakterii, spośród których ponad dwadzieścia wykazywało cechy antagonistyczne w stosunku do prątków gruźlicy. Próbki zebrane na Spitsbergenie badane były też na obecność metali ciężkich. Dzięki pracom dra Jóźwika dowiedzieliśmy się, że zanieczyszczenia antropogenne, a więc będące niechlubnym dziełem człowieka, dotarły również poza koło podbiegunowe. Dr Jóźwik badał też antybakteryjne właściwości propolisu oraz wydzielinę z pąków topoli – materiał, między innymi z którego pszczoły wytwarzają propolis. Wszyscy znajomi dra Jóźwika leczyli się z przeziębienia „propolisówką” – ekstraktem etanolowym propolisu. Na oparzenia i rany powierzchniowe najlepsza była maść propolisowa sporządzana przez dra Jóźwika z aptekarską pieczołowitością. Zbigniew Jóźwik jest znakomitym wykładowcą. Wygłaszał referaty na wielu kongresach i sympozjach, zawsze przykuwając uwagę audytorium. Jak mało kto zasłużył na miano człowieka renesansu i człowieka uniwersytetu. Badania dra Jóźwika oparte na ciekawych pomysłach i holistycznym podejściu z pewnością zasługują na kontynuację z użyciem dostępnych obecnie wyrafinowanych metod badawczych. Problem gruźlicy i innych chorób wy- 8 Słodko-gorzki smak życia, Jan Fiedurek, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016 woływanych przez infekcje bakteryjne to swoisty wyścig zbrojeń między mechanizmami lekooporności uruchamianymi przez drobnoustroje a postępem w syntezie bądź izolacji wciąż nowych antybiotyków. Antybiotyki badane przez dra Zbigniewa Jóźwika, podobnie jak ich odkrywca, pozostają w stanie spoczynku. Konieczność sięgnięcia po nie może nastąpić szybciej niż nam się obecnie wydaje. Dziekan Wydziału Biologii i Biotechnologii UMCS prof. dr hab. Kazimierz Trębacz 9
