Scenariusz zajęć integrujących treści nauczania z matematyki i

Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
Izabela Jankowska [email protected]
nauczycielka informatyki w szkole podstawowej
Szkoła Podstawowa w Chocianowie
Scenariusz zajęć integrujących treści nauczania z matematyki i informatyki w klasie VI
szkoły podstawowej W scenariuszu przedstawiono propozycję wykorzystania pakietu edukacyjnego TI'99 - „Spotkania i nauka z komputerem” według koncepcji Zespołu z Instytutu Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego kierowanego przez profesora M.M. Sysło.
Do scenariusza zajęć dołączono prezentację pt. „Symetria w otaczającym nas świecie” wykonaną w aplikacji PowerPoint [880KB]
Temat zajęć: ODBICIA LUSTRZANE FIGUR
Przekształcanie obrazu w edytorze grafiki
1
Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
ODNIESIENIA DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ
Zadania ogólne szkoły:
Traktowanie wiadomości przedmiotowych, stanowiących wartość poznawczą samą
w sobie, w sposób integralny, prowadzący do lepszego rozumienia świata, ludzi
i siebie.
Rozwijanie zdolności dostrzegania różnego rodzaju związków i zależności.
Efektywne współdziałanie w zespole i praca w grupie.
Matematyka:
Treści: przykłady odbić lustrzanych; oś symetrii figur.
Informatyka:
Treści: tworzenie i przekształcanie rysunków z użyciem edytora grafiki.
ORGANIZACJA ZAJĘĆ
Przygotowanie uczniów do zajęć:
Uczniowie:
• posługują się edytorem tekstu i grafiki,
• znają ideę karteczki na dużej kartce,
• posługują się programem do rozmieszczania karteczek na komputerowej kartce –
program Układaj,
• stosują operacje kopiowania i wklejania karteczek,
• posługują się programem Szukaj,
• potrafią zapisać i odczytać wyniki swojej pracy.
Rodzaje stosowanych narzędzi TI:
Pakiet TI'99 (na poziomie Juniora):
• Edytor grafiki – Przybornik (Rysuj),
• Program do układania karteczek i wyszukiwania gotowych rysunków – Przybornik (Układaj, Szukaj),
Program do tworzenia prezentacji PowerPoint
Środowisko pracy ucznia i wyposażenie pracowni:
Jestem nauczycielką szkoły podstawowej. Ukończyłam studia pedagogiczne i logopedię
na Uniwersytecie Wrocławskim. Na potrzeby szkoły uczę informatyki w klasach V-VI szkoły
podstawowej. Korzystam w pracy z uczniami z pakietu edukacyjnego „Spotkanie i nauka
z Komputerem”. Dodatkowo uczniowie na zajęciach korzystają z aplikacji Paint i WordPad
w środowisku Windows. Organizacyjnie, zajęcia w klasach piątych i szóstych prowadzę w wymiarze jednej godziny tygodniowo. W pracowni wyposażonej w 10 komputerów przebywa jedna
grupa, czyli maksymalnie 12-15 uczniów.
Oprogramowanie TI'99 wykorzystuję na wszystkich lekcjach informatyki. Uczniowie
szczególnie chętnie bawią się w programie Pierwsze Kroki, oraz pracują z pomocą programu
Przybornik. Przybornik to pewnego rodzaju „biurko ucznia” z rozłożoną na nim kartką, na której
różnymi „przyborami komputerowymi” uczeń może rysować i malować, pisać, umieszczać ilustracje i stemple, ozdabiać kartki dźwiękami, przekształcać obrazy, powtarzać te same elementy... Program ten umożliwia demonstrowanie wykonanych prac innym uczniom.
2
Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
PRZEBIEG ZAJĘĆ
W programie nauczania matematyki w klasie VI „Matematyka z plusem” znajduje się zagadnienie „Figury na płaszczyźnie”, które obejmuje tematy dotyczące badania własności figur
geometrycznych. Jeden z tematów to: „Odbicia lustrzane”-„Oś symetrii figur.” Temat ten można
rozszerzyć i pokazać uczniom, że komputer jest pomocny przy tworzeniu odbić lustrzanych.
W łatwy i przystępny sposób możemy przekształcać symetrycznie figury w Przyborniku –( program Rysuj) na poziomie Juniora.
Pierwsze zajęcia dotyczące tematu „Odbicia lustrzane - Oś symetrii figur” mają
na celu zapoznanie uczniów z definicją pojęcia: „oś symetrii.” Uczniowie na lekcji matematyki
kreślą osie symetrii figur przy użyciu przyborów kreślarskich korzystają przy tym z propozycji
zadań z podręcznika Matematyka z plusem. Klasa VI (zadania do wyboru od str.85-91). Kolejna
lekcja matematyki odbywa się w pracowni komputerowej. Jest to lekcja utrwalająca wiadomości
i doskonaląca umiejętności zarówno z matematyki jak i z informatyki. Uczniowie przystępując
do zajęć rozumieją treści wcześniej poznane. Jest to bardzo istotne, bo tylko wtedy będą mogli
w pełni z aktualnych zajęć skorzystać.
Lekcja matematyki w klasie VI szkoły podstawowej.
Dział programowy: figury na płaszczyźnie
Temat: „Odbicia lustrzane figur”
(Przekształcanie obrazu w edytorze grafiki)
Czas trwania lekcji: 90 minut (lekcja matematyki w połączeniu z lekcją informatyki)
Cele ogólne kształcenia:
- doskonalenie umiejętności posługiwania się edytorem grafiki,
- kształcenie umiejętności wykorzystania TI do tworzenia prac i dokumentów,
- rozwijanie rozumienia podstawowych pojęć arytmetyki i geometrii.
Cele szczegółowe (oczekiwane osiągnięcia):
Uczeń :
- rozumie zasadę powstawania odbicia lustrzanego,
- wyodrębnia figury symetryczne i posiadające osie symetrii,
- rysuje figury symetryczne względem prostej,
- wykonuje przekształcenia geometryczne wykorzystując w tym celu komputer.
Metody pracy:
- informacyjna: wyjaśnienie, opis, pogadanka, prezentacja.
- czynnościowa: ćwiczenia praktycznego działania.
Formy pracy:
- indywidualna,
- zespołowa,
- zbiorowa.
Pomoce dydaktyczne:
- komputery,
- podręczniki do matematyki kl VI,
- przyrządy geometryczne, kartki papieru, 4 lusterka, farby, tusz, kredki,
- zestawy zadań do ćwiczeń, [zał.1],
- prezentacja komputerowa pt. „Symetria w otaczającym nas świecie”- [zał.2]
- instrukcje dla uczniów, [zał.3]
3
Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
Tok lekcji
Czynności nauczyciela
Czynności ucznia
I.
część wstępna
• Czynności organizacyj- • Podaje temat i omawia cele • Zapisują temat od zeszytów.
Słuchają pogadanki wprowane. Zapoznanie z celami
lekcji. Pogadanką wprowadzającej.
i tematem lekcji.
dzająca nawiązuje do tematu
lekcji.
II.
Część główna
•
Zadania wprowadzające • Dzieli grupę na 3 osobowe • Wykonują zadania pod kierunkiem nauczyciela.
zespoły i poleca wykonać kildo tematu lekcji (ćwika
ćwiczeń
praktycznych
doczenia praktyczne).
tyczących odbić lustrzanych.
[zał.1]
• Omawia z uczniami wykona- • Dzielą się spostrzeżeniami,
wspólnie z nauczycielem
ne ćwiczenia.
sprawdzają swoje odpowiedzi.
•
Prezentacja komputero- • W programie Power Point • Oglądają i słuchają. Włączają
wa „Symetria w otaczasię do rozmowy i zadają pyprzedstawia prezentację przed
jącym nas świecie.”
tania na temat prezentacji.
całą klasą.
[zał. 2]
• Omawia przykłady występowania symetrii w naturalnym
środowisku człowieka.
•
Demonstracja sposobu
wykonania odbicia lustrzanego za pomocą
komputera w programie
Przybornik (Rysuj).
[zał.3]
•
Ćwiczenia przy kompu- • Poleca wykonanie zadania. • Przystępują do wykonania
terze – wykonanie lućwiczenia w programie PrzyUdziela indywidualnego instrzanego odbicia rysunbornik (Rysuj) na poziomie
struktażu, służy radą i pomoku z wykorzystaniem
juniora.
cą. Kontroluje w trakcie pracy
przycisków
Zaznacz,
dokładność,
staranność, • Tworzą własne rysunki, wzoPrzekształcaj
ry i przekształcają je symepoprawność.
trycznie na różne sposoby.
•
Kontrola i ocena wyko- • Dokonuje z uczniami oceny •
nanych prac.
wykonanych prac.
•
Dokładnie objaśnia i demon- • Obserwują technikę wykonania odbicia lustrzanego dla
struje w jaki sposób można
wybranego rysunku.
wykorzystać komputer do
tworzenia przekształceń geometrycznych.
Uczestniczą w ocenie prac.
4
Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
III. część końcowa
•
Zakończenie pracy.
•
swoje
prace
Poleca zapisać prace i upo- • Zapisują
w folderze Junior i porządkurządkować stanowiska
ją stanowiska pracy.
•
Podsumowanie lekcji.
•
-
• Odpowiadają na zadane pyZadaje pytania kontrolne:
tania.
Za pomocą jakich przycisków
możemy przekształcać rysunki w komputerze?
Jaki powstanie obraz rysunku, którego kopię przekształcimy w pionie lub w poziomie?
Dokończ zdanie – Przejawy
symetrii spotykamy w...
-
-
Zadanie domowe.
Wykonaj zadania w zeszycie ćwiczeń-Geometria na str. 12-15.
Komentarz do lekcji:
Wprawdzie taką lekcję można przeprowadzić za pomocą kredy i tablicy, ale wykorzystanie komputera powoduje, że uczniowie znacznie bardziej angażują się w lekcję. W tym przypadku komputer jest dobrym narzędziem do wykonywania ćwiczeń matematycznych, których celem
jest przekształcanie elementów na różne sposoby oraz otrzymywanie lustrzanych odbić rysunków. Funkcje edytora grafiki, które umożliwiają przekształcanie rysunków dają pole do popisu
fantazji i wyobraźni uczniów.
Dobre przygotowanie materiałów i narzędzi w dużym stopniu warunkuje sukces
i powodzenie uczniów. Mnogość przykładów z natury i dzieł człowieka uatrakcyjnia
i utrwala pojęcia: osi i figury symetrycznej.
Jeśli w klasie są uczniowie, którzy mają większe doświadczenie w posługiwaniu się
komputerem możemy im zaproponować wykonanie ćwiczenia w aplikacji Paint. Program ten ma
większe możliwości w przekształcaniu obiektów. W tym celu z menu Obraz wybieramy polecenie Przerzuć/Obróć.
Zaznaczony, skopiowany i wklejony rysunek możemy przekształcać: z menu Obraz wybieramy polecenie Przerzuć/Obróć.
Następnie możemy rys. przerzucać w pionie lub poziomie i obracać o wybrany kąt. OK.
5
Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
Załącznik 1
Zadania utrwalające pojęcia: odbicie lustrzane, oś symetrii.
Ćwiczenie 1 : Chlapnij farbą lub tuszem na połowę kartki. Zegnij kartkę, tak by na obydwu połowach powstała plama, kleks.
Odbicie kleksa na obydwu stronach kartki.
⇒ Omówienie zadania: Kleksy nakładają się na siebie, gdy kartkę złożymy. Powstały figury
przystające do siebie. Zauważyliśmy, że każdy punkt jednego kleksa leży w tej samej odległości od linii zgięcia co odpowiadający mu punkt drugiego kleksa.
Ćwiczenie 2 :
• Przyłóż lusterko do napisu na kartce. Przeczytaj napis.
⇒ Omówienie zadania: Na każdym z powyższych przykładów po jednej stronie prostej jest napis, a po drugiej jego lustrzane odbicie. O tych napisach możemy powiedzieć,
że są symetryczne do siebie względem prostej.
Ćwiczenie 3 :
• Uzupełnij rysunki tak, aby figury miały swoje odbicie symetryczne względem narysowanej
prostej.
• Wykorzystaj ekierkę do sprawdzenia położenia figur względem prostych (osi symetrii). Co
widzisz?
⇒ Omówienie zadania: Na każdym z powyższych rysunków figury są symetryczne do siebie
względem prostej. Można zauważyć, że poszczególne figury są prostopadłe do prostej oraz,
że odległości figur od prostej są jednakowe.
6
Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Załącznik 2
Prezentacja komputerowa przygotowana w programie PowerPoint pt. „Symetria
w otaczającym nas świecie”. [prezentacja dołączona do pracy – 880 KB]
Załącznik 3
• W tym ćwiczeniu poznamy zasadę kopiowania fragmentu rysunku oraz tworzenia odbicia lustrzanego - przekształcanie rysunku:
Uruchamiamy pakiet TI'99 (na poziomie Juniora), a w nim Przybornik. Korzystając
z programów Przybornika: Rysuj, Szukaj i wstaw oraz Układaj wykonujemy następujące kroki:
Odczytujemy w programie Przybornik jeden ze swoich rysunków lub rysujemy nowy
(np. jabłko, drzewo, literkę, figury...).
Wybrany fragment rysunku otaczamy ramką korzystając z przycisku Zaznacz.
Wykonujemy jego kopię tak jak to robiliśmy w poprzednich ćwiczeniach (zaznaczony fragment
rysunku zostanie umieszczony w schowku – którego zawartość można wyciągać
i wklejać w wybranym miejscu obrazu).
Wklejamy rysunek na kartkę obok oryginału. W efekcie na ekranie pojawi się kopia.
(Uwaga - nie przejmujemy się, jeśli zasłoni ona oryginał, bo wokół wklejonego rysunku pojawi
się znana nam prostokątna ramka. Przypominam – w przypadku popełnienia błędu możemy skorzystać z polecenia cofnij ).
Wklejony i przesunięty rysunek odwrócimy w prawo. W tym celu wybierzemy przycisk Przekształcanie, a z palety, która się pojawiła – przycisk Odbij poziomo. W taki sam sposób możemy
przekształcać rysunki w pionie. W obu przypadkach po przekształceniach rysunków powstaną
nam odbicia lustrzane.
Podpisujemy swoją pracę i zapisujemy ją w komputerze.
Rys. Odbicia lustrzane jabłka wykonane w Przyborniku ( program Rysuj) z wykorzystaniem przycisków: Zaznacz
Przekształcanie
7
Izabela Jankowska – scenariusz zajęć z informatyki w kl. VI
• Instrukcja dla ucznia:
Twoim zadaniem jest wykonanie odbicia lustrzanego przy pomocy komputera. Narysuj własny
rysunek lub wybierz z programu Szukaj, a następnie wykonaj kolejne kroki przekształcania rysunku, które zapamiętałeś z demonstracji zadania. Nie martw się jeśli coś zapomniałeś. Przy
twoim stanowisku pracy masz wydrukowaną instrukcję - listę kroków. Dodatkowo możesz liczyć na moją pomoc. Powodzenia!
BIBLIOGRAFIA:
1.
6.
Dobrowolska M., Jucewicz M., Karpiński M., Zarzycki P, Matematyka 6. Podręcznik dla klasy szóstej szkoły podstawowej, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2001.
2.
Gurbiel E, Hardt-Olejniczak G, Kołczyk E, Krupicka H, Sysło M.M, Informatyka. Poradnik dla nauczyciela szkoły podstawowej, WsiP, Warszawa 2001.
3.
Gurbiel E, Hardt-Olejniczak G, Kołczyk E, Krupicka H, Sysło M.M, Informatyka. Podręcznik dla ucznia szkoły podstawowej, WsiP, Warszawa 1999.
4.
Kowal S, Przez rozrywkę do wiedzy. Rozmaitości matematyczne, Wydawnictwo
Naukowo-Techniczne, Warszawa 1989.
5.
Nowakowska J, Nowakowski Z, Rysujemy i malujemy w programie PAINT.
Ćwiczenia dla szkół, Wydawnictwo MIKOM, Warszawa 2001.
Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego dla sześcioletnich szkół podstawowych i gimnazjów, Rozporządzenie MEN z dnia 15.02.1999 r.
8