prezydent rp lech kaczyński z wizytą w wawelskiej krypcie

prezydent rp lech kaczyński z wizytą w wawelskiej krypcie

©
NR
35
Kielce VIII.2010
„ (…) HISTORIĘ SWOJĄ PISZCIE SAMI,
BO KTOKOLWIEK INNY TO ZROBI – NA PEWNO NIE
BĘDZIE ONA PRAWDZIWA” {J. K. Piłsudski).
2
SPIS TREŚCI
WSPOMNIENIA O PRZYJACIELACH MARSZU KADRÓWKI:
Wizyta Prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego w kieleckim Domu Marszałka –
fot. A. Markiton
Prezydent RP Lech Kaczyński z wizytą w wawelskiej krypcie Marszałka J. Piłsudskiego
Wspomnienie o Januszu Zakrzeńskim (8.III.1936 – 10.IV.2010)
Wspomnienie o Januszu Kurtyce
Biuletyn Instytutu J. Piłsudskiego –maj 2010-07
Samolot ‘MARSZAŁEK PIŁSUDSKI’ – pilot mjr Ludwik Idzikowski 1891-1929
Wspomnienie o ‘Grubym’ – Romanie Strzębale
G.P. Witek - Szlakiem 1 Kompanii Kadrowej
Dokumenty – organizacja 1 powojennego Marszu Szlakiem
1 Kompanii Kadrowej – 1981 r.
Pierwsze inicjatywy odbudowy kieleckiego pomnika Czwórki – 1981 r.
Protokół Kapituły Marszowej po IV (XIX) Marszu Kadrówki; Kielce 12.VIII.1984 r.
80 rocznica Zjazdu Zw. Legionistów Polskich w Radomiu
Rok 1920 – dr Zbigniew Karpas – Prawda o ilości zmarłych jeńców bolszewickich
w niewoli polskiej
Jan Józef Kasprzyk – O Marszu 2010 r.
22-5
6 - 11
12
13
14 - 16
17
18
19 – 20
21 - 28
29 - 30
31 - 33
34
35
36
12.VIII.2009 r., Prezydent Ryszard Kaczorowski w Sali Kominkowej
Domu Marszałka (WDK) uczestniczył w zorganizowanych przez miejscowy
Związek Piłsudczyków uroczystościach otwarcia wystawy
Poświęconej historii Marszu Szlakiem 1 Kompanii Kadrowej.
Pod pomnikiem Czwórki powitał uczestników Kadrówki a następnie
otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta Kielc.
2
3
„Chłopcze, jeśli ci będą mówili, że głową muru nie
przebijesz, nie wierz temu i wiedz, że to nieprawda”.
Józef Klemens Piłsudski
3
4
4
5
5
6
PREZYDENT RP LECH KACZYŃSKI
Z WIZYTĄ W WAWELSKIEJ KRYPCIE
MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO
(Sowiniec nr 32-33, Kraków, VI-XII.2008, Komitet Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego)
6
7
7
8
8
9
9
10
10
11
11
12
Janusz Zakrzeński (1936 – 2010) przed pomnikiem
kieleckiej Czwórki, 12.VIII.2002 r. – czyta fragmenty
swojej książki „Moje spotkania z Marszałkiem”, W-wa
2002; aktor, odtwórca postaci Komendanta; przyjaciel
Kadrówki.
„ (…) Szanowny Panie, jeżeli jest szansa
przypomnienia Polakom Marszałka,
niech Pan gra!
Tylko niech Pan pamięta, że to wielka
odpowiedzialność…”. (Gen, M. Boruta – Spiechowicz).
Fot. J. Korczyński
Ze stron 37-38:
„(…) Jest rok1927, drugi dzień lipca, Wilno. Wielki
dzień koronacji obrazu Matki Boskiej Łaskawej w Ostrej
Bramie. Leje ulewny deszcz… Któryś z dostojników
kościelnych proponuje przenieść uroczystość do katedry
wileńskiej, ale… czekają na decyzję Marszałka Józefa
Piłsudskiego – toż to jego ukochane miasto.
Chwile płyną, deszcz leje! Wreszcie … przedstawiają
propozycję… Nie, nie zgodził się! Stoi przed Ostrą
Bramą w ulewie… Jeden z księży rozpościera nad nim
parasol, a on:
- Schowaj, ksiądz, ten parasol! Kiedy koronują
Królowe Polski – można stać na deszczu!
Jestem u Matki Boskiej na ordynansach…!
A ja sobie myślę: jak to można zagrać?! ...
***
Wpadło mi kiedyś w rękę zdjęcie z pogrzebu siostry Marszałka – pani Zofii Kadenacowej, zmarłej
w lutym 1935 r. To coś niezwykłego! Stoi Dziadek, ale tu naprawdę dziadek pochylony, a obok żona
Aleksandra i córki… Jak on stoi! To człowiek – nie Brygadier, nie Naczelnik, nie Marszałek. Stoi człowiek
zgarbiony, z pochyloną głową – i te oczy… Oczy nie kłamią! Oczy jak dwie dogasające świece. Oczy, które
zniewalały, które dawały innym siłę, które potrafiły wymagać, które widziały, które myślały, które
zapamiętał Sławek Lindner – absolwent podchorążówki z Grudziądza, które pobudzały do tego , by młodzi
mogli być obdarowywani przez swoje dziewczyny ryngrafami z napisem: ‘Walcz i zwyciężaj! A pamiętaj,
że Orzeł Biały tylko przed Bogiem skłania swą dumną głowę!’.
Na zdjęciu stoi człowiek będący kilka miesięcy przed śmiercią swoją, tu - nad trumną siostry, i te oczy
gasnące…
A jakie miała oczy młodziutka Stacha, która dawała ryngraf z Matką Boską i Orłem w koronie Kazikowi,
idącemu do podchorążówki 15 sierpnia 1937 roku?... Ryngraf ten trzymałem w ręce… (…).
Marszałek już nie żył, ale żyli ci, co pamiętali jego oczy… ‘Myśleć własnym mózgiem i patrzeć własnymi
oczami’.
A gwoli wyjaśnienia, ryngraf znalazł mieszkaniec Radomia w Lesie Katyńskim…”.
12
13
Wspomnienia o Januszu Kurtyce
tworzą mozaikę, z której wyłania się postać Prezesa IPN.
Ten numer moglibyśmy zatytułować ZOBACZCIE JAKIM BYŁ. Po latach
antyipeenowskiej propagandy, której celem często był Prezes, warto przeczytać
teksty: kolegi z ławy szkolnej, przyjaciół ze studiów, z NZS-u, mediewistów,
współpracowników ze Stowarzyszenia „Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość”
i z Instytutu Pamięci Narodowej. Każdy z krótkich artykułów wnosi coś do
obrazu Prezesa, a jednocześnie w wielu z nich można znaleźć elementy
powtarzalne, podkreślające najbardziej wyraziste cechy Człowieka, z którym
mieliśmy szczęście i zaszczyt spotykać się i współdziałać.
W numerze zamieściliśmy też szkice Janusza Kurtyki o Zbrodni Katyńskiej
i o podziemiu niepodległościowym w latach 1944–1956, Jego wypowiedzi
z „Rozmów Biuletynu” oraz ostatni wywiad udzielony „Gazecie Polskiej”.
Numer otwiera przemówienie przygotowane przez Prezydenta RP Lecha
Kaczyńskiego na uroczystości 10 kwietnia 2010 r. w Katyniu – „Wolność
i prawda”.
Do „Biuletynu IPN” dołączyliśmy bezpłatny dodatek – płytę DVD z filmem: „Janusz Kurtyka”
Zachęcamy do lektury (stron 208, cena 8 zł).
SPIS TREŚCI
Wolność i prawda – przemówienie przygotowywane przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego na
uroczystości 10 kwietnia 2010 roku
Zginęli w drodze do Katynia
Janusz Kurtyka – Katyń
Wspomnienia: Andrzej Nowak – Mój Przyjaciel (PDF – 135 kB); z blogu – Szkolny kolega; Janusz Pezda
– Na studiach (PDF – 268,5 kB); Adam Kalita – Wierny prawdzie; Krzysztof Gurba – „... aż do ofiary
życia”; Waldemar Bukowski – Mediewista; Ryszard Terlecki, Jarosław Szarek – Na straży honoru; Teodor
Gąsiorowski – Prezes „drugiego WiN”; Filip Musiał – Redaktor naczelny; Andrzej Grajewski – Prezes
niezależny i ponadpartyjny; Dorota Koczwańska-Kalita – Trudno będzie Go zastąpić; Jan Baster – Janusz;
Antoni Dudek – Prezes; Jan Żaryn – Mój Szef; Łukasz Kamiński – Strzępy wspomnień; Jacek Kwilosz,
Rafał Leśkiewicz, Zbigniew Nawrocki, Wojciech Sawicki – Mówił: archiwa to „serce” IPN; Dariusz
Gabrel – Do zobaczenia; Jacek Wygoda – Człowiek, Naukowiec, Szef; Andrzej Arseniuk – Brakuje mi
Jego telefonów; Mateusz Szpytma – Najwięcej wymagał od siebie; Jarosław Tęsiorowski – Prawda
zwycięży; ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski – Męczennik Prawdy; Jan Draus i społeczność akademicka
PWSW – Żegnamy Profesora; Marzena Szczygielska, Joanna Karbarz, Marta Superson, Roksana Szczęch
– Wykładowca; Grzegorz Klebowicz – Mój Promotor; Wojciech Frazik – Janusz i książki; Filip Musiał –
Strażnik Pamięci; Grzegorz Berendt – Kustosz Prawdy; Marek Gałęzowski – Termopile Janusza Kurtyki;
Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski – Obrońca Żołnierzy Wyklętych; Maciej Korkuć –
Pozytywista narodowej pamięci; Jan M. Ruman – Mortui sunt; Jacek Pawłowicz – Pomnik; Andrzej
Pilecki – Syn rotmistrza Witolda Pileckiego wspomina Prezesa IPN; Jerzy Eisler – Takim Go
zapamiętam...; Mariusz Krzysztofiński – Wyjazd do Lwowa; Piotr Gajewski – Zorganizował pracę na
wzór wojskowy; Cecylia Kuta – Niezłomny rycerz; Marcin Karpiński – Widziany z oddali; Ewa
Siemaszko – Niepoprawny politycznie; Zbigniew Gluza – Zdecydował w imieniu państwa; [Kondolencje:
Yad Vashem, CBGMLiRO, ŚZŻAK, Instytut J. Piłsudskiego, W. i K. Juszczenkowie]; Ola Hnatiuk –
Ukraina była Jego pasją; o. Borys Gudziak – Zwolennik pojednania; Ihor Juchnowski – Był naszym
przyjacielem; Wojciech W. Wiśniewski – Wdzięczność za przyjazd; Jan Żaryn – Wiceprezes; Mirosław
Biełaszko, Cyprian Wilanowski – Janusz Krupski (9 maja 1951–10 kwietnia 2010); Dariusz Gorajczyk,
Krystyna Samsonowska, Mateusz Szpytma – Katyń 2.; Piotr Życieński – Bez obiektywu (PDF – 162 kB)
Janusz Kurtyka – Wciągnęła mnie rzeczywistość
Janusz Kurtyka – Polska 1944–1956: Z dziejów agonii i podboju
„Powinniśmy tak działać, jakby Powstanie Warszawskie wygrało”. Z prof. Januszem Kurtyką, prezesem
IPN – rozmawia Józef Darski
Wykaz publikacji naukowych dr. hab. Janusza Kurtyki
13
14
Biuletyn Instytutu Piłsudskiego - Maj 2010
http://www.poland.us
Wspominamy przyjaciół Instytutu którzy zginęli tragicznie 10 kwietnia 2010 r. w Smoleńsku
Prezydent Lech Kaczyński i Pierwsza Dama, Maria Kaczyńska
Chociaż z Parą Prezydencką łączyły nas rzadkie osobiste kontakty, to byli nam bliscy jako patrioci, ludzie
dobrzy i uczciwi. Wierzyliśmy, że Prezydent w swoich decyzjach kierował się interesem Kraju.
Pani Maria Kaczyńska odwiedziła Instytut we wrześniu 2006. Magda Kapuścińska i Iwona Korga
uczestniczyły w przyjęciu wydanym na cześć Prezydenta w salonach Konsulatu Generalnego RP
w Nowym Jorku we wrześniu 2009 r. Miały zaszczyt krótko rozmawiać z Prezydentem i zaprosić Go
do Instytutu w roku 2010. Obiecał, że spełni tą prośbę. Niestety.....
Tomasz Merta – podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Dla naszego przyjaciela, podsekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Tomasza Merty, Instytut Piłsudskiego był jedną z najważniejszych instytucji polonijnych na świecie.
Okazywał to zawsze w czasie rozmów Magdą Kapuścińską, podczas jej wizyt w Ministerstwie i w
konkretnych działaniach wspierających naszą placówkę.
Wiedząc o dyskusjach na temat przyszłości Instytutu, wypowiedział jasno opinię Ministerstwa MKiDN
w liście adresowanym do prezesa Instytutu. W liście tym, podsekretarz stanu Tomasz Merta, napisał
między innymi:
W opinii MKiDN Instytut Piłsudskiego w Ameryce, z jego historyczną siedzibą w Nowym Jorku, jest
najkorzystniejszym miejscem dla zgromadzonych zbiorów ... Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa
Narodowego doceniając znaczenie tak zasłużonej dla polskiej kultury placówki, dołoży wszelkich starań,
aby wspierać nadal finansowo i merytorycznie kolejne projekty realizowane przez Instytut Piłsudskiego
w Ameryce.
List z Ministerstwa nie tylko bardzo nas ucieszył, ale również utwierdził w przekonaniu o słuszności
kierunku, który wybraliśmy.
Mieliśmy zaszczyt gościć ministra Mertę w Instytucie na Gali Nagród 2009 w listopadzie ubiegłego roku.
Jego przemówienie, w którym podkreślał ważną rolę naszej organizacji dla zachowania dziedzictwa
narodowego, szerzenia kultury i historii wśród Polaków za granicą wzmocniło nasze znaczenie w
środowisku polonijnym. W czasie gali, Tomasz Merta odznaczył trzy osoby z Rady Instytutu nagrodami
"Zasłużeni Kulturze Gloria Artis".
Będzie nam bardzo brakowało ministra Tomasza Merty.
Andrzej Przewoźnik - Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Minister Andrzej Przewoźnik- Sekretarz ROPWiM i prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
Dr Ewa Jędruch, członek Rady Instytutu, która dobrze znała Andrzeja Przewoźnika tak go wspomina:
Jest angielskie powiedzenie:
“I shall walk this way but once – Tylko raz przejdę tą drogą.” Stosuje się to do wszystkich ludzi, ale są
tacy którzy tę drogę przebywszy, pozostawiają po sobie na niej niezatarty ślad. Do takich należy Andrzej
Przewoźnik, Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Jego charyzmatyczną osobowość cechowały połączenie intelektu i skromności z niebywałą energią
i całkowitym oddaniem się sprawie, które zmuszało go do wysiłku nieraz omal nadludzkiego. Rozmawiając
z Panem Andrzejem przez telefon, przeważnie słyszałam: “właśnie godzinę temu wróciłem z Budapesztu;”
albo “za godzinę lecę do Moskwy;” kiedy indziej, “całą noc jechaliśmy z Charkowa.”
Katyń, Charków, Miednoje, Cmentarz Orląt: oto pomniki na drodze życia Andrzeja Przewoźnika. Wysiłek
związany z urzeczywistnieniem planów na założenie tych czterech nekropolii, symboli polskiej ofiary krwi,
wobec trudności i opozycji lokalnych władz, musiał być monumentalny. Ale ten człowiek wydawał się nie
liczyć kosztów zdrowia, zmęczenia i wygody osobistej. Za te zdobycze jego życia dla sprawy polskiej należy
mu się hołd wszystkich Polaków, jak również głęboka wdzięczność dla jego żony Jolanty, która na każdym
kroku towarzyszyła mu z ofiarnością i miłością.”
Magda Kapuścińska spotykała się z panem Andrzejem w Polsce oraz prowadziła z nim długie rozmowy
telefoniczne (często późnym wieczorem). Rozmowy dotyczyły Instytutu Piłsudskiego. Służył nam pomocą
we wszystkim, o co go prosiliśmy.
Ostatnio opowiadał o planowanych obchodach w Katyniu, o swojej prawie ukończonej książce o Katyniu,
14
15
w której są zawarte nieznane dotąd rewelacyjne informacje na temat tej strasznej zbrodni, o wystawie
katyńskiej, która będzie pokazana w Waszyngtonie, Chicago i Nowym Jorku. Cieszył się na przyjazd
do Nowego Jorku na początku maja br. Głównym celem przyjazdu była konferencja w Waszyngtonie
poświęcona Katyniowi połączona z wystawą. Ale obiecał przyjechać do Instytutu i spotkać się z Polonią
nowojorską. Z radością oczekiwaliśmy jego przyjazdu. Od poprzedniej wizyty w Nowym Jorku minęło już
13 lat.
Janusz Kurtyka – prezes Instytutu Pamięci Narodowej
Historyk, zajmował się historią Polski średniowiecznej oraz oporu antykomunistycznego w Polsce po 1944
r. W PRL działał w opozycji antydemokratycznej. Był związany z IPN od początku jego istnienia,
najpierw kierował krakowskim oddziałem instytutu, w 2005 został wybrany przez Sejm na prezesa IPN.
Wspominamy Janusza Kurtykę jako człowieka miłego, spokojnego, mądrego i bardzo życzliwego dla
Instytutu Piłsudskiego. Tak niedawno, bo w grudniu 2009 witaliśmy go i towarzyszącą mu delegację IPN
na dworcu autobusowym w Nowym Jorku. Przyjechali zmęczeni w zimny grudniowy dzień, a mimo to
w dobrych humorach - bezpośredni i przyjacielscy.
Na drugi dzień cała delegacja (7 osób) zjawiła się w Instytucie, aby przedyskutować możliwości
współpracy pomiędzy obydwoma instytucjami. Współpraca ta została sfinalizowana w marcu tego roku
przez podpisanie umowy, która obejmuje digitalizację wybranych zespołów archiwalnych i wspólne
publikacje. Na podstawie tego spotkania w Nowym Jorku i innych kontaktów z prezesem Kurtyką i jego
współpracownikami sądzimy, że był świetnym szefem. Podwładni odnosili się do niego z respektem, ale
i z ogromną sympatią. Antoni Dudek, historyk z IPN powiedział "To był wspaniały człowiek, oddał wiele
lat służbie publicznej i dobrze zasłużył się Polsce".
Prezes Kurtyka, był już raz gościem Instytutu w 1999 roku i od tego czasu pozostał przyjacielem naszej
placówki. Jakże żałujemy, że już go nie spotkamy.
Maciej Płażyński – prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”
Maciej Płażyński, aktywny opozycjonista w czasach PRL, pierwszy niekomunistyczny wojewoda
w Gdańsku, marszałek Sejmu, ostatnio prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.
Odwiedził Instytut dwukrotnie, ostatnio w październiku 2009 r. Wspierał Instytut poprzez Stowarzyszenie
"Wspólnota Polska". Rozumiał nasze potrzeby i był otwarty na pomoc dla naszej działalności. Doceniał
znaczenie naszej placówki dla społeczności polskiej za granicą i dla Polski. Wspominał ciepło swoją
wizytę u nas przed laty.
Anna Walentynowicz – Legenda Solidarności
Pracowała w Stoczni Gdańskiej jako operator suwnicy. Za działalność związkową została dyscyplinarnie
zwolniona z pracy, co doprowadziło do wybuchu strajku sierpniowego. W stanie wojennym wielokrotnie
więziona i inwigilowana.
Znała i rozumiała działalność Instytutu Piłsudskiego w Ameryce. Gościła tu z wykładem 16 czerwca 1989
i mówiła o sytuacji w Polsce. Przez te wszystkie lata interesowała się sprawami Instytutu. Ostatnio
przyjechała w 2007 r. z krótką wizytą, była zafascynowana rozwojem naszej placówki. Skromna,
pracowita, uczciwa, oddana sprawom Polski do końca pozostała sobą.
Informacje
Poszukujemy wolontariuszy do pracy w bibliotece Instytutu. Nauczymy katalogowania ksiązek
przy pomocy komputerowego programu KOHA.
Wydarzenia
Wizyta uczniów szkoły średniej w Instytucie
Szóstego kwietnia 2010 w Instytucie gościła 6-osobowa grupa uczniów szkoły średniej CITYterm at The
Masters School wraz nauczycielem Jason Hult, którzy w ramach jednego szkolnego semestru poznają
miasto Nowy Jork. W ramach programu znajduje się segment dotyczący polskiej grupy etnicznej
zamieszkującej Nowy Jork.
Dyrektor dr Iwona Korga zapoznała młodzież z historię polskiej emigracji w Ameryce, a szczególnie
w Nowym Jorku oraz opowiedziała o działalności Instytutu. W grupie znajdowali się uczniowie z Texasu,
Bostonu i okolic Nowego Jorku, zadawali interesujące pytania i wykazali duże zaangażowanie polską
tematyką.
Piąta rocznica śmierci Jana Pawła II
15
16
Jedenastego kwietnia minęła piąta rocznica śmierci papieża Jana Pawła II. Z tej okazji Instytut
zorganizował spotkanie, na którym pokazano urywki filmu z jego życia. Zebrani ze wzruszeniem
opowiadali swoje przeżycia związane z tym wielkim Polakiem.
Uroczystość obchodów 75-letniej rocznicy śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego
W dniu 25 kwietnia w siedzibie Instytutu odbyła się uroczystość z okazji 75-tej rocznicy śmierci
Marszałka Piłsudskiego. W tej wzruszającej uroczystości uczestniczyło około 70 osób - nie dla wszystkich
starczyło miejsc siedzących. Po interesującym wprowadzeniu przez Iwonę Korgę, pokazano wyjątek filmu
z pogrzebu Marszałka. Potem wyświetlono kilka filmowych obrazów z podobnej uroczystości sprzed 25
lat, a w nich przemówienie córki Marszałka Wandy Piłsudskiej, jego współpracownika, przedwojennego
ministra edukacji i twórcy Instytutu Pilsudskiego prof. Wacława Jędrzejewicza, tragicznie zmarłego
prezesa Instytutu Stanisława Jordanowskiego i innych działaczy tego okresu.
W dalszej części nasi młodzi wolontariusze Agnieszka Petka i Mateusz Stefański zadeklamowali wiersze
Kazimierza Wierzyńskiego napisane na okoliczność śmierci Józefa Piłsudskiego. Potem wspaniale
zabrzmiały pieśni legionowe wykonane przez znanych nowojorskich śpiewaków Barbarę Revi i Wojciecha
Bukalskiego przy akompaniamencie Pawła Raczkowskiego. Zebrani wtórowali i ogarnęło wszystkich
wzruszenie przy odśpiewaniu na stojąco sławnej pieśni legionowej My Pierwsza Brygada.
Z testamentu Marszałka:
"Nie wiem, czy nie zechcą mnie pochować na Wawelu.
Niech! Niech tylko moje serce wtedy zamknięte chowają w Wilnie, gdzie leżą moi żołnierze, co w kwietniu
1919 roku mnie, jako wodzowi, Wilno, jako prezent, pod nogi rzucili"
Archiwa i Biblioteka
Kontynuujemy prace nad porządkowaniem, opisywaniem i digitalizacją zasobów archiwalnych.
Zakończyliśmy digitalizację zespołu archiwalnego "Rząd Polski na Emigracji", i rozpoczęliśmy pracę nad
zespołami "Komitet Obrony Narodowej" i "Archiwum Józefa Piłsudskiego". W katalogowaniu archiwów
pomaga nam obecnie Paweł Pietrzyk z Archiwum Państwowego w Łodzi, a w digitalizacji Dominik
Wołącewicz z Archiwum Państwowego w Krakowie. Przy digitalizacji i opracowywaniu archiwów pracują
również woluntariusze: Barbara Lech, Aleksandra Sidorenko, Agnieszka Petka, Agnieszka Rybak, Monika
Wsołek i Joanna Zielińska.
Przygotowujemy sie także do otwarcia publicznego katalogu Biblioteki Instytutu. Katalog jest zbudowany
w oparciu o program Koha (Otwarte Oprogramowanie); w chwili obecnej przeprowadzamy ostanie testy
i przygotowujemy wsad danych w formacie MARC. Przy przygotowaniu archiwum z zapałem pracuje jako
woluntariusz Tomek Kalata (z zawodu bibliotekarz, obecnie zatrudniony w Publicznej Bibliotece
Brooklynskiej). W lecie spodziewamy się wizyty bibliotekarza z Biblioteki Narodowej, który pomoże nam
w dalszym katalogowaniu zasobów jak i w szkoleniu woluntariuszy.
Informacje Instytutu Piłsudskiego w Londynie
W związku z 75 rocznicą śmierci Józefa Piłsudskiego Instytut zaprezentował okolicznościową wystawę
fotograficzną, która została otwarta w niedziele 10 maja 2010. Ekspozycję będzie można zwiedzać
w każdy wtorek i czwartek maja.
Dwunastego maja w kościele pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli została odprawiona w intencji Józefa
Piłsudskiego uroczysta msza święta.
Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce jest niezależną placówką o profilu historycznym, jednym
z największych polskich i polonijnych archiwów poza granicami kraju, posiadającym zbiory dokumentów,
zdjęć, obrazów, medali i innych pamiątek, a także bibliotekę. Aby uzyskać więcej informacji odwiedź
nasza stronę www.pilsudski.org.
Poprzednie [email protected] numery Biuletynu dostępne są na stronie Instytutu, gdzie można
również zamówić subskrypcję. Jeśli chcesz włączyć się do prac Instytutu, zostań jego [email protected] członkiem albo wolontariuszem . Instytut utrzymuje się z donacji i darowizn, jesteśmy
wdzięczni za każdą pomoc.
Apelujemy o przekazywanie do Instytutu Piłsudskiego pamiątek rodzinnych, korespondencji i innego
rodzaju zbiorów archiwalnych. Instytut potrzebuje także wolontariuszy do pomocy w działalności,
opracowywaniu zbiorów, digitalizacji, kwerendach itp.
Instytut Józefa Piłsudskiego otwarty jest codziennie od poniedziałku do piątku, w godzinach od 10:00
do 17:00.
16
17
Pilsudski Institute of America
180 Second Avenue
New York, New York 10003
ZE STR. INTERNETOWYCH: Pilot mjr Ludwik Idzikowski 1891 - 1929
Pilot wojskowy, major. Początkowo w lotnictwie rosyjskim, od 1918
w polskim. W latach 1919-20 był pilotem frontowym, walczył
w obronie Lwowa, 1921-23 instruktor i dowódca eskadry w Wyższej
Szkole Pilotów w Grudziądzu. Inicjator pierwszego przelotu z Europy
do Ameryki na trasie Paryż - Nowy Jork. Podjęta w 1928, wraz
z nawigatorem majorem Kazimierzem Kubalą, próba pokonania
Atlantyku zakończyła się wodowaniem. W następnym roku ta sama
załoga wystartowała samolotem Amiot 123 "Marszałek Piłsudski".
Po przeleceniu ponad 2000 km awaria silnika udaremniła dalszy lot.
Przymusowe lądowanie na wysepce Graciosa w archipelagu wysp
Azorskich miało tragiczny finał - pilot zginął a nawigator został ranny.
Wyspa Graciosa - miejsce przymusowego
lądowania w 1929 roku.
Samolot Amiot 123 "Marszałek Piłsudski" z załogą:
Ludwik Idzikowski i Kazimierz Kubala.
Miejsce pochówku Ludwika Idzikowskiego
na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
17
18
P. J. Witek
Wspomnienie o ‘Grubym’ – Romanie Strzębale
Roman, rocznik 1949, członek Kapituły Odznaki Uczestnikowi Marszu Szlakiem 1 Kompanii Kadrowej,
fotograf pierwszych powojennych Kadrówek, odszedł na wieczną służbę jesienią 2009 r.
Poniższy wiersz napisał na ostatnim biwaku pierwszego powojennego marszu w Szewcach pod Kielcami.
ZNÓW IDZIEMY NASZYM POLSKIM SZLAKIEM
WYRUSZYLIŚMY SZLAKIEM DZIADÓW,
SZLAKIEM CHWAŁY, ZWYCIĘSTWA, WOLNOŚCI,
JAKBY ECHEM SŁYCHAĆ JESZCZE STRZAŁY
I BIELEJĄ NASZYCH PRZEODKÓW KOŚCI.
SZŁA KADRÓWKA JAK PŁOMIEŃ ZWYCIĘSTWA
BIAŁY ORZEŁ ZNÓW PROSTOWAŁ SKRZYDŁA
ABY ZNOWU WOLNA, ZNOWU NIEPODLEGŁA
SILNA I NIEZAWISŁA POWSTAŁA OJCZYZNA
WIERNI TAMTYM IDEAŁOM
ZNÓW IDZIEMY NASZYM POLSKIM SZLAKIEM
SERCEM Z NAMI KAŻDY, KTÓRY WIERZY,
KTO SIĘ CZUJE PRAWDZIWYM POLAKIEM.
SZŁA KADRÓWKA ….
ORZEŁ BIAŁY JAK DAWNIEJ W KORONIE,
WSZAK TO PRZECIE KRÓLEWSKI JEST
ZNAK,
NASZE SILNE WSPIERAJĄ GO DŁONIE,
A DLA WIELU WIADOMY TO ZNAK.
SZŁA KADRÓWKA ….
CHOĆ NAS GARSTKA, ZA NAMI MILIONY
DUCH KOMENDANTA I IDEA JEGO
HASŁEM – BÓG, HONOR I OJCZYZNA,
NIE ODEJDZIEMY MY NIGDY OD TEGO.
Kielce, 12.VIII.2005, przed zamkiem biskupim
SZŁA KADRÓWKA ….
BĘDZIEMY WALCZYĆ, BY Z KRYZYSU POWSTAŁA
ZNOWU SILNA, WOLNA, NIEZALEŻNA,
BY NIE ROZBRZMIEWAŁ W NIEJ KARABINÓW HUK,
BY DOMEM DLA WSZYSTKICH … TAK NAM DOPOMÓŻ BÓG.
SZŁA KADRÓWKA …
Szewce, 12.VIII.1981 r.
18
19
19
20
(Pierwodruk: Gazeta Polska, Biuletyn Informacyjny Klubu Gazety Polskiej w Kielcach, VIII-IX.2005, nr 1, dwutygodnik).
20
21
DOKUMENTY
1 powojenny MARSZ SZLAKIEM 1 KOMPANII KADROWEJ
21
22
22
23
23
24
24
25
25
26
26
27
27
28
28
29
POMNIK CZWÓRKI STRZELECKIEJ W 1981 r.
29
30
30
31
31
32
32
33
33
34
80 ROCZNICA
Zjazd Leg. – Radom 10.VIII.1930;
obok Marszałka –
w pierwszym rzędzie – płk Walery Sławek, gen. Edward Rydz-Śmigły,
nieco z tyłu - gen. Władysław Bończa-Uzdowski.
34
35
ROK 1920
Dr Zbigniew Karpus, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu
M. Kopernika w Toruniu, PRAWDA O ILOŚCI ZMARŁYCH
JEŃCÓW BOLSZEWICKICH W NIEWOLI POLSKIEJ.
(Tytuł i wytłuszczenie druku od red. Oleandrów. Tekst za: opracowaniem Krakowskiego MHF).
„W połowie marca 1921 roku rozpoczęła się, długo
oczekiwana i odwlekana bynajmniej nie przez stronę polską,
akcja wymiany jeńców między Polska a Rosją Sowiecką. Trwała
ona do połowy października 1921 roku, w wyniku czego do
Rosji odesłano 65797 jeńców, do Polski powróciło 26440
żołnierzy. Oprócz tego pozostało jeszcze w Polsce 965 jeńców
bolszewickich, którzy mieli być gwarancją dla władz polskich,
że strona sowiecka odeśle wszystkich polskich oficerów
wziętych do niewoli. Na początku 1922 roku grupa ta została
wysłana do domów.
W myśl polsko-rosyjskich ustaleń wymiana jeńców była dobrowolna. Z możliwości pozostania w Polsce
skorzystało około 1000 jeńców bolszewickich, którzy zadeklarowali tę decyzję pisemnie. Zostali oni
następnie zwolnieni z obozów. Oprócz tego ok. 1000 jeńców bolszewickich Łotyszy, Niemców, Węgrów,
Austriaków wyraziło chęć powrotu do swych ojczyzn. W wyniku porozumień władz polskich z tymi
państwami zostali oni odesłani. Biorąc powyższe dane pod uwagę można stwierdzić, że w niewoli polskiej
zmarło maksymalnie 16 – 18 tysięcy jeńców rosyjskich (8 tysięcy w obozie w Strzałkowie, 2 tysiące w
Tucholi i ok. 6 – 8 tysięcy w innych obozach) przez cały trzyletni okres ich pobytu w Polsce. Twierdzenie,
że zmarło ich więcej, 60 czy też 100 tysięcy jest zdecydowanie przesadzone i przede wszystkim nie oparte
na wiarygodnych, a praktycznie żadnych, źródłach.
Cmentarze, na których zostali pochowani jeńcy bolszewiccy przez cały okres międzywojenny były
otoczone troskliwą opieką władz polskich. Były one ogrodzone, uporządkowane i ustawiono na nich
skromne obeliski. (…)’.
35
36
Jan Józef Kasprzyk
MARSZ SZLAKIEM 1 KOMPANII KADROWEJ W 2010 ROKU
(Fragment pisma do Uczestników 45, a 30 po wojnie Marszu Szlakiem Kadrówki)
„(…) Kadrówka 2010 odbędzie się w 100 rocznicę powołania przez Józefa
Piłsudskiego ruchu strzeleckiego w Polsce i 90 rocznicę zwycięstwa nad
bolszewikami w Bitwie Warszawskiej 1920 roku, w której kadrę dowódczą
stanowili strzelcy Komendanta.
Tegoroczny Marsz będzie także formą oddania hołdu ofiarom Katastrofy
Smoleńskiej przez środowiska piłsudczykowskie i strzeleckie. Warto
przypomnieć bowiem, że wśród Tych, którzy zginęli w drodze na uroczystości
katyńskie było aż dwadzieścia osób związanych z ‘Kadrówką’. Tę tragiczną
Listę Ofiar otwierają Prezydenci RP – prof. Lech Kaczyński i Ryszard
Kaczorowski, którzy byli Honorowymi Patronami Marszu i którzy zgodnie
z prowadzonymi na początku roku ustaleniami, mieli być obecni na
zakończeniu tegorocznego Marszu w Kielcach.
Jestem głęboko przekonany, że nasz trud marszowy stanie się manifestacją
przywiązania do tych wartości, które przyświecały w służbie Rzeczypospolitej
Tym wszystkim, którzy zginęli 10 kwietnia (…)”.
36
37
Z ALBUMU FOTOGRAFICZNEGO HENRYKA ROTMANA – KADERY
ZOŁNIERZA I i II BRYGADY LEGIONÓW
(Fot. 1) z 31.V.1916 r. przedstawia I-szy O.A.P. 37 m/m (oddział armatek pieszych tzw. "psia bateria") na Węgrzech
w miejscowości Bruck-Kiralihidu.
Fot. 2. I-szy O.A.P. 37 m/m 4 p.p. Legionów płk Bolesława Roi tzw. "psia bateria" do ostrzału nieprzyjaciela z
pierwszej linii okopów. Przy Henryku Kaderze stoi drugi kielczanin Zygmunt Sznajder. Zdjęcie wykonano w Zegrzu
12.II.1917 r.
37
38
Fot 3. Sierpień 1919. 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich - Szwadron Lotny.
Fot. 5: Lipiec 1921 - plutonowy Henryk Kadera z 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, 4 szwadron rotmistrza
Andrzeja Kunachowicz, byłego dowódcy słynnego "szwadronu lotnego", typowego zagończyka stepowego w
walkach w 1919 r. w Małopolsce Wschodniej. Dowódcą pułku był płk Orzechowski. Fotografia wykonana w Bochni,
w miejscu stałego pobytu Pułku. Na mundurze (tzw. ułanka) widnieje Krzyż Kaniowski przyznany na wniosek płk.
Żymierskiego. (Michał Żymierski 1890-1991, właśc. Michał Łyżwiński, członek Polskich Drużyn Strzeleckich.
Przejściowo dowódca I batalionu I pułku, po reorganizacji Legionów dowódca 2 pułku. W okresie międzywojennym
skazany i zdegradowany za nadużycia).
38
39
Związek Piłsudczyków posiada osobowość prawną jako cała organizacja, zaś odrębnej osobowości
prawnej nie posiadają poszczególne struktury terenowe – stąd z punktu widzenia prawa
finansowego i wynikających zeń przepisów, zasoby finansowe organizacji (bez względu na miejsce
działania) i rozliczanie się z nich leży w gestii Zarządu Głównego Związku Piłsudczyków.
Biuletyn „Oleandry” ukazuje się w oparciu o fundusze własne osób go redagujących. Każdy, kto
chce służyć finansową pomocą dla naszego Oddziału Z. P. może wpłacać na konto Zarządu
Głównego Zw. Piłsudczyków:
PKO BP IX O/Warszawa 66-1020-1097-0000-7702-0001-0488
Z dopiskiem: „na rzecz Świętokrzyskiego O. Zw. Piłsudczyków
® REDAGUJE ZESPÓŁ
P. J. Witek, G. T. Witek, J. Korczyński
Adres redakcji: ul. Dębowa 2 / 45, 25-539 Kielce; tel. 698-538-385, 694-851-110
e-mail: [email protected]
Internetowa strona z numerami naszego pisma otwiera się po wpisaniu w wyszukiwarce:
Oleandry – biuletyn Piłsudczyków
39
40
40