STANOWISKO RZĄDU

STANOWISKO RZĄDU
I.
METRYKA DOKUMENTU
Tytuł
Wniosek dotyczący DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
zmieniającej dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji
sektora publicznego
Data otrzymania dokumentu przez
Parlament RP
13 grudnia 2011 r.
Data przyjęcia stanowiska przez
Komitet do Spraw Europejskich
2012 r.
Sygnatury
Komisja
Europejska
COM(2011) 877
Rada UE
Instytucja wiodąca
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
Instytucje współpracujące
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
II.
CEL DOKUMENTU
Celem dokumentu jest przedstawienie przez Komisję Europejskiej propozycji zmian
dyrektywy 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ponownego
wykorzystywania informacji sektora publicznego. Wniosek Komisji Europejskiej jest efektem
drugiego przeglądu stosowania dyrektywy 2003/98/WE.
Główne zmiany w zaproponowanej przez Komisję nowelizacji dyrektywy 2003/98/WE w
sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego to:
- wprowadzenie ogólnej zasady, zgodnie z którą wszystkie dokumenty udostępniane przez
organy sektora publicznego mogą być ponownie wykorzystane do dowolnych celów:
komercyjnych lub niekomercyjnych, chyba że są one zabezpieczone prawami autorskimi osób
trzecich;
- wprowadzenie zasady, że organy publiczne nie będą mogły pobierać opłat wyższych od
kosztów wynikających z realizacji poszczególnych wniosków o przekazanie informacji (są to
nieznaczne koszty); co w praktyce będzie oznaczało, że większość danych będzie oferowana
bezpłatnie lub praktycznie nieodpłatnie, za wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków;
- wprowadzenie obowiązku udostępniania danych w powszechnie stosowanych, nadających
się do odczytu maszynowego formatach, w celu zapewnienia możliwości skutecznego
ponownego wykorzystywania danych;
- wprowadzenie nadzoru regulacyjnego w celu egzekwowania tych zasad;
- znaczne rozszerzenie zakresu dyrektywy, aby po raz pierwszy obejmował on również
biblioteki, muzea i archiwa; istniejące od 2003 roku; zasady będą również mieć zastosowanie
do danych z takich instytucji.
III.
DOKUMENTY POWIĄZANE
KOM(2009)212 Komunikat Komisji w sprawie ponownego wykorzystywania informacji
sektora publicznego – przegląd dyrektywy 2003/98/WE,
KOM(2011)882, Komunikat Komisji w sprawie otwartych danych – siła napędowa
innowacji, wzrostu gospodarczego oraz przejrzystego zarządzania,
KOM(2010) 2020 Komunikat Komisji - Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i
zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.
KOM (2010) 245 – Europejska agenda cyfrowa
IV.
STANOWISKO RZĄDU
Rząd RP przyjmuje z zadowoleniem Komunikat Komisji oraz popiera wszelkie działania
mające na celu wyeliminowanie utrzymujących się i pojawiających się różnic pomiędzy
państwami członkowskimi w zakresie wykorzystywania informacji sektora publicznego.
Rząd RP docenia działania Komisji Europejskiej zmierzające do dokonania oceny
funkcjonowania w praktyce przepisów dyrektywy 2003/98/WE. Rząd RP pozostaje otwarty
na dalszą współpracę i dyskusję nad ewentualną potrzebą i zakresem zmian aktualnie
funkcjonujących rozwiązań prawnych.
Rząd RP wyraża zadowolenie, iż rozwiązania prezentowane przez Komisję Europejską są w
znacznej części zgodne z duchem nowelizacji ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do
informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198, z późn.zm.), która weszła w życie 29 grudnia
2011 r. i która to nowelizacja realizuje politykę ponownego wykorzystywania informacji
publicznych.
W odniesieniu do istotnych zmian dyrektywy 2003/98/WE proponowanych przez Komisję
Europejską Rząd RP chciałby zwrócić uwagę na przyjęte krajowe rozwiązania.
Nowelizacja ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej ustanowiła
jako zasadę bezpłatne i bezwarunkowe udostępnianie informacji publicznych w celu ich
ponownego wykorzystywania. Jednocześnie określiła jedyne możliwe warunki tj.: obowiązek
informowania o źródle, czasie wytworzenia i pozyskania informacji publicznej; obowiązek
dalszego udostępniania innym użytkownikom informacji w pierwotnie pozyskanej formie;
obowiązek informowania o przetworzeniu informacji; zakres odpowiedzialności podmiotu
zobowiązanego za przekazywane informacje; określenie sposobu korzystania z informacji
publicznej spełniających warunki utworu lub stanowiących bazę danych). Opłaty mogą być
nakładane wyłącznie w sytuacji, gdy przygotowanie informacji w sposób wskazany we
wniosku wymaga poniesienia dodatkowych kosztów.
Ustawa wprowadziła obowiązek udostępniania przez podmioty zobowiązane informacji
publicznych do ponownego wykorzystywania niezależnie od celu ich wykorzystywania np.
komercyjnego lub niekomercyjnego, w formatach danych umożliwiających odczyt
maszynowy.
Ustawa przyznała wnioskodawcy (osobie zainteresowanej) prawo do skarżenia nie tylko
odmowy przekazania informacji publicznej do ponownego wykorzystywania, ale także
zaoferowanych warunków wykorzystywania, które jej zdaniem naruszają ustawę.
Nowelizacja wprowadziła nowy tryb udostępniania i ponownego wykorzystywania informacji
publicznej – skatalogowane repozytorium służące do udostępniania zasobów informacyjnych.
W ramach tego trybu udostępnione zostaną informacje publiczne w sposób skoordynowany,
zapewniający
ich
aktualność,
przeszukiwalność,
możliwość
jak
najszerszego
wykorzystywania i maszynowego odczytu. Pod pojęciem zasobów informacyjnych rozumie
się zbiory danych oraz inne informacje posiadane przez instytucje publiczne, które mają
szczególne znaczenie dla rozwoju innowacyjności. W ich wypadku przydatność, użyteczność
i efektywność wykorzystania informacji zależy od trybu ich przygotowania i udostępnienia,
który będzie określony przez odpowiednie przepisy wykonawcze.
Wreszcie w przypadku informacji publicznych spełniających cechy utworu bądź bazy danych
i będących przedmiotem praw autorskich, nowelizacja nakłada na podmiot zobowiązany
wymóg określenia sposobu korzystania z informacji tak, by zapewnić dowolne wykorzystanie
utworu bądź bazy danych. W szczególności należy zapewnić swobodę korzystania do celów
komercyjnych i niekomercyjnych, tworzenia i rozpowszechniania kopii utworu lub bazy
danych, w całości lub we fragmentach, oraz wprowadzania zmian i rozpowszechniania
utworów zależnych.
Zgodnie z zapisami dokumentu Komisja Europejska przygotuje wytyczne wdrażania zapisów
dyrektywy, m.in. w zakresie warunków licencji oraz wykorzystywanych formatów.
Rząd RP za zasadne uznaje więc rozważenie możliwości wprowadzenia praktyki
wykorzystania przez państwa członkowskie, oprócz otwartych licencji na prezentowane
treści,
także
prezentowania
danych
w
formatach
umożliwiających
ich
szerokie
wykorzystywanie (ogólnodostępne formaty plików oraz przekazywanie danych, a nie
odwzorowań cyfrowych dokumentów z danymi).
W artykule 13 proponowane jest dodanie informacji o przekazywaniu przez państwa
członkowskie Komisji Europejskiej rocznych sprawozdań dotyczących skali ponownego
wykorzystania informacji sektora publicznego. Rząd RP zwraca uwagę, iż uzyskanie tego
typu informacji w skali kraju, biorąc pod uwagę liczbę podmiotów obowiązanych do
rozpatrywania wniosków o ponowne wykorzystanie, może być bardzo trudna, a koszty
przygotowania zestawienia mogą być niewspółmierne do potencjalnych zysków z ich
posiadania.
Jednocześnie Rząd RP popiera zaproponowane rozwiązania w zakresie propagowania
wykorzystania
przez
państwa
członkowskie
otwartych
licencji,
dostępnych
w Internecie. Ministerstwo Gospodarki od 2010 roku oraz Ministerstwo Administracji i
Cyfryzacji od 2011 roku na swoich stronach udostępniają treści na zasadzie licencji Creative
Commons Attribution-Share Alike 3.0, co zwiększa możliwość ich wykorzystywania przez
obywateli. Doprecyzowania wymaga zapis artykułu 8, dotyczący standardowych licencji – tak
by zapewnić jeden system licencjonowania informacji publicznej. Wymienione w artykule 8
otwarte licencje rządowe, ze względu na brak ich kompatybilności, nie tworzą takiego
systemu. W zamian należy zapewnić stosowanie na terenie całej Unii Europejskiej
pojedynczej, standardowej i otwartej licencji. Proponujemy również dodanie wymogu
znakowania dokumentów nie będących przedmiotem praw autorskich.
Dodatkowo, biorąc pod uwagę doświadczenia Rządu RP, pragnę zwrócić uwagę na korzyści
płynące z wykorzystania przez jednostki administracji publicznej oprogramowania open
source, zwłaszcza w portalach internetowych. Tego typu praktyka ułatwia odbiorcom nie
tylko korzystanie z treści, ale również integrowanie swojego oprogramowania z portalami
sektora publicznego, co przyczynia się do zwiększenie liczy produktów i usług opartych o
publiczne dane.
Ponadto,
Rząd
RP
widzi
potrzebę
dodatkowych
wyjaśnień
lub
doprecyzowania
proponowanych zmian w artykułach 4, 6 oraz 13 w zakresie dotyczącym wprowadzenia
nowego
podmiotu
-
niezależnego
organu
oraz
nałożenia
obowiązku
rocznej
sprawozdawczości, a także dotyczących artykułu 9 w odniesieniu do rozwiązań praktycznych
ułatwiających wielojęzyczne poszukiwanie dokumentów. W związku z tym, Rząd RP będzie
zgłaszał szczegółowe uwagi w pracach Rady na forum Unii Europejskiej.
V.
UZASADNIENIE STANOWISKA RZĄDU
Proponowane przez Komisję Europejską zmiany dyrektywy 2003/98/WE oddają istotę
przyjętej przez Rząd RP polityki ponownego wykorzystywania informacji publicznej.
W budowie społeczeństwa informacyjnego kluczowe znaczenie ma przetwarzanie informacji
publicznej, w szczególności ujawnianie informacji przez podmioty publicznoprawne oraz ich
pozyskanie i wykorzystywanie przez inne osoby i podmioty. Podmioty wykonujące zadania
publiczne, ze względu na ilość zgromadzonych informacji publicznych, są najważniejszymi
źródłami wiedzy w państwie, która powinna zostać wykorzystywana przez inne jego
podmioty, w zależności od ich indywidualnych potrzeb komercyjnych lub niekomercyjnych.
Spośród szeroko pojętych informacji publicznych można wyróżnić - obok tych służących
przede wszystkim przejrzystości spraw publicznych - informacje mogące mieć kluczowy
wpływ na szanse rozwojowe współczesnych społeczeństw. Należy je traktować jako
źródłowy zasób, w oparciu o który może powstać konkurencyjny i innowacyjny rynek
nowych produktów i usług, komercyjnych i niekomercyjnych. Jego powstanie i sukces zależy
od jak najszerszej dostępności wysokiej jakości informacji publicznych udostępnianych przez
podmioty wykonujące zadania publiczne.
Dzięki technologiom informacyjno-telekomunikacyjnym (ICT) informacja – w porównaniu
do tradycyjnych metod – dostarczana jest szybciej, do liczniejszej grupy odbiorców, w
większej ilości i tańszym kosztem.
Te same technologie sprzyjają także ponownemu wykorzystaniu informacji, która w postaci
cyfrowej może być łatwiej i taniej przetwarzana. Z informacji publicznej korzysta w
szczególności wiele nowoczesnych serwisów internetowych i mobilnych.
W chwili obecnej wartość informacji publicznej nie może być w pełni wykorzystana ze
względu na istniejące bariery. Wiążą się one zarówno z brakiem dostatecznych rozwiązań
prawnych, ale też rozwiązań organizacyjnych i technicznych służących zapewnieniu
odpowiedniej jakości i użyteczności informacji publicznej.
Komunikat nie powoduje bezpośrednich skutków prawnych. Należy jednak zaznaczyć, iż
proponowane w nim zmiany będą wymagały dodatkowej analizy, od wyników której będzie
zależał kierunek zmian w obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej przepisach
dotyczących zasad ponownego wykorzystywania informacji publicznej.
VI.
STANOWISKO PARTNERÓW SPOŁECZNYCH
VII.
WNIOSKI
Informacja publiczna wpisuje się w strategię „Europa 2020” ze względu na tkwiący w niej
potencjał, który można wykorzystać do tworzenia produktów i usług związanych z zasobami
cyfrowymi. Wykorzystanie w pełni tego potencjału niewątpliwie przyczyni się do wzrostu
gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy.
Rząd RP będzie aktywnie wspierać idee oraz uczestniczyć w pracach nad projektowanymi
zmianami wykorzystując już istniejące rozwiązania krajowe.
W odniesieniu do działań podejmowanych na szczeblu rządowym należałoby zintensyfikować
prace zmierzających do zmiany kulturowej w sektorze publicznym poprzez stworzenie
warunków sprzyjających działaniom tworzącym wartość dodaną w związku z ponownym
wykorzystywaniem zasobów, jakimi są informacje publiczne.