recenzja - Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w

RECENZJA
rozprawy doktorskiej lekarz Katarzyny Ożegowskiej
Współwystępowanie polimorfizmów genu reduktazy metylenohydrofolianowej
oraz enzymu konwertującego angiotensynę I z czynnikami ryzyka
kardiometabolicznego u kobiet z zespołem policystycznych jajników.
Zespół policystycznych jajników (PCOS) rozpoznawany jest nawet u kilkunastu
procent kobiet w wieku rozrodczym. Jest to niejednorodna jednostka
chorobowa, spotykana zarówno wśród szczupłych, regularnie miesiączkujących
kobiet, jak również u pacjentek z pełnym obrazem choroby, na który składają się
zaburzenia miesiączkowania o typie rzadkich miesiączek, kliniczny i (lub)
biochemiczny hiperandrogenizm oraz obraz policystycznych jajników w
badaniu ultrasonograficznym.
Do tej pory nie udało się wypracować jednoznacznych kryteriów rozpoznania,
uzyskać jednoznacznych danych epidemiologicznych, jak i wyjaśnić wszystkich
mechanizmów leżących u podstaw etiopatogenezy PCOS. Różnorodność
fenotypowa i brak spójności w interpretacji objawów znacznie utrudniają
prowadzenie badań nad tą endokrynopatią, jednocześnie stanowiąc szerokie pole
do rozważań, badań i eksperymentów naukowych.
PCOS jest także chorobą mającą różną prezentację w różnych okresach życia
kobiety. O ile wieku młodszym dominują klasyczne objawy ginekologiczne pod
postacią zaburzeń miesiączkowania, objawów hiperandrogenizacji oraz
niepłodności pochodzenia jajnikowego, o tyle w bardziej zaawansowanym
wieku reprodukcyjnym i po menopauzie zaczynają dominować objawy
związane z występowaniem zespołu metabolicznego. Fakt współistnienia PCOS
z zespołem metabolicznym oraz znane jego konsekwencje zdrowotne będące
przyczyną zwiększenia ryzyka występowania chorób układu sercowonaczyniowego i ich powikłań, ze śmiercią włącznie czyni wszelkie badania na
ten temat istotnymi i przydatnymi naukowo, medycznie i społecznie.
Jedną z prób oceny powiązań między PCOS a zespołem metabolicznym, a także
określenia
elementów
wspólnych
etiopatogenezy
tych
zespołów
jest
przedstawiona do recenzji praca lekarz Katarzyny Ożegowskiej. Praca doktorska
jest syntezą 1 pracy poglądowej oraz 3 recenzowanych prac oryginalnych o
tytułach odpowienio: (1) The role of insulin and selected adipokines in patients
with polycystic ovary syndrome (PCOS) a literature review. Ginekol Pol
2015;86:300-304, (2) Cardiometabolic risc in patients with PCOS. Ginekol Pol
2015;86:840-848, (3) Is there an association between the development of
metabolic syndrome in PCOS patients and the C677T MTHFR gene
polymorphism? Ginekol Pol 2015;86:246-253, (4) Association etween the
angiotensin converting enzyme gen insertion/deletion polymorphism and
metabolic disturbances in women with PCOS. Mol Med Rep 2016 (in press).
Lekarz Katarzyna Ożegowska jest pierwszym autorem wszystkich publikacji.
Załączone w rozprawie doktorskiej publikacje poprzedza skrócone i bardzo
logiczne omówienie założeń, materiału i metod badawczych, wyników oraz
wynikających z nich wniosków, natomiast praca poglądowa jest doskonałym
omówieniem i wprowadzeniem do zagadnienia stanowiącego meritum
prowadzonych badań naukowych. Całkowity IF wszystkich 4 publikacji wynosi
3,36. Z tego punktu widzenia praca recenzenta rozprawy doktorskiej wydaje się
prosta, a opinia oczywista, ponieważ jakość dorobku naukowego doktorantki
została już zweryfikowana przez recenzentów publikacji składających się na
rozprawę.
Celem pracy doktorskiej była identyfikacja parametrów predysponujących do
rozwoju zaburzeń metabolicznych u kobiet z PCOS. W szczególności
doktorantka skupiła się na ocenie częstości występowania zaburzeń
kardiometabolicznych, określeniu parametrów biochemicznych predykcyjnych
dla tych zaburzeń oraz ocenie korelacji miedzy tymi zaburzeniami a
polimorfizmami (C677T) genów reduktazy metylenotetrahydrofolianowej
(MTHFR) oraz polimorfizmem (I/D) genu konwertującego angiotensynę I
(ACE).
Aby
zrealizować
założone
cele
doktorantka
przeprowadziła
badanie
prospektywne, w którym uczestniczyła istotna pod względem liczebności grupa
pacjentek z PCOS, która została przeciwstawiona odpowiednio liczebnej grupie
kontrolnej.
Ponadto
pacjentki
były
podzielone
w
zależności
od
współistniejących zaburzeń metabolicznych. Badanie posiadało jasno
sprecyzowane kryteria włączenia i wyłączenia oraz przeszło pozytywną
weryfikację przez Komisję Bioetyczną Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Do stosowanych metod badawczych należały: badanie kliniczne podmiotowe i
przedmiotowe, badania biochemiczne i hormonalne w oparciu o specyficzne
testy analityczne i immuno-enzymatyczne oraz badania biologii molekularnej z
zastosowaniem metody PCR w czasie rzeczywistym (real time PCR).
Zastosowane metody statystyczne były poprawne w kontekście liczebności i
rozkładu w grupach, ilości porównywanych grup oraz weryfikacji założonych
hipotez badawczych.
Badania doprowadziły do ustalenia najlepszych klinicznych i biochemicznych
parametrów predykcyjnych zaburzeń metabolicznych u kobiet z PCOS. Nie
potwierdziły różnic w częstości występowania polimorfizmów genu MTHFR w
populacji z PCOS i ogólnej, z i bez współistniejących zaburzeń metabolicznych.
Badanie wykazało natomiast istotny związek między polimorfizmem (I/D) genu
ACE a obecnością i nasileniem zaburzeń metabolicznych u pacjentek z PCOS.
Reasumując zatem, tak jak pisze we wnioskach lekarza Katarzyna Ożegowska parametry antropometryczne są przydatnymi i tanimi parametrami
predykcyjnymi ryzyka kardiometabolicznego u pacjentek z PCOS oraz
potrzebne są dalsze badania na większej ich grupie by ocenić wpływ
określonych genotypów na etiopatogenezę PCOS ze współistniejącym zespołem
metabolicznym. Rola czynników genetycznych w tej chorobie wydaje się
jednak niekwestionowana na co wskazuje chociażby wykazana w badaniach
silna zależność między polimorfizmem genu (I/D) enzymu konwertującego
angiotensynę.
Pracę oceniam bardzo wysoko. Badania nad patogenezą zespołu PCO są zawsze
wyjątkowo interesujące, a tym samym inspirują do jeszcze dalszych naukowych
poszukiwań. Badania przeprowadzone przez lekarz Katarzynę Ożegowską mają
dodatkowo wymiar nowości i innowacyjności. Opierając się na dostępnym
piśmiennictwie należy stwierdzić, że powiązanie polimorfizmu (I/D) genu ACE
z zespołem metabolicznym w przebiegu PCOS jest jednym z pierwszych w
piśmiennictwie i zostało wykazane przez autorkę niniejszego doktoratu podczas
badań przeprowadzonych na UM w Poznaniu. Fakt ten zasługuje na szczególne
podkreślenie i stanowi podstawę do wyróżnienia pracy doktorskiej. Co więcej
ilość zgromadzonego materiału daje podstawy do dalszych analiz statystycznych
typu post-hoc (po zwiększeniu liczebności grup) i poszukiwania zależności
między poszczególnymi fenotypami PCOS.
Oceniana rozprawa ma walory wyjątkowo wartościowej pracy naukowobadawczej i spełnia wymogi stawiane pracy doktorskiej. Zwracam się zatem do
Wysokiej Rady Pierwszego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu o wyróżnienie pracy doktorskiej i
dopuszczenie lekarz Katarzyny Ożegowskiej do dalszej części przewodu
doktorskiego.
Szczecin dn. 19 września 2016
prof. dr hab. Rafał Kurzawa