docRaport o stanie sanitarnym województwa warmińsko
download 
Reklamacja Transkrypt
Raport o stanie sanitarnym województwa warmińsko
Stan sanitarno-higieniczny województwa warmińsko-mazurskiego 2012 Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności WSSE w Olsztynie w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacyjny nr AB 451 dla 50 metod badawczych. w W grudniu 2004 r. rozszerzyło zakres akredytacji o 41 metod. w W listopadzie 2005 r. o 89 metod, głównie w zakresie badania żywności. w Obecnie laboratorium posiada około 321 oznaczeń akredytowanych. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych WSSE w Olsztynie w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 448 dla 6 metod badawczych. w Co roku Laboratorium rozszerza zakres akredytacji o kolejne metody. Obecnie posiada 57 akredytowanych metod badawczych. ELBLĄG Laboratorium w Elblągu Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie w lipcu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 618 dla 28 metod badawczych. Obecnie posiada 69 metod akredytowanych. WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W OLSZTYNIE Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 Szanowni Państwo Miniony rok był dla Państwowej Inspekcji Sanitarnej kolejnym bardzo pracowitym rokiem. W związku z przygotowaniami do organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012 inspekcja została zobowiązana do realizacji zadań związanych z zabezpieczeniem sanitarno-epidemiologicznym turnieju. Zintensyfikowaliśmy nadzór nad obiektami użyteczności publicznej, które mogły mieć związek z organizacją EURO, przeprowadziliśmy dodatkowe kontrole bazy noclegowej, dworców PKP i PKS, pociągów i autobusów, obiektów handlowo-usługowych. W lutym 2012 r. pojawiły się doniesienia o zastosowania do produkcji żywności soli technicznej zamiast soli spożywczej. Nasi pracownicy przeprowadzili prawie 1300 kontroli w zakładach produkcyjnych, hurtowniach i sklepach. Ustalili, że w województwie warmińsko-mazurskim zakłady wprowadzały do obrotu i używały do produkcji jedynie sól spożywczą. Do badań laboratoryjnych, w celu odróżnienia soli technicznej od soli spożywczej, pobrano 36 próbek – żadnej z nich nie zakwestionowano. W związku z decyzją Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczącą wstrzymania wprowadzania do obrotu napojów alkoholowych wyprodukowanych na terytorium Republiki Czeskiej, przeprowadziliśmy około 4000 kontroli w sklepach, hurtowniach, obiektach gastronomicznych, na targowiskach. Pobraliśmy próbki alkoholi do badań. Okazało się, że na terenie województwa nie stwierdzono napojów, które zawierałyby metanol w stężeniach przekraczających obowiązujące normy. Jesienią 2012 r. po raz kolejny dotarły do nas informacje o wprowadzeniu do obrotu środków zastępczych, czyli tzw. dopalaczy. Przeprowadziliśmy kontrole w sklepach o nazwie „Pachnący Dom” działających w Olsztynie, Ostródzie i Elblągu, które oferowały saszetki zapachowe. Efektem kontroli było wycofanie z obrotu 1359 opakowań produktów, co do których istniało uzasadnione podejrzenie, że mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Pobraliśmy 40 prób tych produktów i przekazaliśmy je do badań. Okazało się, że w większości przypadków mieliśmy do czynienia ze środkami zastępczymi, tzw. dopalaczami. Dodam, iż w 2012 r. stwierdzono 33 przypadki zatruć wśród młodych ludzi substancjami niewiadomego pochodzenia i tzw. dopalaczami. W ogólnej ocenie stan sanitarno-epidemiologiczny naszego województwa w 2012 r. był dobry. Systematycznie poprawia się sytuacja w zakładach pracy, placówkach służby zdrowia, szkołach, obiektach turystycznych, placówkach handlowo-usługowych. Pełną wersję raportu o stanie sanitarno-higienicznym województwa warmińsko-mazurskiego mogą Państwo znaleźć na naszej stronie internetowej: www.wsse.olsztyn.pl Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny Janusz Dzisko Komórki organizacyjne Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie WARMIŃSKO-MAZURSKI PAŃSTWOWY WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY lek. med. wet. Janusz Dzisko tel. 89 52 75 580, fax 89 67 91 691; [email protected] ZASTĘPCA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO PAŃSTWOWEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA SANITARNEGO mgr inż. Maria Mindrow tel. 89 52 75 580, 89 52 48 348; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU mgr inż. Magdalena Woltmanowska tel. 89 52 48 353; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU EPIDEMIOLOGII mgr inż. Małgorzata Dobrzańska tel. 89 52 48 355; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY PRACY mgr Bożena Najda tel. 89 52 48 401; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY RADIACYJNEJ mgr Renata Ozga tel. 89 52 48 413; [email protected] KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNO-KLINICZNYCH mgr Małgorzata Dziedziech tel. 89 52 48 394; [email protected] GŁÓWNA. KSIĘGOWA mgr inż. Monika Łapińska tel. 89 52 48 366; [email protected] GŁÓWNY SPECJALISTA DS. SYSTEMU JAKOŚCI mgr inż. Anna Krupowicz tel. 89 52 48 337; [email protected] RADCY PRAWNI mgr Ewa Januszkiewicz, mgr Anita Ozga-Konopka, mgr Katarzyna Godlewska tel. 89 52 48 352; [email protected] KIEROWNIK SEKCJI DS. KADR I SZKOLENIA mgr Iwona Kaczor tel. 89 52 48 331; [email protected] KIEROWNIK SEKCJI TECHNICZNEJ inż. Marek Ławrynowicz tel. 89 52 48 466; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU ADMINISTRACYJNO-GOSPODARCZEGO I OBSŁUGI mgr Kazimiera Busse tel. 89 52 48 457; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY DZIECI I MŁODZIEŻY mgr Jacek Szydłowski tel. 89 52 48 445; [email protected] KIEROWNIK SEKCJI STATYSTYKI MEDYCZNEJ I INFORMACJI mgr Krystyna Korejwo tel. 89 52 48 435; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY KOMUNALNEJ mgr inż. Agnieszka Jankowska tel. 89 52 48 306; [email protected] KIEROWNIK SEKCJI DS. SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH lek. med. wet. Marek Behan tel. 89 533 14 87 lub 89 52 48 451; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU ZAPOBIEGAWCZEGO NADZORU SANITARNEGO mgr Małgorzata Babicka tel. 89 52 48 304; [email protected] ASYSTENT WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO PAŃSTWOWEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA SANITARNEGO mgr Anna Wagner tel. 89 527 55 80, 89 52 48 448; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU PROMOCJI ZDROWIA I OŚWIATY ZDROWOTNEJ mgr Radosław Gruss tel. 89 52 48 377; [email protected] KIEROWNIK SEKCJI DS. ORGANIZACJI, RZECZNIK PRASOWY mgr Elżbieta Łabaj tel. 89 52 48 455; [email protected] KIEROWNIK ODDZIAŁU ORGANIZACYJNEGO mgr Izabela Nowicka tel. 89 52 48 318; [email protected] KIEROWNIK SEKCJI INFORMATYKI inż. Rafał Banach tel. 89 52 48 456; [email protected] KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ ŚRODOWISKOWYCH I ŻYWNOŚCI mgr inż. Grażyna Boguszewicz tel. 89 52 48 416; [email protected] SPECJALISTA DS. BHP Barbara Suwalska tel. 89 52 48 369; [email protected] Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 ZAWARTOŚĆ: Warunki zdrowotne środowiska . . . . . . . . . . . . . .3 Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku . . . .8 Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności . . . . 13 Środowisko pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Opracowano w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie ul. Żołnierska 16, 10-561 Olsztyn tel. 89 524 83 00, fax: 89 679 16 99 www.wsse.olsztyn.pl e-mail: [email protected] Higiena dzieci i młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Redakcja materiałów: Elżbieta Łabaj Higiena radiacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Zdjęcia: archiwum WSSE i Studioprojekt Zwalczanie chorób zakaźnych . . . . . . . . . . . . . . 23 Sekcja szczepień ochronnych . . . . . . . . . . . . . . 26 Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych. . . . 27 Promocja zdrowia i oświata zdrowotna . . . . . . . . . 29 Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny . . . . . . . . . . . . 33 Zdjęcie na okładce: Piotr Płaczkowski Opracowanie graficzne i skład: Studio Projekt, Olsztyn, ul. Żbicza 23 tel. 89 523 80 59 e-mail: [email protected] Warunki zdrowotne środowiska aństwowa Inspekcja Sanitarna, realizując zadania z zakresu zdrowia publicznego, czuwa nad bezpieczeństwem sanitarnym w województwie. Priorytetowym zadaniem realizowanym przez pion Higieny Komunalnej jest sprawowanie nadzoru nad jakością wody, zarówno tej przeznaczonej do spożycia przez ludzi, jak i wody wykorzystywanej do rekreacji, a także kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne w obiektach użyteczności publicznej. P W 2012 r. część zadań pracowników pionu Higieny Komunalnej wiązała się z przygotowaniami do organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012. Państwowa Inspekcja Sanitarna została zobowiązana do realizacji zadań związanych z zabezpieczeniem sanitarno-epidemiologicznym turnieju poprzez zintensyfikowanie nadzoru nad obiektami użyteczności publicznej, które mogły być związane z organizacją turnieju. Pomimo, że żadne z miast w województwie warmińsko-mazurskim nie zostało wybrane na miejsce pobytowe ekip piłkarskich, przeprowadzano dodatkowe kontrole bazy noclegowej, dworców PKP i PKS, pociągów oraz autobusów. Do realizacji powyższych zadań zobowiązano wszystkie powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne na terenie województwa. Działalność kontrolna w obiektach nadzorowanych W 2012 roku pod nadzorem pionu higieny komunalnej znajdowało się 6425 obiektów użyteczności publicznej. Obiekty te stanowią grupę o zróżnicowanych wymaganiach sanitarnych. Do obiektów nadzorowanych zaliczamy m.in. ustępy publiczne, domy pomocy społecznej, obiekty świadczące usługi noclegowe (noclegownie, hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska), obiekty świadczące usługi w zakresie pielęgnacji ciała (zakłady kosmetyczne i fryzjerskie, solaria, gabinety odnowy biologicznej, salony tatuażu), tereny rekreacyjne, dworce (autobusowe, kolejowe, przystanie jednostek pływających), środki transportu publicznego, przejścia graniczne, cmentarze, zakłady pogrzebowe. Przeprowadzane kontrole, obejmujące swoim zakresem przestrzeganie przepisów dotyczących utrzymania należytego stanu sanitarno-higienicznego w obiektach użyteczności publicznej, w większości przypadków nie wykazały zaniedbań sanitarno-porządkowych. Spośród skontrolowanych w ciągu 2012 roku 5189 obiektów użyteczności publicznej niewłaściwy stan sanitarny stwierdzono w 163 z nich. W stosunku do roku 2011 stan sanitarny kontrolowanych obiektów poprawił się. W 2012 roku obiekty z niewłaściwym stanem sanitarnym stanowiły 3,14 % ogółu skontrolowanych, podczas gdy w roku 2011 było to 4,75 %. Według stanu na koniec 2012 r. na terenie województwa zewidencjonowanych było 636 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę. W roku sprawozdawczym skontrolowano 634 (nie skontrolowano dwóch wodociągów, które nie były eksploatowane – ludność korzystała z wody z innych wodociągów o kontrolowanej jakości wody). Pod nadzorem znajdowały się również 102 inne urządzenia wodne. Baza noclegowa Liczną grupę obiektów nadzorowanych stanowią obiekty wchodzące w skład bazy noclegowej. W 2012 r. były to: 143 hotele, 14 moteli, 65 pensjonatów, jeden dom wycieczkowy i 785 innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie. Skontrolowano 759 obiektów (75,3 % objętych ewidencją). Podstawowymi elementami uwzględnianymi przy ocenie stanu sanitarnego placówek świadczących usługi hotelarskie były: gospodarka wodno-ściekowa i postępowanie z odpadami komunalnymi, sprawność wentylacji pomieszczeń, stan sanitarno-techniczny obiektu oraz wyposażenie pokoi noclegowych, sanitariatów i ciągów komunikacyjnych, postępowanie z bielizną (pranie i przechowywanie) oraz utrzymanie właściwego stanu sanitarno-higienicznego w obiekcie. Standard skontrolowanych obiektów jest zadowalający. Obiekty o niewłaściwym stanie sanitarno-technicznym stanowiły tylko 2,63 % wszystkich skontrolowanych w roku 2012. Obiekty świadczące usługi w zakresie pielęgnacji ciała Najliczniejszą grupę obiektów kontrolowanych, bo aż 1979, stanowią zakłady świadczące usługi związane z pielęgnacją ciała. Do tych obiektów zaliczamy: zakłady fryzjerskie – 1118, kosmetyczne – 450, tatuażu – 22, odnowy biologicznej – 181, inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z tych usług – 208. Standard tych obiektów systematycznie się poprawia. Kontrole przeprowadzone w 1794 zakładach wykazały, że tylko 3,2 % nie spełniało wymogów sanitarnych (najczęściej kwestionowano stan Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 3 sanitarno-techniczny w obiekcie, brak procedur określających sposób postępowania przy wykonywaniu czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek). W roku 2011 zły stan sanitarny stwierdzono w 6,42 % skontrolowanych obiektów. Bezpieczeństwo osób podróżujących – dworce W ewidencji figurowało 48 obiektów: 14 dworców autobusowych oraz 27 dworców i stacji kolejowych. Przeprowadzone kontrole wykazały niewłaściwy stan sanitarno-techniczny w przypadku dwóch dworców PKP (powiat olsztyński i iławski). W kilku obiektach prowadzone były gruntowne prace modernizacyjne. W styczniu 2012 r. po generalnym remoncie oddano do użytkowania budynek Dworca Iława Główna. W trakcie remontu zmodernizowano: sanitariaty ogólnodostępne, pomieszczenia kasowe wraz z zapleczem socjalnym, poczekalnię, pomieszczenia porządkowe. Ponadto zapewniona została winda oraz pokój dla matki z dzieckiem wyposażony w węzeł sanitarno-higieniczny. W związku z budową szybkiej kolei Warszawa-Gdańsk nadal trwa modernizacja dworca PKP w Działdowie. Środki transportu publicznego Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej skontrolowali 242 środki transportu publicznego, w tym 22 statki i promy pasażerskiej żeglugi śródlądowej, 10 tramwajów i trolejbusów, 182 autobusy komunikacji publicznej, 28 autobusów turystycznych. Ponadto skontrolowano 79 wagonów w pociągach i środki transportu (99) służące do wykonywania różnych usług, np. transportu osób chorych, przewozu bielizny i szczątków ludzkich. Niewłaściwy stan sanitarno-techniczny stwierdzono w dwóch autobusach komunikacji publicznej, trzech wagonach pociągów i w jednym samochodzie do przewozu zwłok i szczątków (pow. olsztyński). Urządzenia wodne w naszym województwie oparte są na wodach podziemnych. Wody głębinowe charakteryzują się brakiem zanieczyszczeń mikrobiologicznych, co eliminuje konieczność stosowania w technologii uzdatniania środków dezynfekcyjnych. Dezynfekcja wody stosowana jest jedynie w przypadkach awaryjnych, w razie wtórnego zanieczyszczenia bakteryjnego wody, a także po przeprowadzonych remontach i pracach modernizacyjnych. Część wód głębinowych zawiera w swoim składzie wysokie stężenia związków żelaza i manganu, a także cechuje je podwyższona mętność. Uzdatnianie wód podziemnych polega na utlenianiu tych związków, najczęściej za pomocą napowietrzania, a następnie ich usuwaniu w procesach filtracji. Ponadnormatywna zawartość tych substancji w wodzie może prowadzić do niepożądanych zmian jej właściwości organoleptycznych. Ze względu na wzrost barwy i mętność oraz metaliczny posmak woda może budzić uzasadnione zastrzeżenia konsumentów. Ponadto woda, w której stężenie żelaza i manganu przekracza dopuszczalne normy może być powodem problemów w eksploatacji sieci wodociągowej i sprzyjać wytrącaniu się osadów. Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w 2012 r. woda do spożycia dla 1 418 435 osób dostarczana była 636 wodociągami prowadzącymi zbiorowe zaopatrzenie w wodę, zgodnie z ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Pozostałe 6058 osób było zaopatrywanych w wodę przez inne podmioty. Liczba ludności zaopatrywanej w wodę z poszczególnych grup urządzeń wodnych w 2012 roku Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia Woda jest niezbędna do utrzymania życia i musi być dostępna w zadowalającej ilości i jakości. Zapewnienie należytej jakości wody należy do obowiązków przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, natomiast nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi to woda w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu przeznaczona do picia, przygotowania żywności lub innych celów domowych, niezależnie od jej pochodzenia i od tego, czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern, w butelkach lub pojemnikach oraz woda wykorzystywana przez przedsiębiorstwa produkcji żywności do wytworzenia, przetworzenia, konserwowania lub wprowadzania do obrotu produktów albo substancji przeznaczonych do spożycia przez ludzi. Woda do spożycia musi być spełniać określone wymagania. Zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, aby woda była bezpieczna dla zdrowia, powinna być wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów oraz pozbawiona wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz spełniać wymagania określone w aktach prawnych. 4 Liczba wszystkich urządzeń wodnych do zaopatrywania w wodę w 2012 r. przedstawiała się następująco: wodociągi o wydajności <100 m3 /d – 426, wodociągi o wydajności 100-1000 m3 /d – 182, wodociągi o wydajności 1000-10000 m3 /d – 26, wodociągi o wydajności 10000-100000 m3 /d – 2, 102 inne urządzenia dostarczające wodę do spożycia. W stosunku do ubiegłego roku liczba wodociągów zmniejszyła się z 666 do 636. W większości przypadków miało to związek z podłączaniem wodociągów o małej wydajności do tych o większej produkcji wody, co było efektem rozbudowy sieci wodociągowej. Na koniec roku sprawozdawczego wodę dobrej jakości produkowało 570 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, Warunki zdrowotne środowiska a pozostałe wodociągi dostarczały wodę o kwestionowanych parametrach: mikrobiologicznych – 8 wodociągów w powiatach: kętrzyńskim, mrągowskim, olsztyńskim, ostródzkim; fizykochemicznych i organoleptycznych – 59 wodociągów w powiatach: bartoszyckim, braniewskim, elbląskim, ełckim, giżyckim, iławskim, kętrzyńskim, lidzbarskim, mrągowskim, nidzickim, olsztyńskim, ostródzkim, piskim, szczycieńskim. Pod nadzorem PIS znajdują się również 102 inne urządzenia wodne, które zaopatrują w wodę np. gospodarstwa agroturystyczne, kolonie, obozy, szpitale, zakłady karne, szkoły, domy pomocy społecznej, obiekty turystyczne lub z których woda jest wykorzystywana do działalności handlowej lub celów publicznych. W 2012 r. skontrolowano wszystkie z nich. Z urządzeń tych zaopatrywanych jest 6058 osób, z czego 935 (z 36 urządzeń) korzystało z wody o kwestionowanych parametrach (azotany, bakterie grupy coli, jon amonowy, barwa, mętność, zapach i żelazo). Liczba wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w 2011 i 2012 roku dostarczających wodę odpowiadającą wymaganiom sanitarnym L.p. Produkcja wody w m3/dobę Liczba skontrolowanych wodociągów w 2011 r. Liczba skontrolowanych wodociągów w 2012 r. ogółem z wodą dobrej jakości ogółem z wodą dobrej jakości 1. <100 454 392 424 374 2. 100 -1000 180 164 182 169 3. 1000-100000 28 24 26 25 4. >100000 2 2 2 2 Według stanu na koniec 2012 roku ponad 95 % odbiorców zaopatrywanych w wodę z urządzeń wodnych nadzorowanych przez PIS spożywało wodę odpowiadającą wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Liczba urządzeń wodnych, w których na koniec 2012 roku obowiązywały decyzje administracyjne wydane w związku z niewłaściwą jakością wody OBIEKTY REKREACJI WODNEJ Kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli Od kilku lat w sezonie letnim prowadzony jest monitoring jakości wody w kąpieliskach. Jakość wody w kąpieliskach w sezonie kąpielowym jest systematycznie oceniana przez organy PIS, a oceny przydatności wody do kąpieli sukcesywnie zamieszczane są w serwisie kąpieliskowym na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Zgodnie z nowymi przepisami, od 1 stycznia 2011 r., zarówno kąpieliska, jak i miejsca wykorzystywane do kąpieli muszą mieć swojego organizatora, na którym będzie spoczywał obowiązek dbania o nie i badania wody. Zarówno kąpieliska, jak i miejsca wykorzystywane do kąpieli muszą być właściwie oznakowane przez ich organizatora i tylko w przypadku tych miejsc osoby korzystające z kąpieli mają pewność, że woda w nich jest systematycznie badana i nie stanowi zagrożenia zdrowotnego dla kąpiących się. W 2012 roku na terenie województwa warmińsko-mazurskiego uchwałami rad gmin zostało wyznaczonych 15 kąpielisk: w Lidzbarku Welskim nad jeziorem Lidzbarskim (powiat działdowski), w Giżycku nad jeziorem Niegocin (powiat giżycki), w Wielochowie nad jeziorem Wielochowskim (powiat lidzbarski), w Olsztynie nad jeziorem Krzywym (przy ul. Jeziornej, za Novotelem, przy ul. Sielskiej) oraz na jeziorze Skanda, w Ostródzie nad jeziorem Sajmino, w Pelniku nad jeziorem Isąg (powiat ostródzki), w Ostródzie na jeziorze Drwęckim, w Szczytnie na jeziorze Domowym, w Kalu nad jeziorem Święcajty (powiat węgorzewski), na plaży Mamry nad jeziorem Święcajty (powiat węgorzewski), dwa kąpieliska na jeziorze Orzysz w Orzyszu (powiat piski). Ponadto w sezonie 2012 organizatorzy zgłosili 165 miejsc wykorzystywanych do kąpieli. W sezonie letnim, ze względu na zakwit sinic, okresowo nieprzydatna do kąpieli była woda w kąpielisku ,,Słoneczna Polana’’ przy ul. Sielskiej nad jeziorem Krzywym (m. Olsztyn). W pozostałych kąpieliskach i miejscach wykorzystywanych do kąpieli jakość wody odpowiadała wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U z 2011 r., nr 86, poz. 478). Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny wydał pięć komunikatów informujących o jakości wody w kąpieliskach i miejscach do kąpieli, które były zamieszczane na stronie internetowej WSSE w Olsztynie. Baseny kąpielowe Pomimo braku przepisów prawnych dotyczących wymagań jakim powinna odpowiadać woda basenowa, nie zaprzestano prowadzenia nadzoru nad pływalniami. Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad 55 basenami kąpielowymi. W 2012 roku uruchomiono nowe obiekty, min. w Olsztynie, w powiecie giżyckim, gołdapskim, olsztyńskim, elbląskim. Nadzór sanitarny nad basenami kąpielowymi dotyczy zarówno oceny stanu technicznego obiektu, jak i jakości wody. Zakres Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 5 kolonie – w 16. W przypadku pozostałych placówek (28) wzrost bakterii przekraczał 100 jtk. Osoby kierujące obiektami podejmowały natychmiastowe działania naprawcze polegające na dezynfekcji termicznej instalacji. Działania te w większości przypadków skutkowały poprawą jakości wody. Stan sanitarny gleby badań mikrobiologicznych wody obejmował oznaczanie Escherichia coli, bakterie grupy coli, Pseudomonas aeruginosa, gronkowce koagulazo-dodatnie i ogólną liczbę mikroorganizmów w 36°C, a w 2012 roku został rozszerzony o badanie wody na obecność bakterii z rodzaju Legionella w miejscach, gdzie powstaje aerozol wodno-powietrzny. Pobrano 38 próbek wody do badań w kierunku Legionella sp. z 27 obiektów. Tylko w jednym przypadku stwierdzono obecność bakterii w ilości <100 jtk w 100 ml wody. W przypadku stwierdzenia obecności bakterii chorobotwórczych w wodzie do kąpieli, właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni obligowali właścicieli basenów do przeprowadzenia działań mających na celu poprawę jakości wody. W 2012 roku z uwagi na występowanie w wodzie basenowej bakterii chorobotwórczych wydano osiem decyzji administracyjnych zakazujących korzystania z kąpieli w basenach (powiaty: bartoszycki, piski, giżycki, miasto Olsztyn). Jakość wody ciepłej Realizując obowiązek nałożony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi dotyczący prowadzenia badań ciepłej wody użytkowej w kierunku oznaczenia bakterii z rodzaju Legionella w budynkach zamieszkania zbiorowego oraz zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej, w 2012 roku pobrano do badań próbki wody ciepłej użytkowej z 35 domów opieki społecznej i 30 szpitali. Bakterie z rodzaju Legionella są czynnikiem etiologicznym legionelozy, czyli choroby zakaźnej układu oddechowego. Bakterie te znakomicie rozwijają się w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych, urządzeniach klimatyzacyjnych, nawilżających oraz wszelkich urządzeniach rozpylających wodę. Do zakażenia dochodzi na skutek wdychania aerozolu powietrzno-wodnego zawierającego pałeczki Legionella sp. Na 65 skontrolowanych obiektów ujemny wynik badania wody uzyskano w 21 obiektach, a wzrost do 100 jednostek tworzących 6 Metale zawarte w glebie mogą się kumulować w uprawianych roślinach, a w zbyt dużych stężeniach stanowić zagrożenie dla ludzi. WSSE w Olsztynie od kilkunastu lat prowadzi monitoring jakości gleb z ogrodów działkowych na terenie Olsztyna, badając zawartość następujących metali: ołowiu, kadmu, chromu, niklu, miedzi, cynku i rtęci. Miejskie ogrody działkowe są zlokalizowane zarówno przy ruchliwych trasach komunikacyjnych, w sąsiedztwie zakładów produkcyjnych, jak i z dala od źródeł zanieczyszczeń przemysłowych i ich niebezpiecznych wpływów na glebę. Co roku prowadzone są badania gleby pobieranej z ogrodów działkowych w Olsztynie oraz z ogrodów położonych na obszarach podmiejskich. Z każdego kompleksu działek pobieranych jest losowo sześć próbek gleby w odległości 10-250 m od pasa drogi. Kryterium oceny stanowią wartości dopuszczalne określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. nr. 165, poz. 1359). Tabela przedstawia średnie stężenia zawartości metali w glebie oznaczane w roku 2012 w poszczególnych ogrodach. Stężenia te nie przekraczają dopuszczalnych wartości. Średnie stężenia zawartości metali oznaczonych w glebie ogródków działkowych są niższe niż w roku 2011. Wyniki z pomiarów stężenia metali w ogrodach działkowych w roku 2012 w Olsztynie L.p. ogrody działkowe średnia zawartość metalu w glebie [mg/kg suchej masy] rtęć kadm 1. Olsztyn, ul. Leonharda 0,21 1,6 42 9 33 20 210 2. Olsztyn, ul. Piłsudskiego (Łąkowa) 0,14 0,90 49 16 37 38 160 3. Olsztyn, ul. Sikorskiego 0,08 poniżej 0,50 21 11 33 10 64 4. Olsztyn, ul. Synów Pułku 0,02 poniżej 0,50 44 9 24 12 150 0,03 poniżej 0,50 24 8 31 10 164 0,04 poniżej 0,50 53 11 33 12 113 2 4 100 100 150 150 300 5. Myki 6. Wójtowa Rola Wartości dopuszczalne stężeń w glebie lub ziemi (użytki rolne, głębokość 0-0,3m)* ołów nikiel chrom miedź cynk * Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165, poz. 1359). Warunki zdrowotne środowiska Ocena sanitarna piasku Sanitarna ochrona granicy państwa Od kilku lat w sezonie letnim przeprowadzamy także akcję dotyczącą zapewnienia bezpiecznych warunków do zabawy w piaskownicach. Pracownicy PIS przypominają właścicielom i zarządcom piaskownic o konieczności wymiany piasku w piaskownicach po sezonie zimowym oraz każdorazowo w trakcie sezonu, jeżeli widoczne są zanieczyszczenia lub w przypadku, gdy badania laboratoryjne potwierdzą zanieczyszczenie geohelmintami. Z losowo wybranych piaskownic w województwie pobierane są próbki piasku, a następnie badane w kierunku obecności jaj pasożytów jelitowych zwierząt. W trakcie kontroli szczególną uwagę zwracano również na zabezpieczenie piaskownic przed dostępem zwierząt domowych (psy, koty), stan higieniczny sprzętu do zabaw oraz częstotliwość wymiany piasku w piaskownicach. Stan większości wizytowanych placów zabaw nie budził zastrzeżeń. W sezonie letnim 2012 spośród 119 zbadanych próbek piasku, w dwóch pobranych z piaskownic w Olsztynie stwierdzono obecność Toxocara sp. (glista psia i kocia). PPIS w Olsztynie poinformował właścicieli o wynikach badań oraz konieczności wymiany piasku w zakwestionowanych piaskownicach. W jednym przypadku właściciel wymienił piasek, natomiast w przypadku drugiej piaskownicy właściciel podjął decyzję o jej likwidacji. Kontrole i ocenę stanu sanitarnego siedmiu przejść granicznych (czterech drogowych: w Gronowie, Grzechotkach, Gołdapi i Bezledach, dwóch morskich: w Elblągu i Fromborku oraz jednego kolejowego w Braniewie) prowadził Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny w Elblągu. W ciągu ostatnich lat wszystkie drogowe przejścia graniczne zostały zmodernizowane, w związku z czym znacznie poprawiły się warunki odpraw pasażerskich i warunki pracy służb granicznych. Nadal prowadzony jest III etap rozbudowy Drogowego Przejścia Granicznego w Gołdapi – w październiku oddano do użytkowania budynek administracyjno-techniczny. Pozostałe nowo wybudowane budynki, tj. odpraw towarowych, kontroli szczegółowej i magazyn celny nie są na jeszcze eksploatowane. W związku z wejściem w życie porozumienia o małym ruchu granicznym między Polską i Obwodem Kaliningradzkim obowiązującym od 27 lipca 2012 r., w drugiej połowie roku znaczne zwiększył się ruch na wszystkich przejściach drogowych. W największym zakresie wykorzystywane jest przejście graniczne w Bezledach. Jest to jedyne na granicy z Rosją przejście, gdzie znajdują się punkty kontroli fitosanitarnej i weterynaryjnej. Tereny przejść utrzymane były w należytym stanie sanitarnoporządkowym, a w czasie trwania EURO 2012 na drogowych przejściach granicznych dodatkowo zapewniono całodobową obsługę pomieszczeń sanitarnych. Drogi dojazdowe do drogowych przejść granicznych w Bezledach, Grzechotkach i Gołdapi utrzymane były czysto, natomiast w przypadku Drogowego Przejścia Granicznego w Gronowie kilkakrotnie stwierdzono przepełnione pojemniki na nieczystości. W sprawie tej interweniowano do wójta gminy Braniewo, co przyniosło poprawę stanu sanitarnego dróg i poboczy wiodących do tego przejścia. Morskie przejścia graniczne w Elblągu i Fromborku, podobnie jak w latach ubiegłych, nie były wykorzystywane do odpraw stałych połączeń liniowych, natomiast prowadzone były odprawy jednostek pływających, odbywających rejsy turystyczne i sportowe. Czystość bieżąca w budynkach odpraw w Elblągu i we Fromborku nie budziła zastrzeżeń. Przed sezonem turystycznym obiekt we Fromborku został wyposażony w sanitariat przenośny typu TOI-TOI z przeznaczeniem dla osób przekraczających granicę. W trakcie kontroli Morskiego Przejścia Granicznego we Fromborku wiosną ubiegłego roku stwierdzono brak pojemnika do gromadzenia odpadów, a także brak podpisanej umowy na wywóz nieczystości stałych. Kontrola sprawdzająca wykazała usunięcie nieprawidłowości. Pomieszczenia Kolejowego Przejścia Granicznego w Braniewie wykorzystywane są tylko w czasie odpraw pociągów. Odprawy pasażerskie w minionym roku odbywały się od 27 maja do 1 października, w pozostałym okresie pociągi w kierunku Kaliningradu nie kursowały. Odprawy przeprowadzane były w pociągu. W ubiegłym roku odnowiono część pomieszczeń w budynku odpraw, w tym pomieszczenia do czasowej izolacji osób podejrzanych o choroby zakaźne. Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 7 Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku aństwowa Inspekcja Sanitarna w województwie warmińsko-mazurskim w 2012 r. obejmowała nadzorem 13 678 obiektów żywnościowo-żywieniowych, kontrolując w nich przestrzeganie przepisów określających wymagania sanitarno-higieniczne niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności podczas produkcji, magazynowania, transportu i obrotu środkami spożywczymi, materiałami i wyrobami kontaktującymi się z żywnością oraz jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego. P Rodzaje obiektów żywnościowo-żywieniowych objętych nadzorem w 2012 r. wg ich liczebności W skontrolowanych 10 639 nadzorowanych obiektach (tj. 78,53 %) przeprowadzono 22 508 kontroli sanitarnych, w tym 6285 interwencyjnych, podczas których sporządzono 19 238 protokółów. Na ich podstawie, w stosunku do podmiotów naruszających obowiązujące przepisy, w celu wyegzekwowania poprawy stanu sanitarno-higienicznego i usunięcia nieprawidłowości wydano 2655 (w 2011 r. – 3278) decyzji administracyjnych. W sześciu przypadkach (w 2011 r. – 12), gdy stwierdzono rażące zaniedbania zagrażające zdrowiu konsumentów, wydano decyzje o czasowym unieruchomieniu zakładów. Ponadto wydano 27 (w 2011 r. – 22) decyzji o zakazie wprowadzania do obrotu produktu żywnościowego zagrażającego zdrowiu człowieka. Najwięcej decyzji o unieruchomieniu zakładu lub przerwaniu produkcji wydano w odniesieniu do: zakładów produkcji żywności (wytwórnia napojów bezalkoholowych i rozlewnia piwa oraz zakład garmażeryjny) – 2, (w 2011 r. – 0), zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego (stołówki na koloniach/półkoloniach/obozach/zimowiskach) – 2, (w 2011 r. – 1), zakładów obrotu żywnością (kiosk spożywczy) – 1, (w 2011 r. – 3), zakładów żywienia zbiorowego otwartego (zakład małej gastronomii) – 1 (w 2011 r. – 5). 8 Sprawców wykroczeń przeciwko zdrowiu ukarano 820 mandatami karnymi na kwotę 152 910 zł. Szczególnym nadzorem obejmowano zakłady, które w latach poprzednich wykazywały zły stan sanitarny oraz te, które produkują wyroby stwarzające największe zagrożenie o dużym znaczeniu populacyjnym, tzn.: ciastkarnie, zakłady garmażeryjne i zakłady żywieniowe. Wśród zagadnień tematycznych realizowanych w 2012 r. dużo uwagi poświęcono m.in.: ocenie stopnia zaawansowania oraz nadzorowi nad wdrażaniem kontroli wewnętrznej zapewniającej bezpieczeństwo żywności opartej na zasadach dobrej praktyki higienicznej (GHP/GMP) oraz systemu HACCP w zakładach produkcji i obrotu żywnością; ocenie stanu sanitarnego obiektów zlokalizowanych na trasach i w miejscowościach turystycznych oraz jakości zdrowotnej żywności i żywienia w tych obiektach; ocenie wdrażania przez przedsiębiorców obowiązku śledzenia pochodzenia produktu (traceability); warunkom wprowadzania do obrotu i jakości zdrowotnej suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środków spożywczych wzbogacanych; nadzorowi nad stołówkami w gimnazjach oraz żłobkach, w których dokonywano oceny jakości żywienia; w związku z turniejem EURO 2012 – wzmożonemu nadzorowi nad bezpieczeństwem żywności, szczególnie w miejscowościach, w których odbywały się imprezy towarzyszące lub zlokalizowana była baza noclegowa. Dokonywane oceny w poszczególnych tematach wskazują, że konieczne są dalsze konsekwentne działania w zakresie większości wymienionych zagadnień. Zakłady żywności, żywienia oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Ocena stanu sanitarnego zakładów przeprowadzana jest na podstawie obowiązujących w kraju jednolitych kryteriów, tzw. arkuszy oceny stanu sanitarnego dla sześciu grup obiektów żywnościowo-żywieniowych. Ocenę negatywną, niezgodną z wymaganiami, otrzymują te zakłady, w których stwierdzane są odstępstwa od wymagań istotnych dla bezpieczeństwa żywności. W oparciu o te kryteria w 2012 r. 61 obiekty uzyskały ocenę negatywną, co stanowi 0,84 % skontrolowanych obiektów (w 2011 r. – 0,98 %, w 2010 r. – 0,7 %). Prównując uzyskane w powyższym zakresie dane do lat poprzednich, można stwierdzić, iż stan sanitarny obiektów branży spożywczej poprawił się i należy go uznać za zadawalający, a zakłady ocenione negatywnie nadal stwierdza się incydentalnie. Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Uszczegółowienie powyższych danych w odniesieniu do głównych grup nadzorowanych obiektów żywnościowo-żywieniowych przedstawia wykres. Stan sanitarny obiektów w latach 2010-2012 niewłaściwy układ funkcjonalny pomieszczeń produkcyjnych oraz magazynowych; niewłaściwe usytuowanie i wyposażenie stanowisk pracy; nieprawidłowe warunki do mycia naczyń kuchennych, sprzętu pomocniczego, produkcyjnego; zniszczony, zużyty sprzęt produkcyjny, urządzenia; brak właściwie opracowanych i wdrożonych systemów zapewnienia bezpieczeństwa żywności (GHP/GMP i HACCP). Jakość zdrowotna środków spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz badań sanitarnych Analizując uzyskane dane należy zauważyć, że w stosunku do roku poprzedniego zmalała ogólna liczba zakładów o niewłaściwym stanie sanitarno-higienicznym (o 0,14 %). Zaobserwowano pogorszenie stanu sanitarnego zakładów produkcji żywności (o 0,02 %), a także obiektów obrotu żywnością (o 0,03 %). Natomiast odnotowano poprawę stanu sanitarnego w zakładach żywienia zbiorowego otwartego (o 0,53 %), zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego (o 0,08 %). W 2012 r. zaobserwowano powtarzające się, jak w roku 2011, przypadki niezgodności w kontrolowanych obiektach produkcji, obrotu i żywienia. Do najistotniejszych nieprawidłowości odnotowywanych w zakładach sektora spożywczego skontrolowanych w 2012 r. należały: niewłaściwy stan techniczno-sanitarny obiektów (ściany, sufity, posadzki, drzwi, okna); W województwie warmińsko-mazurskim od 2004 r. realizowany jest Plan pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu tworzony na podstawie Krajowego planu poboru próbek na dany rok wskazujący liczbę i kierunki badań próbek żywności w zależności od liczby mieszkańców oraz liczby funkcjonujących obiektów produkcji żywności w województwie. Niezależnie od ustalonego planu, pobierano również próbki w przypadku wystąpienia podejrzenia niewłaściwej jakości żywności wprowadzanej do obrotu lub w ramach opracowywania ognisk zatruć pokarmowych. W 2012 r. zbadano ogółem 2472 próbki, w tym: 2305 próbek żywności (2070 produkcji krajowej i 235 UE + z importu); 69 próbek materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (12 produkcji krajowej i 57 UE + z importu); 64 próbki wymazów sanitarnych; 34 próbki kontrolne posiłków oraz próbki pobrane w związku z wystąpieniem podejrzenia zatrucia pokarmowego. Jakość zdrowotna środków spożywczych* oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w latach 2010-2012 * Ujęto próbki zbadane na zanieczyszczenia mikrobiologiczne, biologiczne i fizyczne, parametry fizykochemiczne, cechy organoleptyczne i znakowanie W wyniku przeprowadzonych badań zdyskwalifikowano za stwierdzone zanieczyszczenia mikrobiologiczne, biologiczne i fizyczne oraz niewłaściwe parametry fizykochemiczne, cechy orgaStan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 9 noleptyczne i znakowanie 51 próbek środków spożywczych (47 krajowe + 4 z importu), tj. 2,2 % oraz jedną próbkę materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (pochodzenie – import), tj. 1,5 %. W 2012 r. odnotowano 10 ognisk zatruć pokarmowych – pobrano do badań 58 wymazów sanitarnych, z czego 28 zostało zakwestionowanych ze względu na przekroczenie dozwolonego limitu ogólnej liczby drobnoustrojów, obecność bakterii z grupy coli oraz Staphylococcus aureus. Dodatkowo, w ramach urzędowej kontroli żywności, w zakładzie produkcyjnym pobrano do badań 6 próbek wymazów sanitarnych. Wyniki badań były prawidłowe. Jakość zdrowotna środków spożywczych Przeprowadzając ocenę jakości zdrowotnej środków spożywczych, wykonano badania próbek żywności należących do 26 grup asortymentowych zarówno produkcji krajowej, jak i z importu, tzn. pochodzące z innych krajów UE oraz z krajów trzecich. Zakres badań obejmował wiele parametrów dotyczących zanieczyszczeń mikrobiologicznych, biologicznych i fizycznych, parametrów fizykochemicznych, cech organoleptycznych i znakowania. Analizując jakość zdrowotną środków spożywczych w 2012 r. należy stwierdzić, że na przestrzeni ostatnich trzech lat znacznie obniżenił się odsetek dyskwalifikowanych próbek za cechy organoleptyczne (w 2010 r. – 0,3 %, w 2011 r. – 1,0 %, w 2012 r. – 0,08 %) Pozostałe zanieczyszczenia utrzymują się na podobnym jak w latach ubiegłych, bardzo niskim poziomie. W różnych grupach asortymentowych ich jakość przedstawia się nieco odmiennie. Produktów z grupy: cukier i inne; miód i produkty pszczelarskie; napoje alkoholowe (w tym wyroby winiarskie); ocet; tłuszcze roślinne; ziarna roślin oleistych; kawa, herbata, kakao, herbatki owocowe i ziołowe; substancje dodatkowe i rozpuszczalniki ekstrakcyjne nie kwestionowano na przestrzeni ostatnich trzech lat. W pozostałych grupach asortymentowych procent kwestionowanych próbek środków spożywczych wahał się. Wysoki odsetek kwestionowanych próbek stwierdzono w następujących asortymentach: wody mineralne i napoje bezalkoholowe – 12,1 % próbek kwestionowanych za zanieczyszczenia mikrobiologiczne (E. coli, Pseudomonas i in.) oraz niewłaściwe oznakowanie; grzyby – 6,2 % próbek kwestionowanych za niewłaściwe oznakowanie; mleko i przetwory mleczne – 4,2 % próbek kwestionowanych za parametry mikrobiologiczne (zanieczyszczenie drobnoustrojami wskaźnikowymi) i niewłaściwe oznakowanie; suplementy diety – 3,8 % próbek kwestionowanych za niewłaściwe oznakowanie; sól spożywcza i jej zamienniki – 3,4 % próbek kwestionowanych za niewłaściwe oznakowanie; środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego – 1,6 % próbek kwestionowanych za niewłaściwe znakowanie i napromienianie; wyroby cukiernicze i ciastkarskie – 1,6 % próbek kwestionowanych za parametry mikrobiologiczne (obecność bakterii chorobotwórczych, tj. Bacillus cereus i Salmonella oraz nadmierne zanieczyszczenie drobnoustrojami wskaźnikowymi). W ramach nadzoru nad kosmetykami pobrano sześć próbek kosmetyków dla dzieci w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych, tj. ogólnej liczby drobnoustrojów: Candida albicans oraz obecności Staphylococcus aureus i Pseudomonas aeruginosa. Próbki nie były kwestionowane. Jakość zdrowotna wybranych grup krajowych środków spożywczych w latach 2010-2012 – najczęściej kwestionowane W ramach europejskiego Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt (RASFF) Wojewódzki Punkt Kontaktowy przy WSSE w Olsztynie w roku 2012 otrzymał 102 powiadomienia przesłane bezpośrednio z Krajowego Punktu Kontaktowego Systemu RASFF oraz za pośrednictwem Państwowych Wojewódzkich Inspektorów Sanitarnych, które były niezwłocznie przekazywane do właściwych Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych celem podjęcia stosownych działań. Wśród otrzymanych 102 powiadomień 64 stanowiły powiadomienia alarmowe wymagające szybkiego wycofania produktów z obrotu, 36 – informacyjne, dwa – NEWS oraz dodatkowo otrzymano w ramach Systemu RASFF pięć informacji sklasyfikowanych jako NEWS. W 84 przypadkach powiadomienia dotyczyły żywności, a w 18 materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. 10 Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Powiadomienia alarmowe dotyczyły m.in.: stwierdzenia niedozwolonej substancji 1,3-dimetyloamyloamina (DMAA) w suplementach diety; przekroczenia dopuszczalnego poziomu zanieczyszczenia ochratoksyną A w mące żytniej, mące pszennej oraz w rodzynkach; obecności pałeczek Salmonella z gr. A w herbacie, przyprawach; przekroczenia poziomu ołowiu i kadmu, migracji formaldehydu w wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Ze wszystkich powiadomień, które wpłynęły do Wojewódzkiego Punktu Kontaktowego w 2012 r. 51 % dotyczyło produktów importowanych z krajów spoza Unii Europejskiej, 38 % produktów pochodzenia krajowego, a 11 % towarów wyprodukowanych na obszarze Unii Europejskiej. Do najczęściej występujących rodzajów zagrożeń otrzymanych za pośrednictwem powiadomień Systemu RASFF w 2012 r. w województwie warmińsko-mazurskim należały zanieczyszczenia chemiczne – 65 zgłoszeń, w tym 50 dotyczących żywności, oraz 15 materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. dzono łącznie ok. 600 kontroli, w trakcie których wycofano z obrotu 117 opakowań tych. produktów; wykonania Decyzji Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczącej wstrzymania wprowadzenia do obrotu na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres miesiąca napojów alkoholowych o zawartości powyżej 20 % alkoholu wyprodukowanego na terytorium Republiki Czeskiej, przeprowadzano ok. 4000 kontroli w obiektach obrotu (sklepy, hurtownie), w obiektach gastronomicznych (restauracje, bary, puby), które prowadzą sprzedaż napojów alkoholowych powyżej 20 % zawartości alkoholu oraz na targowiskach. Powyższe działania kontrolne były częściowo przeprowadzane wspólnie z organami celnymi, Policją oraz we współpracy z WIJHARS. Na terenie województwa nie stwierdzono napojów alkoholowych zakwalifikowanych przez władze czeskie jako sfałszowane. Ponadto pobrane próbki do badań laboratoryjnych z legalnego obrotu nie zawierały metanolu w stężeniach przekraczające obowiązujące normy. Kontrola graniczna Rodzaje zagrożeń będących przedmiotem otrzymanych powiadomień w roku 2012 W celu wyeliminowania zagrożeń zgłoszonych w ramach Systemu RASFF, organy PIS w województwie warmińsko-mazurskim przeprowadziły 6044 kontroli (2011 r. – 3076) w 1663 w obiektach żywnościowo-żywieniowych na podstawie otrzymanych 173 list dystrybucyjnych. W ramach Systemu RASFF prowadzono również szerokie działania m.in. w związku ze sprawą dotyczącą: zastosowania w produkcji środków spożywczych soli technicznej jako soli spożywczej – przeprowadzono łącznie 1274 działania kontrolne w zakładach produkcyjnych oraz w obrocie hurtowym i detalicznym. W wyniku przeprowadzonego rozpoznania ustalono, że zakłady wprowadzają do obrotu oraz używają do produkcji sól spożywczą. Do badań laboratoryjnych, w celu odróżnienia soli technicznej od soli spożywczej, pobrano ogółem 36 próbek soli – żadnej z nich nie zakwestionowano; zafałszowania suplementów diety pn. „NoEND” i „BeMan”, w których stwierdzono obecność niedozwolonej substancji dimetylosildenafilu oraz śladowych ilości sildenafilu; przeprowa- Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zlokalizowane są cztery przejścia graniczne, tj.: Bezledy, Gronowo, Braniewo (kolejowe) oraz Gołdap, nad którymi nadzór sprawuje wyłącznie Graniczna Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Elblągu. W Bezledach funkcjonuje stały punkt granicznej kontroli sanitarnej. PGIS w Elblągu wystawił ogółem 276 świadectw spełnienia wymagań zdrowotnych: 232 dotyczą żywności (w tym dwa z adnotacją tranzyt) pochodzącej prawie w całości z Rosji oraz 44 dotyczą materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Na wniosek eksportera PGIS w Elblągu skontrolował i wydał świadectwa spełnienia wymagań jakości zdrowotnej na pięć partii wyrobów cukierniczych wywożonych za granicę. W ramach granicznej kontroli sanitarnej Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni, na podstawie wniosków otrzymanych od przedsiębiorców, dokonywali w składach celnych oraz miejscach docelowego przeznaczenia oceny importowanych i eksportowanych partii towarów. W roku 2012 r. poddano granicznej kontroli sanitarnej łącznie 142 partie środków spożywczych, w związku z tym wydano 142 świadectwa spełnienia wymagań zdrowotnych. Asortyment żywności pochodzącej z importu to: przetwory owocowo-warzywne, cukier kryształ rafinowany oraz mrożone owoce. Oceniane produkty pochodziły m.in. z Kostaryki, Ekwadoru, Iranu, Bośni i Hercegowiny, Szwajcarii, Chile, Kanady i Chin. Graniczna kontrola sanitarna obejmowała głównie kontrolę dokumentacji, dokonanie oględzin towaru oraz kontrolę warunków transportu i pobór próbek do badań laboratoryjnych. W 2012 r. w ramach oceny jakości zdrowotnej żywności z importu pobrano do badań 15 próbek środków spożywczych, w tym 12 koncentratów owocowych w kierunku oznaczenia parametrów mikrobiologicznych i metali oraz trzy próbki cukru w kierunku określenia cech organoleptycznych i zanieczyszczeń. Żadnej próbki nie kwestionowano. Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 11 Nie odnotowano zgłoszeń do kontroli granicznej materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Wydano 88 świadectw spełnienia wymagań zdrowotnych na eksportowaną żywność: przetwory owocowo-warzywne, napoje spirytusowe, wyroby cukiernicze oraz dodatki do żywności. Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego Jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego oceniono metodą oceny „teoretycznej” (jadłospisy, racje pokarmowe, składniki pokarmowe). W 2012 r. badaniami objęto 647 zakładów, co stanowi 39,9 % liczby zakładów w tej grupie, oceniono w nich ogółem 683 jadłospisy dekadowe. W badanych jadłospisach dokonano 53 analizy ilościowe wartości odżywczej i energetycznej racji pokarmowych oraz 683 analizy jakościowe, kierując się ogólnymi zasadami prawidłowości układania jadłospisów. Żywienie nieprawidłowe, odbiegające od norm zalecanych stwierdzono w 12,9 % badanych zakładów (w 2011 r. – 12,0 %, w 2010 r. – 7,6 %). Największy odsetek nieprawidłowych jadłospisów wystąpił w stołówkach w żłobkach i domach małego dziecka (38,5 %), bursach i internatach (33,3 %), blokach żywienia w szpitalach (25,0 %), w stołówkach w przedszkolach (18,3 %) oraz w stołówkach szkolnych (16,0 %). W 2012 r. w badaniach ilościowych wartości odżywczej racji pokarmowej przyczyną oceny negatywnej jadłospisów były zbyt duże odchylenia zarówno niedoborowe, jak i nadmierne w stosunku do ustalonych wartości. Największe odchylenia wystąpiły w przypadku: udziału energii pochodzącej z tłuszczu – 64,2 % jadłospisów (w 2011 r. – 35,7 %, w 2010 r. – 58,1 %); energii – 58,5 % jadłospisów (w 2011 r. – 41,1 %, w 2010 r. – 62,0 %); wapnia – 56,6 % jadłospisów (w 2011 r. – 80,4 %, w 2010 r. – 77,4 %); 12 żelaza – 40,0 % jadłospisów (w 2011 r. – 89,3 % , w 2010 r. – 77,4 %); witaminy C – 40,0 % jadłospisów (w 2011 r. – 89,3 %, w 2010 r. – 77,4 %); udziału energii pochodzącej z białka – 11,3 % jadłospisów (w 2011 r. – 23,2 %, w 2010 r. – 25,8 %). Uzyskane wyniki wskazują, że jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego pogorszyła się. Sposób żywienia w znacznej części placówek jest niezadowalający i wymaga dalszego monitorowania. W związku z tym, że aktualnie nie istnieją przepisy prawne narzucające stosowanie zasad racjonalnego żywienia oraz norm żywienia i modelowych racji pokarmowych, pracownicy z pionu higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku osobom odpowiedzialnym za jakość żywienia, w przypadku jadłospisów wymagających korekty, wydawali zalecenia mające na celu poprawę sposobu jakości żywienia. Udzielali też instruktażu i zobowiązywali do podjęcia działań naprawczych. Oddział HŻŻiPU WSSE w Olsztynie współpracował m.in. przy realizacji cyklicznych telewizyjnych programów profilaktycznych z zakresu promocji zdrowia pt. „Nasze zdrowie”, które emitowane były na antenie TVP Olsztyn. Na stronie internetowej WSSE w Olsztynie w zakładce „Higiena Żywności” zamieszczono informacje dotyczące żywienia w Polsce. Nadzór nad żywnością prozdrowotną W roku 2012 w obiektach znajdujących się pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach nadzoru nad wprowadzaniem do obrotu żywności prozdrowotnej (suplementów diety, środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego i żywności wzbogacanej) przeprowadzono 629 kontroli, podczas których sprawdzano warunki sprzedaży oraz oceniano znakowanie. W trakcie kontroli zwrócono uwagę na nieprawidłowe oznakowanie 13 produktów, w tym suplementów diety i środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Najczęściej pojawiającą się nieprawidłowością był brak oznakowania w języku polskim, niezgodności w treściach umieszczonych na etykiecie oryginalnej i zastępczej, niewłaściwe określenie daty minimalnej trwałości. Ocenę bezpieczeństwa suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego przeprowadzono na podstawie badań laboratoryjnych wykonanych zgodnie z „Planem poboru próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu w PIS w 2012 r.” Zbadano ogółem 196 próbek środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz 60 suplementów diety w kierunku: zanieczyszczeń mikrobiologicznych – 101 próbek środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego i 20 próbek suplementów diety; parametrów chemicznych – 70 próbek środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego i 10 próbek suplementów diety; zawartości substancji dodatkowych – 7 próbek środków Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku specjalnego przeznaczenia żywieniowego i 15 próbek suplementów diety. Oceniono znakowanie 110 środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i 36 suplementów diety. Zdyskwalifikowano za nieprawidłowe znakowanie: trzy próbki środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym jeden przeznaczony dla sportowców – ze względu na brak informacji na opakowaniu o napromienianiu produktu lub jego składników; dwie próbki suplementów diety; sześć próbek środków spożywczych wzbogaconych. Oceniono 30 próbek żywności wzbogacanej pod kątem zgodności laboratoryjnego oznaczenia wybranych witamin i składników mineralnych z oznakowaniem produktu gotowego. Pozostałe wyniki badań próbek żywności prozdrowotnej były prawidłowe, zgodne z aktualnymi przepisami prawa żywnościowego. W 2012 roku podejmowano dodatkowo działania w nadzorze bieżącym, jak i działania akcyjne dotyczące zafałszowanych środków spożywczych, jak również w sprawach dotyczących niewłaściwej reklamy i prezentacji suplementów diety oferowanych do sprzedaży przez podmioty z terenu województwa warmińsko-mazurskiego. Prowadzono wzmożony nadzór nad środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego dla osób nietolerujących glutenu. Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności wykonuje badania i pomiary: zanieczyszczeń powietrza i pomiary szkodliwości fizycznych w środowisku pracy i obiektach użyteczności publicznej, pół elektromagnetycznych, wody przeznaczonej do spożycia oraz kąpieli i rekreacji, zanieczyszczenia gleby, fizyczno-chemiczne i mikrobiologiczne produktów żywnościowych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, pobiera próbki do badań w zakresie działania laboratorium. Jesteśmy laboratorium akredytowanym i posiadamy certyfikat akredytacji AB 451 na spełnienie wymagań normy PN EN ISO/ IEC 17025:2005. Ogółem w 2012 roku w ramach działalności kontrolno-represyjnej laboratorium wykonało 12 628 badań, głównie w zakresie badania wody, gleby (5960 badań), żywności, przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością (3613) i środowiska pracy (2996), co przełożyło się na 28 722 oznaczenia chemiczne, 12 304 oznaczenia fizyczne oraz 11 818 oznaczeń mikrobiologicznych. Laboratorium wykonuje badania wody i żywności w ramach systemu zintegrowanego. Podobnie jak w latach ubiegłych, zgodnie z wytycznymi GIS do planu pobierania próbek do badań żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu, prowadziliśmy badania dla innych stacji sanitarno-epidemiologicznych w województwach: kujawskopomorskim; lubuskim, mazowieckim, podlaskim, pomorskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim w ramach oznaczania mikotoksyn i 3-MCPD. Rozszerzyliśmy zakres badań o oznaczanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, w tym benzo(a) piranu, dichloroetanu, THM (trichloroete i tetrachloroeten, trichlorometan, dichlorobromometan, dibromochlorometan, tribromometan) w wodzie, witamin i mikroelementów w środkach spożywczych wzbogaconych. Rozpoczęliśmy prace związane z wdrożeniem do badań oznaczeń oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w żywności. Uczestniczyliśmy w badaniach o zasięgu krajowym wyrobów alkoholowych na zawartość alkoholu metylowego i badaniach związanych z wprowadzeniem na rynek do produkcji środków spożywczych soli technicznej jako soli spożywczej. W 2012 r. dodatkowo – w związku z wystąpieniem zatruć i skarg konsumentów – wykonaliśmy badania wymazów sanitarnych w 25 próbkach, przeprowadziliśmy badania 32 próbek kontrolnych posiłków oraz 7 próbek żywności (wykonano 300 badań i 863 oznaczenia mikrobiologiczne). Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 13 Środowisko pracy aństwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami pracy, polegający między innymi na ocenie warunków pracy, identyfikacji zagrożeń występujących na stanowiskach pracy, wykonywaniu pomiarów, badań stężeń i natężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy oraz podejmowaniu działań mających na celu minimalizację niekorzystnego wpływu wymienionych czynników na zdrowie pracujących, a zwłaszcza zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy. P Bieżący nadzór nad środowiskiem pracy w 2012 r. związany był z egzekwowaniem od pracodawców obowiązków wynikających z krajowych i wspólnotowych aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym głównie Działu X Kodeksu pracy, rozporządzenia MPiPS (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650 z późn. zm.) w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 REACH, rozporządzenia CLP w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin chemicznych, ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach, ustawy o produktach biobójczych. W 2012 r. szczegółową kontrolą objęto warsztaty samochodowe oraz zakłady poligraficzne, głównie w zakresie zagrożeń chemicznych występujących na stanowiskach pracy w tych zakładach. Pion higieny pracy PIS województwa sprawuje nadzór nad 6097 zakładami pracy, w których zatrudnionych jest 179 583 pracowników. Struktura zakładów uwzględniająca wielkość zatrudnienia od lat utrzymuje się na tym samym poziomie, tj. ponad 70 % to zakłady małe, zatrudniające do 20 osób, a niecałe 2 % stanowią zakłady zatrudniające powyżej 251 osób (107 zakładów). W województwie warmińsko-mazurskim dominuje przemysł rolnospożywczy, drzewny, meblarski, produkcja wyrobów metalowych, a także handel hurtowo-detaliczny i zakłady służby zdrowia. Działalność kontrolna W 2012 r. pracownicy pionu higieny pracy przeprowadzili 2959 kontroli w 2213 zakładach. Kontrolą objęto ponad 36 % wszystkich zewidencjonowanych zakładów. W związku ze stwierdzeniem naruszenia wymogów higienicznozdrowotnych wydano 1099 decyzji administracyjnych zawierających 2786 nakazów, mających na celu poprawę warunków pracy. Najczęstsze uchybienia stwierdzane podczas kontroli to: zły stan zaplecza higieniczno-sanitarnego oraz pomieszczeń pracy, brak oceny ryzyka zawodowego, brak aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych na stanowiskach pracy oraz rejestrów tych wyników, nie informowanie pracowników o aktualnych wynikach badań i pomiarów, brak stanowiskowych instrukcji bhp, brak kart charakterystyk substancji chemicznych i ich mieszanin, brak spisu niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin stosowanych w zakładzie. Zły stan sanitarno-higieniczny odnotowano w 341 zakładach, tj. w ponad 15 % skontrolowanych. W stosunku do roku 2011 wskaźnik ten nie zmienił się. Ocena środowiska pracy i narażenia zawodowego W wyniku przeprowadzonych w 2012 r. badań i pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, przekroczenia normatywów higienicznych (NDS/N) określających bezpieczne dla zdrowia warunki pracy stwierdzono w 126 zakładach. Przekroczone zostały normatywy higieniczne głównie dla czynników fizycznych, tj. hałasu (w 114 zakładach), pyłu (w 19 zakładach), wibracji (w 5 zakładach) i czynników chemicznych (w 7 zakładach). W 2012 r. liczbę zakładów, w których stwierdzono przekroczenie normatywu higienicznego (NDN) hałasu w stosunku do 2011 r. zmniejszyła się o 35. Również w przypadku pozostałych czynników szkodliwych (zw. chemicznych, wibracji, pyłu) odnotowano spadek liczy zakładów z przekroczeniami NDS/N. Przekroczenia NDN hałasu występują głównie w zakładach przemysłu drzewnego i meblarskiego, leśnictwie przy pozyskiwaniu drewna oraz przemyśle spożywczym i metalowym, w których narażonych jest 2900 osób (w 2011 r. – 2806). Struktura przeprowadzonych kontroli w 2012 r. wg PKD 14 Środowisko pracy Pod wzmożonym nadzorem PIS województwa warmińsko-mazurskiego znajduje się 211 zakładów pracy o szczególnych zagrożeniach zawodowych, w których badania środowiskowe wykazują powyżej pięciokrotne przekroczenia NDN/S czynników szkodliwych i/lub występuje w nich narażenie na działanie czynników rakotwórczych i mutagennych. W zakładach tych narażonych jest ogółem 1284 pracowników. Czynniki rakotwórcze Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w ewidencji G/PSSE i WSSE (nadzór w I instancji) znajduje się 200 zakładów, w których pracownicy narażeni są/mają kontakt z czynnikami rakotwórczymi. W 2012 r. przeprowadzono kontrolę w 121 zakładach, w których narażonych jest 1035 pracowników, w tym 319 kobiet i 716 mężczyzn. Ogółem przeprowadzono 148 kontroli w zakresie nadzoru nad czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi. Pojedyncze substancje rakotwórcze i mutagenne najczęściej występujące na stanowiskach pracy to: związki chromu VI- wartościowego (tj.: chromian potasu, dichromian potasu, tlenek chromu (VI), chromian (VI) cynku ), WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne), których głównym przedstawicielem jest benzo(a) piren oraz epoksyetan – stosowany w procesie sterylizacji w szpitalach. W nadzorowanych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zakładach pracy występują dwa procesy produkcyjne, w wyniku których dochodzi do uwolnienia substancji, mieszanin lub czynników rakotwórczych lub mutagennych. Są to: procesy technologiczne związane z narażeniem na działanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych obecnych w sadzy węglowej, smołach węglowych i pakach węglowych; prace związane z narażeniem na pył drewna twardego, które wykonywane są w 58 zakładach pracy, w których w narażeniu pracuje 346 osób (w 2011 r. – 139 osób), a w kontakcie 678 osób (w 2011 r. – 531 osób). W związku ze stwierdzonymi uchybieniami w zakresie narażenia na czynniki rakotwórcze wydano łącznie 22 decyzje (w 2011 r. – 69). Substancje chemiczne i ich mieszaniny Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa warmińsko-mazurskiego w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o substancjach i mieszaninach chemicznych, rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 REACH, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. (CLP) w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, ustawy o produktach biobójczych oraz nadzór nad prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3 prowadzony był bezpośrednio w zakładach pracy i u podmiotów odpowiedzialnych za wprowadzanie do obrotu substancji i mieszanin chemicznych. Na terenie województwa zewidencjonowano jednego importera, wprowadzającego do obrotu spoza terytorium Unii Europejskiej substancje i mieszaniny chemiczne. Jak wynika z danych statystycznych, 68 % podmiotów gospodarczych podlegających przepisom z zakresu substancji chemicznych i ich mieszanin to stosujący, tj.: branża budowlana, meblarstwo, przemysł metalowy, pozostała indywidualna działalność usługowa. W roku sprawozdawczym przeprowadzono łącznie 1559 kontroli w zakresie substancji i mieszanin chemicznych, co stanowi 52 % ogólnej liczby przeprowadzonych kontroli. W 232 przypadkach stwierdzono naruszenie przepisów, w związku z czym PIS województwa wystawiła 169 decyzji administracyjnych mających na celu usunięcie zaistniałych nieprawidłowości. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości podczas stosowania substancji i mieszanin chemicznych: Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 15 Liczba zakładów pracy, w których w latach 2007-2012 stwierdzono przekroczenia NDS i NDN wg czynników szkodliwych Liczba osób narażonych na wybrane czynniki szkodliwe i uciążliwe – stan na 31.12.2012 r. Ogółem przeprowadzono 178 kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych zawierających substancje czynne wymienione w decyzjach Komisji Europejskiej o niewłączaniu niektórych substancji do załącznika I, IA lub IB dyrektywy 98/8/WE (głównie u podmiotów prowadzących handel hurtowy i detaliczny) oraz 336 kontrole w zakresie stosowania produktów biobójczych. W 18 przypadkach były to kontrole, w wyniku których stwierdzono naruszenie przepisów dotyczących produktów biobójczych, tj.: wprowadzenie do obrotu produktu biobójczego bez wymaganego pozwolenia – przez siedem podmiotów oraz wprowadzanie do obrotu produktów w opakowaniach niewłaściwie oznakowanych – przez dwa podmioty. W wyniku przeprowadzonych kontroli PIS podjęło działania mające na celu wycofanie z obrotu produktów niespełniających wymogów prawnych. Ogółem wystawiono 11 decyzji dotyczących produktów biobójczych. Prekursory narkotyków kat. 2 i 3 Liczba osób narażonych na czynniki rakotwórcze w zakładach o największym narażeniu wg PKD Na terenie województwa w 2012 r. prekursory narkotyków kategorii 2 i 3 wprowadzało do obrotu 49 podmiotów, w tym: prekursory kategorii 2 – 13 podmiotów, prekursory kategorii 3 – 42 podmioty. Zewidencjonowano 305 podmiotów stosujących prekursory narkotykowe kategorii 2 i 3. Przeprowadzono łącznie 24 kontrole u wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków oraz 113 kontroli u stosujących je. W trzech przypadkach stwierdzono naruszenie przepisów w zakresie prekursorów narkotykowych, wystawiono dwie decyzje. W 2012 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa wydała jedno zezwolenie na wywóz 3 300 litrów acetonu. Aceton eksportowany był do Kaliningradu. Nadzór nad czynnikami biologicznymi brak aktualnego spisu chemicznych substancji/mieszanin niebezpiecznych, substancji/mieszanin stwarzających zagrożenie – 118 przypadków, brak kart charakterystyki – 114 przypadków, nieprawidłowo sporządzone karty charakterystyki – 4 przypadki, w tym zakwestionowano karty dla 4 produktów, nieprawidłowo oznakowane pojemniki, zbiorniki, rurociągi – 6 przypadków. Produkty biobójcze Zgodnie z ewidencją prowadzoną przez G/PSSE i WSSE województwa warmińsko-mazurskiego w roku sprawozdawczym 551 podmiotów (w 2011 – 504, w 2010 – 346) wprowadzało do obrotu produkty biobójcze, w tym jeden podmiot zobowiązany był do uzyskania zezwolenia na wprowadzanie tych produktów. 16 W województwie warmińsko-mazurskim narażenie pracowników na szkodliwe czynniki biologiczne występuje w 2215 zakładach, co stanowi ponad 36 % wszystkich zakładów będących w ewidencji PIS województwa. W 2012 r. skontrolowano 650 zakładów, w których narażonych na oddziaływanie szkodliwych czynników biologicznych zaliczonych do gr. 2 zagrożenia jest ogółem 18 915 osób, natomiast na czynniki biologiczne zaliczone do gr. 3 zagrożenia – 7711 osób. W 2012 r. łącznie w województwie przeprowadzono 765 kontroli w zakresie zagrożeń biologicznych (w 2011 r. – 901), w niektórych przypadkach po kontroli „podstawowej” przeprowadzono kontrolę sprawdzającą wykonanie zaleceń pokontrolnych (w tym również nakazów decyzji administracyjnych). Liczba przeprowadzonych kontroli w roku 2012 zmniejszyła się w stosunku do roku ubiegłego o 15 %. Najczęściej stwierdzane podczas kontroli nieprawidłowości dotyczyły: braku oceny ryzyka dotyczącego czynników biologicznych – w 75 zakładach (w 2011 r. w 79 zakładach), w przypadku narażenia pracowników na szkodliwe czynniki biologiczne zaklasyfikowane do 3 gr. zagrożenia – braku rejestru pracowników w 36 zakładach (w 2011 r. w 63 zakładach), Środowisko pracy w przypadku narażenia pracowników na szkodliwe czynniki biologiczne zaklasyfikowane do 3 gr. zagrożenia – braku rejestru prac w 30 zakładach (w 2011 r. w 65 zakładach). W związku ze stwierdzeniem naruszenia wymagań higienicznozdrowotnych PPIS wydali 115 decyzji administracyjnych mających na celu usunięcie zaistniałych nieprawidłowości. Najwięcej osób narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne jest zatrudnionych w obiektach służby zdrowia (4623 osoby), przetwórstwie spożywczym (4466 osób), rolnictwie (1482) i leśnictwie (1216) – są to branże dominujące w naszym województwie. Liczba zakładów pracy, w których występuje narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne na terenie woj. warmińsko-mazurskiego wg powiatów – stan na 31.12.2012 r Praca w warsztatach samochodowych Zagrożenie dla osób pracujących w warsztatach samochodowych na stanowiskach pracy: mechanik samochodowy, lakiernik, spawacz i blacharz stanowią czynniki: fizyczne (hałas, wibracja, pył), chemiczne (spaliny, tlenek węgla, farby, lakiery, rozpuszczalniki), mechaniczne powodujące urazy oraz ergonomiczne związane z organizacją pracy. W ramach realizacji planu pracy w zakresie oceny warunków pracy i narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w warsztatach samochodowych PIS przeprowadziła 281 kontroli. Ogółem wydano 91 decyzji administracyjnych mających na celu usunięcie zaistniałych nieprawidłowości i poprawę warunków pracy w warsztatach. Pomimo zagrożeń i narażenia na szereg czynników szkodliwych, pracodawcy nie przeprowadzają na stanowisku pracy mechanika samochodowego, spawacza i blacharza badań i pomiarów stężeń i natężeń tych czynników. Ma to niewątpliwie wpływ na prawidłowość przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego oraz właściwy dobór środków ochrony indywidualnej i zbiorowej. Narażenie na substancje chemiczne i ich mieszaniny sklasyfikowane jako niebezpieczne występują w ok. 92 % skontrolowanych warsztatów. Tymczasem w wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że w 14 przypadkach nie zapoznano pracowników z kartami charakterystyki tych substancji i mieszanin, a w 30 przypadkach nie opracowano stanowiskowych instrukcji bhp (uwzględniających m.in. informacje ujęte w karcie charakterystyki). Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni wydali 72 nakazy w zakresie substancji chemicznych i ich mieszanin. Praca w zakładach poligraficznych W 2012 r. PIS województwa przeprowadziła 49 kontroli (w 41 zakładach) w zakresie warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach poligraficznych. Główne zagrożenia występujące na tych stanowiskach to przede wszystkim: substancje chemiczne i ich mieszaniny klasyfikowane jako niebezpieczne (farby, lakiery, zmywacze oraz środki pomocnicze), pyły, hałas, wibracja, promieniowanie (podczerwone, laserowe, nadfioletowe), czynniki mechaniczne. Największe zagrożenie stanowi hałas, którego źródłem są m.in. maszyny drukujące i lakierujące, krajarki do papieru, złamywarki oraz urządzenia introligatorskie. Jak wykazują nasze dane, w 2012 r. w narażeniu na hałas przekraczający najwyższe dopuszczalne natężenia (NDN) zatrudnione były 94 osoby, w tym 92 w hałasie, którego NDN były przekroczone nawet pięciokrotnie. W wyniku przeprowadzonych kontroli w 18 zakładach (co stanowi 44 % skontrolowanych zakładów poligraficznych w 2012 r.) stwierdzono brak aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, w tym pomiarów hałasu. PPIS województwa wydali łącznie 24 decyzje administracyjne mające na celu poprawę warunków pracy w zakładach poligraficznych, w tym 39 nakazów dotyczyło przeprowadzenia badań i pomiarów w środowisku pracy, 22 nakazy obniżenia stężeń i natężeń czynników szkodliwych oraz 17 stosowania, magazynowania substancji chemicznych i ich mieszanin. W kontrolowanych zakładach poligraficznych nie stwierdzono narażenia pracowników na czynniki i procesy o działaniu rakotwórczym i mutagennym. Praca z azbestem Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zewidencjonowano 70 firm zajmujących się usuwaniem/zabezpieczaniem/trans- Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 17 portem wyrobów zawierających azbest. W porównaniu do roku ubiegłego liczba podmiotów nie zmieniła się, jednak należy zauważyć, iż 20 spośród ujętych w ewidencji zakładów nie prowadziło w 2012 r. żadnych prac związanych z wyrobami azbestowymi. Firmy te funkcjonują na terenie 17 powiatów, najwięcej w powiecie oleckim (16), ełckim (8), iławskim (7), gołdapskim (7). W 2012 r. przeprowadzono 24 kontrole w siedzibach tych firm (w roku 2011 – 33), które miały na celu sprawdzenie wymaganej dokumentacji, w tym m.in. decyzji, programów gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, badań profilaktycznych pracowników, szkoleń z zakresu bhp, rejestru prac i pracowników narażonych na działanie czynników rakotwórczych w miejscu pracy, oceny ryzyka zawodowego oraz sposobu składowania i zabezpieczenia odpadów. W 2012 r. przeprowadzono 14 kontroli dotyczących przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne w trakcie prac powodujących kontakt z azbestem, w tym prac: polegających na zabezpieczaniu wyrobów zawierających azbest – 8 kontroli, polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest – 12 kontroli, polegających na transporcie wyrobów zawierających azbest – 2 kontrole. Podczas prowadzonych działań kontrolnych pracodawcy przedstawiali aktualne sprawozdania z przeprowadzonych badań i pomiarów czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy (z uwzględnieniem frakcji respirabilnej). Nie stwierdzono chorób zawodowych powstałych w wyniku narażenia pracowników na azbest. Choroby zawodowe Jednym z ważniejszych elementów w działalności pionu higieny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest kontrola warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunka- Choroby zawodowe stwierdzone w woj. warmińsko-mazurskim w latach 2005-2012 18 mi pracy. Praca w warunkach szkodliwych lub niewłaściwy sposób wykonywania pracy mogą być przyczyną chorób zawodowych. W porównaniu do roku 2011 zwiększyła się liczba stwierdzonych chorób zawodowych z 75 przypadków do 98 w roku 2012. Wśród stwierdzonych chorób, podobnie jak w latach ubiegłych, dominują choroby zakaźne i pasożytnicze albo ich następstwa – 73 przypadki (74,5 %), w tym odnotowano 65 przypadków zawodowych zachorowań na boreliozę, trzy zachorowania na WZW typu C, trzy na kleszczowe zapalenie mózgu oraz po jednym zachorowaniu po przebytym zakażeniu gronkowcem złocistym i wąglikiem. Zachorowania na boreliozę stwierdzono u 24 pracowników leśnych, u 38 rolników indywidualnych, a pozostałe trzy dotyczą innych grup zawodowych. Ponadto w 2012 r. stwierdzono trzy przypadki zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu (wszystkie dotyczą rolników indywidualnych). Środki zastępcze, czyli „dopalacze” Na mocy ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa warmińsko-mazurskiego od 2 października 2012 r. podejmowała działania kontrolne w związku z podejrzeniem wprowadzania do obrotu środków zastępczych, tzw. dopalaczy w sklepach „Pachnący Dom” funkcjonujących na terenie powiatu ostródzkiego, olsztyńskiego i elbląskiego. W 2012 r. stwierdzono 33 przypadki zatruć wśród młodych ludzi substancjami niewiadomego pochodzenia i tzw. dopalaczami. Ogółem w 2012 r. przeprowadzono 10 kontroli w zakresie przestrzegania zakazu wprowadzania do obrotu środków zastępczych. PPIS w Ostródzie, Elblągu i Olsztynie w drodze w decyzji wycofali z obrotu 1359 opakowań produktów, co do których istniało uzasadnione podejrzenie, że mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Jednocześnie pobrano 40 prób tych produktów w celu przeprowadzenia badań i oceny ich bezpieczeństwa. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w większości przypadków produkty wprowadzane do obrotu w sklepach „Pachnący Dom” jako saszetki zapachowe są środkami zastępczymi, tzw. dopalaczami i stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. W przebadanych produktach wykryto m.in.: syntetyczny kannabinoid UR-144, który wykazuje działanie psychotropowe, prowadzące do wywołania tzw. euforycznego samopoczucia; w przypadku stosowania dużych dawek może wywołać objawy zbliżone do objawów obserwowanych przy klasycznych halucynogenach typu LSD, brefedron – obecnie jest to najbardziej euforyczny beta-keton pozostający w legalnej sprzedaży, pentedron – o potencjalnym działaniu stymulującym ośrodkowy układ nerwowy. W zaistniałej sytuacji istnieje konieczność wspólnych działań PIS i terytorialnych przedstawicieli Służby Celnej, Urzędu Kontroli Skarbowej, Policji, Inspekcji Handlowej, Wydziału Zdrowia WMUW, Straży Miejskiej oraz Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych. Współpraca poszczególnych służb w zakresie wymiany informacji oraz wspólnych kontroli może pomóc w walce z nielegalną dystrybucją i wytwarzaniem ,,dopalaczy’’. Środowisko pracy Higiena dzieci i młodzieży ion higieny dzieci i młodzieży Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 kontynuował zadania związane ze sprawowaniem nadzoru nad 1423 stałymi zakładami nauczania i wychowania oraz zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków wypoczynku zimowego i letniego. P Kontrolowano w nich przestrzeganie przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny procesu nauczania oraz higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowowychowawczych, szkołach wyższych i ośrodkach wypoczynku. Stan placówek oświatowo-wychowawczych w naszym województwie z roku na rok jest lepszy. Wszystkie skontrolowane podmioty w roku 2012 posiadały podłączenia do wodociągów i dysponowały kanalizacją miejscową bądź sieciową. Systematycznie poprawia się stan techniczny obiektów, w których funkcjonują placówki oświatowo-wychowawcze. W porównaniu do Obiekty znajdujące się pod nadzorem pionu higieny dzieci i młodzieży woj. warmińsko-mazurskiego w roku 2012 roku 2011 o 11 zmniejszyła się liczba zakładów posiadających budynki znajdujące się w niedostatecznym stanie technicznym. Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa warmińsko-mazurskiego oceniała również warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w szkołach. Spośród skontrolowanych 636 szkół wszystkich typów, w 401 zapewniono wystarczające warunki do prowadzenia tych zajęć. Niewystarczające warunki stwierdzono w 194 szkołach, zaś ich brak – w 30. Problem ten próbuje się rozwiązać poprzez organizację zajęć wychowania fizycznego poza placówkami macierzystymi. I tak: 112 szkół zapewnia zajęcia pływackie na basenach, 78 szkół korzysta z sal gimnastycznych innych placówek lub miejskich kompleksów sportowych, 24 szkoły zapewniają zajęcia ruchowe na siłowniach oraz w klubach fitness, 59 szkół prowadzi zajęcia wychowania fizycznego na boiskach zewnętrznych bądź stadionach sportowych. Priorytetowym zagadnieniem dla organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2012 było egzekwowanie zapisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 18 października 2010 r. (Dz. U. 2010 nr 215, poz. 1408) zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. Przepis ten od 1 września 2011 r. wprowadził obowiązek zapewnienia w pomieszczeniach sanitarno-higienicznych ciepłej i zimnej bieżącej wody przy wszystkich umywalkach oraz środków higieny osobistej. Należy podkreślić, że w minionym roku 32 placówki zapewniły stały dostęp do ciepłej bieżącej wody przy wszystkich umywalkach w pomieszczeniach sanitarno-higienicznych. Na koniec roku sprawozdawczego jedynie w 17 skontrolowanych stałych zakładach nauczania i wychowania stwierdzono ograniczony dostęp do ciepłej bieżącej wody bądź jej brak. Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 19 Państwowa Inspekcja Sanitarna w roku 2012 kontynuowała także działania mające na celu zapewnienie uczniom i przedszkolakom stanowisk pracy dostosowanych do wymagań ergonomii. Właściwie zaprojektowane i zestawione stanowisko pracy ucznia (ławka i krzesło) pozwala zapewnić młodemu organizmowi maksymalny komfort w procesie uczenia się i zapobiega powstawaniu bądź pogłębianiu się wad postawy. W tym celu w 119 szkołach i 65 przedszkolach oceniono zestawienie mebli i ich dostosowanie do wzrostu użytkowników. Badaniami objęto 4307 miejsc pracy przedszkolaków oraz 17 443 stanowiska nauki uczniów. Nieprawidłowości stwierdzono w 51 placówkach, gdzie ze stanowisk niedostosowanych do wzrostu korzystały 824 osoby. Stanowi to zaledwie 3,79 % wszystkich sprawdzonych miejsc pracy i nauki. Poza dostosowaniem umeblowania do wymagań ergonomii oceniano także tygodniowe rozkłady zajęć lekcyjnych. Ogółem przeanalizowano 4694 tygodniowe plany lekcji w 476 szkołach. W 2012 roku oceniono stan techniczny gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkołach naszego województwa. W 625 skontrolowanych szkołach wszystkich typów (bez szkół wyższych) działa 288 takich gabinetów. Wszystkie skontrolowane pomieszczenia mają dostęp do ciepłej bieżącej wody. Trzy z nich nie odpowiadały wymogom technicznym określonym w przepisach prawa, a jeden znajdował się w niewłaściwym stanie sanitarnym. W 270 szkołach, które nie dysponowały gabinetami, profilaktyczną opiekę zdrowotną sprawowano w pomieszczeniach zastępczych. Natomiast w 67 przypadkach opiekę świadczono poza terenem placówki. Państwowa Inspekcja Sanitarna dbała także o stan bezpieczeństwa i higieny na turnusach wypoczynkowych organizowanych na te- 20 Opieka medyczna w szkołach woj. warmińsko-mazurskiego w roku 2012 renie województwa warmińsko-mazurskiego w trakcie ferii zimowych i letnich wakacji. W tym celu jej pracownicy przeprowadzili 103 kontrole turnusów zorganizowanych w trakcie ferii zimowych oraz 666 kontroli letnich turnusów wypoczynkowych. W wyniku prowadzonego nadzoru stwierdzono, że na 16 turnusach nie zapewniono właściwych warunków. Osoby odpowiedzialne za ten stan zostały ukarane grzywnami w drodze mandatu karnego (5 mandatów na kwotę 1800 zł). Na poprawę stanu obiektów, w których organizowany był wypoczynek, wydano również 15 decyzji administracyjnych. W 2012 roku w elektronicznej bazie danych Ministerstwa Edukacji Narodowej na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zarejestrowano 1086 turnusów wypoczynkowych. Większość z nich (tj. 965) zorganizowano w trakcie letnich wakacji. Pozostałe (121) odbyły się w trakcie ferii zimowych. Ze zorganizowanego sezonowego wypoczynku skorzystało 44 446 uczestników. Ogółem w trakcie całego roku 2012 pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili 2863 kontrole. W tym okresie wydano 536 decyzji administracyjnych i 343 decyzje płatnicze oraz nałożono 7 grzywien w drodze mandatu karnego na sumę 2100 zł. Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. warmińsko-mazurskiego w 2013 r. będą zmierzały do: dalszej poprawy stanu sanitarno-technicznego obiektów, w których funkcjonują zakłady nauczania i wychowania; całkowitego wyegzekwowania zapisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 18 października 2010 r. (Dz. U. 2010 nr 215, poz. 1408) dotyczących zapewnienia ciepłej bieżącej wody przy wszystkich umywalkach w pomieszczeniach higienicznosanitarnych; poprawy warunków do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w szkołach; uzyskania optymalnych warunków funkcjonowania ucznia w szkołach; zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu na turnusach wypoczynkowych organizowanych w trakcie ferii zimowych i letnich wakacji. Higiena dzieci i młodzieży romieniowaniem nazywamy każdą formę energii wysyłaną w postaci fal (np. promieniowanie rentgenowskie, świetlne) lub strumienia cząstek (np. promieniowanie alfa). Sposoby jego oddziaływania z materią są różne. Promieniowanie elektromagnetyczne wysokoenergetyczne (np. promieniowanie rentgenowskie, gamma) oraz promieniowanie w postaci strumienia cząstek (np. alfa, beta, neutronowe, ciężkie jony) może powodować jonizację ośrodka, przez który przechodzi, stąd nazwa „promieniowanie jonizujące”. Promieniowanie elektromagnetyczne niskoenergetyczne nie wywołuje jonizacji materii (np. promieniowanie świetlne, mikrofalowe, radiowe, ultrafioletowe, podczerwone), stąd nazwa „promieniowanie niejonizujące”. P Zarówno promieniowanie niejonizujące, jak i jonizujące występuje powszechnie w przyrodzie jako promieniowanie naturalne (np. świetlne, ultrafioletowe, podczerwone, pole magnetyczne i elektryczne ziemi, kosmiczne, pochodzące z pierwiastków znajdujących się w skorupie ziemskiej, atmosferze, materiałach budowlanych, wodzie) oraz jako promieniowanie sztucznie wytwarzane przez człowieka (np. zgrzewarki, spawarki, diatermie, lancetrony, magnetroniki, przekaźniki radiowo-telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej, linie energetyczne wysokiego napięcia, elektrownie wiatrowe, aparaty rentgenowskie, akceleratory, reaktory jądrowe). Nadzór nad źródłami promieniowania Oddział Higieny Radiacyjnej, jako organ pierwszej instancji, obejmuje swoim nadzorem 365 zakładów stosujących urządzenia wytwarzające promieniowanie, w tym 304 zakłady wykorzystujące promieniowanie jonizujące (470 aparatów rtg) oraz 61 zakładów stosujących urządzenia wytwarzające promieniowanie elektromagnetyczne (331 urządzeń). Do podstawowych zadań pionu Higieny Radiacyjnej należy: zapobiegawcza i bieżąca działalność kontrolna nadzorowanych Higiena radiacyjna urządzeń wytwarzających promieniowanie jonizujące i niejonizujące, wydawanie decyzji na uruchamianie i stosowanie aparatów rtg oraz pracowni w zakresie diagnostyki medycznej i radiologii zabiegowej, wydawanie zgód na prowadzenie działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące w celach medycznych polegającej na udzielaniu świadczeń medycznych z zakresu rentgenodiagnostyki, diagnostyki i leczenia chorób nienowotworowych oraz paliatywnego leczenia chorób nowotworowych z wykorzystaniem produktów farmaceutycznych i zabiegów z zakresu radiologii zabiegowej, prowadzenie baz danych dotyczących źródeł promieniowania jonizującego i źródeł pól elektromagnetycznych, opiniowanie projektów gabinetów rentgenowskich wraz z obliczeniem osłon stałych przed promieniowaniem X, opiniowanie raportów oddziaływania na środowisko źródeł pól elektromagnetycznych, Wykaz aparatury rentgenowskiej funkcjonującej w województwie warmińsko-mazurskim w latach 2006 – 2012 (z wykluczeniem aparatów stomatologicznych) Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 21 prowadzenie dwóch podstawowych placówek pomiarów skażeń promieniotwórczych, poświadczanie poziomu skażeń promieniotwórczych wybranych produktów rolno-spożywczych eksportowanych do krajów poza UE, współpraca z Państwową Agencją Atomistyki oraz wojewódzkim konsultantem ds. radiologii, współpraca z Wydziałem Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Wojewódzkiego w przypadku wystąpienia zdarzeń radiacyjnych o zasięgu wojewódzkim, współpraca z Krajowym Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia w Łodzi. Promieniowanie jonizujące Głównym kierunkiem działania Oddziału w roku 2012 była ochrona radiologiczna ludzi dokonywana poprzez ocenę stanu technicznego aparatów rentgenowskich oraz ocena stopnia narażenia na stanowiskach pracy. Na podstawie przeprowadzonych 163 kontroli oceniających stan aparatury rentgenowskiej można stwierdzić, że stan ochrony radiologicznej systematycznie się poprawia. Następuje ciągła wymiana przestarzałego sprzętu na aparaty nowej generacji (wymieniono m.in. aparaty rentgenowskie do badań kostnych i płucnych w Olecku, Dobrym Mieście oraz Iławie). W roku 2012 diagnostyka i terapia radiologiczna wzbogaciła się o: trzy tomografy komputerowe w Ełku, Nowym Mieście Lubawskim i w Elblągu (obecnie funkcjonują 22 tomografy), przez co zwiększyła się dostępność społeczeństwa do tego rodzaju badań, trzy aparaty rentgenowskie stosowane w radiologii zabiegowej: w Ełku, Mrągowie oraz w Olsztynie (obecnie pracuje dziewięć aparatów w radiologii zabiegowej naczyniowej i 22 aparaty w radiologii zabiegowej pozostałej), trzy densytometry rentgenowskie do oceny osteoporozy: w Kętrzynie, Ostródzie oraz w Ełku, dwa aparaty jezdne do zdjęć przyłóżkowych, 39 aparatów rentgenowskich stomatologicznych, jeden aparat rentgenowski do zdjęć kostnych i płucnych w Lidzbarku Welskim, dwa akceleratory do leczenia nowotworów oraz tomograf/symulator w Elblągu (jest to drugi ośrodek w naszym województwie, który znacznie ułatwi pacjentom dostęp do leczenia oraz skróci czas oczekiwania na leczenie, co w przypadku chorób nowotworowych ma duży wpływ na skuteczność walki z chorobą). W 2012 roku Oddział Higieny Radiacyjnej dużą uwagę zwracał na właściwą pracę mammografów. W województwie warmińskomazurskim zainstalowanych jest siedem takich urządzeń, w tym jeden pracuje w nadzorze inspekcji sanitarnej MSW. Wszystkie mammografy uzyskały pozytywną ocenę pod względem audytów technicznych, jak i klinicznych. Świadczy to o dobrej jakości sprzętu stosowanego na terenie naszego województwa oraz dobrze wyszkolonej kadrze w zakresie rentgenodiagnostyki. Na terenie naszego województwa narażonych na promieniowanie i objętych pomiarami dawek indywidualnych było 885 osób, w tym 13 należących do kategorii narażenia typu A (radiologia zabiegowa, medycyna nuklearna). 22 Na podstawie oceny dawek indywidualnych oraz pomiarów dozymetrycznych przeprowadzanych podczas kontroli aparatów rtg nie stwierdzono nadmiernego narażenia na promieniowanie, ani też przekroczenia dawek granicznych. Świadczy to o właściwym zabezpieczeniu miejsc pracy oraz przestrzeganiu zasad ochrony radiologicznej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami Oddział kontynuował rozpoczęte w końcu 2011 roku wydawanie zgód na udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii zabiegowej oraz diagnostyki i terapii radioizotopowej chorób nienowotworowych. Obowiązek uzyskania wyżej wymienionej zgody ciąży na 75 podmiotach leczniczych. Dotychczas rozpatrzono 54 wnioski i wydano pozytywne decyzje. W listopadzie 2012 r. pracownicy Oddziału Higieny Radiacyjnej uczestniczyli w zorganizowanych przez Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Wojewódzkiego ćwiczeniach „MAZURY 2012”, w trakcie których dokonywali pomiarów i wstępnej oceny aktywności substancji promieniotwórczych, które przedostały się do środowiska. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 18 stycznia 2005 roku w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz. U. Nr 20 poz. 169 z późn. zm.) oraz obowiązującym w województwie Planem działania na wypadek zdarzeń radiacyjnych, pracownicy oddziału tworzący drużynę dozymetryczną odgrywają wiodącą rolę w reagowaniu na zdarzenia radiacyjne, w tym o charakterze terrorystycznym z wykorzystaniem materiałów radioaktywnych. Organizatorzy tych ćwiczeń docenili wiedzę i zaangażowanie zespołu. W ramach Oddziału na terenie województwa pracują dwie placówki pomiaru skażeń promieniotwórczych: z siedzibą w Olsztynie i w Elblągu. Placówki te włączone są do krajowego monitoringu radiacyjnego kraju. Dokonywana jest w nich ocena stopnia skażenia promieniotwórczego żywności, zboża i pasz surowych zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki. Na podstawie analizy 44 prób stwierdzono, że aktywność cezu 137 jest na granicy wartości stwierdzanych przed awarią elektrowni w Czarnobylu. Promieniowanie niejonizujące Wokół niektórych urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne stosowanych w medycynie i przemyśle wyznaczane są strefy ochronne, w których czas przebywania pracowników uzależniony jest od wielkości pola elektrycznego lub magnetycznego. Wśród wielu nadzorowanych urządzeń największe zagrożenie dla pracowników stanowią rezonanse magnetyczne, gdzie stwierdza się występowanie strefy niebezpiecznej. Na terenie naszego województwa zainstalowanych jest pięć takich urządzeń, w tym dwa z 2012 roku. Rezonanse zainstalowane są w największych miastach naszego województwa, tj. trzy urządzenia w Olsztynie i dwa w Elblągu. Urządzenia te charakteryzują się stosunkowo dużą indukcją magnetyczną (1,5T do 3T), co ma przełożenie na większe możliwości diagnozowania. W 2012 roku skontrolowano 120 urządzeń w 23 nadzorowanych zakładach. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów pól stwierdza się, że w większości pracownicy pracują w warunkach naraHigiena radziacyjna żenia na ekspozycje dopuszczalną i pomijalną. Spośród całkowitej liczby osób pracujących w narażeniu na pola elektromagnetyczne (706 osób) tylko 17 osób miało limitowany czas pracy celem uniknięcia ekspozycji nadmiernej. Działalność edukacyjna Oddziału W 2012 roku został nagrany film informujący społeczeństwo o zagrożeniach związanych z promieniowaniem jonizującym i niejonizujacym. Film ten emitowany był w telewizji lokalnej. Pracownicy Oddziału Higieny Radiacyjnej, we współpracy z Oddziałem Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia oraz z Oddziałem Higieny Pracy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, brali udział w takich akcjach, jak: „Reggae 2012” w Ostródzie, Piknik BHP w Olsztynie oraz koncert charytatywny na rzecz ratownictwa medycznego i transplantologii w Lidzbarku Warmińskim. Celem uczestnictwa było szerzenie wiedzy na temat promieniowania niejonizującego pochodzącego od źródeł sztucznych występujących w środowisku. Zwalczanie chorób zakaźnych przypadku większości chorób zakaźnych sytuacja epidemiologiczna w województwie warmińskomazurskim systematycznie się poprawia. Podobnie jak w latach ubiegłych, nie zarejestrowano zachorowań na dur brzuszny, błonicę, wściekliznę u ludzi, poliomyelitis oraz na odrę. W Inwazyjna Choroba Meningokokowa Zakażenia meningokokowe, ze względu na ciężki przebieg i dużą śmiertelność, postrzegane są jako jedne z najbardziej niebezpiecznych zakażeń bakteryjnych u człowieka. W 2012 r. po raz pierwszy od wielu lat wojewódzki wskaźnik zapadalności na Inwazyjną Chorobę Meningokokową był niższy niż krajowy. Zarejestrowano siedem przypadków: zachorowało troje dzieci w wieku 1-4 lata i dwoje w wieku 1-14 lat, co stanowiło 71,4 % wszystkich zachorowań. Dwa pozostałe przypadki zarejestrowano u osób w wieku 25-64 lat, co stanowiło 28,6 %. Zachorowania wystąpiły w powiecie olsztyńskim – dwa (wsk. zap. 0,7), bartoszyckim – dwa (wsk. zap. 3,3) oraz po jednym zachorowaniu w powiecie piskim, elbląskim i ełckim. Neisseria meningitidis typu B spowodowała pięć zachorowań Współczynniki zapadalności na Inwazyjną Chorobę Meningokokową w woj. warmińsko-mazurskim i Polsce w latach 2004-2012 (71,5 %), a typu C – dwa zachorowania (28,5 %). Wszystkie przypadki zostały potwierdzone przez Krajowy Ośrodek Referencyjny Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN). Gruźlica W 2012 r., podobnie jak w poprzednich latach, rejestracją zachorowań na gruźlicę oraz sprawozdawczością zajmował się SP Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Olsztynie. Z otrzymywanych sprawozdań wynika, że podobnie jak w roku 2011 r., w województwie zanotowano spadek zachorowań na gruźlicę. W 2012 r. zachorowało 197 osób (wsk. zap. 13,6). Krztusiec W 2012 r. znacznie wzrosła liczba zachorowań na krztusiec. Zarejestrowano 81 przypadków (wsk. zap. 5,6), w 2011 r. zgłoszono 10 zachorowań (wsk. zap. 0,7). Wszystkie przypadki były potwierdzone serologicznie. Najwięcej zachorowań zanotowano w przedziale wiekowym: 15-19 lat (23 zach.); 10-14 lat (13 zach.) 1-4 lat (8 zach.); 5-9 lat (9 zach.). Chorowały m.in. dzieci, które: nie zostały zaszczepione przeciwko krztuścowi (dwoje z powodu przeciwwskazań do szczepień, jedno nie kwalifikowało się do szczepień ze względu na wiek – 4 tyg.) oraz dzieci które były w trakcie kontynuacji szczepień. Osoby z grupy wiekowej 15-19 lat nie były zaszczepione przeciwko krztuścowi piątą przypominającą dawką w wieku 6 lat, ponieważ szczepienia w szóstym roku życia zostały wprowadzone zgodnie z kalendarzem szczepień dopiero w 2004 r. Zarejestrowano 16 zachorowań u osób dorosłych powyżej dwudziestego roku życia. Grypa W 2012 r. z powodu wirusa grypy zarejestrowano 20 018 przypadków podejrzeń i zachorowań na grypę. W porównaniu Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 23 do roku 2011 zachorowało o 12 875 osób mniej. Nie zarejestrowano zgonów z powodu grypy. Grypę potwierdzono laboratoryjnie u zdwóch osób dorosłych, w 2011 r. u 109. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna brała aktywny udział w nadzorze nad grypą w systemie zintegrowanego nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego –SENTINEL. Współpracowała z sześcioma poradniami rodzinnymi na terenie województwa. W ramach systemu SENTINEL Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych WSSE w Olsztynie przebadało pięć prób, wirus A/H1N1 potwierdziło u dwóch chorych. Choroby przenoszone przez kleszcze Problemem województwa warmińsko-mazurskiego, z uwagi na endemiczne występowanie zakażonych kleszczy, jest wysoki współczynnik zapadalności na boreliozę (dwukrotnie wyższy niż Wskaźniki zapadalności na boreliozę w woj. warmińsko-mazurskim i w latach 2004-2012 w kraju) i kleszczowe zapalenie mózgu (prawie pięciokrotnie wyższy niż w kraju). Najwięcej zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu rejestruje się we wschodnich powiatach województwa. Zachorowania na boreliozę rejestrowane są na terenie wszystkich powiatów. Zachorowania na WZW A, B i C Systematycznie poprawiający się stan sanitarno-higieniczny placówek służby zdrowia, skuteczniejszy nadzór nad procedurami zapobiegania zakażeniom związanym z naruszeniem ciągłości tkanek oraz przestrzeganie tych procedur wpływa na ograniczenie rozprzestrzeniania się zakażeń wirusem HBV i HCV. Zachorowania na WZW B w ciągu ostatnich czterech lat utrzymują się na zbliżonym poziomie. W 2012 r. zarejestrowano osiem zachorowań na WZW B (wsk. zap. 0,6), pięć zachorowań przewlekłych i trzy zachorowania ostre. Polsce W porównaniu do roku 2011 zanotowano spadek zachorowań na WZW C z 52 (wsk. zap. 3,6) do 43 przypadków (wsk. zap. 3,0). Od wielu lat wskaźniki zapadalności na WZW B i C w naszym województwie są o 2-3 pkt. niższe od wskaźników krajowych. W 2012 r. w województwie warmińskomazurskim zarejestrowano trzy zachorowania na WZW A. Zatrucia pokarmowe Wskaźniki zapadalności na kleszczowe zapalenie mózgu w woj. warmińsko-mazurskim i Polsce w latach 2004-2012 24 W województwie warmińsko-mazurskim od wielu lat dominującym czynnikiem etiologicznym bakteryjnych zatruć pokarmowych są odzwierzęce typy pałeczek Salmonella, a w szczególności Salmonella Enteritidis. W 2012 r. zanotowano spadek zachorowań wywołanych tymi drobnoustrojami – 355 w stosunku do 575 w 2011 r. Wśród innych czynników etiologicznych bakteryjnych zakażeń/zatruć pokarmowych dominowały bakterie z rodzaju: Campylobacter (94 zach.), E.coli biegunkotwórcze (8 zach.), Yersinia (7 zach.). W 2012 roku w województwie zarejestrowano i opracowano 10 ognisk/zakażeń pokarmowych (o 10 ognisk mniej niż w roku 2011); zachorowało 237 osób, w tym 131 dzieci do lat 14. Hospitalizowano 14 osób. Czynnikami etiologicznymi ognisk/zatruć pokarmowych były: Salmonella Enteritidis, Salmonella Typhimurium, norowirusy i Campylobacter jejuni. W trzech ogniskach czynnikiem etiologicznym była Salmonella Enteritidis (zachorowało 16 osób, w tym Zwalczanie chorób zakaźnych pięcioro dzieci do lat 14). W jednym ognisku czynnikiem etiologicznym była Salmonella Typhimurium (zachorowało 5 osób, w tym czworo dzieci do lat 14). Campylobacter jejuni był przyczyną wystąpienia ogniska w mieszkaniu prywatnym (zachorowało dwoje dzieci w wieku do lat 14). Zarejestrowano dwa ogniska wywołane przez norowirusy: jedno na obozie harcerskim (zachorowało 49 osób, w tym 34 dzieci do lat 14), drugie w ośrodku wypoczynkowym (zachorowało 86 osób, w tym 37 dzieci do lat 14). W trzech ogniskach nie udało się ustalić czynnika etiologicznego wywołującego zachorowania. Dwa ogniska na podstawie objawów klinicznych zostały zgłoszone jako bakteryjne nieokreślone zatrucia pokarmowe (zachorowało 27 osób, w tym sześcioro dzieci do lat 14). Jedno ognisko w szkole zarejestrowano jako wirusowe nieokreślone (zachorowały 52 osoby, w tym 43 dzieci). Biegunki u dzieci do lat 2 Liczba biegunek u dzieci do lat 2 wywołana przez biologiczne czynniki chorobotwórcze zmniejszyła się z 1826 (wsk. zap. 564,9/10 tys.) w 2011 r. do 1546 (wsk. zap. 516,3) w 2012 r. Na przestrzeni ostatnich lat notuje się wysoką liczbę zgłaszanych biegunek u dzieci do lat 2 wywołanych przez wirusy (głównie zakażenia rotawirusowe). W 2012 r. stanowiły one 52 % wszystkich zgłaszanych biegunek u dzieci do lat 2. Wzrost wskaźników zapadalności na nieżyty żołądkowo-jelitowe u dzieci do lat 2 wywołane przez wirusy spowodowany jest lepszą diagnostyką i poprawą zgłaszalności zachorowań przez lekarzy. Podobnie jak w latach ubiegłych, badania diagnostyczne wykonano w zdecydowanej większości u dzieci hospitalizowanych (99,0 %). Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2 w latach 2009-2012 Lata Liczba zachorowańw woj. warmińsko-mazurskim Liczba zachorowańw Polsce ogółem w tym hosp. wsk. zapad. ogółem wsk. zapad. 2009 668 626 205,5 16 476 199,7 2010 691 684 211,0 15 839 192,0 2011 833 825 257,7 21 205 255,1 2012 672 671 224,4 18 039 219,7 Inne działania Pracownicy sekcji epidemiologii PSSE w 2012 r. przeprowadzili 5039 dochodzeń epidemiologicznych dotyczących chorób zakaźnych. W związku zorganizowanym w Polsce EURO 2012 oraz potencjalnym zagrożeniem bioterroryzmem i zawleczonymi szczególnie niebezpiecznymi chorobami zakaźnymi podjęto szereg działań mających na celu zabezpieczenie ludności województwa warmińsko-mazurskiego. Uaktualniono plan wojewódzki i powiatowe plany reagowania kryzysowego, opracowano system zaopatrzenia w środki dezynfekcyjne na wypadek zagrożenia epidemicznego. STAN SANITARNO TECHNICZNY PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZĄ W roku 2012 w województwie warmińsko-mazurskim inspekcja sanitarna objęła nadzorem 2658 podmiotów wykonujących działalność leczniczą, w tym 52 szpitale. Przeprowadzono 2208 kontroli. Skontrolowano wszystkie szpitale objęte nadzorem. Pracownicy PIS wydali w 2012 r. 768 decyzji administracyjnych i 99 decyzji płatniczych. Mandatem karnym ukarano trzy osoby na kwotę 600 zł. Większość szpitali nie spełnia w całości wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Szpitale niespełniające wymogów mają opracowane i pozytywnie zaopiniowane przez Warmińsko-Mazurskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego programy dostosowania do obowiązujących przepisów. Wszystkie szpitale muszą spełnić wymogi określone przepisami do 31 grudnia 2016 r. Wymogi rozporządzeń spełniają m.in. NZOZ Malarkiewicz i Spółka s.c. w Olsztynie oraz Szpital Powiatowy Pomocy Maltańskiej w Barczewie. W roku 2012 w szpitalach dokonano wielu istotnych modernizacji oraz doposażono je w sprzęt, aparaturę medyczną i meble. Remontowi poddano większość oddziałów szpitalnych, kontynuowano rozpoczęte inwestycje, dostosowując je do wymogów rozporządzeń Ministra Zdrowia. Zakończono prace remontowe w Miejskim Szpitalu Zespolonym w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego 30, w którym znalazły lokalizację: oddział okulistyczny z blokiem operacyjnym, oddział dermatologii, reumatologii, centralna sterylizatornia i poradnie specjalistyczne. Zakończono rozbudowę Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie. W nowym budynku zlokalizowano m.in. blok operacyjny, centralną sterylizatornię, część oddziałów szpitalnych, zakład patomorfologii i aptekę. W Szpitalu Powiatowym im. J. Mikulicza w Biskupcu oddano do użytku nowy oddział ginekologiczno-położniczy z traktem porodowym. W Szpitalu Powiatowym im. M. Kajki w Mrągowie zakończono modernizację bloku operacyjnego. W Szpitalu Powiatowym im. Jana Pawła II w Bartoszycach oddano po rozbudowie i remoncie szpitalny oddział ratunkowy. Przeprowadzono prace remontowe oraz dostosowano do wymogów szpitalny oddział ratunkowy w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Działdowie. W Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie przebudowano szpitalny oddział ratunkowy i utworzono pododdział intensywnej terapii (sześć stanowisk). Wszystkie funkcjonujące w województwie szpitalne oddziały ratunkowe spełniają wymagania Ministra Zdrowia w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego. Istotnych zmian dokonano również w podmiotach udzielających ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych. W wielu przeprowadzono remonty, doposażono je w niezbędny sprzęt, aparaturę medyczną oraz meble. Niektóre podmioty zmieniły swoją lokalizację. Większość spełnia wymagania obowiązujących rozporządzeń. W Szpitalu Powiatowym w Nowym Mieście Lubawskim zmienio- Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 25 Szpital Powiatowy Pomocy Maltańskiej w Barczewie no lokalizację pracowni endoskopowej, przeniesiono ją do nowych wyremontowanych pomieszczeń, wyposażono w nowe meble, sprzęt i aparaturę medyczną. Szpital oddał do użytku nową przychodnię specjalistyczną w Lubawie, w której funkcjonuje m.in. poradnia chirurgiczna, urazowo-ortopedyczna i ginekologiczno- położnicza. W Szpitalu Powiatowym sp. z o.o. w Pasłęku wyremontowano poradnię ginekologiczno-położniczą. Szpital Powiatowy im. M. Kajki w Mrągowie przeniósł do nowo wyremontowanych pomieszczeń poradnię chirurgiczną i poradnię urazowo-ortopedyczną oraz dział rehabilitacji. Sekcja szczepień ochronnych ekcja Szczepień, będąc instancją kontrolną I i II°, nadzoruje oraz koordynuje wykonywanie rządowego programu uodporniania wrażliwych populacji (zgodnie z rozp. MZ dot. Programu Szczepień Ochronnych) w 416 placówkach służby zdrowia w województwie. S Wymagający nadzór, w tym wysokie wymagania stawiane przez Sekcję Szczepień WSSE personelowi szczepiącemu w zakresie przestrzegania zasad i warunków służących bezpiecznemu oraz zgodnemu z aktualnym stanem wiedzy procesowi uodporniania, są podstawą najlepszego od lat poziomu realizacji czynnej profilaktyki chorób zakaźnych w kraju. Wysoki odsetek wykonania szczepień obowiązkowych oraz dobry szczepień zalecanych stwarzają warunki do uzyskania odporności zbiorowiskowej, chroniącej wrażliwe populacje województwa przed masowymi zachorowaniami epidemicznymi. Skutkiem tego jest rosnący odsetek mieszkańców województwa niewrażliwych na określone choroby zakaźne oraz – w odniesieniu do kraju – stosunkowo niska zapadalność na nie. W 2012 r. w województwie: szczepienia pierwotne przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w pierwszym roku życia wykonano w 65,6 % (wymagane > 55 %); 26 Zwalczanie chorób zakaźnych przeciwko odrze, śwince i różyczce w drugim roku życia – w 97,3 % (wymagane > 95 %); przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz polio w szóstym roku życia wykonano w 98,0 %; przeciwko odrze, śwince i różyczce w dziesiątym roku życia – w 99,9 %; przeciwko błonicy, tężcowi w 19 roku życia – w 98,9 %. Wykonawstwo pozostałych szczepień obowiązkowych odpowiadało wymaganym standardom lub znacząco je przekraczało. Powyżej średniej krajowej wykonana została również realizacja szczepień zalecanych. Kontynuowano system obligatoryjnych szkoleń indywidualnych oraz grupowych dla pracowników WSSE i PSSE dotyczących ustawowych zadań Inspekcji, w tym czynnej profilaktyki i nadzoru państwa nad zwalczaniem chorób zakaźnych (konferencje: wojewódzka oraz międzywojewódzka dla pracowników PIS i służby zdrowia). W 2012 r. pracownicy Sekcji Szczepień przeprowadzili 36 kontroli, w tym pięć kompleksowych w: Działdowie, Piszu, Olecku, Ostródzie i Nidzicy. 18 kontroli dotyczyło placówek (oddziały noworodkowe szpitali, przychodnie POZ), dla których WSSE jest instancją kontrolną I°. Sekcja szczepień ochronnych Fachowy personel Sekcji Szczepień, determinacja w wykonywaniu swoich obowiązków oraz wymagania stawiane pracownikom epidemiologii ds. szczepień z PSSE, corocznie opracowywany przez Sekcję szczegółowy harmonogram szczepień dla całego regionu (Wojewódzki Terminarz Szczepień – jako suplement do Obowiązkowego Programu Szczepień), ścisła współpraca z PZOZ, NZOZ, Państwowym Zakładem Higieny w Warszawie, NFZ, Polskim Towarzystwem Pediatrycznym i Polskim Towarzystwem Wakcynologii sprzyjają osiąganiu wymaganych efektów w realizacji czynnej profilaktyki chorób zakaźnych w województwie. Konsekwentne wymaganie od PSSE oraz szczepiącego personelu Podstawowej Opieki Zdrowotnej stałego podnoszenia społecznej świadomości prozdrowotnej mieszkańców w zakresie czynnej profilaktyki chorób zakaźnych w wymierny sposób ogranicza rozprzestrzeniające się w kraju zjawisko ruchów i zachowań antyszczepionkowych. Ma to istotny wpływ na występowanie w regionie ograniczonej liczby rodziców odmawiających wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych swoich dzieci. W ubiegłym roku Sekcja prowadziła dwa postępowania odwoławcze w sprawie braku lub odmowy wykonania szczepień ochronnych, wydano dwa postanowienia. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych aboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych (LBEK) to prężnie rozwijające się laboratorium Państwowej Inspekcji Sanitarnej w województwie warmińsko-mazurskim postrzegane jako jednostka odwoławcza (referencyjna). L LBEK jest laboratorium akredytowanym – od grudnia 2003 roku posiada Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji Nr AB 448 potwierdzający spełnienie wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025 ,,Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących” oraz kompetencje techniczne w zakresie akredytowanych badań mikrobiologicznych. Aktualny zakres akredytowanych metod badań dostępny jest na stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji: www.pca.gov.pl Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych: wyposażone jest w wysokospecjalistyczną nowoczesną i systematycznie modernizowaną aparaturę; zatrudnia fachowy personel (diagnostów laboratoryjnych, specjalistów w zakresie mikrobiologii) z wieloletnim doświadczeniem zawodowym, który stale podnosi swoje kwalifikacje; jedna osoba uzyskała w 2010 r. certyfikat doradcy Krajowego Centrum ds. HIV; korzysta w swojej pracy z certyfikowanych materiałów odniesienia; posiada dobrze zorganizowane zaplecze pożywkarskie z pełną kontrolą wyprodukowanych pożywek w oparciu o własny bank szczepów; współpracuje z Krajowym Centrum ds AIDS; posiada liczące się w świecie mikrobiologii osiągnięcia w dziedzinie diagnostyki wirusologicznej (izolacje wirusa grypy) i bakteriologicznej (pałeczek jelitowych); wydaje publikacje w czasopismach naukowych; od 1994 roku jest członkiem Klubu Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB; współpracuje z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego – Państwowym Zakładem Higieny, Narodowym Instytutem Leków, Centrum Transplantologii Poltransplant w Warszawie oraz Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim; jako jedyne w województwie współpracuje w zakresie wirusologicznej diagnostyki molekularnej przeszczepów z Oddziałem Transplantologii w Olsztynie; prowadzi systematyczne szkolenia studentów różnych wydziałów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, w tym studentów anglojęzycznych; w 2012 r. kontynuowało pracę dydaktyczną ze studentami III roku Wydziału Lekarskiego w zakresie mikrobiologii lekarskiej oraz ze studentami biologii i biotechnologii UWM; identyfikuje trudne diagnostycznie szczepy bakteryjne przesyłane przez laboratoria bakteriologiczne z całego województwa warmińsko-mazurskiego. Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 27 LBEK wykonuje analizy epidemiologiczne lekowrażliwości i mechanizmów oporności szczepów pochodzących ze środowiska pozaszpitalnego. Prowadzi badania czynników biologicznych, w tym grzybów pleśniowych w środowisku pracy, w archiwach, zakładach służby zdrowia, oczyszczalniach ścieków, pomieszczeniach mieszkalnych i innych pomieszczeniach użytkowych. Osoba odpowiedzialna za te badania została odznaczona srebrną odznaką „Zasłużony dla Polskiego Stowarzyszenia Mykologów Budownictwa”. Na podstawie materiałów diagnostycznych oraz w oparciu o wiedzę i doświadczenie pracowników LBEK powstała publikacja na temat boreliozy „Seroprevalence of Lyme disease and genospecies of Borrelia burgdorferi sensu lato in patients diagnosed with borreliosis in the Province of Warmia-Masuria in norteastern Poland” zamieszczona w Annals of agricultural and Environmental Medicine 2012, Vol 19, No 2, 203-207. W Przeglądzie Epidemiologicznym (2012 r., tom 66 nr 4, str. 575) ukazała się właśnie publikacja pracowników LBEK „Rozpowszechnienie przeciwciał anty-HCV wśród osób dorosłych w Polsce – wyniki badania przekrojowego w populacji ogólnej”. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych prowadzi badania: 1. materiału klinicznego: l badania bakteriologiczne – z zastosowaniem metod klasycznych, komercyjnych, serologicznych, immunoenzymatycznych, prób biologicznych, l badania parazytologiczne – z zastosowaniem metod klasycznych, l badania wirusologiczne – z zastosowaniem metod immunoenzymatycznych, hodowlanych, biologii molekularnej PCR oraz Real Time PCR; 2. materiału środowiskowego: l skuteczności sterylizacji, l skuteczności dezynfekcji powierzchni, l biologicznego zanieczyszczenia powietrza, l wody użytkowej w kierunku Legionella, l w kierunku laseczek wąglika; 3. środowiska pomieszczeń użytkowych: l badanie czynników biologicznych w środowisku pracy, l badanie czynników biologicznych w pomieszczeniach mieszkalnych, l badanie grzybów pleśniowych we wszystkich rodzajach pomieszczeń użytkowych. Laboratorium ma dwa oddziały: Oddział Bakteriologiczno-Parazytologiczny, Oddział Wirusologiczno-Serologiczny. Badania wykonywane w Oddziale Bakteriologiczno-Parazytologicznym: posiewy moczu, materiału z górnych i dolnych dróg oddechowych, wymazów z narządów moczowo-płciowych, wymazów z ran, ucha, worka spojówkowego, materiałów ropnych, krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego i innych płynów ustrojowych, plwociny; pełna diagnostyka posocznic wywołanych m.in. przez: Neisseria 28 meningitidis, Haemophillus influenzae, Streptococcus pneumoniae oraz Escherichia coli K1; badania bakteriologiczne w kierunku Bordetella pertussis i Corynebacterium diphteriae; posiewy kału i wymazów z dbytu w kierunku pałeczek Salmonella, Shigella, Yersinia enterocolitica, Campylobacter, enteropatogennych Escherichia coli, enterokrwotocznej Escherichia coli typ O157, Escherichia coli z grupy enterokrwotocznych (STEC) serotyp STEC O104; wykrywanie w kale antygenu Helicobacter pylori; oznaczanie lekowrażliwości wyhodowanych patogenów metodą dyfuzyjno-krążkową i metodą E-testów – oznaczanie najmniejszych stężeń hamujących oraz mechanizmów oporności bakterii na antybiotyki i chemioterapeutyki; wykrywanie toksyny botulinowej w zatruciach jadem kiełbasianym; wykrywanie zakażeń przewodu pokarmowego spowodowanych toksynami Clostridium perfringens, Clostridium difficile A/B oraz enterotoksyną gronkowcową; oznaczanie antygenów Legionella pneumophila w moczu; wykrywanie i identyfikacja larw, jaj, cyst oraz trofozoitów pasożytów w kale i wymazie okołoodbytowym; identyfikacja form dorosłych pasożytów jelitowych; badanie skuteczności sterylizacji; badanie skuteczności dezynfekcji powierzchni; badanie biologicznego zanieczyszczenia powietrza; wykrywanie grzybów pleśniowych i drożdżopodobnych w środowisku pracy i środowisku bytowania człowieka (Laboratorium jest jedynym wykonującym takie badania w województwie warmińsko-mazurskim i jednym z nielicznych w kraju; jako jedyne w kraju posiada na nie akredytację PCA); posiewy wody użytkowej w kierunku pałeczek Legionella; posiewy materiału środowiskowego i narkotyków w kierunku Bacillus anthracis. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych Oddział Wirusologiczno-Serologiczny wykonuje badania w kierunku: HIV testami IV generacji wykrywającymi antygen p 24 i p/ciała (metoda ta pozwala na wcześniejsze wykrycie zakażenia wirusem HIV); wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) – wykrywanie DNA wirusa metodą PCR oraz genotypowanie tego wirusa; grypy – wirusa grypy sezonowej, ptasiej grypy H5N1, świńskiej grypy A/H1N1/v – metodą PCR i Real Time PCR; boreliozy (metoda Elisa i Western blot); mononukleozy zakaźnej; wirusowego zapalenia wątroby typu A, B i C; enterowirusów; cytomegalii – wykrywanie DNA wirusa metodą Real Time PCR; różyczki, cytomegalii, toksoplazmozy, krztuśca, mykoplazmozy, świnki, odry, tularemii; kleszczowego zapalenia mózgu; wirusa Herpes simplex; zakażeń przewodu pokarmowego wywołanych przez norowirusy, rotawirusy, adenowirusy; wirusów gorączek krwotocznych (m.in. hantawirusów) oraz – w razie potrzeby – innych niebezpiecznych patogenów. W 2010 r. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych akredytowało nowe procedury badawcze dotyczące grzybów pleśniowych. Promocja zdrowia i oświata zdrowotna ziałania podejmowane w 2012 roku przez Promocję Zdrowia i Oświatę Zdrowotną Wojewódzkiej i Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych wynikały z założeń krajowych (ustawy o Inspekcji Sanitarnej, wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego, Narodowego Programu Zdrowia), wojewódzkich (Wojewódzkiego Programu Promocji i Ochrony Zdrowia, Wojewódzkiego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV, Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, Programu Przeciwdziałania Narkomanii), sytuacji epidemiologicznej, społecznej i demograficznej województwa i poszczególnych powiatów. Ich inicjacją i koordynacją zajmowali się pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej. D Działania skierowane były do: rodziców i opiekunów dzieci, dzieci w wieku przedszkolnym, uczniów szkół podstawowych, młodzieży gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, nauczycieli, wychowawców oraz pedagogów szkolnych, kobiet w wieku rozrodczym, pacjentów zakładów opieki zdrowotnej, pracowników ochrony zdrowia, przedstawicieli samorządów lokalnych, policjantów, strażników miejskich, żołnierzy i pracowników służby więziennej. Realizowaliśmy następujące programy profilaktyczne: Rządowy Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce „Czyste powietrze wokół nas” „Znajdź właściwe rozwiązanie” „Nie pal przy mnie, proszę” „Trzymaj Formę” (największy w Unii Europejskiej program na temat racjonalnego odżywiania, edukacji konsumenckiej i aktywności fizycznej) „Moje dziecko idzie do szkoły” Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnie- niu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych realizowany w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV „Kleszcz mały czy duży nic dobrego nie wróży” „Wybierz życie – pierwszy krok” Organizowaliśmy działania związane z: kampanią „Jesteś w strefie wolnej od dymu tytoniowego”, Projektem „Odświeżamy Nasze Miasta” TOB3CIT (Tobacco Free Cities), profilaktyką zażywania nowych narkotyków, tzw. dopalaczy, Światowym Dniem bez Tytoniu, Dniem Rzucania Palenia, Światowym Dniem Zdrowia, Europejskim Dniem Wiedzy o Antybiotykach, profilaktyką grypy sezonowej i grypy A/H1N1, Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 29 akcją „Zdrowe wakacje”, akcją zimową (bezpieczny i zdrowy wypoczynek podczas ferii zimowych), profilaktyką zarażeń pasożytniczych (owsica, wszawica, świerzb, bąblowica itp.), profilaktyką wścieklizny, profilaktyką zatruć grzybami, profilaktyką wirusowego zapalenia wątroby (wzw B, C), propagowaniem zasad higieny osobistej, uświadamianiem zagrożeń zdrowotnych wynikających z nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Profilaktyka uzależnień (dopalacze) W ramach działań edukacyjnych na temat „nowych narkotyków”, tzw. dopalaczy, Wojewódzka i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne prowadziły szeroko zakrojone działania skierowane do przedstawicieli samorządów, kadry pedagogicznej i uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych naszego województwa. Podczas tych działań przekazywaliśmy informacje na temat trendów i stylu życia młodego pokolenia, modelu i zasięgu używania nowych substancji psychoaktywnych, na temat nowych środków psychoaktywnych na scenie narkotykowej w Polsce (design drugs, nowe narkotyki pochodzenia naturalnego, leki używane w celu odurzania się, popersy, drinki energetyzujące i legalne produkty stymulujące). W ramach realizacji projektu pracownicy przeprowadzali badania ankietowe pt. „Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży” na 20 oddziałach ginekologiczno-położniczych naszego województwa. 114 pacjentek wyraziło zgodę na przeprowadzenie badań ankietowych. Wyniki badań zostały wprowadzone do ogólnopolskiego elektronicznego systemu, gdzie podlegają analizie. Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu Od roku 2007 Państwowa Inspekcja Sanitarna jest koordynatorem działań w ramach narodowego „Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce”. Program określa kierunki działania, priorytetowe cele i zadania w dziedzinie zwalczania zagrożeń ze strony chorób odtytoniowych na lata 20102013. Jednym z jego głównych celów jest 30 zmiana klimatu społecznego i zachowań w stosunku do palenia tytoniu poprzez wielopłaszczyznowe działania edukacyjne. Realizacja programu w 2012 roku polegała na działaniach edukacyjnych skierowanych do różnych grup docelowych. Działaniami objęto dzieci, młodzież oraz osoby dorosłe. Edukację dzieci w przedszkolach, ich rodziców i opiekunów przeprowadzono w ramach programu edukacyjnego „Czyste powietrze wokół nas”. Działania edukacyjne kierowano do dzieci w szkołach podstawowych, ich rodziców i opiekunów prowadzono w ramach programu „Nie pal przy mnie, proszę”. Wśród młodzieży gimnazjalnej prowadzono działania w ramach programu edukacyjnego „Znajdź właściwe rozwiązanie”. Społeczeństwo dorosłe edukowano w zakresie popularyzacji ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych podczas realizacji ogólnopolskiego projektu „Odświeżamy nasze miasta”. Wśród działań obchodzonych corocznie skierowanych do społeczności lokalnej zrealizowano obchody „Światowego Dnia Bez Tytoniu” oraz „Światowego Dnia Rzucania Palenia”. W ramach tych obchodów organizowano imprezy lokale, happeningi, konkursy wiedzy, plastyczne, multimedialne. Działaniami objęto ok. 5000 osób dorosłych i 12 000 młodzieży szkolnej. Państwowa Inspekcja Sanitarna zorganizowała i przeprowadziła wiele szkoleń skierowanych do różnych grup zawodowych, jak: pracownicy straży miejskiej i policji, Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Sanitarnej, Izb Celnych, MOPS i GOPS, członków klubów seniora. Efektem działań w ramach współpracy z mediami lokalnymi było między innymi nagranie programu edukacyjnego „Szkoła wolna od dymu tytoniowego”, który był emitowany w TVP Olsztyn. W 2012 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna realizowała projekt „Odświeżamy nasze miasta”, którego celem było popularyzacja i wzmocnienie zapisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W ramach tego projektu Inspekcja przekazała obiektom użyteczności publicznej ponad 600 tabliczek ze znakiem zakazu palenia i ponad 3600 naklejek w celu prawidłowego oznakowania obiektów zakazem palenia. Pracownicy Inspekcji zorganizowali i przeprowadzili wojewódzką kampanię „Jesteś w strefie wolnej od dymu tytoniowego”. Celem kampanii było podkreślenie zalet przebywania w miejscach bez dymu tytoniowego, popularyzacja zapisów ustawy poprzez oznaPromocja zdrowia i oświata zdrowotna kowanie obiektów plakatami i ulotkami edukacyjnymi. Kampanią objęto obiekty użyteczności publicznej, w których obowiązuje całkowity zakaz palenia tytoniu. Rozprowadzono 1000 plakatów i 20 000 ulotek. Aby dotrzeć do jak największej liczby osób, kampanię edukacyjną przeprowadzono dodatkowo w środkach transportu komunikacji miejskiej w Olsztynie. Materiały kampanijne były eksponowane w specjalnych ramkach w autobusach miejskich Olsztyna w październiku i listopadzie 2012 roku. Aby sprawnie koordynować realizację tak różnorodnych działań, powołano wojewódzki i powiatowe zespoły ds. profilaktyki tytoniowej, które koordynowały realizację działań z zakresu profilaktyki antytytoniowej w województwie i poszczególnych powiatach. W skład wojewódzkiego zespołu ds. profilaktyki tytoniowej weszły, oprócz przedstawicieli Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej jako koordynatora wojewódzkiego projektu, także przedstawiciele: Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, Kuratorium Oświaty w Olsztynie, Zakładu Opieki Zdrowotnej MSW z WarmińskoMazurskim Centrum Onkologii, Okręgowego Inspektoratu Pracy w Olsztynie, Państwowej Inspekcji Handlowej w Olsztynie, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie, Samodzielnego Publicznego Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc, Straży Miejskiej w Olsztynie, Narodowego Funduszu Zdrowia Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Wojewódzkiego w Olsztynie, Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Przemysłowej, Telewizyjnej Agencji Producenckiej w Olsztynie. Jak co roku, pracownicy pionu promocji zdrowia zbierali informacje na temat aktualnej sytuacji przestrzegania zakazu palenia tytoniu w obiektach kontrolowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Taką informację zbierano z palcówek nauczania i wychowania, zakładów opieki zdrowotnej, zakładów pracy, zakładów gastronomicznych. Łącznie skontrolowano 14 394 obiektów. Mandaty nadano w czterech przypadkach: trzy za nieprzestrzeganie zakazu palenia tytoniu w miejscach objętych zakazem, jeden za nieoznakowanie obiektu zakazem palenia. Straż Miejska, współpracująca z PIS, nałożyła za łamanie zakazu palenia 145 mandatów i udzieliła 1887 upomnień. szkole i w domu. Program realizowano w 117 szkołach podstawowych (22,4 %). Objęto nim 4618 uczniów oraz 4416 rodziców. Program „Trzymaj Formę” W roku szkolnym 2011/2012 pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej koordynowali realizację VI edycji programu „Trzymaj formę”, do której przystąpiło 151 gimnazjów (60 %) i 71 szkół podstawowych (13,6 %) naszego województwa. W ramach programu prowadzono między innymi: szkolenia, narady, rozmowy indywidualne, zajęcia edukacyjne, imprezy środowiskowe oraz konkursy. Zamieszczano informacje na temat racjonalnego żywienia, edukacji konsumenckiej i znaczenia aktywności fizycznej dla zdrowia człowieka w lokalnych mediach. Prezentowali założenia programu „Trzymaj formę” i działania podejmowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną m.in. podczas wojewódzkiej konferencji zorganizowanej przez Bank Żywności w Olsztynie pt. „Odżywienie młodego pokolenia naszą wspólną sprawą”. Akcja „Zdrowe Wakacje” Wojewódzka i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne, wzorem lat ubiegłych, realizowały akcję „Zdrowe wakacje”. Jej celem jest zmniejszenie liczby wypadków, zachorowań i zakażeń dzieci, młodzieży przebywających na obozach i koloniach letnich. W czasie edukacji wykorzystywany był folder „Zdrowe Wakacje” opracowany przez Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE w Olsztynie rozszerzony o nowe tematy, tj. szkodliwość nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, profilaktykę uzależnień od środków psychoaktywnych oraz właściwe zachowanie podczas burzy. Podczas akcji współpracowano z samorządami lokalnymi oraz wojewódzką, powiatowymi i miejskimi komendami policji. W ramach akcji ogłoszono wojewódzki konkurs pt. „Zdrowe wakacje 2012” skierowany do uczniów szkół podstawowych woj. warmińsko-mazurskiego. Na konkurs wpłynęły 94 prace plastyczne z 50 szkół podstawowych. Honorowy patronat nad konkursem sprawował Warmińsko-Mazurski Kurator Oświaty. Światowy Dzień Zdrowia 2012 Tematem przewodnim Światowego Dnia Zdrowia 2012 było starzenie się i zdrowie, a hasłem „Więcej zdrowia – więcej życia”. Pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej przeprowadzili m.in. zajęcia edukacyjne dla słuchaczy Uniwersytetów Trzeciego Wieku i członków Klubów Seniora. Zajęcia były poświęcone prawidłowemu żywieniu osób starszych. Program edukacyjny „Moje dziecko idzie do szkoły” W roku szkolnym 2011/2012 kontynuowano realizację programu edukacyjnego „Moje dziecko idzie do szkoły”. Adresatami programu są uczniowie klas I szkół podstawowych i ich rodzice. Celem programu jest ukształtowanie nawyków i umiejętności prozdrowotnych dzieci, podniesienie poziomu wiedzy rodziców na temat wybranych elementów zdrowego stylu życia, uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu prawidłowych nawyków prozdrowotnych oraz przekonanie rodziców o słuszności prowadzenia działań profilaktycznych w Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 31 Program Profilaktyki HIV/AIDS Działania Wojewódzkiej i Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w 2012 roku były zgodne z Harmonogramem Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na lata 2012-2016. W ramach tego programu pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej prowadzili różnorodne działania edukacyjne skierowane do ogółu społeczeństwa. Polegały one m.in. na organizowaniu szkoleń, narad, imprez lokalnych, konkursów, popularyzacji badań w kierunku HIV. Prowadzono także działania w lokalnych mediach, m.in. w ramach kampanii „Fair play” podczas Euro 2012. Pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej organizowali i prowadzili szkolenia z zakresu profilaktyki HIV/AIDS wśród pracowników mundurowych, uczniów, więźniów, studentów i na imprezach plenerowych poświęconych profilaktyce zdrowotnej. Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE, podobnie jak w latach poprzednich, koordynował działalność Punktu Konsultacyjno-Diagnostycznego w kierunku HIV w Olsztynie wykonującego badania bezpłatnie i anonimowo. W 2012 roku PKD odwiedziło 719 osób, u 693 wykonano badania w kierunku HIV, wykryto cztery zakażenia HIV. W ramach popularyzacji PKD Olsztyn opracowano i wydrukowano 3200 ulotek o punkcie, które zostały rozprowadzone po całym województwie i wykorzystane podczas edukacji zdrowotnej. Współpracowano z lokalnymi mediami i nagłaśniano PKD na stronie internetowej Oddziału Promocji Zdrowia. w Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE w Olsztynie przy współpracy ze stacjami powiatowymi zrealizował cykl profilaktycznych programów telewizyjnych z zakresu promocji zdrowia pt. „Nasze zdrowie”. Program porusza ważne tematy z zakresu profilaktyki zdrowotnej i przedstawia działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej woj. warmińsko-mazurskiego w zakresie promowania właściwych zachowań zdrowotnych. Producentem programów jest Telewizyjna Agencja Producencka TAP1 w Olsztynie. Do ich realizacji zaprosiliśmy m.in. Komendę Wojewódzką Policji w Olsztynie, Urząd Wojewódzki w Olsztynie, Kuratorium Oświaty w Olsztynie, placówki nauczania i wychowania, a także placówki służby zdrowia z terenu naszego województwa. Programy były emitowane na antenie TVP Olsztyn. 32 w We wrześniu na strzelnicy w Gutkowie odbył się I Piknik Myśliwski, którego częścią były Międzynarodowe Zawody Strzelania Myśliwskiego do Rzutków. W programie przewidziano wiele atrakcji, zarówno dla małych, jak i dużych: gry i zabawy, strzelanie z łuku, broni krótkiej, pneumatycznej, pokazy sokolnicze, koncerty, gotowanie posiłku dla wszystkich gości zawodów i pikniku. Głównymi organizatorami był Urząd Marszałkowski w Olsztynie oraz Zarząd Okręgowy PZŁ w Olsztynie. Swój punkt profilaktyczny w postaci namiotu „kleszczowego” miał także Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE w Olsztynie. Osoby odwiedzające namiot profilaktyczny mogły się zapoznać z aktualną wiedzą na temat profilaktyki chorób odkleszczowych, szkodliwości palenia tytoniu oraz przyglądać się pokazom pierwszej pomocy przedmedycznej, które prowadzili Joannici. w Współpracowaliśmy i wpieraliśmy sieć „Szkół Promujących Zdrowie”. Braliśmy udział w pracach kapituły przyznającej wojewódzkie „Certyfikaty Szkoły Promującej Zdrowie” powołanej przy Warmińsko-Mazurskim Kuratorze Oświaty. w Jako partner włączyliśmy się w II edycję imprezy rekreacyjnej „Spacery, rowery”, która odbyła się 23 września na Stadionie Leśnym w Olsztynie. Organizatorem akcji był Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Olsztynie oraz Stowarzyszenie Aktywności Społecznej „Młyn”. Celem organizatorów było zachęcenie mieszkańców Olsztyna do podjęcia minimalnej aktywności polegającej na przebyciu trasy wytyczonej w ciekawym terenie. W punkcie prowadzonym przez pracowników Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej uczestnicy wypełniali krótki quiz zawierający pytania dotyczące m.in. zasad racjonalnego żywienia, chorób odkleszczowych, profilaktyki tytoniowej oraz otrzymywali ulotki informacyjne. w Wojewódzka i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne organizowały stoiska profilaktyczne podczas imprez związanych ze zdrowiem, tj. „Dni i noce Szczytna”, festiwal Reggae w Ostródzie, XVIII Przeglądu Małych Form Teatralnych w Nidzicy, „Ulicznego Biegu Bociana” w Budrach (powiat węgorzewski), I Targach Pracy w Piszu, koncertu charytatywnego na rzecz transplantologii i ratownictwa medycznego w Lidzbarku Warmińskim, Podczas tych imprez prowadzono poradnictwo z zakresu profilaktyki zdrowotnej, przeprowadzano pomiary ciśnienia krwi oraz pomiary poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu. Organizowano quizy wiedzy z nagrodami. w Prowadzimy ogólnodostępną stronę internetową www.oswiata. sanepid.olsztyn.pl z materiałami merytorycznymi opracowywanymi przez pracowników promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej, z których mogą korzystać wszystkie zainteresowane osoby. Na stronie internetowej można też znaleźć opisy i zdjęcia z działań profilaktycznych organizowanych przez Promocję Zdrowia i Oświatę Zdrowotną Wojewódzkiej i Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych woj. warmińsko-mazurskiego. Więcej na: www.oswiata.sanepid.olsztyn.pl Promocja zdrowia i oświata zdrowotna Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny minionym roku, w stosunku do roku 2011, zakres działania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego praktycznie się nie zmienił. Generalnie został on określony w art. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 ze zm.). W Działania ZNS dotyczą w szczególności: 1) opiniowania projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego rozwoju gminy, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, uzgadniania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych; 2) uzgadniania dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących: – budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych, – nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie; 3) uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych, statków morskich oraz środków komunikacji lądowej. W obecnym stanie prawnym ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647) obowiązującej od października 2010 r., wojewódzki inspektor sanitarny jest właściwy do opiniowania studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego rozwoju gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Z kolei te same zagadnienia (tj. opiniowanie studium i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego) w oparciu o inną ustawę – z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.) – rozpatrują państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni. Dodatkowo powiatowi inspektorzy sanitarni w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektowanych dokumentów wydają opinię w sprawie konieczności przeprowadzenia przedmiotowej oceny, uzgadniają zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. W oparciu o wymienioną ustawę z 3 października 2008 r. w odniesieniu do projektów m.in. polityk, strategii, planów (np. w dziedzinie przemysłu, gospodarki wodnej, gospodarki ściekowej, gospodarki odpadami) w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko uczestniczy i wydaje opinie państwowy wojewódzki inspektor sanitarny. W minionym roku uznano potrzebę przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko w przypadku większości dokumentów. Określono w tych przypadkach również zakres i stopień szczegółowości prognozy oddziaływania na środowisko. Wśród 41 opiniowanych przez WMPWIS dokumentów przeważały programy ochrony środowiska, programy z zakresu usuwania azbestu, lokalne programy rewitalizacji. Powiatowi inspektorzy sanitarni opiniowali głównie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, jak również zmiany tych planów (ok. 70 % uzgadnianych w tym obszarze dokumentów stanowią miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmujące pojedyncze jednostki osadnicze oraz fragmenty miast). Nieodłączne przy rozpatrywaniu studium, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest analizowanie prognozy oddziaływania na środowisko. Prognoza uwzględnia skutki dla środowiska, w tym zdrowia ludzi, wynikające z projektowanego przeznaczenia terenu powodowane emisją, wprowadzaniem ścieków do wód i do ziemi, wytwarzaniem odpadów, zanieczyszczeniami gleby, ryzykiem awarii, oddziaływaniem na wody powierzchniowe i podziemne, zwierzęta i rośliny, a także zawiera analizę możliwości ewentualnych rozwiązań eliminujących lub ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko. Pływalnia wielozadaniowa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 33 Laboratorium Drogowe Wydziału Nauk Technicznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Na podkreślenie zasługuje fakt, że zapisy do większości tych planów przewidują zaopatrzenie w wodę z ujęć o charakterze publicznym (objętych stałym nadzorem inspekcji sanitarnej), odprowadzenie ścieków ma miejsce do kanalizacji sanitarnej, a następnie do oczyszczalni ścieków; zezwala się na funkcjonowanie kotłowni wyłącznie na paliwo ekologiczne (w aglomeracjach miejskich są to elektrociepłownie). Systematycznemu uporządkowaniu podlega zabudowa – wydzielane są tereny o przeznaczeniu przemysłowym i składowym, oddzielane są one od terenów zabudowy mieszkalnej i mieszkalnousługowej. Organy państwowej inspekcji sanitarnej określają w wydawanych opiniach o tych planach warunki dla funkcjonowania usług w zabudowie mieszkalnej (mogą to być wyłącznie usługi związane z zaspokajaniem codziennych potrzeb mieszkańców, tzw. komercyjne, w zakresie: handlu, gastronomii, turystyki i rekreacji, finansów i ubezpieczeń, administracji gospodarczej, obsługi komunikacji oraz usług bytowych w obiektach wbudowanych lub wolnostojących). Miejscowe plany zawierają bardzo często zapisy dotyczące zakazu stosowania żużla do utwardzania dróg, zakazu budowy budynków gospodarczych w zabudowie mieszkalnej wielorodzinnej, określają zasady lokalizacji parkingów i miejsc parkingowych zgodnie z wymogami technicznymi i w przeliczeniu na liczbę mieszkańców lub powierzchnię zabudowy handlowej, usługowej. W planach określa się tereny wypoczynkowe i rekreacyjne, imprez masowych wraz z niezbędną infrastrukturą w zakresie handlu, gastronomii, z zapleczem sanitarnym (ustępy publiczne spłukiwane), a także planuje się obiekty handlowe o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m2. W roku 2012 odnotowano wzrost negatywnych opinii o miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Dwa zasadnicze powody to: planowanie „nowej” zwartej zabudowy mieszkalnej w oparciu o indywidualne ujęcia wody i zbiorniki bezodpływowe oraz lokalizowanie uciążliwych przedsięwzięć, np. kopalni kruszywa, w otoczeniu zabudowy mieszkalnej. Odrębną kwestię w działaniach zmierzających do poprawy stanu sanitarno-higienicznego województwa (następny etap w procesie inwestycyjnym) stanowi określanie przez państwowego woje- 34 wódzkiego i powiatowego inspektora sanitarnego warunków dla „lokalizacji” szczególnej grupy inwestycji – przedsięwzięć mogących (zawsze lub potencjalnie) znacząco oddziaływać na środowisko. Listę tych przedsięwzięć zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397) wydane na podstawie ustawy z 3 października 2008 r. Każde z wymienionych w rozporządzeniu przedsięwzięć wymaga wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (decyzja środowiskowa). Planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. W odniesieniu do tej grupy przedsięwzięć dla dróg (ekspresowe i autostrady), linii kolejowych, napowietrznych linii elektroenergetycznych, instalacji do przesyłu ropy naftowej, substancji chemicznych oraz gazu, a także dla sztucznych zbiorników wodnych właściwy jest wojewódzki inspektor sanitarny. Dla pozostałych przedsięwzięć z tej grupy – w tym ferm powyżej 210 DJP – właściwym jest państwowy powiatowy inspektor sanitarny. Drugą grupę przedsięwzięć wymienionych w rozporządzeniu stanowią przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W przypadku uznania m.in. przez powiatowego inspektora sanitarnego potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania danej inwestycji na środowisko opracowywany jest raport, który wraz z innymi dokumentami podlega weryfikacji. Państwowy inspektor sanitarny ustala warunki realizacji przedsięwzięcia, analizując wymogi sanitarno-higieniczne i zdrowotne. Najczęściej rozpatrywane inwestycje to: elektrownie wiatrowe, drogi, sieci wodociągowe, sieci kanalizacyjne, fermy, oczyszczalnie ścieków, biogazownie. W porównaniu do poprzednich lat niepokojący jest spadek inwestycji takich, jak budowa sieci wodociągowych, oczyszczalni ścieków czy stacji uzdatniania wody. Na terenie niektórych powiatów istnieje konieczność budowy w trybie pilnym oczyszczalni ścieków, kolektorów sanitarnych wraz z przyłączami. Elektrownie wiatrowe i biogazownie stanowią alternatywę dla tradycyjnych źródeł energii. W wielu przypadkach budzą jednak opór lokalnej społeczności z uwagi na hałas (przede wszystkim w zakreZapobiegawczy Nadzór Sanitarny sie tzw. infradźwięków) i tzw. efekt stroboskopowy (turbiny wiatrowe), a także uciążliwości zapachowe (biogazownie). Wiele z tych inwestycji dofinansowanych jest z funduszy Unii Europejskiej. Dla realizacji przedsięwzięć drogowych w wielu przypadkach ustala się warunki realizacji dotyczące: zakazu realizacji nowoprojektowanych obiektów kubaturowych, w szczególności zabudowy mieszkalnej i chronionej (związanej np. z oświatą, ochroną zdrowia) w zasięgu uciążliwego oddziaływania inwestycji (w przypadku niektórych dróg była to odległość 150 m); zastosowania rozwiązań poprawiających klimat akustyczny i aerosanitarny powietrza (pas zieleni izolującej, ekrany akustyczne, zastosowanie stolarki okiennej o podwyższonej izolacyjności akustycznej wyposażonej w nawiewniki). W roku 2012 określono w województwie warunki dla realizacji 174 przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Kontrowersje społeczne budzi lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowych – w dalszym ciągu większość tego rodzaju przedsięwzięć nie jest uznana za przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko i nie wymaga wydania decyzji środowiskowych. W obecnym stanie prawnym, na podstawie art. 122 a ustawy z 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), prowadzący instalację emitującą pola elektromagnetyczne są obowiązani do wykonania pomiarów poziomów tych pól w środowisku: bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania instalacji lub urządzenia; każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji lub urządzenia, w tym zmiany spowodowanej zmianami w wyposażeniu instalacji lub urządzenia, o ile mogą one wpływać na zmianę poziomów pól elektromagnetycznych, których źródłem jest instalacja lub urządzenie. Z kolei rozporządzenie Ministra Środowiska z 2 lipca 2010 r. w sprawie instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 130, poz. 880) określa rodzaje inwestycji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, a których eksploatacja wymaga zgłoszenia właściwemu organowi ochrony środowiska. Zgłoszenia z uwagi na wytwarzanie pól elektromagnetycznych wymagają stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym nie niższym niż 110 kV oraz instalacje, których równoważna moc promieniowania izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz. Z ustawy Prawo ochrony środowiska wynika obowiązek powiadamiania wojewódzkiego inspektora sanitarnego o instalacjach wytwarzających pola elektromagnetyczne w wymienionym wyżej zakresie. Dlatego też wyniki pomiarów (dla celów ochrony środowiska i BHP) stacji bazowych telefonii komórkowych są weryfikowane przez Warmińsko-Mazurskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (prowadzący instalację zobligowani są do ich przedłożenia). W roku 2012 uznano, że wyniki 882 pomiarów dokonanych w stacjach telefonii komórkowych oraz innych instalacjach, o których mowa w art. 122 a ustawy Prawo ochrony środowiska pozwalają na stwierdzenie, iż ich funkcjonowanie nie stwarza zagrożeń zdrowotnych. Dane literaturowe oparte na badaniach doświadczalnych i epidemiologicznych podają, że efektów biologicznych i mierzalnych zmian w układach fizjologicznych człowieka można się spodziewać po długotrwałej ekspozycji w polach o intensywności co najmniej kilku (5) W/m2 przy obowiązującej w Polsce wartości dopuszczalnej 0,1 W/m2. Do istotnych zadań państwowej inspekcji sanitarnej należy rozpatrywanie odstępstw od wymogów technicznych określonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Większość odstępstw rozpatruje państwowy wojewódzki inspektor sanitarny i są to odstępstwa w zakresie: obniżenia poziomu podłogi poniżej terenu dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi; obniżenia wysokości pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi; oświetlenia wyłącznie światłem sztucznym pomieszczeń stałej pracy. W roku 2011 WMPWIS rozpatrzył 110 spraw związanych z odstępstwami i wydał 86 decyzji (wszystkie pozytywne). Najczęściej dotyczyły one istniejących pomieszczeń adaptowanych na potrzeby różnego rodzaju usług, jak np. gastronomia, odnowa biologiczna. Najwięcej wydawano odstępstw na obniżenie posadzki w stosunku do otaczającego terenu. W związku z wejściem w życie rozporządzenia Ministra Zdrowia z 29 czerwca 2012 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012 r., poz. 739), wojewódzki inspektor sanitarny ponownie uzyskał kompetencje do udzielania odstępstw w zakresie lokalizacji poniżej poziomu terenu urządzonego przy budynku pomieszczeń o charakterze diagnostycznym, terapeutycznym, magazynowymi o funkcjach pomocniczych. Kolejny, bardzo ważny etap w działalności inwestycyjnej stanowi Hala widowiskowo-sportowa z pływalnią w Olecku Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 35 uzgadnianie dokumentacji projektowej w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych. Uzgodnień dokonują powiatowi inspektorzy sanitarni oraz działający na mocy upoważnienia Głównego Inspektora Sanitarnego – rzeczoznawcy ds. sanitarno-higienicznych. Wśród uzgadnianych projektów przeważają lokale gastronomiczne o bardzo różnym profilu działalności – od bufetów oferujących napoje i słodycze po restauracje z pełną gamą przygotowywanych potraw. Najczęściej są to adaptacje istniejących powierzchni usługowych, przebudowa i rozbudowa już istniejących. Drugą grupę stanowią podmioty wykonujące działalność leczniczą – są to przede wszystkim nieduże ambulatoria (przychodnie), ale również szpitale (na ogół przebudowywane i rozbudowywane), pomieszczenia praktyki zawodowej (dawnej prywatnej indywidualnej praktyki lekarskiej). Trzecią grupę stanowią pozostałe lokale usługowe adaptowane najczęściej na zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, salony masażu. Uzgadnia się również znaczną liczbę projektów sklepów, przy czym zmniejszyła się liczba sklepów spożywczych. W roku 2012 uzgodniono 1622 projekty, w tym 787 uzgodnień dokonali rzeczoznawcy ds. sanitarnohigienicznych, pozostałe 835 państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni. Ostatni etap działania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego stanowi uczestnictwo w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych. Sprawdzana jest przede wszystkim zgodność wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym, ale także spełnienie wymogów sanitarno-higienicznych. W roku 2012 uczestniczono w odbiorach 943 inwestycji. Z uwagi na zmianę ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, od 2010 roku Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny jest organem pierwszej instancji w stosunku do podmiotów, dla których powiat jest organem założycielskim lub prowadzącym (czy też dominującym). Praktycznie oznacza to uczestnictwo w odbiorze wielu ważnych dla regionu inwestycji i dopuszczanie ich do użytkowania pod względem wymagań sanitarno-higienicznych. Z najważniejszych inwestycji odebranych w 2012 roku przez WMPWIS należy wymienić: budynek Starostwa Powiatowego w Ostródzie (adaptacja budynku koszarowego), centrum użyteczności publicznej w Ostródzie (adaptacja budynku koszarowego), oddział ginekologiczno-położniczy i chirurgii urazowo-ortopedycznej na terenie Szpitala Powiatowego w Lidzbarku Warmiński, pracownia endoskopii w Szpitalu Powiatowym w Nowym Mieście Lubawskim, oddział ginekologiczno-położniczy wraz z traktem porodowym w Szpitalu Powiatowym w Biskupcu, Szpital Pomocy Maltańskiej w Barczewie, pomieszczenia oddziału rehabilitacji, poradni chirurgicznej, urazowo-ortopedycznej, ginekologicznej w budynkach szpitalnych Szpitala Powiatowego w Mrągowie, Szpitalny Oddział Ratunkowy przy Szpitalu Powiatowym w Działdowie i w Bartoszycach, 36 Zespół Szkół Zawodowych w Kurzętniku, Środowiskowy Dom Samopomocy dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Nowej Wsi Ełckiej. Znaczącą liczbę odbieranych obiektów stanowią punkty przedszkolne, które można organizować nawet w parterze budynku mieszkalnego dla grupy liczącej nie więcej niż 25. dzieci oraz żłobki. Organizacji tego typu placówek sprzyjają mniej rygorystyczne przepisy, szczególnie zliberalizowane w stosunku do żłobków. Do istotnych obiektów odebranych przez powiatowych inspektorów sanitarnych w 2012 r. zaliczono m.in.: halę widowiskowo-sportową z pływalnią w Olecku, zakład produkcji okien w Gronowie Elbląskim, basen wraz z trzema saunami w budynku przy Hotelu „Srebrny Dzwon” w Kadynach, stację przeładunkową odpadów w Robitach, Centrum Odnowy Biologicznej SPA w Klekotkach, magazyny do gromadzenia biomasy w Spychowie i Świętajnie, pow. Szczytno, sieć kanalizacji sanitarnej Galiny – Bartoszyce oraz osiedli budownictwa jednorodzinnego w obrębie Wawrzyny, gm. Bartoszyce, budowę budynku dla bezdomnych w Bartoszycach, budynek konferencyjny na 200 osób, krytą ujeżdżalnię koni, budynek zaplecza kortów z boiskami w Centrum Rekreacyjno-Szkoleniowym „WELL” w Ciechanówku, gm. Lidzbark, remont Dworca PKP w Iławie, budynek socjalny na 270 pracowników Swedwood Poland w Lubawie, amfiteatr w Kisielicach, przystań żeglarską w Siemianach, gm. Iława, oczyszczalnię ścieków we Franknowie, gmina Jeziorany, stację Uzdatniania Wody w Swaderkach, gm. Olsztynek, skrzydło południowe Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej HIPOKRATES przy ul. Dworcowej w Olsztynie, Niepubliczny Ortopedyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Artro-Klinika w Olsztynie, Poradnię Lekarza Rodzinnego przy ul. Wańkowicza w Olsztynie, kompleks mieszkalno-rekreacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczy na ok. 80 pensjonariuszy w miejscowości Różnowo, gm. Dywity, laboratorium Drogowe Wydziału Nauk Technicznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, zakład patomorfologii z częścią sekcyjną i dydaktyczną Katedry Patomorfologii Wydziału Nauk Medycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, budynek Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Jezioranach, budynek Wydziału Nauk Technicznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, pływalnię wielozadaniową Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, basen rekreacyjny „Pirat” w Olsztynie. Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 37 38 Stan sanitarno-epidemiologiczny województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2012 39 40 Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych wykonuje badania (LBEK): w w w w w w w w bakteriologiczne wirusologiczne serologiczne parazytologiczne środowiska szpitalnego materiału środowiskowego wód użytkowych w kierunku Legionella czynników biologicznych w środowisku pracy metodami tradycyjnymi, komercyjnymi, biologii molekularnej. WSSE w Olsztynie, ul. Żołnierska 16, tel. 89 524 83 97, 89 524 83 83, 89 524 83 42 Próby przyjmowane są w dni powszednie: w od poniedziałku do piątku: – od osób zdrowych w godz. 7.30-12.00 – od osób chorych w godz. 7.30-16.30 w w soboty w godz. 8.00-10.00 Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności wykonuje badania (LBŚiŻ): w zanieczyszczenia powietrza i parametrów czynników fizycznych w miejscu pracy, mieszkaniach i obiektach użyteczności publicznej w w w w wody przeznaczonej do spożycia oraz kąpieli i rekreacji zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego zanieczyszczenia gleby fizykochemiczne i mikrobiologiczne produktów żywnościowych i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością Oddziały LBŚiŻ: w Oddział Badania Wody, Gleby, Powietrza, tel. 89 524 83 14 lub 89 524 83 12, 89 524 83 09 w Oddział Badania Żywności, Przedmiotów Użytku, tel. 89 524 83 35 w Oddział Badania Środowiska Pracy, tel. 89 524 84 30 w Oddział Aparatury Specjalnej, tel. 89 524 84 36 w Oddział Badań Radiologicznych, tel. 89 524 84 12 Punkt Szczepień Profilaktycznych WSSE w Olsztynie, ul. Żołnierska 16, pok 703 wykonuje stacjonarne szczepienia indywidualne oraz grupowe (stacjonarne i wyjazdowe) przeciw: w rakowi szyjki macicy (HPV) w grypie w haemophylus influenzae typu B w ospie wietrznej w kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych i mózgu w wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B w rotawirusom w różyczce, śwince w meningokokom typu C w pneumokokom i innym Zaszczepić się można w poniedziałki i czwartki w godz. 10-15.30, w innych godzinach lub pozostałych dniach tygodnia po uzgodnieniu. Tel. 89 524 83 64, 89 524 84 53; 89 533 14 87 Fax 89 526 57 11 Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny Badanie w Kierunku HIV bezpłatne i anonimowe czynny we wtorki i czwartki w godz. 15-18 w budynku WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, pok. 15 (parter), tel. 89 524 83 59 Graniczna i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne woj. warmińsko-mazurskiego PSSE Bartoszyce 11-200 Bartoszyce ul. Boh. Warszawy 12 fax. 89 762 21 50 tel. 89 762 32 57 PSSE Gołdap 19-500 Gołdap ul. Wolności 11 fax 87 615 06 77 tel. 87 615 15 47 PSSE Olecko 19-400 Olecko ul. Wojska Polskiego 13 fax 87 520 20 65 tel. 87 520 30 55 PSSE Braniewo 14-500 Braniewo ul. Królewiecka 26 fax 55 243 23 81 tel. 55 243 25 45 PSSE Iława 14-200 Iława ul. Sienkiewicza 10 fax 89 649 04 21 tel. 89 649 04 20 PSSE Olsztyn 10-561 Olsztyn ul. Żołnierska 16 fax 89 527 43 10 tel. 89 524 83 00 PSSE Działdowo 13-200 Działdowo ul. Biedrawy 5 fax 23 697 26 34 tel. 23 697 26 34 PSSE Kętrzyn 11-400 Kętrzyn ul. J. Piłsudskiego 5 fax 89 754 21 41 tel. 89 754 21 40 PSSE Ostróda 14-100 Ostróda ul. Kościuszki 2 fax 89 646 08 80 tel. 89 646 08 70 PSSE Elbląg 82-300 Elbląg ul. Królewiecka 195 fax 55 232 74 31 tel. 55 232 32 60 PSSE Lidzbark Warmiński 11-100 Lidzbark Warmiński ul. Orła Białego 6 fax 89 767 25 82 tel. 89 767 23 22 PSSE Pisz 12-200 Pisz ul. Warszawska 5 fax 87 423 27 80 tel. 87 423 23 78 GSSE Elbląg 82-300 Elbląg ul. Bema 17 fax 55 233 74 09 tel. 55 232 70 80 PSSE Mrągowo 11-700 Mrągowo ul. Królewiecka 60 B fax 89 741 26 34 tel. 89 741 26 34 PSSE Szczytno 12-100 Szczytno ul. Skłodowskiej 8 fax 89 623 24 20 tel. 89 624 87 31 PSSE Ełk 19-300 Ełk ul. Toruńska 6 A/1 fax 87 621 77 64 tel. 87 621 77 50 PSSE Nidzica 13-100 Nidzica ul. Żeromskiego 8 fax 89 625 83 20 tel. 89 625 20 81 PSSE Węgorzewo 11-600 Węgorzewo ul. 3 Maja 17 B fax 87 427 28 83 tel. 87 427 28 13 PSSE Giżycko 11-500 Giżycko ul. Suwalska 3 fax 87 428-58-74 tel. 87 428-54-98 PSSE Nowe Miasto Lubawskie 13-300 Nowe Miasto Lubawskie ul. Grunwaldzka 3 fax 56 472 64 28 tel. 56 474 26 92 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olsztynie ul. Żołnierska 16, 10-561 Olsztyn Tel. 89 524 83 00, fax: 89 679 16 99 www.wsse.olsztyn.pl; e-mail: [email protected]
