Podstawowe pojęcia (regulacja, sterowanie, zarządzanie dowodzenie.

Podstawowe pojęcia (regulacja, sterowanie, zarządzanie dowodzenie.

Pojęcie
zintegrowanych informatycznych
systemów zarządzania
2016/2017
prof. PŁ dr hab. inż. Andrzej Szymonik
www.gen-prof.pl
1
1. Istota pojęć związanych z
zarządzaniem
2
Regulacja, sterowanie, zarządzanie i
dowodzenie są to rodzaje sposobów
wymuszeń takiego zachowania systemu lub
jego określonego fragmentu by
przyjmowane przez niego stany należały do
stanów pożądanych, lub aby takie
wymuszenia przeciwdziałały pojawianiu się
stanów niepożądanych.
3
Metoda postępowania przy
regulacji:
Należy określić:
 przedmiot i podmiot regulacji
 normę sterującą (wartość zadaną)
 przedział tolerancji
 meldunki zwrotne
Regulator sam nie ma prawa zmienić poziomu
normy sterującej.
4
2. Sterowanie
5
Zadanie dla studenta:
• Wymień zasoby (sposoby),
pozwalające zwiększyć (zmniejszyć)
ilość produkowanych lodów w
zależności od popytu.
6
Sterowanie różni się od regulacji
tym, że ten kto steruje ma prawo
do zmiany obowiązującej normy
sterującej na inną, lub do zmiany
poziomu
(ilościowego lub
jakościowego
normy
dotychczasowej).
7
3. Znaczenie pojęcia kierowania
8
Definicje kierowania (I):
Oddziaływanie jednego
obiektu (kierującego) na inny obiekt
(kierowany) zmierzające do tego, aby
obiekt kierowany zachowywał się
(działał lub funkcjonował) w kierunku
osiągnięcia postawionego przed nim celu.
9
cd. Definicje kierowania (II):
Oddziaływanie zwierzchnika na
osobę organizacyjnie mu
podporządkowaną, tj. podwładnego,
zgodnie z ustaleniami zawartymi w
organizacji formalnej.
10
cd. Definicje kierowania (III):
Wytyczać komuś kierunek w
przestrzeni lub działaniu; zarządzać
przewodniczyć, rządzić.
11
cd.
Definicje kierowania
(IV):
Proces planowania,
organizowania, przewodzenia i
kontrolowania działalności członków
organizacji oraz wykorzystywania
wszystkich innych jej zasobów dla
osiągnięcia ustalonych celów.
12
cd.
Definicje kierowania (VI)
Kierować: wskazywać,
wytyczać drogi działania; rządzić
stać na czele, zarządzać.
13
cd.
Definicje kierowania
(VII):
Działalność zmierzająca do
skoordynowanego wykorzystania
będących do dyspozycji organu
kierowniczego zasobów ludzkich i
materialnych, dla osiągnięcia
założonych celów.
14
Warunki występowania
kierowania:
• istnieją dwa związane ze sobą
moduły dynamiczne: kierujący i
wykonawczy, a moduły te tworzą
razem system kierowania;
• między modułami istnieją
sprzężenia jednokierunkowe lub
dwukierunkowe;
15
cd. Warunki występowania
kierowania:
• dla obydwu modułów stanowiących jeden
system kierowania istnieje określony cel
kierowania, któremu podporządkowane jest
działanie modułów;
• moduł kierujący oddziałuje na elementy
składowe modułu wykonawczego,
powodując przez to pożądane (zgodne z
celem kierowania) zmiany stanów
ostatniego.
16
3. Znaczenie pojęcia zarządzania
17
Def. Zarządzania:
Jest zestawem działań
skierowanych na zasoby organizacji
i wykonywanych z zamiarem
osiągnięcia celów organizacji w
sposób sprawny i skuteczny.
18
Zasady zarządzania:
• dotyczy przede wszystkim ludzi;
• jest głęboko osadzone w kulturze;
• wymaga prostych i zrozumiałych wartości
celów działania i zadań jednoczących
wszystkich uczestników;
• powinno doprowadzić do tego, by
organizacja była zdolna do uczenia się;
19
cd. Zasady zarządzania:
• wymaga komunikowania się zarówno wewnątrz
organizacji, jak i z otoczeniem;
• wymaga rozbudowanego systemu wskaźników,
pozwalających stale i wszechstronnie
monitorować, oceniać i poprawiać efektywność
działań;
• musi być jednoznacznie zorientowane na
podstawowy i najważniejszy ostateczny rezultat,
20
jakim jest zadowolony klient.
Funkcje zarządzania:
21
Funkcje zarządzania:
• Planowanie – ustalanie celów
(terminów), które SG zamierza
osiągnąć oraz ustalenie zadań,
realizacja których zapewnia
wykonanie tych celów.
22
cd. Funkcje zarządzania:
• Organizowanie, czyli pozyskiwanie i
alokacja zasobów (ludzkie,
materiałowe, finansowe ,
informacyjne).
23
cd. Funkcje zarządzania:
• Motywowanie - czyli tworzenie
warunków do sprawnej i
skutecznej pracy osób (polityka
kadrowa, system płacowy).
24
cd. Funkcje zarządzania:
• Kontrolowanie, czyli
porównywanie osiąganych efektów
z zakładanymi celami i zadaniami,
planami, normami.
25
cd. Funkcje zarządzania:
• Koordynowanie polegające na
zapewnieniu zharmonizowanego
współdziałania wzajemnego
omawianych funkcji.
26
cd. Funkcje zarządzania:
• Decydowanie , polegające na
dokonaniu nielosowego wyboru
działania, ze zbioru działań
dopuszczalnych i racjonalnych.
27
Poziomy zarządzania
28
Poziomy:
• operacyjny (dzień, tydzień,
kwartał) - podejmowane decyzje
mają charakter regulacyjny;
• taktyczny (do 1 roku, analiza
zadań szczebla strategicznego,
zadania i procedury dla szczebla
operacyjnego);
29
cd. Poziomy:
• strategiczny ( do 2-3 lat, działania
orientowane na przyszłość).
30
Reguły zarządzania
31
Reguły zarządzania 5P:
1. Produkt - posiadający funkcje:
• określone działanie,
• estetyka,
• jakość,
• niezawodność,
• ilość,
• cena sprzedaży,
• termin dostarczenia i inne.
32
cd. Reguły zarządzania 5P:
2. Przedsiębiorstwo:
• określenie przyszłego możliwego popytu,
• zaprojektowanie i rozmieszczenie,
• zapewnienie niezawodności działania maszyn i
urządzeń,
• zapewnienie sprawnego funkcjonowania,
• zapewnienie bezpieczeństwa pracy,
• określenie potrzeb kadrowych i inne.
33
cd. Reguły zarządzania 5P:
3. Procesy - należy rozpatrzyć takie czynnik:
• dysponowana wydajność,
• dysponowane umiejętności, typ produkcji,
• rozmieszczenie zakładu i urządzeń,
• bezpieczeństwo,
• potrzeby serwisowe,
• zaplanowany poziom kosztów i inne.
34
cd. Reguły zarządzania 5P:
4. Programy:
• zaopatrzenie w surowce i materiały,
• wytworzenie wyrobów lub świadczenie
usług,
• eksploatacja maszyn i urządzeń,
• rozliczenia finansowe,
• magazynowanie, transport i inne.
35
cd. Reguły zarządzania 5P:
5. Personel:
• zarobki i wynagrodzenia,
• bezpieczeństwo i higienę pracy,
• warunki pracy i motywację,
• związki zawodowe,
• kształcenie i szkolenie i inne.
36
Procesy decyzyjne
37
Decyzje menadżerskie:
• decydent: podmiot podejmujący
decyzje;
• warianty decyzyjne, czyli możliwe
do przeprowadzenia działania,
między którymi może być
dokonany wybór.
38
cd. Decyzje menadżerskie:
• konsekwencje wyboru wariantu:
bezpośrednie skutki decyzji
(pożądane);
skutki towarzyszące (niepożądane);
wartościowanie skutków.
39
Decyzja:
T1[B] = [W]
T1- przekształcenie (rozwiązanie problemu
decyzyjnego);
[W] – zbiór wariantów dopuszczalnych;
[B] – zbiór wariantów;
D = T2[W] = T2 {T1[B]}
D – decyzja
T2 – przekształcenie zbioru [W] w decyzję D
40
cd. Decyzje menadżerskie:
• Zmienne niezależne – nie zależą od
decydenta. Jest tu niezbędne:
zidentyfikowanie czynników mających
wpływ na wynik;
określenie ich prawdopodobieństwa;
identyfikacja ich stanów i poziomów.
41
cd. Decyzje menadżerskie:
• Ograniczenia:
identyfikacja ograniczeń;
ustalenie ich stanów i poziomów;
określenie ich
prawdopodobieństwa.
42
cd. Decyzje menadżerskie:
• Zmienne decyzyjne – ich wielkość została
określona w wyniku:
znalezienia rozwiązania optymalnego
wykorzystując metody i techniki
optymalizacyjne;
szacowanie (heurystyka, SWD, SE);
korekta przez decydenta.
43
cd. Decyzje menadżerskie:
• Kroki:
obserwacja (uświadomienie potrzeb);
formalne rozpoznanie (problem nie może
być zignorowany);
interpretacja – diagnoza (dobra reakcja na
zły problem jest tak samo bezużyteczna, jak
zła reakcja na dobry problem);
definiowanie formalizacja opisu;
44
cd. Decyzje menadżerskie:
• cd. Kroki:
określenie celów (czasami mamy kilka
potrzeb);
określenie wariantów;
oszacowanie poszczególnych wariantów;
wybór wariantu;
realizacja;
monitorowanie.
45
Sytuacje problemowe:
• deterministyczne (parametry są stałe);
• losowe (parametry o znanym
rozkładzie prawdopodobieństwa);
• niepewne (parametr o nieznanym
rozkładzie prawdopodobieństwa);
• strategiczne (znamy jedynie zakres
wartości).
46
Komputer – decyzje:
•
•
•
•
•
•
pozyskanie informacji;
gromadzenie informacji;
utrzymanie informacji;
aktualizacja informacji;
przetworzenie informacji;
transfer informacji.
47
Czego mogą dotyczyć decyzje?
48
Obszary:
• sprzedaż i dystrybucja: rynek, czas, ilość,
konkurencja, cena, koszt wytworzenia,
serwis, transport, różnorodność itd.;
• TTP – techniczne przygotowanie produkcji:
wymagania klienta, parametry taktycznotechniczne, obsługa posprzedażna, koszty
wytwarzania itd.;
49
cd. obszary:
• planowanie i sterowanie produkcją:
marszruty produkcyjne,
charakterystyka stanowisk roboczych,
pojemniki i ich pojemność, środki
transportu, etykiety, termin
planowany, plan produkcji, obciążenie
zasobów, dostępność materiałów itd.;
50
cd. obszary:
• produkcja i montaż wyrobu: zakup
nowej linii, wydajność, dostępność
zasobów, czasy operacji, przestojów,
przezbrojeń, produktywność , główny
harmonogram produkcji, produkcja
planowa i nieplanowa, montaż na
miejscu czy u klienta;
51
cd. obszary:
• logistyka i łańcuch dostaw: sterowanie
zapasami, dostawami, wybór
dostawców, transport, magazynowanie,
automatyczna identyfikacja, system
informatyczny, pakowanie, obsługa
posprzedażna, materiały zwrotne,
recykling;
52
cd. obszary:
• gospodarka narzędziowa i remontowa:
ofert dostawców, remont własny czy
firmy zewnętrzne, parametry
eksploatacyjne, jakościowe,
niezawodnościowe.
53
4. Istota analizy systemowej
54
Def. Systemu:
„Każda,
całość,
celowo
złożona
z
wyodrębniona
części,
powiązań
(relacji) między nimi oraz powiązań
(relacji)
między
jej
częściami,
a
całością”.
55
Uogólnienia:
• system jest tworem celowym (czyli
zamierzonym przez jego twórcę),
mogącym zarówno zrealizować jeden
cel, jak i ich wiązkę;
• ten sam cel (lub tą samą wiązkę celów)
można realizować w podobny, lub
różny sposób, w ramach różnych
systemów;
56
cd. Uogólnienia:
• system nie ma części izolowanych, tzn.
że każda jego część musi być
powiązana co najmniej z jedną, inną
częścią;
• części i ich wzajemne powiązania
tworzą strukturę systemu;
57
cd. Uogólnienia:
• powiązania między częściami a całością
polegają na tym, że każda część
systemu ma za zadanie przyczyniać się,
w określonym stopniu i zakresie do
powodzenia całości.
58
Własności niezmiennicze
systemu:
•
•
•
•
•
•
względność,
różnorodność,
złożoność,
koherentność (spójność),
stopień centralizacji,
sterowalność.
59
Względność:
•
•
•
•
•
rodzaj obserwatora;
cel obserwacji;
dobór fragmentów rzeczywistości;
instrumentalizacja obserwacji;
język opisu systemu.
60
Różnorodność:
Różnorodność
systemu
określa odpowiedź na pytanie, z ilu
rozróżnialnych elementów składa się
dany zbiór.
61
Złożoność systemu:
„Stopień
skomplikowania
wewnętrznej struktury”
jego
62
Całkowita złożoność systemu:
S=rmqK
K – liczba powiązań systemu;
q – liczba stanów, w jakich może znaleźć
się każde z K powiązań systemu;
m – części systemu;
r – liczba stanów, w jakich może znaleźć
się każda z m części systemu.
63
Spójność:
• (koherentność) w systemie wyraża
się faktem, iż w systemie nie
występują elementy izolowane.
64
Centralizacja:
Występuje wtedy, gdy jeden
z podsystemów odgrywa zasadniczą
rolę w kształtowaniu funkcjonowania
całego systemu.
65
Sterowalność:
• jest to cecha systemu, polegająca na
takim jego funkcjonowaniu, które ma
umożliwić najlepszy, w danych
warunkach, sposób realizacji celu, dla
którego system został stworzony.
66
Stany systemu:
• pożądane;
• niepożądane, ze względu na
zdefiniowany cel.
67
System każdy jest:
 informacyjnym,
tzn.
zarówno
informowanym (poprzez WE) jak i
informującym (poprzez WY);
 w ruchu mając zdefiniowany cel.
68
Transformacja w systemie –
rodzaje:
• deterministyczne;
• probabilistyczne.
69
Transformacja deterministyczna:
• jedno, stałe i rozpoznawalne WY;
• stały i rozpoznawalny zbiór.
70
Transformacja probabilistyczna:
Sytuacja, w której co najmniej
jednemu „We” lub co najmniej jednej,
określonej
ich
konfiguracji,
przyporządkować można dwa lub więcej
stałych i rozpoznawalnych „Wy”,
pojawiających
się
z
określonym
prawdopodobieństwem.
71
5. System informacyjny
a informatyczny
72
Zadanie dla studenta:
• Wymień podsystemy w otoczeniu
bliższym i dalszym a mające wpływ na
ilość składanych i sprzedawanych
komputerów przez firmę mieszczącą
się w dwóch miejscach - montującą w
Lutomiersku a sprzedająca w
„Manufakturze Łódzkiej”.
73
System informacyjny (SI):
Wielopoziomowa struktura, która pozwala
użytkownikowi danego systemu na
transformowanie określonych informacji
wejścia na pożądane informacje wyjścia za
pomocą odpowiednich procedur i modelu.
74
Elementy SI
SI = {P, I, T, O, M ,R}
•gdzie:
•P –
•I
zbiór podmiotów, które są użytkownikami systemu;
– zbiór informacji o sferze realnej (zasoby informacyjne);
•T –
zbiór narzędzi technicznych stosowanych w procesie pobierania,
przesyłania, przetwarzania, przechowywania i wydawania
informacji;
•O
– zbiór rozwiązań systemowych stosowanych w danej organizacji;
•M
– zbiór metainformacji;
•R
– relacje między poszczególnymi zbiorami.
75
System informacyjny
Wymagania:
Dostępność
Aktualność
Rzetelność
Kompletność
Porównywalność
Niezawodność
Przetwarzalność
Elastyczność
Wydajność
Ekonomiczność
Szczegółowość
Czas reakcji systemu
Stabilność systemu
Priorytetowość
Bezpieczeństwo
Poufność
Łatwość użytkowania
76
Def. systemu informatycznego:
Wyodrębniona część systemu
informacyjnego, która jest z punktu
widzenia przyjętych celów
skomputeryzowana.
77
Def.: systemu informatycznego
zarządzania (SIZ):
Ta część systemu informacyjnego
przedsiębiorstwa, w której ramach
generowanie i gromadzenie danych
źródłowych, ich przetwarzanie i analiza
oraz prezentowanie informacji odbywa się
przy wykorzystaniu metod, technik,
technologii i narzędzi (komputerów).
78
Informatyka gospodarcza:
Nauka zajmująca się projektowaniem i
realizacją skomputeryzowanych
systemów informatycznych zarządzania.
79
6. Zintegrowane
Systemy
Informatyczne
(ZSI)
80
Def. Zintegrowane Systemy
Informatyczne - ZSI (Integrated Management
Systems - IMS)
Najbardziej zaawansowane pod
względem merytorycznym i
technologicznym systemy informatyczne
zarządzania przedsiębiorstwem o
dowolnej wielkości.
81
cd. def. ZSI:
Zintegrowany system zarządzania
to taki system informatyczny, który
umożliwia całościowe zarządzanie
przedsiębiorstwem.
82
ZSZ przedsiębiorstwa:
to modułowo zorganizowany ZSI,
obsługujący wszystkie sfery jego
działalności, począwszy od planowania oraz
zaopatrzenia, poprzez techniczne
przygotowanie produkcji i jej sterowanie,
dystrybucję, gospodarkę remontową, aż do
prac finansowo – księgowych i gospodarki
zasobami ludzkimi.
83
ZSI - cel zastosowań:
• weryfikacja tradycyjnego sposobu
zarządzania w oderwanych obszarach
funkcjonalnych przedsiębiorstwa;
• budowanie efektywnego Zintegrowanego
Systemu Zarządzania przedsiębiorstwem
w oparciu o platformę informatyczną;
• poszukiwanie synergii organizacyjnej,
czyli „2+2=5”.
84
85