IMMUNOLOGIA OGÓLNA prof. M.L. Kowalski

Projekt „OPERACJA SUKCES – unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby
gospodarki opartej na wiedzy” współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki.
KARTA PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu
IMMUNOLOGIA OGÓLNA
2. Numer kodowy
IMM01c
3. Język, w którym prowadzone są zajęcia
polski
4. Typ kursu
obowiązkowy
5. Grupa treści kształcenia
nauki podstawowe
6. Poziom studiów według klasyfikacji bolońskiej
studia magisterskie
7. Rok studiów/semestr
III rok/ semestr 5
8. Formuła przedmiotu
wykłady/ ćwiczenia
9. Liczba godzin zajęć
34
10. Rodzaj zajęć z uwzględnieniem podziału godzin
wykłady w wymiarze 16 godzin; ćwiczenia w wymiarze 18 godzin
11. Liczba punktów ECTS
3
12. Jednostka dydaktyczna prowadząca przedmiot
Klinika Immunologii, Reumatologii i Alergii Katedry Immunologii Klinicznej i Mikrobiologii
13. Imię i nazwisko osoby egzaminującej lub zaliczającej przedmiot
Prof. dr hab. med Marek L. Kowalski
14. Osoby prowadzące zajęcia
Pracownicy etatowi: Prof. dr hab. med. Marek L. Kowalski, dr n.med. Monika Jędrzejczak-Czechowicz,
dr n.med. Marcin Kurowski, dr n.med. Anna Lewandowska-Polak, dr n.med. Joanna Makowska,
lek. med. Aleksandra Wardzyńska, Doktoranci: mgr Anna Głobińska, mgr Sylwia Moskwa
15. Wymagania wstępne i wymagania równoległe
Zaliczenie zajęć z fizjologii i biochemii
16. Zaliczenie przedmiotu jest wymagane przed rozpoczęciem zajęć z
Immunologii Klinicznej i Alergologii, Reumatologii, Onkologii, Chorób wewnętrznych
17. Cele i założenia nauczania przedmiotu
Zapoznanie się z zagadnieniami: rozwój, budowa i funkcje narządów i komórek układu
immunologicznego; odporność nieswoista, jej mechanizmy i rola w homeostazie organizmu;
swoista odpowiedź immunologiczna humoralna i komórkowa; regulacja odpowiedzi
immunologicznej; tolerancja immunologiczna; odporność przeciwzakaźna i jej mechanizmy;
nadwrażliwość i jej mechanizmy; zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego –
niedobory immunologiczne i autoagresja – wprowadzenie; diagnostyka immunologiczna
humoralna i komórkowa; podstawy immunologii nowotworów.
18. Metody dydaktyczne
Wykłady w formie prezentacji multimedialnych; ćwiczenia laboratoryjne: prezentacje
multimedialne połączone z dyskusją; pokaz przeprowadzania testów diagnostycznych; pokaz
nowoczesnej aparatury w pracowniach diagnostycznych; pokazy preparatów mikroskopowych
komórek układu immunologicznego i testów diagnostycznych.
19. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej
Literatura podstawowa
1. Podstawy Immunologii. Włodzimierz Ptak, Maria Ptak, Marian Szczepaniak. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2008
2. Immunologia Kliniczna. Red. M.L. Kowalski. Wyd. Mediton 2000
Literatura uzupełniająca
1. Immunologia. J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek. PWN 2008 r
2. Immunologia. I. Roitt,J. Brostoff, D. Male. Wydawnictwo Lekarskie PZWL od 2002 r.
20. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu
1. Zaliczenie kolokwium wejściowego z podstaw immunologii. Na pierwszym ćwiczeniu
obowiązuje kolokwium pisemne (20 pytań ) z materiału zawartego w podręcznikach:
• Immunologia Kliniczna. Red. M.L. Kowalski. Wyd. Mediton 2000; rozdz. 1.;
• Podstawy Immunologii .Włodzimierz Ptak, Maria Ptak, Marian Szczepaniak. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2008; rozdz.1, 2, 3.
2. Kartkówka (10 pytań) przed każdym ćwiczeniem.
3. Ustny sprawdzian wiadomości po ćwiczeniu nr 4 obejmujący wiadomości uzyskane na
ćwiczeniach 1–4.
Warunkiem przystąpienia do kolokwium zaliczeniowego jest obecność na ćwiczeniach, zaliczenie
wejściówki i sprawdzianu cząstkowego po ćw. 4, oraz zaliczenie kartkówek.
Ze sprawdzianów i kartkówek studenci uzyskują punkty dodatkowe doliczane do punktacji
kolokwium zaliczeniowego. Kolokwium zaliczeniowe ma w formę pisemną (test).
21. Treści merytoryczne budujące wiedzę
Wykłady:
1. Wprowadzenie do immunologii.
Pojęcia odpowiedzi immunologicznej, antygenów i ich rodzajów, determinant antygenowych i
immunogenności. Rozpoznanie antygenu i indukcja odpowiedzi immunologicznej oraz reakcje
efektorowe. Pojęcie pamięci immunologicznej.
Zasady regulacji odpowiedzi immunologicznej. Charakterystyka narządów i komórek układu
immunologicznego.
2. Odporność nieswoista.
Bariery odporności nieswoistej. Komórki biorące udział w odpowiedzi nieswoistej.
Rozpoznanie antygenów bakteryjnych. Mechanizm fagocytozy i zapalenia.
3. Niedobory odporności.
Pojęcie pierwotnych oraz wtórnych niedoborów odporności. Przykłady występowania
niedoborów wtórnych. Częstość występowania pierwotnych niedoborów odporności.
Przykłady występowania niedoborów pierwotnych.
4. Choroby alergiczne cz. I.
Pojęcia: nadwrażliwość, alergia, atopia. Wpływ czynników genetycznych i środowiskowych na
występowanie chorób alergicznych. Mechanizmy chorób alergicznych. Pojęcie teorii
higienicznej.
5. Choroby alergiczne cz. II.
Podstawowe zasady diagnostyki chorób alergicznych. Krótka charakterystyka podstawowych
chorób alergicznych. Dane epidemiologiczna.
6. Choroby z autoimmunizacji.
Mechanizmy chorób autoimmunizacyjnych. Pojęcia sekwestracji anatomicznej,
autoantygenów zmienionych, antygenów reagujących krzyżowo. Wpływ czynników
genetycznych i hormonalnych na rozwój chorób autoimmunologicznych. Kryteria rozpoznania
chorób autoimmunologicznych.
7. Immunologia nowotworów.
Rodzaje czynników rakotwórczych. Rodzaje antygenów nowotworowych.
Transformacja nowotworowa. Nadzór immunologiczny. Mechanizmy ucieczki komórek
nowotworowych spod kontroli immunologicznej.
8. Immunologia transplantacji.
Rodzaje przeszczepów. Mechanizm odrzucania przeszczepu.
Zasady typowania tkankowego. Transplantacja narządów. Reakcja przeszczep przeciw biorcy
GvHD.
22. Zagadnienia integrujące wiedzę podstawową i kliniczną na zajęciach z immunologii ogólnej
Nadwrażliwość – typy reakcji, mechanizmy, przykłady kliniczne.
Niedobory immunologiczne – pierwotne i wtórne, przyczyny, mechanizmy, przykłady kliniczne.
Autoagresja – patomechanizm, kryteria diagnostyczne chorób autoimmunologicznych, przykłady
kliniczne.
Alergologia – mechanizmy immunologiczne, wpływ czynników genetycznych
i środowiskowych, przykłady kliniczne.
Nowotwory – mechanizmy immunologiczne odrzucania komórek nowotworowych a rozwój choroby
nowotworowej
Diagnostyka immunologiczna – zasady wykonania i rodzaje testów a możliwości zastosowania ich w
praktyce klinicznej.
Transplantologia – podstawy typowania tkankowego i doboru dawca-biorca.
Odporność przeciwzakaźna – typy zakażeń i rodzaje odporności swoistej w zakażeniach wirusowych,
bakteryjnych, grzybiczych i pasożytniczych.
Immunomodulacja. Immunoprofilaktyka czynna i bierna.
23. Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje
Student po zakończeniu kursu immunologii ogólnej powinien:
- wymieniać narządy układu immunologicznego i rodzaje komórek odpowiedzi immunologicznej
- opisywać subpopulacje limfocytów;
- umieć stosować i interpretować wyniki testów oceniających funkcje komórek odpowiedzi
immunologicznej;
- opisywać cechy antygenów grasiczozależnych, grasiczoniezależnych i haptenów;
- wymieniać wszystkie klasy immunoglobulin, omawiać ich budowę oraz rozumieć mechanizmy ich
heterogenności;
- rozumieć mechanizmy odpowiedzi humoralnej;
- przedstawiać przebieg odpowiedzi immunologicznej związanej z antygenami egzo – i endogennymi;
- opisywać wszystkie etapy odpowiedzi immunologicznej – inicjacji, aktywacji, efektorową i ich
dokładny przebieg;
- opisywać dynamikę pierwotnej i wtórnej odpowiedzi immunologicznej;
- rozumieć mechanizmy cytotoksyczności komórkowej;
- opisywać szlaki aktywacji układu dopełniacza;
- opisywać mechanizmy tolerancji immunologicznej (centralnej i obwodowej);
- umieć wykorzystać możliwości zastosowania stymulowania tolerancji swoistej w leczeniu niektórych
chorób (choroby autoimmunologiczne, alergiczne);
- opisywać i różnicować stany związane z dysfunkcją układu immunologicznego – nadwrażliwość,
niedobory odporności i autoagresja;
- wymieniać typy nadwrażliwość z podaniem przykładów klinicznych;
- rozróżniać antygeny nowotworowe swoiste i związane z nowotworem;
- wymieniać główne reakcje immunologiczne biorące udział w odpowiedzi przeciwnowotworowej;
- opisywać budowę i rolę antygenów HLA klasy I, II i III w transplantologii;
- umieć stosować i interpretować wyniki testów diagnostycznych serologicznych i molekularnych
służących do oceny antygenów klasy I i II;
- opisywać immunologiczne mechanizmy odrzucania przeszczepu;
- opisywać przebieg choroby „przeszczep przeciwko gospodarzowi” (GVH) i sytuacje kliniczne, w
których ona występuje;
- wymieniać rodzaje przeszczepów u człowieka;
- wymieniać grupy leków immunomodulujących wpływających na przeżycie przeszczepu
allogenicznego;
- wymieniać podstawowe testy immunologiczne wykonywane przed przeszczepem;
- opisywać zjawiska immunologiczne związane ze szczepieniami (odpowiedź pierwotna i wtórna,
pamięć immunologiczna);
- wymieniać przykłady szczepionek atenuowanych i inaktywowanych, mono- i poliwalentnych
oraz opisywać ich wady i zalety;
- wymieniać przeciwwskazania do szczepień;
- różnicować powikłania i odczyny poszczepienne;
- opisywać zasady działania i rodzaje adiuwantów immunologicznych dodawanych do szczepionek;
- wymieniać rodzaje preparatów immunoglobulinowych stosowanych w immunoprofilaktyce biernej;
- opisywać zastosowanie profilaktyczne i lecznicze preparatów immunoglobulinowych
w określonych sytuacjach klinicznych;
- wymieniać i charakteryzować mechanizmy immunologiczne charakterystyczne w zakażeniach
wirusowych, bakteryjnych, grzybiczych i parazytologicznych;
- wymieniać mechanizmy ucieczki drobnoustrojów spod kontroli układu immunologicznego;
- omawiać etapy i mechanizmy zapalenia;
- definiować pojęcie niedoborów immunologicznych pierwotnych i wtórnych;
- charakteryzować główne niedobory immunologiczne pierwotne;
- wymieniać metody stosowane w diagnostyce pierwotnych niedoborów odporności;
- podawać przykłady wtórnych niedoborów odporności;
- opisywać immunopatogenezę zakażenia ludzkim wirusem niedoboru odporności.
24. Opis efektów kształcenia na poszczególnych zajęciach w grupach studenckich (10-12 osobowych)
1. Budowa, funkcje i komórki układu immunologicznego.
Wiedza: student definiuje główne funkcje układu immunologicznego; wymienia i definiuje rodzaje
odporności; wymienia rodzaje narządów limfatycznych i ich funkcje; zna pojęcia antygenu i podział
antygenów, pojęcie epitopu, immunogenności; omawia budowę i rodzaje immunoglobulin i ich rolę w
organizmie; potrafi wymienić komórki układu immunologicznego, ich pochodzenie, rodzaje i rolę w
odporności organizmu (limfocyty T, limfocyty B, komórki plazmatyczne, komórki cytotoksyczne,
komórki prezentujące antygen, makrofagi i monocyty, komórki dendrytyczne, neutrofile, eozynofile,
bazofile); definiuje pierwotną i wtórną odpowiedź immunologiczną, wymienia fazy efektorowej
odpowiedzi immunologicznej; zna pojęcie pamięci immunologicznej.
Umiejętności i kompetencje: student rozumie mechanizmy odpowiedzialne za rozwój odporności
swoistej i nieswoistej, rozumie znaczenie cytokin i dopełniacza w rozwoju odporności; potrafi
wymienić markery powierzchniowe limfocytów T i na tej podstawie określić subpopulacje
czynnościowe; rozumie mechanizmy rozpoznania, przetwarzania i prezentacji antygenów oraz etapy
pobudzenia limfocytów T i B; potrafi rozpoznać preparaty mikroskopowe neutrofilów, bazofilów,
eozynofilów, monocytów, limfocytów; rozumie drogi powstawania immunoglobulin i ich zmienność
oraz mechanizmy regulacji odpowiedzi immunologicznej, potrafi różnicować przyczyny zaburzeń
układu immunologicznego (nadwrażliwość, niedobory, autoimmunizacja).
2. Odpowiedź immunologiczna nieswoista. Układ dopełniacza.
Wiedza: Student potrafi zdefiniować odpowiedź immunologiczną nieswoistą, potrafi wymienić
uczestniczące w niej komórki, cytokiny i inne białka, rozumie istotę odpowiedzi immunologicznej
nieswoistej, potrafi wymienić jej podstawowe cechy oraz nazwać i opisać funkcje komórek w niej
uczestniczących. Zna rolę białek dopełniacza w odpowiedzi immunologicznej. Zna nazwy i
charakterystyczne cechy dróg aktywacji układu dopełniacza.
Umiejętności i kompetencje: Student rozumie mechanizmy warunkujące rozwój odpowiedzi
nieswoistej, rozumie rolę aktywacji dopełniacza w skutecznej odpowiedzi immunologicznej, potrafi
umiejscowić mechanizmy nieswoiste i układ dopełniacza w ogólnym kontekście odpowiedzi
immunologicznej
3. Immunoglobuliny. Komórki oraz ich receptory ważne w przebiegu swoistej odpowiedzi
immunologicznej. Dojrzewanie limfocytów T i B.
Wiedza: student podaje definicje antygenu oraz dokonuje podziału antygenów, charakteryzuje ich
grupy ze szczególnym uwzględnieniem bakteryjnych; wymienia klasy immunoglobulin, definiuje ich
funkcje; zna ich budowę; definiuje pojęcia: powinowactwo, zachłanność i wartościowość przeciwciał;
wymienia typy markerów (zmienności) immunoglobulin; wymienia rodzaje receptorów na limfocytach
– TCR, BCR ; definiuje pojęcia: selekcja pozytywna i negatywna, restrykcja MHC; zna rodzaje
modyfikowanych przeciwciał monoklonalnych; zna mechanizmy generacji różnorodności TCR.
Umiejętności i kompetencje: student rozumie zasady powstawania różnorodności przeciwciał oraz
zjawisko przełączania klas syntetyzowanych przeciwciał; opisuje budowę genów immunoglobulin i
regulację ich ekspresji, opisuje sposoby otrzymywania przeciwciał monoklonalnych i podaje kliniczne
ich zastosowanie; wylicza etapy dojrzewania limfocytów T i limfocytów B.
4. Układ MHC i jego rola w odpowiedzi immunologicznej. Rozpoznawanie i prezentacja antygenu.
Odpowiedź swoista typu humoralnego i komórkowego.
Wiedza: student definiuje pojęcie zgodności tkankowej, zna budowę cząsteczek MHC I i MHC II; zna
pojęcia: mitogeny i superantygeny; omawia mechanizm rozpoznawania antygenu przez limfocyty B
oraz wytwarzania przeciwciał; zna pojęcie immunoglobulin nieswoistych; omawia mechanizmy
odpowiedzi komórkowej z udziałem limfocytów T CD4+; opisuje zasady aktywacji limfocytów T i B; zna
mechanizmy swoistej odpowiedzi cytotoksycznej, potrafi opisać subpopulację limfocytów Th17.
Umiejętności i kompetencje: student podaje lokalizację genów MHC klasy I i MHC klasy II u człowieka;
rozumie pojęcie polimorfizmu MHC, jego rolę i związek z chorobami; porównuje funkcje cząsteczek
MHC I i MHC II, rozumie proces prezentacji antygenu przy udziale cząsteczek MHC klasy I i II, potrafi
podać podobieństwa i różnice w procesie prezentacji mitogenów i superentygenów.
5. Mechanizmy komunikacji między komórkami układu immunologicznego.
Regionalna odpowiedź immunologiczna. Filogeneza i ontogeneza odporności.
Wiedza: student definiuje pojęcie cytokina, zna podział cytokin, ich receptory i działanie biologiczne;
charakteryzuje wybrane grupy cytokin (chemokiny); opisuje migracje komórek układu
immunologicznego; zna rolę i podział cząsteczek adhezyjnych; opisuje mechanizmy cyrkulacji
limfocytów; definiuje pojęcia: SIS, SALT, MALT, BALT, GALT.
Umiejętności i kompetencje: porównuje rodzaje komórek w SALT i MALT; omawia etapy odpowiedzi
immunologicznej z uwzględnieniem różnic pomiędzy układem immunologicznym w skórze, w
przewodzie pokarmowym i w układzie oddechowym; opisuje rozwój układu immunologicznego w
okresie płodowym i odporność w dzieciństwie; rozumie procesy starzenia się układu
immunologicznego.
6. Odporność przeciwzakaźna. Immunoterapia i immunoprofilaktyka.
Wiedza: student wymienia mechanizmy odporności przeciwzakaźnej (typy odporności –
swoista/nabyta); omawia mechanizmy odpowiedzi swoistej w zakażeniach bakteryjnych oraz
wymienia ich przykłady; opisuje odpowiedź immunologiczną w zakażeniach wirusowych, mechanizmy
odpowiedzi swoistej i nieswoistej komórkowej oraz rolę przeciwciał w zakażeniach wirusowych;
opisuje odpowiedź immunologiczną na zakażenie pasożytami, różnorodność odpowiedzi na zakażenie
pierwotniakami, pasożytami wielokomórkowymi, ektopasożytami z podaniem przykładów; opisuje
mechanizmy immunologiczne w zakażeniach grzybiczych; zna budowę wirusa ludzkiego niedoboru
odporności (HIV), jego cykl rozwojowy oraz mechanizmy unikania odpowiedzi immunologicznej;
definiuje pojęcie uodpornienia czynnego; wymienia rodzaje odporności; zna cechy i rodzaje
szczepionek; definiuje pojęcie: szczepionki antyidiotypowe, szczepionki wieloskładnikowe; zna nowe
techniki używane do produkcji szczepionek.
Umiejętności i kompetencje: student podaje przykłady różnych mechanizmów odporności
przeciwzakaźnej; wymienia typy zakażeń z podziałem w zależności od miejsca bytowania
drobnoustroju oraz z podaniem przykładów; potrafi różnicować odpowiedź immunologiczną w
zakażeniach bakteriami bytującymi pozakomórkowo a wewnątrzkomórkowo; omawia funkcję
efektorową przeciwciał w zwalczaniu zakażeń bakteryjnych oraz opisuje rolę dopełniacza; opisuje
strategie uniknięcia odpowiedzi immunologicznej stosowane przez drobnoustroje i pasożyty;
charakteryzuje mechanizmy wpływu drobnoustrojów na fagocytozę, modyfikowanie odpowiedzi
immunologicznej oraz utrudnianie rozpoznawania antygenu; potrafi podać przykłady wpływu
niedoborów immunologicznych na przebieg zakażeń; potrafi korzystać z kalendarza szczepień;
wymienia rodzaje powikłań poszczepiennych; wymienia wskazania do stosowania uodpornienia
biernego.
7. Modulacja i regulacja odpowiedzi immunologicznej. Tolerancja immunologiczna.
Transplantologia. Immunologia nowotworów.
Wiedza: student definiuje pojęcie immunosupresji, immunostymulacji oraz transplantologii; wymienia
metody chemiczne, fizyczne oraz biologiczne immunosupresji; podaje przykłady immunostymulacji;
wymienia rodzaje przeszczepów; wymienia rodzaje antygenów nowotworowych: swoiste antygeny
nowotworowe (TSA) oraz antygeny związane z nowotworem (TAA), neoantygeny nowotworów
indukowanych przez karcynogeny chemiczne i fizyczne, neoantygeny indukowane przez wirusy
onkogenne, antygeny płodowe; charakteryzuje rolę komórek NK, NKT, B1, makrofagów w odpowiedzi
przeciwnowotworowej; wymienia mechanizmy ucieczki przed układem immunologicznym; student
definiuje pojęcie regulacji odpowiedzi immunologicznej – tolerancji immunologicznej; charakteryzuje
zjawisko indukcji odpowiedzi immunologicznej i tolerancji przez alergen; definiuje zjawisko regulacji
idiotypowej oraz zjawisko kompetycji antygenowej i ułatwienia immunologicznego;
Umiejętności i kompetencje: student rozumie mechanizmy powodujące odrzucanie przeszczepu:
nadostre, ostre, przewlekłe; rozumie zasady dziedziczenia układu HLA; potrafi opisać metody
typowania tkankowego; potrafi opisać na czym polega przeszczep szpiku kostnego; potrafi
scharakteryzować mechanizm oraz obraz kliniczny reakcji Graft versus Host; rozumie pojęcie ciąży jako
przeszczepu allogenicznego; potrafi omówić molekularne podstawy transformacji nowotworowej,
potrafi opisać na czym polega obrona przed nowotworami oraz nadzór immunologiczny; rozumie
pojęcie immunoterapii nowotworów; student rozumie na czym polega regulacja funkcji limfocytów T i
B oraz wzajemna regulacja Th1-Th2; opisuje mechanizmy tolerancji immunologicznej (anergia i delecja
klonu); potrafi wykazać udział limfocytów T w regulacji odpowiedzi immunologicznej (Treg, Tcs,
ignorancja immunologiczna); opisuje modulujący wpływ układu nerwowego i hormonalnego oraz
czynników psychosomatycznych na reakcje immunologiczne oraz wpływ czynników pokarmowych na
zaburzenia odporności.
8. Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna: nadwrażliwość, alergia, autoimmunizacja. Podział
reakcji nadwrażliwości. Reakcje nadwrażliwości typu I – patogeneza, przebieg i znaczenie
Wiedza: Student wymienia i definiuje nieprawidłowe odpowiedzi immunologiczne: nadwrażliwość,
autoimmunizacja, niedobory immunologiczne; wymienia wytyczne potrzebne do rozpoznania choroby
z autoimmunizacji; zna charakterystykę chorób autoimmunizacyjnych; definiuje nadwrażliwość i
alergię; zna podział reakcji nadwrażliwości wg Gella i Coombsa; zna przebieg, mechanizm i struktury
uczestniczące w reakcji nadwrażliwości typu I.
Umiejętności i kompetencje: student rozumie mechanizmy reakcji nadwrażliwości (podział wg Gella
i Coombsa); potrafi scharakteryzować nadwrażliwość typu I: charakterystyka IgE (receptory wiążące,
regulacja wydzielania przeciwciał), degranulacja mastocytów i bazofilów, reakcje anafilaktyczne
(mediatory, postacie kliniczne).
9.Reakcje nadwrażliwości typu II, III i IV
Wiedza: student zna podział reakcji nadwrażliwości wg Gella i Coombsa; zna przebieg, mechanizm i
struktury uczestniczące w reakcji nadwrażliwości typu II, III oraz IV; zna choroby i reakcje patologiczne
przebiegające z przeważającym udziałem każdego z wymienionych mechanizmów
Umiejętności i kompetencje: student opisuje nadwrażliwość typu II (mechanizm reakcji
cytotoksycznych, konflikt serologiczny matczyno-płodowy); potrafi przedstawić nadwrażliwość typu III
(mechanizm odkładania się kompleksów immunologicznych, przykłady reakcji wywołanych
nadwrażliwością typu III); rozumie na czym polega nadwrażliwość typu IV (mechanizm NTP, alergia
bakteryjna i kontaktowa); opisuje odpowiedź autoimmunologiczną i jej swoistość; rozumie patogenezę
chorób autoimmunizacyjnych
Pracownie
W trakcie ćwiczeń zajęcia odbywają się w 6 pracowniach w systemie rotacyjnym. Podczas zajęć w
pracowniach studenci zapoznają się szczegółowo z przebiegiem badań diagnostycznych.
A. Pracownia zaburzeń odporności humoralnej.
Wiedza: student zna rodzaje elementów odporności humoralnej najczęściej podlegające ocenie –
immunoglobuliny, dopełniacz, białka ostrej fazy, cytokiny, rozpuszczalne markery antygenowe; opisuje
reakcje immunologiczne leżące u podstaw metod oceniających poziom elementów odporności
humoralnej; zna nowoczesne testy oparte o reakcje precypitacji i aglutynacji: nefelometrię, testy
lateksowe, Western blotting.
Umiejętności i kompetencje: student opisuje zastosowania testów: aglutynacji, precypitacji,
immunodyfuzji, elektroforezy i precypitacji w żelu, działanie nefelometru oraz rozumie zasady i
rodzaje testów nefelometrycznych; potrafi scharakteryzować i podać przykłady i zastosowanie testów
lateksowych: RF, CRP, ASO, Waalera – Rosego.
B. Pracownia zaburzeń odporności komórkowej.
Wiedza: student zna metody ceny odporności komórkowej nieswoistej i swoistej. – limfocyty T i B,
granulocyty, monocyty – makrofagi.
Umiejętności i kompetencje: student opisuje zasadę działania oraz zastosowanie testów: oceniających
funkcje komórek (fagocytoza, chemotaksja, test NBT, proliferacja limfocytów, test zahamowania
migracji), cytofluorymetrii w badaniach odporności komórkowej, rozumie zasadę działania
cytofluorymetru oraz podstawy analizy grafów badań cytofluorymetrycznych oceniających populacje
komórkowe krwi.
C. Pracownia immunologii transplantacyjnej.
Wiedza: student zna metody oceny antygenów HLA klasy I i II;
Umiejętności i kompetencje: student opisuje zasadę działania oraz zastosowanie testów: metody
Terasaki – mikroskopowa ocena testów, oraz metody PCR do oceny HLA.
D. Pracownia diagnostyki chorób autoimmunizacyjnych .
Wiedza: student wymienia i potrafi opisać testy immunocytochemiczne do oceny markerów
komórkowych.
Umiejętności i kompetencje: student opisuje zastosowanie testów opartych o immunofluorescencję –
pośrednią i bezpośrednią; omawia metody oceny autoprzeciwciał ANA i ANCA (mikroskop
fluorescencyjny); interpretuje wyniki badania preparatów po barwieniu APAP.
E. Pracownia diagnostyki alergologicznej.
Wiedza: student zna metody oceny poziomu swoistych i całkowitych IgE; zna zasady i zastosowanie
technik RIA i EIA.
Umiejętności i kompetencje: student opisuje zasadę działania oraz zastosowanie testów:
podstawowego zestawu do technik ELISA; rozumie jak działa i do czego służy aparat AMX do testów
EIA przeprowadzanych w systemie zamkniętym; potrafi opisać na czym polega działanie aparatu do
testów nowej generacji - Unicap ( połączenie techniki ELISA z immunofluorescencją).
F. Pracownia immunodiagnostyki molekularnej
Wiedza: Student zna metody i zastosowanie techniki PCR.
Umiejętności i kompetencje: student opisuje etapy reakcji PCR, zasady i zastosowanie sekwenatora
DNA; potrafi ocenić wyniki uzyskanych sekwencji DNA.
25. Opis zajęć integrujących wiedzę z immunologii ogólnej i mikrobiologii
Integracja zajęć z immunologii i mikrobiologii odbywa się poprzez synchronizację omawiania
komplementarnych zagadnień na poszczególnych wykładach i ćwiczeniach z obu przedmiotów.
W zależności od merytorycznej potrzeby temat immunologiczny poprzedza odpowiedni temat
mikrobiologiczny lub odwrotnie. W ten sposób studenci uzyskają zintegrowaną wiedzę z
immunologii i mikrobiologii. Poniżej lista zagadnień w prowadzonych w systemie zintegrowanym:
1. Zagadnienie z immunologii: antygeny bakteryjne – rodzaje, budowa, zdolność do inicjowania
odpowiedzi humoralnej i/lub komórkowej – integracja z mikrobiologią: wykład 3 „Podstawy
mikrobiologii cz. I”;
2. Zagadnienie z immunologii: podstawowe testy immunologiczne mające zastosowanie w
diagnostyce immunologicznej (aglutynacja, precypitacja) do identyfikacji szczepów
bakteryjnych – integracja z mikrobiologią: wykład 3 „Podstawy mikrobiologii”;
3. Zagadnienie z immunologii: nowoczesne testy diagnostyki immunologicznej – ELISA, RIA i ich
zastosowanie w diagnostyce chorób zakaźnych; ocena poziomu przeciwciał IgM, IgG ważna
w różnicowaniu zakażeń pierwotnych i przewlekłych (przetrwałych) lub wcześniej przebytych –
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
np. Borelioza, choroby wirusowe – integracja z mikrobiologią: ćw. 9 (choroby odzwierzęce) i
ćw. 11 (podstawy wirusologii);
Zagadnienie z immunologii: rodzaje nadwrażliwości typu II i III i IV zainicjowane przez
patogeny chorobotwórcze oraz testy stosowane w diagnostyce tych reakcji – ASO, test
tuberkulinowy – integracja z mikrobiologią: ćw. 3 (ogólna charakterystyka bakterii Gram(+)) i
ćw. 5 (zakażenia dróg oddechowych);
Zagadnienie z immunologii: dynamika zakażenia a dynamika inicjowania odpowiedzi
immunologicznej – integracja z mikrobiologią: wykład 12 (odpowiedź organizmu ludzkiego w
zakażeniach wirusowych i bakteryjnych);
Zagadnienie z immunologii: mechanizmy odpowiedzi immunologicznej charakterystyczne dla
zakażeń bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i pasożytniczych – integracja z mikrobiologią:
wykład 12 (odpowiedź organizmu ludzkiego w zakażeniach wirusowych i bakteryjnych);
Zagadnienie z mikrobiologii: zakażenia dróg oddechowych – integracja z immunologią:
drobnoustroje upośledzające nieswoistą odpowiedź immunologiczną – Mycobacterium,
Listeria;
Zagadnienie z immunologii: drobnoustroje wykorzystujące receptory występujące na
powierzchni komórek immunologicznych jako wrota zakażenia – HIV – integracja z
mikrobiologią: wykład 11 (wirus upośledzenia odporności HIV) i ćw. 8 (choroby przenoszone
drogą płciową);
Zagadnienie z immunologii: immunoprofilaktyka czynna i bierna – podział szczepionek i
preparatów immunoglobulinowych, szczepionki mono- i poliwalentne; immunologiczna ocena
protekcyjności szczepionki w odniesieniu do różnych patogenów (ocena serokonwersji, siła
pierwotnej i wtórnej odpowiedzi immunologicznej szczepionki, zdolność do powstawania
komórek pamięci) – integracja z mikrobiologią: wykład 13 (szczepionki przeciw
drobnoustrojom);
Zagadnienie z immunologii: rola drobnoustrojów – bakterii i wirusów w onkogenezie,
inicjująca utratę kontroli immunologicznej nad zakażonymi komórkami (wirusy brodawczaka,
wirus herpes, WZW B, WZW C, EBV, H.pylori) – integracja z mikrobiologią: wykład 9 i 10
(wirusy jako patogeny człowieka cz. I i II) i ćw. 8 (choroby przenoszone drogą płciową);
Zagadnienie z mikrobiologii: zakażenia dróg oddechowych – integracja z immunologią:
patogeneza chorób atopowych – rola wirusów w zaostrzeniach astmy.
26. Kontynuacja przedmiotu przewidziana na zajęciach z:
Immunologii Klinicznej i Alergologii, innych zajęciach klinicznych
27. Zalecane kursy fakultatywne i zajęcia uzupełniające
28. Informacje dodatkowe dostępne są pod adresem
[email protected]