Tekst artykułu - MEDI

Raport spec jalny
Kulejąca opieka
Fot
o: w
ww
. s xc
. hu
Trwają prace nad ustawą o pomocy osobom niesamodzielnym,
która ma zrewolucjonizować rynek opieki długoterminowej.
Najbardziej potrzebujący otrzymają nawet 1 tys. zł miesięcznie
w formie czeku na konkretne usługi, zwłaszcza opiekuńcze. Na
ustawę czekają nie tylko osoby starsze, ale także rynek usług
medycznych.
Dziś statystycznego seniora nie stać na
korzystanie z pomocy opiekunki czy wykupienie zabiegów pielęgnacyjnych. Nic
dziwnego, że większość tego typu usług
realizowana jest w szarej strefie. Nowa
ustawa uwolni około 5 mld zł, czyli kwotę, która w tej chwili przeznaczana jest
wprawdzie na dodatki pielęgnacyjne, ale
ostatecznie to beneficjent dycyduje, co
zrobi z otrzymanymi pieniędzmi. Szczupły budżet domowy osób starszych powoduje, że dodatkowe kwoty rzadko kiedy
wydawane są na opiekę.
Obecnie zasiłki otrzymują wszyscy seniorzy po 75. roku życia oraz osoby niepełnosprawne. Zdaniem przedstawicieli
placówek ochrony zdrowia i firm, które
już działają na rynku opieki długotermi-
18
Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia
2/2013
nowej, nowa ustawa uporządkuje rynek,
pozwoli stworzyć nowe miejsca pracy,
sprawi, że zdecydowanie wzrośnie popyt
na usługi polskich opiekunek, które teraz
najłatwiej znajdują pracę za granicą.
Z nowych uregulowań prawnych powinny być zadowolone osoby starsze,
które będą mogły lepiej zadbać o swój
stan zdrowia. Kij ma zawsze dwa końce: dla osób o bardzo niskich dochodach,
w przypadku których dodatek pielęgnacyjny był łatką na dziurawy budżet domowy, zmiana będzie niekorzystna. Na razie
nie wiemy jednak, jak ostatecznie potoczą się losy ustawy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej? Ustawa może
wzbudzać kontrowersje, odebranie emerytom dodatków opiekuńczych na rzecz
czeków na opiekę na pewno nie spotka
się z pełnym popraciem. Alternatywą są
ubezpieczenia opiekuńcze, które dobrze
sprawdzają się w innych krajach europejskich. Niezależnie od rozwiązania, rynek
opieki długoterminowej wymaga pilnego
uregulowania. 
Ustawa o pomocy osobom
niesamodzielnym to dla
rynku opieki długoterminowej ogromna szansa
na dynamiczny rozwój.”
raport Spec JaLny
rozwiązaniem,niestetynagminnym,jest
poszukiwanieopiekiwszarejstrefie,co
możenarazićosobykorzystajacezusług
naryzykozatrudnianiaosóbonieznanej
opiniiibezodpowiednichkwalifikacji.
Szara strefa jest też zabójcza dla firm
zajmującychsięprofesjonalnieusługami
opiekuńczymi,niepozwalającnadługofalowąpolitykęjakościirozwoju.Oczywiścieosobypracującewtensposóbnie
odprowadzajążadnychskładekipodatków,acozatymidzie–niemajążadnej
ochronysocjalnejizdrowotnej.
ANDRZEJ MUSIAŁOWICZ
Wiceprezes Zarządu HOUSE DOMOWA
OPIEKA Sp.z o.o.
Skuteczny i efektywny system opieki
długoterminowejwPolscepozostajenadalwsferzemarzeń.Rozwiązanie,zktórymmamydoczynieniawPolsce,jest
dalekozarozwiązaniamieuropejskimi.
Generalnie działania w zakresie opiekidługoterminowejprowadzonesązarównoprzezsystemopiekizdrowotnej
(zakładyopiekidługoterminowej,opie-
Nie można niestety oczekiwać, że
w przewidywalnym czasie parlament
zajmie się projektem ustawy o pomocyosobomniepełnosprawnym.Przede
wszystkimproblememjestbrakźródła
finansowaniadlaopisanegowprojekcie
systemuopieki.Trudnosobiewyobrazić,
żepozbawieniekilkusettysięcyemerytówzasiłkuopiekuńczegoodbędziesię
bezpoważnychkonsekwencjidlakoalicjirządzącej,anajbliższewyborysąjuż
zaniecałe3lata.Pozatym,kwotyuzy-
Nie uciekniemy docelowo od dodatkowego opodatkowania
na rzecz opieki nad osobami niepełnosprawnymi.“
kadługoterminowadomowa)jakiprzez
system pomocy społecznej (stacjonarnedomypomocyspołecznej,opiekadomowaświadczonaprzezośrodkipomocyspołecznej).Obydwasystemyniekomunikująsiępomiedzysobą,stądczęstepowielaniepomocyizłakoordynacjausług.Osobawymagającapomocy,
a raczej członek rodziny lub znajomy
zajmującysiętąosobą,wykonujezkoniecznościczynnościkoordynująceusługiobusystemów.
Oilewsystemieopiekizdrowotnej
świadczeniaudzielanesąkażdejosobie
(jeżelijestubezpieczona),topozasystemempomocyspołecznejpozostająosoby
oniecowyższymstatusiemajatkowym,
częstowymagającerównieżznacznego
nakładudziałańopiekuńczych.Wprzypadku,gdyosobytekorzystajązusług
ośrodkapomocyspołecznej(OPS),ponosząpełnąodpłatność.
Alternatywąjestkorzystaniezusług
komercyjnych,owyższymstandardzie,
lecz jednocześnie droższych od usług
zabezpieczanych przez OPS. Innym
skaneztegoźródłamogąokazaćsięniewystarczające.
Nieuciekniemydocelowooddodatkowegoopodatkowanianarzeczopieki
nadosobaminiepełnosprawnymi,starszymi,leczjaktozwyklewPolscebywa,
trzebachybapoczekaćnakataklizm,jakimbędziewzrostliczbyosóbwpodeszłymwiekuokilkamilionówwciągu
10lat.Obawiamsię,żeniktnieodważy
sięnawetzacząćmyślećnp.orozwiązaniuwprowadzaniastopniowegowzrostu
opodatkowaniakażdegozatrudnionego
(jaktomamiejscenp.wNiemczech),
nawetodprogu0,1%rocznieiwzrostu
o0,1%corokprzeznajbiższe60lat).
Drobnymikroczkami,alejużcośsięzaczęłobydziać,tyletylko,żepolitykom
niepowinnobrakowaćwyobraźniiodwagi,ateprzymiotysąniestetydobrem
rzadkim.
Grupa House Domowa Opieka zamierza konsekwentnie prowadzić dotychczasowedziałania,propagującm.in
tańsze rozwiązania systemowe oraz
konsekwentniedziałającnarzeczpod-
noszeniajakościusługiuświadamiania
podopiecznychokonsekwencjachnieprofesjonalnejopieki.Mamypewność,
żerosłabędzieświadomośćsamychzaiteresowanychopieką,ajakośćiszerokie
spektrumnaszychusługznajdowaćbędzieuznaniecorazszerszejrzeszypodopiecznychiichrodzin.Oczywiścieliczymy,żenastępowaćbędązmianysystemowe,awtedyjakolegalnieiprofesjonalnie działąjąca firma będziemy
w stanie ubiegać się również o środkipublicznewpostaciproponowanych
w projekcie ustawy bonów opiekuńczych.
MARCIN ZAWADZKI
Prezes Zarządu Domy Opieki MEDI-system
KształtorganizacjiopiekidługoterminowejwPolscejednoznaczniewskazuje,
żeniemożnaokreślićjejmianem„systemu”.Liczbanazwfunkcjonujących
wtymobszarze,brakdefinicji,liczne,
konkurującezesobąnurtyorazprzeplatającesiępowtórzeniawzapisachustaw
powodują,żebranżarozwijasięchaotycznie,acogorszanadalzmierzawniewiadomymkierunku.
Sytuacjataoczywiścieodbijasięrównieżnazachowaniachinwestorów,którzywniepewności,choćzdużymzaciekawieniem,wciążjedynieobserwująrynek,niedecydującsięnanaprawdępoważneinwestycje.Wefekciebranżajest
jednąznajbardziejrozdrobnionychna
rynku,gdziemianem„dużego”określa
siępodmiotzarządzającyzaledwie2–3
placówkamiiposiadającyjużkilkaset
łóżek. Dla porównania brytyjska sieć
oferującausługizzakresuopiekidługoterminowejFourSeasonstook.500placówekibezmała25.000łóżek!
Pierwszympraktycznymproblemem
jestocenawielkościrynkuorazanali-
Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia
2/2013
19
Raport spec jalny
ich kompetencji zachodzą na siebie szerokim marginesem.
Równie potężny problem to brak klarownych, jasnych
standardów i wymogów dla opieki długoterminowej,
a w szczególności liczne zapożyczenia z regulacji
występujących w szpitalnictwie.”
za funkcjonujących na nim podmiotów.
Logiczne porównania do innych krajów,
oparte na danych demograficznych, stawiają nasz kraj w czołówce pod względem szybkości starzenia się społeczeństwa w Europie i na świecie. Główny
Urząd Statystyczny dostarcza bardzo
dużo precyzyjnych danych: grupy wiekowe, spodziewana długość życia (czyli przyszłe grupy wiekowe), wskaźniki
zgonów i urodzeń. Wszystkie dane dostępne są po kilku kliknięciach myszą.
Niestety, rozpoczynając analizę podmiotów albo liczby łóżek długoterminowych zaczynają się spore problemy.
Jak to wszystko zsumować? Czy łóżka
w Domach Pomocy Społecznej (DPS)
należy dodać do liczby w Zakładach
Opiekuńczo-Leczniczych (ZOL)? I co
to właściwie są Zakłady Pielęgnacyjno‑Opiekuńcze (ZPO); też dodać do sumy
czy to samo co ZOL? Po przeczesaniu
odpowiednich rejestrów i dokonaniu
tych trudnych rozstrzygnięć nagle okazuje się, że na liście brakuje dziesiątek pozycji! A przecież podmioty funkcjonujące pod różnymi zwyczajowymi
nazwami takimi jak „(Prywatny) Dom
Opieki”, „Dom Złotej Jesieni”, „Dom
Seniora” też świadczą usługi w podobnym zakresie i o podobnym profilu… Tyle, że w przypadku tych ostatnich odszukanie ich w rejestrach może
być czasem zupełnie niemożliwe, gdyż
nierzadko po prostu w nich nie występują – albo przynajmniej nie w tych,
w których można byłoby się ich spodziewać.
Do tego wszystkiego należy dodać
jeszcze grupę zakładów definiowanych
jako psychiatryczne i wreszcie uzupełnić dane o podmioty świadczące opiekę
w warunkach innych niż opieka stacjonarna, w tym dosyć unikatowe oddziały opieki dziennej i wreszcie obszerny rynek usług domowych. Żeby nie
było zbyt łatwo, musimy znowu szukać
w wielu miejscach: fragmentach Podstawowej Opieki Zdrowotnej (tzw. „środo-
20
Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia
2/2013
wisko”); Pielęgniarskiej Opiece Domowej (POD), programach realizowanych
przez Ośrodki Pomocy Społecznej. Najniższy poziom wiarygodności uzyskają dane opisujące prywatny, w tym niezinstytucjonalizowany, rynek opieki realizowanych w warunkach domowych,
o którym wiemy mniej więcej tyle co
o rynku „pomocy domowych”.
W kontekście starzejącego się społeczeństwa, wyzwania jakie stoją w tym
zakresie przed opieką długoterminową
są już bardzo wyraźnie widoczne, a podjęcie działań naprawdę konieczne. Spadający odsetek osób w wieku produkcyjnym, przy corocznym, wielotysięcznym wzroście liczby osób w wieku powyżej 65 roku życia, a procentowo jeszcze szybszy w grupie powyżej 80 roku
życia, skracają czas potrzebny na dyskusje i zmuszają do podjęcia konkretnych działań.
W świetle powyższych rozważań absolutnie niezbędnym, pierwszym działaniem powinno być „ustalenie zasad gry”,
a więc stworzenie jednolitego mianownictwa, w którym osią będzie osoba potrzebująca pomocy, niezależnie od tego
czy nazwiemy ją pacjentem, świadczeniobiorcą, pensjonariuszem czy klientem. A więc niezależnie od tego, skąd
pochodzi finansowanie usług.
Osoby korzystające z usług DPS,
ZOL/ZPO nie różnią się od siebie w zakresie potrzeb tak bardzo, jak można byłoby sądzić na podstawie nazwy i rejestru
ośrodka, w którym się znajdują. Co więcej, te same osoby bardzo często „migrują” pomiędzy różnymi placówkami zatrzymując się w międzyczasie także na
różnych oddziałach szpitalnych, w tym
najczęściej internistycznych i rehabilitacyjnych. Sytuacja z pewnością daleka
jest od efektywności. Aż dwa wielkie zaangażowane tu ministerstwa – z obszaru
zdrowia i z obszaru pomocy społecznej
– starają się nie dostrzegać, że zakresy
Równie potężny problem to brak klarownych, jasnych standardów i wymogów dla opieki długoterminowej,
a w szczególności liczne zapożyczenia
z regulacji występujących w szpitalnictwie. Skutkiem są np. takie absurdalne
sytuacje, z jakimi mieliśmy niedawno do
czynienia, kiedy rejestrując ZOL o profilu psychiatrycznym musieliśmy długo
(i boleśnie) tłumaczyć tzw. „organom”,
że ZOL to nie szpital psychiatryczny,
z czym moja firma borykała się niedawno. Podobnie wymogi stawiane placówkom świadczącym usługi z zakresu opieki długoterminowej w obszarze dostępności diagnostyki czy rodzaju i liczby
personelu dowodzą, że najwyżsi decydenci nierzadko mentalnie wrzucają nas
błędnie do worka ze szpitalami.
Tymczasem to właśnie rozsądna relacja i współpraca na osi szpital – ZOL wydaje się być najbardziej realnym źródłem
dla ogromnych oszczędności w systemie,
a jednocześnie dla rozwoju opieki długoterminowej właśnie. Szczęśliwie od kilku lat zniknęły tzw. oddziały przewlekłe –
chociaż trudno powiedzieć, gdzie ulokowały się ich budżety. Wciąż jednak wiele oddziałów psychiatrycznych zapewnia
opiekę o charakterze przewlekłym, a oddziały internistyczne i inne tracą setki tysięcy złotych na ponownym przyjmowaniu tych samych pacjentów, z tym samym
rozpoznaniem, czego można byłoby uniknąć obejmując pacjenta opieką długoterminową w ramach, per saldo, z pewnością mniejszych środków.
Dopiero po uporządkowaniu tych
najprostszych obszarów będzie warto
zastanawiać się, czy i jakich dodatkowych środków powinniśmy poszukiwać
oraz jakie zasady odpłatności wprowadzać. Odwracanie kolejności tych działań sprowadzi się do dalszego marnotrawienia środków.
Oddzielnym zagadnieniem w świetle rozważanych tematów jest polityka
imigracyjna państwa, o której niestety najwięcej słyszymy jedynie w negatywnych kontekstach typu warunki panujące w tzw. obozach przejściowych
dla uchodźców, czy kłopoty cudzoziemców w prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce. Tymczasem patrząc na
demografię i przykłady sąsiadów z pewnością nie unikniemy tego tematu. 
raport Spec JaLny
kwestiiwydatkówprywatnych–duża
skala,rozwójgłównie„szarejstrefy"
beznadzoruistandardów;
– Brakrealnychstandardówopiekidługoterminowej–ktotworzystandardy
wPolsce?
– Brak wprowadzania zmian w systemieopieki,któremogąmiećpozytywne skutki dla całego systemu
opieki zdrowotnej np. efektywna
opiekaposzpitalna,kosztypowracającychpacjentów,opiekanadpacjentamizchorobamiprzewlekłymi
AGNIESZKA SZPARA
Prezes Zarządu Continuum Care sp. z o.o.
Ekspert Pracodawców RP
Wiceprezes Związku Pracodawców
Medycyny Prywatnej oraz Forum Opieki
Długoterminowej
Główneproblemyidentyfikowanewobszarzeopiekidługoterminowej:
– Finansowanieusługwramachpłatnikówpublicznych–NarodowyFundusz Zdrowia i Ośrodki Pomocy
Społecznej – niejasne zasady przyznawania opieki, brak połączenia
finansowania działań pielęgnacyjnych i opiekuńczych, Opieka Społecznafinansujegłównieopiekędla
osóbsamotnychizniskimidochodami, brak rozwiązania systemowego
dlawszystkichosóbpotrzebujących
opieki;
– Finansowanieusługwramachrynkuprywatnego–brakuregulowania
Postulaty środowiska świadczeniodawców związanego z Pracodawcami
RPdotyczącerozwojurynku:
– Połączenie usług pielęgnacyjnych
iopiekuńczychwjedensystempoprzezwspólnymodelfinansowania;
– Stymulowanierozwojuinfrastruktury,wtymwzrostuliczbyplacówek
spełniającychstandardyministerialne
ieuropejskiepoprzezpolitykęwłaściwego planowania oraz gwarancje
dlainwestorów;
– Aktywizacja zawodów związanych
z opieką nad osobami starszymi
i niesamodzielnymi poprzez wdrożeniezasadprzejrzystegorynkupracyistworzeniesystemuedukacjidla
osóbszukającychzatrudnienia;
– Monitorowanieefektówopiekinad
pacjentemwcałymsystemie,racjonalizacjawydatkówwewłaściwych
obszarachpoprzezrozwójkoordynowanejopiekigeriatrycznej.
Kluczowym zagadnieniem z punktu widzenia podopiecznych i pacjentówjestczytelnośćdefinicjiipojęćdotyczącychsystemuopiekidługoterminowej(płatnicy,świadczeniodawcy,zakres
usług).
Spadający odsetek osób w wieku produkcyjnym
przy corocznym, wielotysięcznym wzroście liczby osób
w wieku powyżej 65 roku życia, a procentowo jeszcze
szybszy w grupie powyżej 80 roku życia, skracają
czas potrzebny na dyskusje i zmuszają do podjęcia
konkretnych działań.”
reklama
Indywidualne
Konto Zdrowotne
nowy wymiar pro�ilaktyki
Ogólnopolski System
Ochrony Zdrowia OSOZ
Zadbaj o swoje zdrowie sięgając
do nowoczesnych i bezpiecznych
rozwiązań. Już dziś załóż Indywidualne Konto Zdrowotne w serwisie
OSOZ i korzystaj z programów
zdrowotnych, e-rejestracji, kontroluj
interakcje leków oraz znajdź tańsze
zamienniki leków. Wysokie walory
konta potwierdza Złoty Medal
Międzynarodowych Targów
Poznańskich SALMED 2012.
www.osoz.pl
Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia
2/2013
21