D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Łodzi

Sygn. akt: III AUa 384/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 lipca 2013 r.
Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący: SSA Jacek Zajączkowski (spr.)
Sędziowie: SSA Lucyna Guderska
del. SSO Mariola Mastalerz
Protokolant: sekr. sądowy Aleksandra Słota
po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2013 r. w Łodzi
sprawy E. F.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.
o odsetki,
na skutek apelacji organu rentowego
od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi
z dnia 20 grudnia 2011 r., sygn. akt: VIII U 1288/10;
oddala apelację.
Sygn. akt III AUa 384/13
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 28 maja 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił E. F. zwrotu odsetek od
dokonanego w dniu 17 marca 2010 roku zwrotu nadpłaty składek podnosząc, że zwrotu dokonano w normatywnie
wyznaczonym terminie 30 dni od daty złożenia wniosku.
E. F. odwołał się od powyższej decyzji do Sądu wnosząc o jej uchylenie, jak również wniósł o uchylenie postanowienia
z dnia 28 maja 2010 roku w sprawie odmowy zwrotu kosztów egzekucyjnych wraz z odsetkami.
Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania od decyzji z dnia 28 maja 2010 roku i odrzucenie odwołania od
postanowienia z dnia 28 maja 2010 roku.
Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2011 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w punkcie 1. zmienił zaskarżoną decyzję i zasadził od
organu rentowego kwotę 1.828,58 złotych tytułem odsetek podatkowych za okres od 11 lutego 2008 roku do 17 marca
2010 roku od nienależnie wyegzekwowanych składek, w punkcie 2. umorzył postępowanie w zakresie odmowy zwrotu
kosztów egzekucji, zaś w punkcie 3. przekazał wniosek o przyznanie odsetek od odsetek do rozpoznania organowi
rentowemu.
Powyższe rozstrzygnięcie Sadu pierwszej instancji zapadło na tle następującego stanu
faktycznego:
Wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą od l I 1999 roku do I VI 2002 roku.
W dniu 2 VI 2008 roku organ rentowy wydał decyzję stwierdzającą, że wnioskodawca podlega obowiązkowym
ubezpieczeniom społecznym w okresie od l I 1999 roku do 21 12006 roku oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu
chorobowemu od l I do 30 IV 1999 roku, od l VI 1999 roku do 30 XI 2001 roku, a także nie podlega dobrowolnemu
ubezpieczeniu chorobowemu od l do 31 V 1999 roku. Organ wskazał także miesięczne podstawy wymiaru składek.
Wnioskodawca wniósł, w dniu 14 lipca 2008 roku, odwołanie od tej decyzji do Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie
VIII U 2491/08.
Równocześnie konto płatnika zostało obciążone wygenerowanymi systemowo deklaracjami.
Do egzekucji komorniczej ZUS skierował w dniu 28 stycznia 2008 roku tytuły wykonawcze: z 30 XI 2006 roku,
sprawach Se- (...) do (...), Se- (...) do (...), z dnia 15 12007 roku w sprawie (...)do (...), z 6 IV 2007 roku w sprawie (...)do
(...), z 21 IX 2007 roku w sprawie Se- (...) do (...)i z 26 X 2007 roku w sprawie Se- (...) do (...).
Na podstawie tych deklaracji wydana została decyzja z dnia 3 II 2009 roku, określającą zadłużenie z tytułu
nieopłaconych składek za II2007 roku, od IX 2007 do XII 2008 roku.
Od tej decyzji wnioskodawca, w dniu 2 marca 2009 roku, również wniósł odwołanie w sprawie VIII U 921/09.
Obie sprawy zostały rozpoznane łącznie i Sąd Okręgowy w Łodzi, wyrokiem z dnia 15 VI 2009 roku, zmienił decyzję
z dnia 2 VI 2008 roku i stwierdził, że wnioskodawca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od l I 1999
roku do 30 XI 2001 roku, podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od l I do 30 IV 1999 roku, od l VI
1999 roku do 30 XI 2001 roku i nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu od l do 31 V 1999 roku i
wskazał podstawy wymiaru składek. Sąd zmienił także decyzję z dnia 3 II 2009 roku i określił, że odwołujący nie
posiada zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne za II 2007 roku, od IX 2007 roku do
XII 2008 roku.
Apelacja organu rentowego została oddalona wyrokiem z dnia 20 12010 roku, w sprawie III AUa 799/09.
W związku z rozstrzygnięciem sądu, organ rentowy wystąpił do komornika o umorzenie postępowania egzekucyjnego.
Postanowieniami z dnia 25 marca 2010 roku, 12 kwietnia 2010 roku komornik umorzył postępowanie egzekucyjne.
Po rozliczeniu konta w dniu 17 III 2010 roku dokonano wnioskodawcy zwrotu kwoty 17.100,76 złotych.
W piśmie z dnia 29 marca 2010 roku odwołujący wskazał, że kwota zwrócona odbiega od danych uzyskanych od
komornika, ponadto wystąpił o zwrot kosztów egzekucyjnych oraz innych kosztów wraz z odsetkami.
Postanowieniem z dnia 28 maja 2010 roku, organ rentowy odmówił zwrotu kosztów egzekucyjnych wraz z odsetkami.
Wskazano w tym postanowieniu, że środkiem zaskarżenia jest zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej.
Wnioskodawca złożył takie zażalenie.
Egzekucja składek była prowadzona przez komornika sądowego, który przekazał organowi łączną kwotę 18.250,41
złotych.
Hipotetyczna wysokość odsetek liczonych od dat egzekucji składek, czyli poczynając od 11 lutego 2008 roku do daty ich
zwrotu czyli do 17 marca 2010 roku, bez wliczania w to kosztów egzekucji i kwot zaliczonych na poczet odsetek wynosi:
• przy wyliczeniu według odsetek ustawowych 2.117,60 złotych;
• przy wyliczeniu odsetek podatkowych 1.828,58 złotych;
Hipotetyczna wysokość odsetek liczonych od dat egzekucji składek, czyli poczynając od 11 lutego 2008 roku do daty
ich zwrotu, czyli do 17 marca 2010 roku, z uwzględnieniem kosztów egzekucji i kwot zaliczonych na poczet odsetek,
wynosi:
• przy wyliczeniu według odsetek ustawowych 2.411,30 zł;
• przy wyliczeniu odsetek podatkowych 2.116,62 zł.
W tak ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy uznał odwołanie E. F. za zasadne. W pierwszej kolejności
Sąd wskazał, że ustawodawca nie przewidział możliwości, iż to na skutek błędu organu rentowego, dokona on
wyliczenia i wyegzekwowania nienależnych składek na ubezpieczenie, co prawdopodobnie wynika z faktu, że składki
co do zasady są naliczane i odprowadzane przez płatników składek. Niemniej jednak Sąd uznał, ze mamy tu do
czynienia z luką prawną, którą należy uzupełnić, odpowiednim zastosowaniem art. 24 ust. 6e ustawy z dnia 13
października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Ze względu na fakt, że w przypadku wnioskodawcy nie
może być mowy o liczeniu terminu od daty złożenia wniosku o zwrot składek, bowiem to nie płatnik popełnił błąd,
który zauważył organ rentowy i o którym powiadomił tegoż płatnika, tylko sam organ popełnił błąd, to należy uznać,
że terminem, od którego powinny być płacone odsetki jest data ich błędnego wyegzekwowania. To jest, w ocenie Sądu
Okręgowego, termin, o którym mowa w art. 24 ust. 6e ustawy. Sąd podkreślił, że odsetki zostały naliczone jedynie
od kwoty zwróconej wnioskodawcy w dniu 17 marca 2010 roku. Wobec cofnięcia odwołania od postanowienia z dnia
28 maja 2010 roku Sąd umorzył postępowanie w tym zakresie, natomiast nowe żądanie wnioskodawcy, to jest o
zasądzenie odsetek od zaległych odsetek Sąd przekazał do rozpoznania organowi rentowemu w trybie art. 47710 § 2
k.p.c.
Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył organ rentowy w zakresie punktu 1., zarzucając mu:
• błąd w ustaleniach faktycznych polegający na pominięciu okoliczności przywołanych w odpowiedzi organu
rentowego z dnia 27 lipca 2010 roku na odwołanie E. F., iż płatnik składek złożył dokument wyrejestrowujący go z
ubezpieczeń (...) w dniu 15 lutego 2010 roku, w którym jako datę zakończenia działalności gospodarczej wskazano
1 czerwca 2002 roku, co spowodowało obciążenie konta płatnika deklaracjami generowanymi systemowo i w
konsekwencji doprowadziło do ustalenia, iż to działanie organu rentowego doprowadziło do wyegzekwowania
nienależnych składek;
• błąd w ustaleniach faktycznych polegający na stwierdzeniu, że tytuły wykonawcze zostały wystawione na
podstawie deklaracji generowanych tylko systemowo, gdy jak wynika z przywołanego stanu faktycznego tytuły
wykonawcze były wystawiane od 30 listopada 2006 roku podczas, gdy decyzja wydana na podstawie deklaracji
generowanych systemowo obejmowała okres luty 2007 roku, od września 2007 roku do grudnia 2008 roku,
• sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów
postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny
w sposób niewszechstronny, bowiem z pominięciem okoliczności, iż płatnik składek nie wykonał nałożonego
przez ustawodawcę obowiązku w postaci złożenia dokumentu wyrejestrowującego z ubezpieczeń, to jest (...) w
terminie określonym przez ustawę, lecz około 9 lat po zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej, co
spowodowało, że na podstawie ostatniej deklaracji złożonej przez płatnika doszło do wygenerowania się dalszych
deklaracji systemowych, czego nie można uznać za błąd organu rentowego w wyegzekwowaniu nienależnych
składek;
• sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału wskutek naruszenia przepisów
postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie
oceny w sposób niewszechstronny, bowiem z pominięciem okoliczności, iż organ rentowy dokonał zwrotu
płatnikowi składek w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku po stwierdzeniu, iż składki zaksięgowane na
koncie płatnika mają charakter nienależnych;
• naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 24 ust. 6d i 6e ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
poprzez błędną wykładnię lub ewentualnie przez błędne zastosowanie.
Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie o
uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto organ rentowy wniósł
o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja nie odnosi skutku, gdyż rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji odpowiada prawu.
W pierwszej kolejności za niezasadny uznać należy, zawarty w apelacji, zarzut przekroczenia przez Sąd pierwszej
instancji granicy swobodnej oceny dowodów, bowiem skuteczna obrona stanowiska skarżącego w tym zakresie
wymagałaby wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego oraz brak jest
wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 1998 r. II UKN
151/98 - OSNAPiUS 1999/15/492; z 4 lutego 1999 r. II UKN 459/98 - OSNAPiUS 2000/6/252; z 5 stycznia 1999 r. II
UKN 76/99 - OSNAPiUS 2000/19/732). Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi
dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia
życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona
przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00
LEX nr 56906). Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy należycie wyjaśnił sprawę, a przeprowadzona ocena
dowodów jest prawidłowa i odpowiada powyższym kryteriom.
Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, jak i argumentację prawna
zawartą w uzasadnieniu wyroku tegoż Sądu.
Apelujący podnosi zarzut, że egzekwowane od ubezpieczonego należności zostały określone nie na podstawie
systemowo wygenerowanych deklaracji, lecz w oparciu o deklaracje złożone przez ubezpieczonego. Pomija jednak
okoliczność, że składki były egzekwowane od ubezpieczonego w sytuacji, gdy zarówno decyzja o okresach podlegania
ubezpieczeniom, jak i decyzja określająca wysokość składek nie miały charakteru ostatecznego, gdyż zostały
zaskarżone przez E. F. do Sądu. W ocenie Sądu Apelacyjnego trafnie Sąd pierwszej instancji przyjął, że w takiej sytuacji
to organ rentowy ponosi ryzyko związane z egzekucją należności. Niewątpliwie bowiem na skutek przedwczesnej
inicjatywy organu rentowego doszło do egzekucji składek, które w ostateczności okazały się nienależne.
Podobnie nie jest trafny zarzut organu rentowego dotyczący naruszenia prawa materialnego, a mianowicie przepisów
art. 24 ust. 6d i 6e ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.
U. z 2009 roku Nr 205, poz. 1585, ze zmianami). Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, który doszedł
do przekonania, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z luką prawną, którą należy uzupełnić odpowiednim
zastosowaniem przepisów art. 24 ust. 6e ustawy. Jednocześnie Sąd pierwszej instancji trafnie uznał, że w odniesieniu
do wnioskodawcy nie może być mowy o liczeniu terminu od daty złożenia wniosku o zwrot składek, gdyż to nie
płatnik popełnił błąd, który zauważył organ rentowy i o którym powiadomił tegoż płatnika, tylko to po stronie organu
rentowego zaistniał błąd. A zatem mamy do czynienia ze zgoła odmienna sytuacją, w której należy uznać, że terminem,
od którego powinny być płacone odsetki jest data ich błędnego wyegzekwowania.
Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelacje jako
bezzasadną.