Biznes w chmurach

Paulina Nogal*
Biznes w chmurach
Wstęp
Powiedzieć w dzisiejszych czasach, że wszystko ma swój początek
w chmurze, wydaje się być jawną herezją i przejawem ignorancji w stosunku to
postępu, jaki dokonał się w różnych dziedzinach nauki od czasu filozofów
z Miletu. Niemniej jednak należałoby skłonić się ku opinii, że poglądy filozoficzne Anaksymenesa okazują się być wyjątkowo trafne w dzisiejszej dobie
rozwoju gospodarczego, a szerzej informatycznego. W takich branżach jak ICT
zjawisko chmury nie jest pojęciem nowym – Microsoft pracuje nad rozwiązaniami tego typu już 15 lat. Aktualnie, ze względu na rozpowszechniający się
kryzys, cloud computing robi zawrotną karierę przede wszystkim ze względu na
swoją prostotę oraz wymierne oszczędności. Celem niniejszego artykułu jest
przybliżenie wspomnianego zjawiska oraz przedstawienie możliwości jego wykorzystania przez przedsiębiorstwa w różnych branżach oraz o różnych wielkościach.
Od momentu, kiedy na świecie pojawiła się informatyka, wraz z nią pojawiały się kolejne rewolucje informatyczne, fachowo nazywane platformami.
Pierwszą z nich była dominacja maszyn klasy mainframe oraz terminali komputerowych. Mainframe pojawiły się za sprawą IBM i służyły głównie do obliczeń
statystycznych, a ich wielkość oraz podział na jednostki, w tym na jedną główną przetwarzającą dane, miał wpływ na etymologię nazwy. Druga platforma
została zapoczątkowana wprowadzeniem komputerów osobistych (Personal
Computer) również przez IBM, które mieściły się w pokoju przeciętnego użytkownika, a nie – były wielkości tego pokoju. Dodatkowo komputer osobisty,
dzięki systemowi operacyjnemu od Microsoftu, umożliwiał korzystanie z podstawowych funkcji edytorskich, obliczeniowych oraz graficznych. W tym czasie także zaczęła rozpowszechniać się sieć, powszechnie znana jako Internet. To
właśnie rozwój Internetu spowodował, że informatyka biznesowa przechodzi
właśnie na kolejny poziom rozwoju – w chmury. Główną ideą tej platformy jest
przesunięcie punktu ciężkości z ilości posiadanego przez przedsiębiorstwa
sprzętu komputerowego na rzecz aplikacji i usług dostępnych na każdym komputerze oraz urządzeniu mobilnym za pośrednictwem Internetu przy dokonywaniu wymiany informacji w czasie rzeczywistym.
1. Czym właściwie jest chmura
Cloud computing można w prostych słowach opisać mówiąc, że są to aplikacje oraz infrastruktura informatyczna, z których klient korzysta za pomocą
*
Mgr, Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański,
[email protected]
448
Paulina Nogal
Internetu. Dzięki rozwiązaniom tego typu użytkownik ma możliwość dostosowywania potrzebnych mu usług oraz sprzętu do aktualnej sytuacji rynkowej
swojego przedsiębiorstwa lub też do potrzeb, które wystąpią w przyszłości. Sercem funkcjonalności, jakie niesie ze sobą chmura, jest uwolnienie się od fizycznych nakładów na własny sprzęt oraz na rozwój własnego departamentu IT.
Zanim jednak koncepcja chmury zostanie rozwinięta na dobre, należy
prześledzić usługi, których pojawienie się małymi krokami zapowiedziały
chmurę w biznesie. Tymi symptomami jest hosting oraz wirtualizacja.
Usługa hostingu polega na udostępnianiu, z reguły odpłatnie, przez dostawcę zasobów posiadanej serwerowni. Hostem, czyli „osobą goszczącą”
klientów jest w tym wypadku serwer główny. Dla przykładu w języku szwedzkim usługa hostingu nazwana została webbhotell, co wydaje się być bardziej
adekwatne do rzeczywistości gospodarczej. Hosting może się odbywać na zasadzie udostępnienia miejsca na dysku twardym, określeniu ilości danych, które
mogą być jednocześnie przesyłane łączami serwerowni czy też określeniu stopnia maksymalnego obciążania serwerów przez usługi klienta. Początkowo usługa była przeznaczona głównie dla przedsiębiorstw z sektora MSP ze względu na
ich możliwości finansowe oraz brak konieczności rozwijania własnych sekcji
informatycznych.
Podobnie jak hosting tak i wirtualizacja zrodziła się, by z jednej strony
ograniczać koszty, a z drugiej – rozwijać możliwości i potencjał przedsiębiorstwa. Wirtualizacja może przebiegać na poziomie wirtualnego wykorzystania
komputerów albo serwerów. W obu przypadkach pierwszą czynnością będzie
powołanie do życia hypervisora, czyli oprogramowania, które będzie zarządzać
całym systemem. W pierwszym przypadku można przykładowo z pięciu fizycznie istniejących komputerów zrobić piętnaście. Zakładając początkową
wydajność każdego z komputera na poziomie 30 proc., po przeprowadzeniu
wirtualizacji można oczekiwać wydajności na poziomie 80-90 proc. przy
znacznym zwiększeniu mocy obliczeniowej. Utworzenie nowych komputerów
daje możliwość nie tylko zwiększenia wydajności, ale także pozwala na zainstalowanie innego systemu operacyjnego. Takie możliwości obliczeniowe dają
najnowsze technologie produkcji procesorów wielordzeniowych, dzięki czemu
jeden procesor jest w stanie wykonać wielość zadanych mu czynności. W ramach wirtualizacji można także wyodrębnić pamięć masową, z której każdy
z komputerów będzie korzystał jak z własnej, podczas gdy w tym czasie będzie
ona zlokalizowana w zupełnie innym miejscu, a nawet w Internecie. Wirtualizacja serwerów przedstawia się analogicznie do wirtualizacji komputerów, z tą
tylko różnicą, że serwer ma się tak do pamięci komputera klasy PC jak mgła do
chmury klasy cumulonimbus.
Hosting i wirtualizację można traktować jako podwaliny obecnych rozwiązań w chmurze. Samo pojęcie „chmury” można łatwo odczytać przez analogię do Internetu, który w środowisku informatycznym graficznie przedstawiany
jest za pomocą chmury. Rozmiary działalności w chmurze, podobnie jak struktura i wielkość Internetu są nie do oszacowania. Pozwala to wnioskować, że
Biznes w chmurach
449
dzięki temu działalność w chmurze będzie bardziej dynamiczna oraz elastycznie
dostosowana do zmieniających się warunków rynkowych. Druga interpretacja
może pokazywać dział IT przedsiębiorstwa jako taką właśnie chmurę, której
fizycznie przedsiębiorstwo nie posiada, ale w rzeczywistości wykorzystuje ją do
bieżącej działalności. Chmura jest rodzajem wirtualnej wypożyczalni usług
i/lub infrastruktury, za które przedsiębiorstwo zobowiązuje się zapłacić. Chmury obliczeniowe można podzielić na trzy rodzaje prywatne, publiczne i hybrydowe.
2. Rodzaje dostępnych chmur
Chmura prywatna to inaczej chmura wewnętrzna. Składa się na nią wewnętrzna infrastruktura informatyczna należąca do przedsiębiorstwa. W obrębie
firmy dostarcza usług z zakresu IT określonej liczbie użytkowników [Chabik,
2011]. Chmura posiada zabezpieczenia typu firewall. Zaletą tego rodzaju chmury jest, że wszystkie informacje oraz poufne dane nie są wyprowadzane na zewnątrz przedsiębiorstwa. Dodatkowo można wykorzystać wirtualizację, aby
poprawić efektywność dostępnej infrastruktury. Początkowo prognozowano, że
przyszłością będą takie właśnie chmury prywatne, jednak nakłady inwestycyjne, jakie już na samym początku należy ponieść, w tym – zakup sprzętu i oprogramowania, utworzenia wirtualizacji i serwerownia oraz koszty związane
z zarządzaniem kadrami IT, sprawiła, że małych i średnich firm nie stać na to
rozwiązanie.
Chmura publiczna jest typowym rozwiązaniem typu cloud computing
o charakterze zewnętrznym. Dostawca zabezpiecza użytkownika w wybrane
przez niego usługi poprzez dostęp internetowy. Koszt uwarunkowany jest
z reguły od intensywności korzystania z usług, czasami także zdarza się, że
usługi są bezpłatne [Chabik, 2011]. Niewątpliwym atutem tego rozwiązania jest
brak konieczności inwestowania we własną infrastrukturę informatyczną oraz
skalowalność według bieżących potrzeb użytkownika.
Chmura hybrydowa jest połączeniem chmury prywatnej oraz publicznej,
co w praktyce oznacza połączenie efektywnie działającej chmury zewnętrznej
oraz własnej sieci [Chabik, 2011]. Wygląda to tak, że przedsiębiorstwo trzyma
dane we własnej bazie lub data center, a z chmury wykorzystuje aplikacje potrzebne do bieżącej pracy.
3. Usługi dostępne w chmurze
Oprócz podziału chmur na konkretne rodzaje, występuje także podział
usług świadczonych w ramach chmury na SaaS, IaaS i PaaS. Pierwszy z nich to
SaaS (Software as a Service). Przedsiębiorstwo nie musi dokonywać zakupu
infrastruktury ani instalować oprogramowania. Oprogramowanie dostarczone
jest w ramach usługi [Chabik, 2011]. Usługa typu SaaS w rzeczywistości jest
przejęciem odpowiedzialności przez zewnętrzną firmę za całą grupę aplikacji,
które mogą być wykorzystywane przez użytkowników. Oprogramowanie na
życzenie („z sieci” czy „hostowe”) jest niczym innym jak internetową wypoży-
450
Paulina Nogal
czalnią programu od danego dostawcy. Przedsiębiorca każdorazowo ponosi
opłatę za wykorzystanie danego programu, przy czym nie jest zobowiązany do
ciągłego korzystania z usługi u konkretnego dostawcy. W aplikacji typu SaaS
oprogramowanie dostępne jest bezpośrednio z serwera dostawcy. Do typowych
usług dostarczanych w tym trybie należą aplikacje rachunkowo-finansowe,
CRM, aplikacje do zarządzania kadrami oraz korzystanie z elektronicznej poczty zewnętrznej. Usługi tego typu są najszybciej rozwijającymi się technologiami. Warunkiem korzystania jest dostęp do Internetu.
Korzyści, jakie niesie ze sobą korzystanie z usług typu SaaS, to przede
wszystkim niższe koszty. Przedsiębiorstwo nie ponosi opłat licencyjnych, gdyż
SaaS dostarczane są na zasadzie subskrypcji. Przedsiębiorstwo nie ponosi także
kosztów związanych z zakupem infrastruktury informatycznej, zakupem oprogramowania oraz kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników z sektora
IT do obsługi wybranego oprogramowania. Aplikacje dostępne są z każdego
komputera, w każdym miejscu i o każdym czasie, a użytkownik nie ponosi odpowiedzialności za brak lub opóźniony upgrade. Dodatkowo dostawca może
oferować usługi dostosowane do indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa
przez np. przystosowanie interfejsu wybranych aplikacji.
Jedną z bardziej popularnych usług świadczonych w ramach SaaS jest
możliwość przeprowadzenia wideokonferencji. Cena zestawu do przeprowadzenia wideokonferencji na bardzo wysokim poziomie (systemy telepresence)
jest kwotą rzędu 200 tys. euro dla jednej sali. Dodatkowo sprzęt tego rodzaju
wymaga podobnego sprzętu po drugiej stronie, co oznacza podwójny koszt.
Ceny urządzeń do przeprowadzania wideokonferencji w jakości HD zaczynają
się od 5 tys. euro do 15 tys. euro. Jednak zamiast inwestować w sprzęt można
po prostu wykupić usługę typu SaaS. Kwota miesięcznego abonamentu za użytkownika to 149 zł netto, dla małej lub średniej firmy przy wynajęciu programu
V2C [Mejssner, 2011].
Rozwiązanie z chmury jest łatwe i szybkie w obsłudze, a ponadto ogranicza częste i długie podróże służbowe. Jako przykład podać można Zakład Produkcji Znaków Drogowych WIMED, który dzięki użyciu telekonferencji ustala
szczegóły projektów technicznych ze swoim austriackim partnerem. Także
w służbie zdrowia można efektywnie wykorzystywać usługi chmury. Podczas
Bieszczadzkiej Konferencji Naukowej (17 maja 2010) jej uczestnicy mogli śledzić trzy operacje artroskopowe, które odbywały się w oddalonym od miejsca
konferencji szpitalu, a wszystko działo się w czasie rzeczywistym. Volkswagen
natomiast wykorzystał wideokonferencje, aby przeprowadzić szkolenie przedstawicieli handlowych z zakresu najnowszych technik naprawy. Firmie udało
się dwukrotnie skrócić standardowy czas napraw, a czas napraw skomplikowanych nawet trzykrotnie. [Mejssner, 2011].
Badania przeprowadzone przez Aberdeen Group pokazały, że korzystanie
z rozwiązań wideokonferencji w trybie SaaS powoduje redukcję czasu podróży
służbowych średnio o 80 proc., a czas potrzebny na wdrożenie projektów o 66
proc. Ponadto firma Gartner prognozuje, że do 2012 r. liczba przewożonych
Biznes w chmurach
451
osób w zakresie transportu samolotowego z powodu wprowadzenia wideokonferencji spadnie o 2,1 mln. Dodatkowo takie firmy jak Netix czy Tanderberg,
które oferują usługi wideokonferencji, umieszczają na swoich stronach kalkulatory, z pomocą których można samodzielnie wyliczyć wielkość oszczędności
w skali roku. Dla przykładu kalkulator Netix podaje czas, kiedy inwestycja się
zwróci, a także wysokość rocznych oszczędności po zakończeniu okresu zwrotu
z inwestycji jako wartość w PLN netto [http://www.netix.pl, dostęp dnia
15.01.2012].
W Polsce grupa TP zdecydowała się na wprowadzenie wideokonferencji
za pomocą platformy Lync Server 2010 oferowanej przez Microsoft. Dzięki
wdrożeniu ujednoliconej aplikacji klienckiej firma prognozuje, że czas na realizację projektów zostanie skrócony o 20 proc. lub nawet więcej [Kaczmarczyk,
2011]. Ciekawą usługę proponowaną przez Netię jest Unified Communications.
Z usługi będą mogły korzystać przedsiębiorstwa zatrudniające od 20 do 100
pracowników, a moduł aplikacji wyposaży firmę w takie możliwości jak: wykonywanie połączeń głosowych z poziomu klienta pocztowego Microsoft Exchange, wykorzystanie komunikatora do szybkiego kontaktu oraz przeprowadzenie wideokonferencji [Maciejewski, 2011].
Microsoft udostępnia aplikację Office 365, która pomaga firmom w komunikacji na odległość, od przeprowadzania szkoleń, przez wideokonferencje
z klientami czy kontrahentami do możliwości komunikacji między pracownikami. Aplikacja umożliwia przy tym pracę na tym samym dokumencie poprzez
udostępnienie pulpitu komputera, na którym znajduje się plik. Do usługi Microsoft dodaje standardowe backupy, a także rozlokowanie danych w formach serwerowych. Do korzystania wystarczy zwykły komputer, laptop albo urządzenie
mobilne z dostępem do Internetu jak np. telefony Blackberry, iPhony, Windows
Phone lub telefon z systemem Android [Waszczuk, 2011].
Drugi rodzaj rozwiązania to IaaS (Infrastructure as a Service). Dostarcza
użytkownikowi podstawowych usług związanych z pojemnością serwera do
składowania danych czy moc obliczeniową. Usługi te mogą być dostępne zarówno przez Internet jak i w postaci prywatnej chmury, przy zastosowaniu wirtualizacji [Chabik, 2011].
Usługa typu IaaS jest usługą zewnętrzną – użytkownik zostaje wyposażony w infrastrukturę informatyczną, którą wcześniej zamówił. Po stronie dostawcy leży natomiast zabezpieczenie w odpowiednie serwery, miejsca na centrum
danych, licencje na oprogramowanie, wyposażenie sieciowe oraz zadbanie
o bieżące kopie zapasowe plików (backup’y). Aby korzystać z usługi potrzebny
jest dostęp do Internetu. Użytkownicy usługi typu IaaS posiadają tym samym
dostęp do wysokiej klasy infrastruktury IT oraz zasobów technicznych, na które
niejednokrotnie nie byłoby ich stać w przypadku, gdyby musieli dokonać zakupu własnej infrastruktury tego typu.
Korzyści, jakie daje IaaS to redukcja kosztów, która występuje w wyniku
braku inwestycji we własną infrastrukturę informatyczną. Przedsiębiorca nie
musi także ponosić kosztów związanych z utrzymaniem kadr obsługujących IT.
452
Paulina Nogal
Opłaty są adekwatne do intensywności użytkowania. Dodatkowo usługa umożliwia dynamiczne skalowanie, co oznacza, że pozwala np. na zwiększenie wielkości wykorzystywanego miejsca na serwerze wraz z rozwojem przedsiębiorstwa i gromadzeniem oraz przetwarzaniem danych.
Trzecim rozwiązaniem jest PaaS (Platform as a Service), które jest swoistym kompromisem pomiędzy wcześniej opisanymi rozwiązaniami. W chmurze
dostępne są całe platformy – bazodanowe, komunikacyjne oraz aplikacyjne.
Platforma w ramach chmury umożliwia przedsiębiorstwu rozwijanie własnych
rozwiązań biznesowych, np. aplikacji z zakresu CRM [Chabik, 2011].
Pojawia się dzięki temu możliwość tworzenia własnych aplikacji bez konieczności inwestowania w niezbędny sprzęt i oprogramowanie. PaaS powoduje, że przedsiębiorca bez ponoszenia kosztów na zakup takiej platformy oraz
kosztów związanych z zarządzaniem sprzętem oraz oprogramowaniem (bez
konieczności upgrade’u), może bez problemu dokonywać dyslokacji aplikacji.
Usługa tego typu pozwala na rozwijanie własnych, testowanie, zarządzanie,
dyslokację oraz hostowanie aplikacji przy użyciu narzędzi oraz usług dostarczonych przez dostawcę. Aby móc korzystać z usługi przedsiębiorstwo potrzebuje dostępu do Internetu.
Korzyści z usług typu PaaS to przede wszystkim oszczędności. Nakłady
finansowe związane z zakupem, instalacją oraz zarządzaniem infrastrukturą
ponosi dostawca usługi. Ponadto ponosi on odpowiedzialność także za upgrade.
Zatem przedsiębiorca może zainwestować tylko w komputer oraz łączność
z Internetem, aby móc rozpocząć budowę swoich aplikacji. Dodatkowo możliwa jest praca na dowolnej liczbie komputerów bez zarządzaniem infrastrukturą.
Firma Razorfish, jedna z największych na świecie agencji interaktywnych,
świadczy usługi w zakresie reklamy cyfrowej, doradztwa, analityki oraz technologii. Firma potrzebowała wsparcia, aby szybciej reagować na potrzeby klientów, jak również potrzebowała wsparcia w marketingowych kampaniach internetowych. Zastosowano rozwiązania wykorzystujące obecną infrastrukturę informatyczną firmy Rackspace jako platformy infrastruktury chmury. Zbudowano blogi, mikrostrony, oraz strony powiązane z kampaniami dla dużych firm
typu Southwest Airlines czy H&R Block. Korzyści, jakie wynikły z pozyskania
zewnętrznej platformy zamiast zakupu i konfiguracji własnego serwera, to
skrócenie czasu z 4-6 tygodni do 24-48 godzin, a także obniżenie kosztów
z kilkunastu kilkudziesięciu tysięcy dolarów do 3-5 tysięcy. Średnio obniżono
koszty o 25 proc. Przykład tego przedsiębiorstwa pokazuje, że jeśli firma zaczyna być z zorientowana na aplikacje webowe, a przy tym na zabezpieczenia,
to przy niewielkiej modyfikacji działań, można przenieść je do infrastruktury
chmury, a przy okazji zaoszczędzić [www.gartner.com, dostęp dnia
16.01.2012].
Amerykański koncern farmaceutyczny o zasięgu międzynarodowym – Eli
Lilly, wybrał mieszany model usług z chmury. Koncern chciał uwolnić się od
ponoszenia stałych, a przy tym dużych nakładów finansowych na rozwój infrastruktury i wdrożyć zmienny model kosztów. Koszty miały być zależne od tego,
Biznes w chmurach
453
jaka jest intensywność korzystania z chmury. Rozwiązanie, jakie wykorzystała
firma Eli Lilly to wybór wielu dostawców oraz wykorzystanie Google dla konsumeryzacji. Korzyści, jakie firma uzyskała z potencjalnego:
 zakupu, instalacji i konfiguracji nowego serwera – skrócenie czasu z 7,5
tygodnia do 3 minut,
 utworzenia nowej platformy do wymiany wewnętrznych informacji – skrócenie czasu z 8 tygodni do 5 minut,
 utworzenia 64-punktowego klastra Linux (w celu zwiększenia dostępnej
mocy obliczeniowej) – skrócenie czasu z 12 tygodni do 5 minut
[www.gartner.com, dostęp dnia 16.01.2012].
4. Ograniczenia rozwoju cloud computing w Polsce
Organizacja Business Software Alliance (BSA) 1 stworzyła ranking Global
Cloud Computing Scorecard, który bada: ochronę danych, bezpieczeństwo
w cyberprzestrzeni, cyber-przestępczość, własność intelektualną, interoperacyjność technologiczną i harmonizację prawa, wolny handel oraz infrastrukturę
ITw wybranych 24 krajach, które łącznie odpowiadają za 80 proc. światowych
zasobów technologii informacyjnych oraz komunikacyjnych [www.bsa.org,
dostęp dnia 14.03.2012]. W raporcie opublikowanym 22 lutego 2012 roku zaznaczono, że nadal istnieje duża różnica w rozwiązaniach prawnych pomiędzy
krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się, jeśli chodzi o gotowość do wykorzystania i rozwijania technologii cloud computingu. Raport uwzględniał także
polską gospodarkę, która została sklasyfikowana na 11 miejscu.
Rozwiązania cloud computingu dają obiecujące korzyści, jednak przedsiębiorstwa mimo wszystko obawiają się, że wraz z przekazaniem poufnych informacji może dojść do ich ujawnienia. Dokumentem, który może uspokoić
potencjalnych klientów, jest certyfikat renomowanej firmy audytorskiej. Certyfikat taki poświadcza, że firma dokłada wszelkich starań, aby chronić przekazywane jej dane osobowe. Jest także możliwość uzyskania certyfikatu bezpieczeństwa od administracji publicznej. Administracja w Polsce nie wydaje takich
dokumentów, ale dostawca może zgłosić się do Wielkiego Księstwa Luksemburskiego. W Polsce natomiast certyfikat ten jest uznawany i dla GIODO stanowi gwarancję bezpieczeństwa danych.
Istotną wadą przeniesienia części działalności w chmury obliczeniowe jest
forma umowy, którą przedsiębiorca podpisuje z dostawcą usługi. Sam fakt zawierania umowy adhezyjnej nie jest niczym nowym w polskim prawie handlowym. Nie mniej w związku z tym, że przedsiębiorca nie ma realnego wpływu
na kształt umowy, poza wyborem usług, musi on na własną odpowiedzialność
upewnić się, że firma oferująca cloud computing spełnia standardy związane
z bezpieczeństwem przechowywania danych. Obowiązujące w Polsce prawo
stanowi, że firma, która zajmuje się przetwarzaniem danych musi dokonywać
1
BSA to międzynarodowa organizacja non-profit z siedzibą w Waszyngtonie zajmująca się podejmowaniem działań na rzecz bezpiecznego oraz zgodnego z prawem środowiska cyfrowego.
454
Paulina Nogal
tego w granicach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W przypadku, gdy
jest spoza EOG, koniecznym jest, aby znajdowała się na liście przygotowaną
przez Komisję Europejską. Ponadto, w przypadku, gdy dojdzie do wycieku danych z winy dostawcy usług, ze względu na transgraniczny wymiar usługi, może on odpowiadać przed sądem innym niż polski. To z kolei może wpłynąć na
wydłużenie postępowania sądowego, a tym samym na moment uzyskania odszkodowania za szkody i straty, powstałe w wyniku zawinionego działania lub
zaniechania dostawcy usług [Cieśla, 2011].
Przed przystąpieniem do tego rodzaju umowy należy dokonać szczegółowej analizy przedsiębiorstwa, jego potrzeb i możliwości. Analiza powinna dotyczyć w pierwszej kolejności rodzaju chmury oraz usług dostarczanych w jej
ramach. Kolejną rzeczą jest analiza regulaminu świadczenia usług oraz ocena,
czy dane, które zostaną przekazane na zewnątrz będą bezpieczne, a także czy
know-how przedsiębiorstwa nie przedostanie się do konkurencji. W przypadku
nieodpowiedniego zabezpieczenia danych osobowych to przedsiębiorstwo odpowiada przed GIODO, a w przypadku utraty tajemnicy związanej z know-how
– przed udziałowcami lub akcjonariuszami [Cieśla, 2011]. Umowa dotycząca
chmury składa się z umowy właściwej, w której określony jest wybór usługi
przez klienta, oraz regulaminu, którym jest stałą częścią umowy i nie podlega
negocjacjom.
Dość istotną przeszkodą w polskim porządku prawnym jest brak możliwości przekazywania danych przez administrację publiczną, banki, inne instytucje
finansowe czy ośrodki medyczne. A. Feterowski, który jest dyrektorem IT
w Urzędzie Miasta w Szczecinie mówi, że Miasto mogłoby przekazać przykładowo moduł podatkowy z posiadanego systemu ERP, jednak przepisy o ochronie danych osobowych oraz tajemnicy skarbowej zabraniają takiego wyodrębnienia. Podobne ograniczenia funkcjonują dla zakładów opieki zdrowotnej.
Przykładowo Lux Med przechowuje dane o ok. 1,5 mln swoich pacjentów, przy
czym są to dane wrażliwe, gdyż oprócz danych osobowych, gromadzone są
dane dotyczące wyników badań klientów. Z kolei Polskie Radio wskazuje, że
przechowywane przez nich materiały stanowią dobro narodowe i miejsce ich
przechowywania musi być ściśle określone [Tomkiewicz, 2011].
Argumenty o braku informacji dotyczącej lokalizacji przechowywanych
danych odpiera Przemysław Szuder z Microsoftu. Mówi on, że firma jest
w stanie podać dokładną lokalizację danych, które zostały jej powierzone przez
klientów. Nowością, jeśli chodzi o zabezpieczenia danych jest opcja GeoProtect
– jest to geograficzne rozproszenie danych, które działa na zasadzie rozkładania
danych między centra hostingowe. W ten sposób administratorzy są w stanie
rozpraszać tak duże obiekty jak pliki wideo. System automatycznie tworzy „enkodowalne fragmenty”, które w późniejszym czasie zostaną użyte do zrekonstruowania kompletu danych w przypadku pojawienia się awarii. Zabezpieczenie generuje ostatecznie plik jedynie o 1/3 większy od oryginału [Marciniak,
2010].
Biznes w chmurach
455
Tomasz Dunajski z VMware wskazuje, że wiele banków jak również innych instytucji finansowych zapomina o możliwości tworzenia chmury prywatnej czy też hybrydowej, w której kwestie prawne nie są już przeszkodą. Również firma windykacyjna Kruk wskazuje na ograniczenia prawne, które nie pozwalają jej na pełne korzystanie z możliwości, jakie dają rozwiązania chmury.
Jednak w tym przypadku firma rozważa wprowadzenie rozwiązań, jakie daje
chmura prywatna dla całej swojej grupy kapitałowej. Za pomoc mają posłużyć
doświadczenia firmy zdobyte na rynku czeskim. Przedsiębiorstwo wskazuje
jednak, że na polskim rynku będzie trudniej, gdyż brakuje stosownych rozwiązań prawnych w zakresie cloud computingu [Marciniak, 2011].
Należy także zwrócić szczególną uwagę przy zmawianiu niektórych usług
z chmury, w tym przykładowo usługi Microsoft Office 365. Okazuje się bowiem, że dane przechodzące przez aplikację mogą być w każdej chwili udostępnione władzom amerykańskim, a może się to odbyć nawet bez wcześniejszego wyroku sądu.
Zakończenie
Wynalazek chmury nie jest niczym nowym, nie mniej dopiero ostatnio staje się narzędziem naprawdę popularnym i wykorzystywanym na szeroką skalę.
Jak każdy wynalazek także i tego głównym przesłaniem jest użyteczność,
a przy okazji ograniczenie ponoszonych nakładów na działalność przedsiębiorstwa związaną z IT.
Korzyści, jakie wynikają z zastosowania chmury w przedsiębiorstwie to
w pierwszej kolejności znaczna redukcja kosztów – poniesionych na zakup infrastruktury, oprogramowania czy na wynagrodzenia dla kadry IT. Następnie –
możliwość skalowalności usług, czyli dopasowania ich do aktualnych potrzeb
przedsiębiorstwa. Chmura, która działa jak wirtualna wypożyczalnia, swobodnie może udostępniać konkretne usługi i infrastrukturę. Ponadto dostępność
chmury jest w trybie 24/7 bez przerw w dostawie prądu czy innych wydarzeń
zakłócających możliwość ciągłego trybu pracy. Kolejnym pozytywnym aspektem jest płatność za faktycznie używane usługi czy infrastrukturę. Korzystając
z usług dostępnych w chmurze można także wykupić usługę backupu. W celu
zwiększenia bezpieczeństwa danych wiele firm tworzy kopie zapasowe i szyfruje je jeszcze przed wysłaniem na inny serwer.
Badania prognozują, że do końca 2012 roku 20 proc. firm będzie korzystała z cloud computingu, przy czym największy odsetek firm stanowić będą nadal
małe firmy, a najmniejszy duże przedsiębiorstwa (Cearley D., Phifer G., 2007,
s. 5). Jednak mimo wielu korzyści, jakie niesie ze sobą przeniesienie części
działalności w chmurę, wielu dyrektorów działów IT wprost mówi, że takiego
przeniesienia nie będą uskuteczniać lub też, że w najbliższej przyszłości nie
biorą tego pod uwagę przede wszystkim ze względu na obawę przed wyciekiem
danych. Ponadto inwestycje poczynione we własną infrastrukturę powodują, że
przedsiębiorstwa niechętnie patrzą na usługi tego rodzaju.
456
Paulina Nogal
Część przedsiębiorców zapomina jednak, że zamiast wysyłać wszystkie
swoje dane do chmury zewnętrznej, można wykorzystać rozwiązania, jakie daje
utworzenie chmury prywatnej. Tak też zrobiło Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu. Rozwiązanie chmury prywatnej wdrożyła także grupa Azoty Tarnów. Centrala zainwestowała w takie rozwiązanie ze
względu na zależne od niej mniejsze spółki i różny stopień ich rozwoju IT.
Także Elektromechanika Chłodnicza Igloo zdecydowała się na chmurę prywatną.
Na podsumowanie można przypomnieć pierwszą reklamę komputera osobistego z zainstalowanym oprogramowaniem Microsoftu. Oprogramowanie
umożliwiało pracę na otwartych jednocześnie kilku oknach zadaniowych
z możliwością zapisu w każdym momencie. W związku z tym edytując dokument, użytkownik mógł otworzyć kalkulator, przeliczyć wyniki i wpisać je do
dokumentu. Podobnie rzecz może mieć się z cloud computingiem – jeśli dziś
przedsiębiorstwo nie przestawi się na tory nowej technologii, za kilka lat może
już go nie być. Należy także pamiętać, że decyzje dotyczące ograniczania kosztów trzeba podejmować w okresie dobrej koniunktury, a nie w momencie, gdy
dla firmy nie ma już praktycznie gospodarczego ratunku.
Literatura
1. Antonopoulos N., Gilliam L., ed., (2010), Cloud computing. Principles,
systems, applications., Springer, New York.
2. Chabik J., Cirrus, cumulus, stratus…, Computerworld 27/943 (11.10.2011).
3. Chabik J., Mniej znana strona chmury, Computerworld 10/887 (9.03.2010).
4. Gaardner J. (1995), Świat Zofii, Jacek Santorski & CO, Warszawa.
5. http://www.gartner.com, dostęp dnia 12.01.2012.
6. http://www.rp.pl/artykul/513864.html, dostęp dnia 11.01.2012.
7. Kaczmarczyk M., Rozmowy coraz łatwiejsze, Forbes Polska 10/2011, Dodatek specjalny.
8. Maciejewski A., Aby chmura była bezpieczna, Computerworld 27/943
(11.10.2011).
9. Maciejewski A., Chmura i co dalej, Computerworld 29/945 (31.10.2011).
10. Maciejewski A., Chmura i nowe usługi sieciowe, Computerworld 28/944
(18.12.2011).
11. Marciniak M., Dane w chmurze, Computerworld 10/887 (9.03.2010).
12. Marciniak M., Wirtualizacja w polskich firmach, Computerworld 36/952
(22.12.2011).
13. Tomkiewicz M., Polscy szefowie IT nie wierzą w chmurę, Computerworld
36/952 (22.12.2011).
14. Velte A.T., Velte T.J., Elsenpeter R. (2010), Cloud computing. A practical
approach., McGraw-Hill, New York.
15. Waszczuk P., Office 365 może być przebojem Microsoftu, Computerworld
36/952 (22.12.2011).
Biznes w chmurach
457
Streszczenie
Artykuł opisuje coraz bardziej popularne zjawisko w świecie gospodarczym,
w którym znaczenie, gromadzenie i przechowywanie informacji ma priorytetowe znaczenie. Mimo, że kwestie związane z cloud computingiem były znane już wcześniej, to
rozwój informatycznej infrastruktury, jak również ekonomiczne zjawisko kryzysu oraz
recesji, spowodowały, że przedsiębiorstwa zaczęły poszukiwać nowych źródeł oszczędzania, ale i efektywności. Takie możliwości zapewnia właśnie działanie w chmurze.
Przy odpowiednim doborze rodzaju chmury do charakteru działalności i dopasowania
kwestii prawnych do wybranych rozwiązań, można zaoszczędzić nie tylko pieniądze,
ale przede wszystkim czas. W dobie logarytmicznego przyrostu rozwoju technologicznego czas właśnie jest tak samo cenny jak informacja, którą firmy przekazują „pod
opiekę” w obce ręce firm zewnętrznych.
Słowa kluczowe
cloud computing, IaaS, PaaS, SaaS
Business in clouds (Summary)
The article describes the common phenomenon in the world of information management, which is cloud computing. Developing clouds’ solutions accelerated by the
development of technological progress, and also because of the economic phenomenon
of the crisis and recession. These phenomena are directly contributed to the fact that the
company began to seek new sources of savings and efficiency. Such opportunities provide simple act of transferring into the cloud. With proper selection of the type of
clouds, and the proposed solutions company can save not only money but also time,
which is as significant as information.
Key words
cloud computing, IaaS, PaaS, SaaS