przeczytaj fragment publikacji

M I Ê D Z Y ORYGINA£EM a PRZEK£ADEM
R. X X I
ad
e
m
ic
ka
.
pl
2015
nr 2 (28)
ak
KSIÊGARNIA AKADEMICKA
Redakcja
Redaktor Naczelny (Editor-in-Chief):
Jerzy Brzozowski
Redaktorzy tematyczni (Editorial Board):
Anna Bednarczyk (słowiański obszar językowy)
Zofia Berdychowska (germański obszar językowy)
Maria Piotrowska (dydaktyka przekładu)
Anna Sawicka (hiszpański obszar językowy)
Małgorzata Tryuk (tłumaczenie ustne i sądowe)
Agnieszka Szarkowska (tłumaczenie audiowizualne)
Redaktorzy językowi (Language Editors):
Ann Mary Cardwell (język angielski)
Karolina Dębska (język polski)
Jean-Pierre Darcel (język francuski)
Xavier Farré Vidal (język hiszpański)
Stali współpracownicy (Reviewers):
Walter Costa (Florianópolis)
João Ferreira Duarte (Lisboa)
Ronald Jenn (Lille)
Wojciech Kubiński (Gdańsk)
Maryla Laurent (Lille)
Anna Majkiewicz (Częstochowa)
Jadwiga Miszalska (Kraków)
Bogdan Piotrowski (Bogotá)
Jerusa Pires Ferreira (São Paulo)
Maria Papadima (Athenes)
Henryk Siewierski (Brasilia)
Lucyna Wille (Rzeszów)
m
Sekretarze Redakcji (Editorial Assistants):
Karolina Dębska (Warszawa)
[email protected]
Joanna Górnikiewicz (Kraków)
[email protected]
ic
ka
.
Zastępcy Redaktora Naczelnego (Assistants to the Editor-in Chief):
Anna Szczęsny
[email protected]
Marzena Chrobak
[email protected]
Rada Naukowa (Advisory Board):
Krzysztof Hejwowski
(Przewodniczący/President)
Ivana Čeňková (Prague)
Yves Gambier (Turku)
Dirk Delabastita (Namur)
Piotr Fast (Katowice)
Jean-René Ladmiral (Paris)
Roman Lewicki (Lublin)
Jean-Yves Masson (Paris)
Urszula Dąmbska-Prokop (Kraków)
Teresa Tomaszkiewicz (Poznań)
Patrick Zabalbeascoa Turán (Barcelona)
Richard Zenith (Lisboa)
ad
e
Recenzenci numeru:
Kalina Bahneva, Anna Bednarczyk, Jerzy Brzozowski, Marzena Chrobak,
Piotr Fast, Justyna Łukaszewicz, Andrzej Łyda, Lucyna Wille
ak
pl
Założycielka (Founding Editor):
Jadwiga Konieczna-Twardzikowa
ak
ad
e
m
ic
ka
.
pl
M I Ê D Z Y ORYGINA£EM a PRZEK£ADEM
ad
e
ak
ic
ka
.
m
pl
M I Ê D Z Y ORYGINA£EM a PRZEK£ADEM
R. XXI
ic
ka
.
pl
2015
nr 2 (28)
OBCOŚĆ KULTUROWA W PRZEKŁ ADZIE
ad
e
m
pod redakcją:
Jerzego Brzozowskiego
i Adriany Jastrzębskiej
ak
KRAKÓW 2015
© Copyright by Redakcja „Między Oryginałem a Przekładem”
and Wydawnictwo Księgarnia Akademicka sp. z o.o., 2015
Projekt okładki:
Jacek Szczerbiński
Opracowanie redakcyjne:
Edyta Wygonik-Barzyk
Publikacja dofinansowana przez Instytut
Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
m
ISSN 1689-9121
ic
ka
.
Wydano w wersji elektronicznej
oraz w nakładzie 150 egzemplarzy drukowanych.
Pierwotną wersją czasopisma jest wydanie elektroniczne,
dostępne pod adresem: www.akademicka.pl/moap.
ad
e
KSIĘGARNIA AKADEMICKA
ul. św. Anny 6, 31-008 Kraków
tel./faks: 12 431 27 43, 12 663 11 67
e-mail: [email protected]
www.akademicka.pl
ak
pl
Publikacja ukazała się dzięki pomocy de minimis
z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Reinhold Utri
The translator and his/her language/culture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Paweł Siwiec
Ignacy Krasicki po arabsku. Analiza krytyczna przekładu
Karola Załuskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
ic
ka
.
Aleksandra Mucha
Translating Polish Fantasy – translational challenges
and problems concerning culture­‑rooted elements . . . . . . . . . . . . . . 55
pl
Anna Majkiewicz
Kontekst kulturowy – balast dla oryginału czy szansa
dla przekładu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Joanna Pamięta­‑Borkowska
„Przekład jako doświadczenie obcego” w kontekście
przekładów literatury fantasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Alicja Żuchelkowska
Traduction – lieu d’élimination et de subversion : manipule­‑t­‑on
le discours de l’identité culturelle dans les textes littéraires
des minorités ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
m
Dorota Gołek­‑Sepetliewa
Hadżi Dimityr Christo Botewa – obce elementy kulturowe
w polskich przekładach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
ad
e
Katarzyna Szoblik
Problematyka przekładu dawnej literatury ustnej
Mexików i Majów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
ak
Joanna Zakrzewska
Przekład z języka japońskiego – wielopłaszczyznowa
semiotyka poezji japońskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
ad
e
ak
ic
ka
.
m
pl
DOI: 10.12797/MOaP.21.2015.28.01
ak
ad
e
m
ic
ka
.
Poprzedni numer „Między Oryginałem a Przekładem” dotyczył zagadnień tłumaczenia w obrębie kultur bliskich, aktualny koncentruje się
na zjawisku przeciwnym: na przekładzie pomiędzy językami i kulturami odległymi – zarówno w przestrzeni, jak i w czasie. Proponujemy
refleksję na temat specyficznych wymogów komunikacji międzykulturowej, gdy kultura wyjściowa i kultura docelowa mają odmienne korzenie, różne tradycje, inne wzorce, a nawet należą do zupełnie innego
kręgu cywilizacyjnego. Na ile w takich przypadkach rolą tłumacza jest
przełamywanie obcości, przybliżanie odbiorcy Innego i jego świata?
W jakim stopniu odbiorca, sięgając po tłumaczony tekst pochodzący
z kultury odległej, oczekuje jednak egzotyki i właśnie tego poczucia
obcości? Jak w tej sytuacji powinien postępować tłumacz, jaka postawa
będzie kompromisem pomiędzy koniecznym wymogiem zrozumiałości
a zachowaniem lokalnego kolorytu kultury wyjściowej? I wreszcie – jak
wygląda praktyka tłumaczenia w takich przypadkach?
Numer, który oddajemy w Państwa ręce, prezentuje tę kwestię z różnych perspektyw i skupia się na rozmaitych aspektach przekładu tekstu
kultury dalekiej.
W pierwszym tekście Reinhold Utri omawia specyfikę komunikacji
międzykulturowej z punktu widzenia tłumacza, jego języka i kultury.
Jak determinują one odbiór tłumaczonego tekstu?
Anna Majkiewicz zadaje natomiast pytanie o kontekst kulturowy:
czy stanowi on balast dla oryginału czy swoistą szansę dla przekładu?
Na przykładzie powieści Elfriede Jelinek wskazuje na konieczność
egzotyzacji tekstu przekładu w celu oddania odmienności kulturowej,
z którą konfrontuje się czytelnik docelowy.
pl
Przedmowa
8
ak
ad
e
m
ic
ka
.
W kolejnym tekście Paweł Siwiec analizuje tłumaczenie czterech
bajek Ignacego Krasickiego na język arabski autorstwa Karola Załuskiego, opublikowany w Wiedniu w 1860 roku. Ta pierwsza próba
przekładu literatury polskiej na język arabski, podjęta przez polskiego
orientalistę, paradoksalnie nie była skierowana do arabskojęzycznego
odbiorcy, lecz miała na celu pomoc młodym Polakom w nauce języków
orientalnych.
Kolejne dwa teksty dotyczą tłumaczeń polskiej literatury fantasy.
Aleksandra Mucha skupia się na elementach kulturowych w przekładach prozy Andrzeja Sapkowskiego na język angielski. Joanna Pamięta­
‑Borkowska analizuje natomiast przekład prozy Andrzeja Pilipiuka
na język rosyjski, skupiając się na tych aspektach, które są specyficzne
dla kultury polskiej.
Artykuł Alicji Żuchelkowskiej dotyczy problemu manipulacji językowej i kulturowej w tłumaczeniu na język polski wybranych tekstów
literackich należących do kręgu kanadyjskich literatur mniejszościowych. Autorka dowodzi, że konkretne rozwiązania przekładowe są nierozerwalnie związane z subiektywnym postrzeganiem i wartościowaniem kultury mniejszościowej i peryferyjnej.
Dorota Gołek­‑Sepetliewa w swoim tekście analizuje przekład bułgarskiej ballady romantycznej Hadżi Dimityr (1869), skupiając się
na tym, jak tłumaczenie przybliża elementy obcej kultury i jakie strategie stosują tłumacze, by komunikacja między kulturą bułgarską a polską
była skuteczna.
Artykuł Katarzyny Szoblik traktuje o problemach, jakie niesie przekład dawnych tekstów indiańskich na języki europejskie. Na przestrzeni
wieków kluczowe wyzwanie dla tłumaczy stanowił dystans kulturowy
i geograficzny, potem również czasowy, dzielący kulturę wyjściową
i odbiorców tłumaczonego dzieła.
Tom zamyka tekst o charakterze raczej popularyzatorskim, w którym
autorka, Joanna Zakrzewska, omawia najistotniejsze problemy związane z przekładem poezji japońskiej.
Zachęcamy do lektury i dyskusji na łamach kolejnych numerów
„Między Oryginałem a Przekładem”.
pl
Przedmowa
Redakcja
pl
© KSIĘGARNIA AKADEMICKA Sp. z o.o.
ak
ad
e
m
ic
ka
.
Adres: ul. św. Anny 6, 31-008 Kraków,
tel./fax (12) 43 127 43, tel. (12) 422 10 33 w. 1167
e-mail: [email protected]
KRS: 145510, NIP: 676-007-55-73