Badania przesiewowe w raku jelita grubego Co wiemy na
Transkrypt
Badania przesiewowe w raku jelita grubego Co wiemy na
Badania przesiewowe w raku jelita grubego. Co wiemy na pewno? Jarosław Reguła Koordynator Programu Badań Przesiewowych Klinika Gastroenterologii Centrum Onkologii- Instytut Warszawa Punkt wyjścia Rak jelita grubego w latach 90-tych • zachorowalność: 25-28 /100 000/rok – stały wzrost 2,5%/rok • 5-letnie przeżycie: < 25 % • nie było zorganizowanego programu przesiewowego Metody badań przesiewowych • Testy wykrywające raka - gwajakolowy test na krew utajoną w kale – co rok - immunochemiczne badania stolca – co 1-3 lata - DNA w stolcu • Testy wykrywające raka i polipy - sigmoidoskopia (1/3 jelita) – co 5 lat - kolonoskopia – co 10 lat (raz w życiu) - wirtualna kolonoskopia (CT kolonografia) (Levin B. et al. CA Cancer J Clin 2008; 58:130) Badanie populacyjne, RCT, 18,114 uczestników FIT vs sigmoidoskopia vs kolonoskopia Zgłaszalność Zgłasz (Verona) Rak Zaaw. gruczolak FIT 32% 56% 0,1% 1,1% Sigmo 32% 52% 0,6% 4,6% Colo 27% 47% 0,8% 6,3% Segnan N et al. Gastroenterology 2007 Analiza wieloczynnikowa, 95% CI dla wykrycia zaawansowanego gruczolaka lub raka Sigmo FIT Kolo 1 0,22 (0,14 – 0,35) 1,42 (1,08 – 1,88) Wnioski: Mimo niższej zgłaszalności „uzysk diagnostyczny” jest największy dla kolonoskopii Segnan N et al. Gastroenterology 2007 Kolonoskopia vs FIT Hiszpania RCT, 53,302 uczetsników Zgłaszalność Zaaw neoplasia proksymalna dystalna FIT 34% Kolo 25% 0,2% 0,9% 0,8% 1,5% Quintero E et al. NEJM 2012 Badania przesiewowe na świecie • klasyczny test na krew utaj.– Francja, Finlandia, UK • immunologiczny – ” – Holandia od 2013 • sigmoidoskopia – UK od 2012 • kolonoskopia – Niemcy , Austria, Polska, Włochy, Czechy (odejście od FOBT) • wszystkie powyższe - USA Kolonoskopia jako badanie przesiewowe – dlaczego? • prostota: strategia jednostopniowa • prostota: organizacja b. prosta (raz w życiu) • niski koszt: 100 euro/zabieg • koszty programu - najtańsze • poprzednie badanie z użyciem testu stolca (lata 80-te) - 16% akceptacja Rak powstaje z polipów (gruczolaków) >>> gruczolak >>>>>> Proces trwający: 7 - 12 LAT rak >> Kolonoskopia wykonana 1-10 lat wcześniej chroni przed rakiem jelita grubego Jelito proks. OR (95%CI) Jelito dystalne OR (95%CI) Brenner et al. Ann Int Med. 2011 Efekt jednej sigmoidoskopii Atkin W. et al. Lancet 2010 HR 0,68 (0,59-0,82) in ITT analysis Efekt sigmoidoskopii (jednej!!!) Schoen et al. NEJM 2012 Skrining kolonoskopowy na świecie Pox et al. Gastroenterology 2012 Skrining raka jelita grubego daje oszczędności !!!! Lansdorp-Vogelaar I et al. J Natl Cancer Inst 2009 Program oportunistyczny – ale zorganizowany - ok. 300 000 kolonoskopii od 2000 91 ośrodków w 2010/2011 Metody • rekrutacja oportunistyczna - lekarze POZ • dodatkowe godziny pracy endoskopii • kolonoskopie wykonywane ambulatoryjnie • większość (70%) bez sedacji • wspólna baza danych - monitorowana centralnie Kryteria włączenia • ludzie zdrowi, • wiek 50-65 lat (40-65 gdy wywiad rodzinny) • pisemna zgoda Koszty programu: • jedna kolonoskopia • histologia guzów • histologia i usunięcie polipów do 10 mm Colonoscopy • programme New Engl J Med. 2006; 355, 1863 Wyniki lata 2000-2009 (189 196 kolonoskopii) • Rak - 1,760 (0.93 %) • Gruczolaki istotne (HGD, - 10,690 (5.65 %) - 12,450 (6.58 %) >1 cm, kosmkowe) • Raki lub gruczolaki istotne Priorytety ... • jakość (audyty i monitorowanie baz danych) • nauczanie kolonoskopii - 250 kolonoskopistów - szkoła kolonoskopii - teoria + 5 kolo/dzień/ 2-6 tygodni - kursy dla doświadczonych 2-3 dniowe NordICC trial – Polish arm Kaminski MF, Regula J et al.N Engl J Med, 2010; 362: 1795-803 Ryzyko raka interwałowego - w zależności od jakości endoskopisty Charakterystyka endoskopistów - w zależności od ADR Czynnik <11% 11.0-14.9% 15.0-19.9% ≥20% Specjalność – (%) gastroenterolodzy interniści chirurdzy 27.5% 30.0% 42.5% 37.0% 30.4% 32.6% 41.2% 23.5% 35.3% 53.8% 23.1% 23.1% Średnia jakość endoskopistów z upływem lat 20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 21,7% 10,0% 8,0% 6,0% 14.1% 15.6% 17.7% 18.7% 2004' 2005' 2006' 2007' 4,0% 2,0% 0,0% 2010/2011 Kaminski MF et al. Gastrointest Endosc 2009;69(5):AB215. Tylko kolonoskopia (dobrej jakości) jest w stanie wykryć taką nieprawidłowość Nowy program od 2012 • Wysokiej jakości zaproszenia w 5 ośrodkach • System zapraszany w pełni rozwiniety 4-5 lat (planowane 130 ośrodki ) • Data kolonoskopii wyznaczona w zaproszeniu (metodologia z badania NordICC ) • Jedna w życiu kolonoskopia - wiek 55-64 lata • Stopniowo zwiększany zakres terytorialny i kohort urodzeniowych • Pełne pokrycie populacji od 2021 ( zakładając 30% zgłaszalność) Wbudowany system ewaluacji • Grupy: niebieska) - zaproszenie w danym roku biała) - zaproszenie opóźnione Przewidywany efekt populacyjny - redukcja umieralności – 15-20% (dla zbadanych – 60-70%) - spadek zachorowalności – 10-18% Aktualna koncepcja Kolonoskopia raz w życiu jako jedyny test skriningowy w wieku około 60 lat Bez gruczolaków Gruczolaki Koniec skriningu Nadzór Bretthauer M. NEJM 2012 Podsumowanie • Stary program 2000- 2011 – stworzono ośrodki dobrej jakości, wyszkolono endoskopistów aby rozpocząć program populacyjny • Nowy program od 2012 – wprowadzany stopniowo • Główne cechy nowego programu: - Jedna kolonoskopia w życiu wiek 55-64 - Wysokiej jakości zaproszenia - System ewaluacji w czasie implementacji