Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą

III Kongres Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie
Młodzież polska na obczyźnie – zadania edukacyjne
7 - 11 września 2011, Kraków, Polska Akademia Umiejętności
Sesja I
Wersja robocza,
proszę nie cytować bez zgody autorki
Magdalena Bogusławska
ORPEG
Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą
jako instytucja koordynująca i wspierająca nauczanie języka polskiego
i przedmiotów ojczystych poza Krajem
Wstęp
Budowanie związków z Polską – językiem, tradycją, współczesnością, wpływających na
kształtowanie się poczucia tożsamości młodych Polaków i osób o polskich korzeniach
mieszkających za granicą, a także ułatwienie uczniom migrującym ewentualnego powrotu do
polskiego sytemu oświaty to najistotniejsze zadania Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za
Granicą. Cele te Ośrodek stara się osiągać poprzez wiele różnorodnych form swej działalności
– nauczanie stacjonarne w Szkolnych Punktach Konsultacyjnych i sekcjach polskich obcych
systemów
edukacji,
kształcenie
na
odległość,
1
kierowanie
nauczycieli
do
pracy
w środowiskach Polonii i Polaków na Wschodzie, a także – poprzez działalność szkoleniową
prowadzoną głównie przez Polonijne Centrum Nauczycielskie w Lublinie.
We wszystkich tych działaniach niezwykle istotna jest dążność do podnoszenia jakości
nauczania w tym szczególnym kontekście pracy poza Krajem i w specyficznej sytuacji
językowej, kulturowej i życiowej uczniów. Różne są bowiem ich doświadczenia życiowe
i szkolne, poziom językowy, kontakt z Polską, wiedza o kulturze i Polsce współczesnej,
a także - motywacje do nauki w polskiej szkole za granicą. Wynikająca z tych odmienności
różnorodność potrzeb edukacyjnych wymaga stałej metodycznej refleksji.
Rola nauczyciela przedmiotów wprowadzających uczniów w obszar ojczystej kultury i języka
jest więc zupełnie inna niż w kraju. W Polsce, w procesie wychowania i zakorzeniania
w ojczystej kulturze uczestniczą wszyscy nauczyciele, a także otoczenie, w którym uczniowie
przebywają na co dzień, nieustannie wrastając we własny świat i interioryzując jego normy
i wartości. Dzieci przebywające zagranicą żyją na co dzień w innej kulturze. Czasem
wzrastają w niej od urodzenia, często natomiast zetknęły się z nią jako drugą. To ta właśnie
kultura stała się ich środowiskiem życiowym, w którym muszą czuć się dobrze i rozumieć
ludzi i świat otaczający. Zadomowieniu się w tym świecie ma im pomagać również to, co jest
ich rodzimym dziedzictwem. Jednym z podstawowych zadań nauczyciela przedmiotów
ojczystych jest więc – z jednej strony przekazanie i utrwalenie wiedzy o tym dziedzictwie,
z drugiej zaś – pomoc w ciągłym szukaniu i znajdowaniu pomostów między światem
rodzimym a światem, w którym uczniowie aktualnie żyją. Nauczyciel tych przedmiotów
winien stać się łącznikiem między kulturami, umożliwiając uczniowi zrozumienie tego, co
jego kraj rodzinny wniósł do skarbnicy kultury o charakterze uniwersalnym, a zarazem tego,
co stanowi o odmienności i atrakcyjności kulturowej środowiska, w którym żyje.
Rys historyczny
2
W powojennej Polsce kwestia sposobu zapewnienia przez instytucje państwowe realizacji
obowiązku szkolnego, a także nauczania przedmiotów ojczystych uczniów polskich
przebywających za granicą dotyczyła wyłącznie dzieci pracowników delegowanych z Kraju.
W latach pięćdziesiątych dzieci polskich dyplomatów pracujących w krajach demokracji
ludowej uczęszczały do szkół przy ambasadach radzieckich. Ze względu na brak możliwości
zagwarantowania polskim uczniom realizacji obowiązku szkolnego w krajach zachodnich
powołano w Warszawie Dom Dzieci Pracowników Służby Zagranicznej (przy ul. Tynieckiej),
w którym mogło przebywać, uczęszczając do szkół warszawskich, do 150 dzieci.
W latach sześćdziesiątych wraz z rozwojem kontaktów dyplomatycznych, handlowych
i naukowych, a w konsekwencji - zwiększającą się liczbą Polaków delegowanych za granicę
i wyjeżdżających całymi rodzinami, podjęto pierwsze działania na rzecz organizacji systemu
kształcenia dzieci polskich czasowo przebywających za granicą. Z inicjatywy Ministerstwa
Spraw
Zagranicznych,
Ministerstwa
Handlu
Zagranicznego,
Ministerstwa
Nauki
i Szkolnictwa Wyższego oraz Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Polservice, Minister
Oświaty i Wychowania zlecił III Korespondencyjnemu Liceum dla Pracujących w Warszawie
(przy ul. Klonowej) objęcie nauczaniem korespondencyjnym uczniów w wieku licealnym
oraz starszych klas szkoły podstawowej. Opracowano pierwsze instrukcje programowe
i tematy prac kontrolnych. Nauczanie korespondencyjne rozpoczęli uczniowie przebywający
we Włoszech, Egipcie, Iraku, Tunezji, Francji i Wielkiej Brytanii.
W roku szkolnym 1968/69 powstały pierwsze stacjonarne placówki szkolne przy ambasadach
PRL w Moskwie, Pekinie i Hawanie. W kolejnych latach utworzono następne szkoły:
w Paryżu (przy ul. Lamande 15), w Londynie (przy ul. Lancaster Grove 11), w Pradze,
Berlinie, a także w Algierze, Budapeszcie, Bukareszcie, Kopenhadze, Helsinkach, Brukseli,
New Delhi, Nairobi i Zarii. Placówki te miały różny status - szkoły lub punktu
3
konsultacyjnego, były częścią składową placówki dyplomatycznej lub handlowej, ich
działalność podlegała nadzorowi jej kierownika, a lokalne władze - podobnie jak dziś - nie
miały prawa ingerowania w ich pracę. Dyrektorzy i nauczyciele byli pracownikami
delegowanymi
i
opłacano
ich
zgodnie
z zasadami
wynagradzania
pracowników
dyplomatycznych.
Wiosną 1973 r. na mocy zarządzenia Ministra Oświaty i Wychowania powołany został Zespół
Szkół Ogólnokształcących dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za
Granicą. Podporządkowano go Kuratorium Okręgu Szkolnego miasta stołecznego Warszawy.
Zespół finansowany był ze środków Kuratorium w zakresie
wydatków złotówkowych,
koszty dewizowe natomiast pokrywało Ministerstwo Oświaty i Wychowania. Zespół
prowadził nauczanie korespondencyjne, koordynując równocześnie działalność szkół za
granicą. Organizowano także w Warszawie egzamin maturalny dla uczniów indywidualnie
realizujących program szkoły polskiej wraz z półrocznym kursem stacjonarnym
przygotowującym do tego egzaminu.
W latach siedemdziesiątych liczba uczniów w placówkach Zespołu Szkół wzrosła z 1100
(1973) do 1800 w roku szkolnym 1979/80. Powstawały kolejne placówki, zmieniał się także
status poszczególnych szkół, m. in. punkty w Waszyngtonie, Chicago otrzymały status szkoły
niepełnej, zaś niektóre szkoły niepełne, m. in. Paryż, Londyn, Algier, Trypolis, Rabat stały się
szkołami o pełnym programie nauczania. Obok delegowanych nauczycieli, w wielu
placówkach pracę podejmowały osoby z rodzin przebywających na kontraktach. W latach
osiemdziesiątych nastąpił kolejny znaczący wzrost liczby uczniów, powstało także kilka
nowych szkół (Kanada). Przyczyniła się to tego także pierwsza tego typu uchwała wydana w
sierpniu 1986 r. przez Prezydium Rady Ministrów, zalecająca szersze otwarcie się szkół za
4
granicą na potrzeby dzieci i młodzieży wywodzących się ze środowisk polonijnych. W roku
szkolnym 1989/90 Zespół posiadał 45 placówek za granicą, naukę pobierało 3975 uczniów.
Upadek systemu komunistycznego i nowa rzeczywistość polityczna w Kraju przyniosły nie
tylko kolejny wzrost liczby uczniów w szkołach Zespołu (u schyłku lat dziewięćdziesiątych
było ich już 5700), ale także nowe akty prawne odnoszące się do organizacji nauczania
młodych Polaków za granicą. W 1992 r. Minister Edukacji Narodowej wydał rozporządzenie,
na mocy którego możliwym stało się kierowanie do szkół prowadzonych przez polonijne
organizacje świeckie i kościelne nauczycieli z Kraju w celu wspomagania nauczania historii,
geografii i języka polskiego. Tę pomoc Państwa Polskiego z założenia kierowano głównie
w miejsca historycznych zsyłek Polaków lub na tereny, gdzie po powojennych zmianach
granic pozostała ludność polska. W 1993 r. w rozporządzeniu określającym zasady
organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą uznano
za możliwe wypełnianie obowiązku szkolnego przez polskich uczniów w szkołach kraju
czasowego pobytu. Na mocy tego samego rozporządzenia zdecydowano o możliwości
bezpłatnego kształcenia w placówkach Zespołu Szkół za granicą uczniów wywodzących się
ze środowisk polonijnych. W tym samym czasie znacznie uproszczono także zasady
nostryfikacji zagranicznych świadectw szkolnych. W 1996 r. podjęto próbę wprowadzenia
odpłatności za naukę w SPK i Zespołach Szkół za granicą, z której jednak dość szybko się
wycofano jako budzącej liczne – nie tylko prawne – kontrowersje. U progu wstąpienia Polski
do Unii Europejskiej, w roku szkolnym 2003/04,
Zespół Szkół liczył 7 500 uczniów,
zatrudniał 500 nauczycieli i w większości placówek realizował uzupełniające programy
nauczania definiowane jako wybrane elementy podstawy programowej polskiej szkoły
z przedmiotów: nauczanie zintegrowane, j. polski, historia, geografia, wiedza o Polsce,
a także jako przedmioty dodatkowe – matematyka i religia.
5
W latach 2004 – 2008 nastąpił niespotykany wcześniej, kaskadowy wzrost liczby uczniów.
W ciągu czterech lat ich liczba niemal podwoiła się, osiągając w 2008 r. stan prawie 14 000.
Uczniowie pochodzący z rodzin pracowników delegowanych z Kraju stanowili (dane te
pozostają aktualne do dziś) około 5% ogólnej liczby uczniów. W tym czasie powołano
kilkanaście nowych szkół i filii, głównie w krajach, które stały się celem zarobkowych
wyjazdów Polaków (Irlandia, Włochy, Francja, Wielka Brytania). Nie pociągnęło to jednak za
sobą ani zwiększenia budżetu Zespołu, ani niezbędnej - programowej i metodycznej - refleksji
odnoszącej się do celów prowadzonego nauczania, jak i różnorodności motywacji i potrzeb
edukacyjnych uczących się dzieci. Niereformowana od lat, de facto odziedziczona jeszcze
z okresu poprzedniego systemu struktura organizacyjna Zespołu nie gwarantowała zgodnych
z obowiązującym prawem zasad administrowania szkołami, przepływu środków finansowych
oraz właściwego dokumentowania wydatków. Oddalone od Kraju szkoły nie były w stanie
w pełni dostosowywać swej działalności do nowelizowanego prawa oświatowego.
Rekrutowana na miejscu kadra nauczycielka w niemal 50% nie posiadała kwalifikacji
wymaganych do nauczania poszczególnych przedmiotów. Równolegle w otoczeniu szkolnych
punktów konsultacyjnych działały, a także powstawały nowe społeczne szkoły przedmiotów
ojczystych finansowane w całości ze środków pochodzących od rodziców.
W 2008 r. po raz pierwszy podjęta została na szeroką skalę dyskusja dotycząca kształtu
oświaty polskiej za granicą, w tym także przyszłości szkół należących do Zespołu Szkół
w Warszawie. Poddana społecznej dyskusji koncepcja, aby stopniowo przekształcać te
placówki w szkoły społeczne, nie została ostatecznie zrealizowana.
Rok 2009 przyniósł pierwszą od lat decyzję o istotnym wzroście wysokości budżetu Zespołu.
Pozwoliło to zażegnać kryzys finansowy wynikający z jednej strony z silnego wzrostu kursu
walut, z drugiej zaś - z faktu utrzymywania przez lata budżetu na niezmienionym poziomie
6
mimo rosnących kosztów oraz liczby placówek i uczniów. Zasady przepływu środków
finansowych i dokumentowania wydatków dostosowano do obowiązującego prawa.
Stworzono nowe zasady wzajemnej komunikacji między Zespołem w Warszawie a szkołami
w świecie. Uaktualniono system kształcenia na odległość. Tematy prac kontrolnych,
wymagania egzaminacyjne po raz pierwszy od lat zrewidowano i opisano na nowo zgodnie ze
zmieniającymi się wymogami programowymi. W ramach sprawowanego nadzoru
pedagogicznego zainicjowana została refleksja dotycząca jakości prowadzonego w szkołach
nauczania, kompetencji i przygotowania nauczycieli oraz stosowanych metod dydaktycznych.
Ministerstwo Edukacji Narodowej podjęło pracę nad reformą programową i określeniem
nowych wymogów kwalifikacyjnych wobec nauczycieli uczących za granicą, rozpoczęło
także na szeroką skalę organizację szkoleń doskonalących dla nauczycieli. Działania te
realizowane były (i są nadal) w ramach projektu finansowanego ze środków Europejskiego
Funduszu Społecznego: Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów
nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego –
przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą.
Rok 2010 przyniósł kolejne nowe wyzwania i zmiany organizacyjne w strukturze Zespołu
Szkół. Zespół przejął od Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli zadanie kierowania
nauczycieli do pracy wśród Polonii i Polaków na wschodzie oraz wyposażania placówek
polonijnych w podręczniki i pomoce dydaktyczne. Od tego roku dyrektor Zespołu sprawuje
także nadzór pedagogiczny nad pracą sekcji polskich Szkół Europejskich i reprezentuje
Polskę w Radzie Zarządzającej tych szkół. Nadzór nad nauczycielami pracującymi
w sekcjach polskich obcych systemów edukacji (Francja, Niemcy) został także przypisany
bezpośrednio jako zadanie dyrektora Zespołu. Rok 2010/11 był także pierwszym rokiem
7
realizacji projektu systemowego Otwarta Szkoła system wsparcia uczniów migrujących,
projektu o budżecie ponad 17 mln zł.
ORPEG dzisiaj
Od 1 stycznia 2011 r. zarządzeniem nr 35 Ministra Edukacji Narodowej Zespół Szkół dla
Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą działa jako Ośrodek
Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą. Na mocy tego samego zarządzenia Polonijne
Centrum Nauczycielskie w Lublinie zostało włączone w strukturę ORPEGu.
Od 1 stycznia 2011 r. Ośrodek stał się także administratorem nieruchomości przy ul. Lamandé
w Paryżu, w której mieści się Polska Szkoła im. Adama Mickiewicza.
Szerokie spektrum działalności Ośrodka to dziś:
1. Organizacja kształcenia w języku polskim uczniów polskich mieszkających za granicą
w ramach struktury Szkolnych Punktów Konsultacyjnych, Zespołów Szkół za granicą
oraz Szkół im. Komisji Edukacji Narodowej w Warszawie kształcących w systemie
nauczania na odległość.
Obecny rok szkolny rozpoczynamy z liczbą 74 szkół przy polskich placówkach
dyplomatycznych w 38 krajach świata, około 700 zatrudnionych nauczycieli oraz
rzeszą 14 500 uczniów. 600 uczniów kształcić się będzie na odległość w naszych
szkołach im. KEN w Warszawie. Większość uczniów realizować będzie uzupełniający
program nauczania. Jedynie szkoła w Atenach (na poziomie szkoły podstawowej i
gimnazjum) i warszawskie szkoły kształcące na odległość oferują uczniom możliwość
realizacji ramowego programu nauczania.
8
2. Wspomaganie nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej
w szkołach prowadzonych przez organizacje społeczne za granicą lub szkołach
systemów oświaty innych państw, głównie na Wschodzie, realizowane jest poprzez
kierowanie nauczycieli i wyposażanie szkolnych placówek polonijnych w podręczniki
i pomoce dydaktyczne. W roku szkolnym 2010/2011 do pracy dydaktycznej za
granicą zostało skierowanych 82 nauczycieli. Nauczyciele ci pracują na Ukrainie,
Białorusi, Łotwie, w Rosji, Rumunii, Mołdawii, Armenii, Gruzji, Kazachstanie,
Uzbekistanie i Kirgistanie.
W 2010 r. do 23 krajów wysłaliśmy także 28 381
egzemplarzy książek.
3. Nadzór pedagogiczny nad działalnością Szkolnych Punktów Konsultacyjnych
i nauczycieli w sekcjach polskich obcych systemów oświaty realizowany jest – na
miarę możliwości kadrowych Ośrodka – zgodnie z wymogami stosownego
rozporządzenia o nadzorze. Obejmuje on wizytacje w szkołach, obserwacje lekcji,
analizę dokumentacji szkolnej, organizację szkoleń i innych form merytorycznego
wsparcia kierowników, nauczycieli i szkół. Wkraczająca do szkół, zainicjowana
rozporządzeniem z 31 sierpnia 2010 r. w sprawie organizacji kształcenia dzieci
obywateli polskich czasowo przebywających za granicą, reforma programowa, a więc
- nowe ramy programowe nauczania uzupełniającego w zakresie j. polskiego
i wprowadzenie przedmiotu Wiedza o Polsce w miejsce dotychczasowych historii,
geografii i WOS stanowią bardzo istotny przyczynek do dalszej dyskusji na temat roli
nauczyciela j. polskiego i przedmiotów ojczystych pracującego za granicą,
stosowanych metod, materiałów edukacyjnych i uzyskiwanych efektów. Zetknięcie
doświadczeń zawodowych nauczycieli o wieloletnim stażu pracy w środowiskach
9
polskich za granicą z rozwiązaniami proponowanymi przez metodyków w Kraju
wydaje się warunkiem niezbędnym dla powodzenia tej reformy.
4. Wsparcie oświaty polonijnej w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli to
przede wszystkim zadanie Polonijnego Centrum Nauczycielskiego w Lublinie.
Corocznie organizuje ono wiele szkoleń o różnorodnej tematyce - stacjonarnych (w
Kraju i licznych ośrodkach za granicą), a także – on-line. Oferta Centrum dostępna
jest na stronie internetowej Centrum.
5. Administrowanie nieruchomości przy ul. Lamandé w Paryżu, w której od lat
ulokowana jest Polska Szkoła łączy się z planami stworzenia pierwszego w strukturze
ORPEGu ośrodka metodycznego wraz z zapleczem konferencyjnym. Obok szerszej
niż dotychczas (lekcyjnej i pozalekcyjnej) działalności dydaktycznej stopniowo
rozwijana jest tam praca szkoleniowa, powiększana przestrzeń i zasoby biblioteki
i mediateki, tworzone nowe sale lekcyjne i wykładowe, organizowane spotkania osób
związanych z polskojęzyczną edukacją we Francji i innych krajach frankofońskich.
6. Realizacja projektu Otwarta Szkoła system wsparcia uczniów migrujących, a także –
od lipca 2011 r. – kontynuacja działań w ramach projektu (realizowanego wcześniej
w MEN) Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania
– zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych
dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą to kolejne organizacyjne wyzwania
i niezwykle ciekawe doświadczenia dydaktyczne. Otwarta szkoła to unikalny na skalę
światową – ze względu na swój zasięg i przyjęte założenia - pomysł szkoły on-line.
Uczniowie z ponad 50 krajów kształcący się na odległość uczestniczą w lekcjach
i konsultacjach na zintegrowanej platformie e-learningowej w czasie rzeczywistym
w tzw. systemie e-learnigu synchronicznego, mając stały, bezpośredni, cotygodniowy
10
kontakt z uczącymi ich nauczycielami. Po zeszłorocznym sukcesie tych zajęć, bieżący
rok rozpoczynamy z ponad 500 uczniami na platformie, co stanowi niemal dwukrotną
liczbę uczestników konsultacji w stosunku do minionego roku. Liczba uczniów – choć
imponująca w przypadku szkoły pracującej w czasie rzeczywistym on-line – nie jest
jednak najważniejsza. Wielką wartością tego projektu jest uczestnictwo w nim
indywidualnych osób - uczniów (niejednokrotnie podczas lekcji wraz z rodzicami)
niemających na co dzień dostępu do polskich uzupełniających szkół stacjonarnych.
Ta forma nauczania stanowi więc bardzo ważne uzupełnienie prowadzonego
w szkołach kształcenia stacjonarnego, otwierając na Polskę domy naszych Rodaków
rozrzuconych po świecie. W ramach działań projektowych organizowane są także
zajęcia kół zainteresowań on-line (koła j. polskiego, historii, wiedzy o Polsce
współczesnej, przedmiotów przyrodniczych, w ramach których działają różne sekcje
tematyczne i wiekowe) i konkursy przedmiotowe. Zainicjowany we współpracy
z Komitetem
Głównym
Olimpiady
Literatury
i
Języka
Polskiego
konkurs
polonistyczny zgromadził 800 uczestników z całego świata, zaś jego laureaci w grupie
starszej podczas ogólnopolskich zawodów Olimpiady Polonistycznej ze swymi
kolegami w Kraju walczyli o tytuł laureata i indeksy uniwersyteckie.
W ramach projektu powstał także odrębny portal www.powrotyotwartaszkola.pl,
którego intencją jest stworzenie łatwo dostępnej przestrzeni w sieci Internet, pełniącej
rolę centrum doradztwa do spraw powrotu i integracji w polskiej szkole. Jest on
skierowany zarówno do rodzin powracających, jak i szkół przyjmujących. Na portalu
znajduje się wiele materiałów informacyjnych, a także - narzędzia diagnozy
umiejętności językowych i szkolnych. Umożliwia on nie tylko bierne zapoznawanie
się z zamieszczonymi materiałami, lecz również bezpośredni kontakt z zatrudnionymi
11
w Ośrodku doradcami, merytorycznie przygotowanymi do udzielenia porad istotnych
przy podejmowaniu decyzji o powrocie, wyborze szkoły, przyjęciu, a następnie
właściwej organizacji procesu nauki i integracji ucznia w nowym środowisku
szkolnym. Jest to więc zadanie dopełniające pozostałe działania realizowane w ramach
projektu, pozwalające na objęcie całościową, kompleksową opieką edukacyjną
polskiego ucznia migrującego – zarówno, gdy przebywa za granicą, jak i w sytuacji,
gdy wraca do Kraju.
Tytułem konkluzji
Nowoczesna edukacja polskojęzyczna za granicą to praca na rzecz ciekawego ukazywania
naszego Kraju, jego tradycji, historii, osiągnięć Wielkich Polaków na przestrzeni dziejów, ale
także - Polski współczesnej, nowoczesnej, szybko rozwijającej się, kolorowej, w której
z sukcesem można budować własną przyszłość. To pokazywanie Kraju, który nie tylko może
być dumny ze swego historycznego dorobku parlamentaryzmu, demokracji, tolerancji
i otwartości, ale również - potrafi przyciągać nowoczesnością, różnorodnością regionów,
barwnością nieskażonej przyrody, gościnnością ludzi. Dzięki temu, poprzez pracę nauczycieli
i przy współdziałaniu rodziców – młodzi Polacy za granicą stawać się będą ambasadorami
polskiej kultury w krajach i środowiskach ich pobytu. Ważne, aby, utrwalając więzi z Krajem,
byli jednocześnie aktywnymi uczestnikami życia w miejscach swojego zamieszkania,
przyczyniając się do integracji i współpracy społeczności i kultur. Cele poznawcze
współistnieć w ten sposób będą z formacyjnymi i wychowawczymi zadaniami szkoły.
Należy ciągle pracować nad właściwym doborem form nauczania, przede wszystkim dla
zainteresowania treściami polskiej tradycji i kultury wysokiej także uczniów starszych,
mających dostęp do różnych form kultury masowej i podatnych na jej oddziaływanie, którzy
w coraz mniejszej liczbie uczestniczą w zajęciach w naszych szkołach.
12
Przemyślenia i wprowadzenia stosownych rozwiązań organizacyjnych i metodycznych
wymaga też ważna sprawa nauczania języka polskiego jako obcego.
Dla realizacji tych celów trzeba rozwijać i poszukiwać wzajemnie uzupełniających się
rozwiązań organizacyjnych, dzięki którym różne typy szkół i formy nauczania mogłyby
współistnieć i dopełniać się we współpracy, postrzegając siebie nawzajem jako partnerów
i sojuszników. Bowiem, nauczanie przedmiotów związanych z językiem, historią, kulturą
i współczesnością Polski powinniśmy traktować jako wspólną, ważną społecznie i kulturowo
inwestycję, jako misję do spełnienia. Moją osobistą ambicją jest, aby Ośrodek Rozwoju
Polskiej Edukacji za Granicą uczestniczył w tej jakże ważnej wspólnej misji, wnosząc swój –
nie tylko organizacyjny wkład – w kształt polskiej oświaty za granicą.
Bibliografia
Jan Karolczak, Zespół Szkół Ogólnokształcących dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo
Przebywających za Granicą, rys historyczny, Zakład Wydawniczy PSSiJO, Warszawa
Marian Janusz Kawałko, Organizacja polskiej oświaty publicznej za granicą w świetle
przepisów prawa i w praktyce w latach 1944-2002 (praca podyplomowa), Lublin 2003
13