Zagadnienia omawiane podczas spotkania Poniedzia³ki

Zagadnienia omawiane podczas spotkania Poniedziałki pod Królami w dniu 06.05.2013 r. ,,Karać nie
karać ? wpływ przepisów karnych na przestrzeganie prawa autorskiego''.
W poniedziałek, 6 maja 2013 roku, w ZAiKS-ie odbyło się kolejne z cyklicznych spotkań ,,Poniedziałki pod
Królami'' , na którym omówiona została tematyka sankcji karnych - obecnych w ustawie o prawie autorskim i
prawach pokrewnych. Szczegółowo omówiono celowość, zasadność oraz efektywność tych zapisów w
ustawie.
W spotkaniu wzięli udział:
- SSN prof. Jacek Sobczak ? ,,Zaostrzyć czy złagodzić sankcje karne prawa autorskiego ? wpływ przepisów
karnych na przestrzeganie prawa'',
- Mec. Marek Staszewski, ZPAV ? ,,Jak rozpoznać legalność udostępnionych utworów (płyty, internet)?'',
- Mikołaj Wojtal, Prawnik ZPAV ? ,,Naruszenie praw producenta nagrań muzycznych w sieci internetowej.
Elementy teorii i praktyki''.
Gości przywitali: Krzysztof Lewandowski, Dyrektor Generalny Stowarzyszenia Autorów ZAiKS oraz mec.
Anna Biernacka.
Dyrektor Lewandowski zwrócił uwagę na dysonans w postrzeganiu zasadności występowania sankcji
karnych w prawie autorskim. Z jednej strony wśród polskich środowisk związanych z prawem autorskim, w
tym również wśród prawników, pojawiają się głosy o zbyt wysokich karach za naruszenie prawa autorskiego,
z drugiej zaś, instytucje międzynarodowe, w tym Komisja Europejska, zauważają, że nie da się zapewnić
odpowiedniego poszanowania dla praw bez sankcji karnych za ich naruszenie, a w szczególności bez
efektywnych sposobów na ich egzekwowanie. Przywołany został również przykład prawodawstwa
amerykańskiego, gdzie sankcje z tytułu naruszania praw autorskich to przede wszystkim kary finansowe. Ich
skuteczność wynika z dolegliwości i nieuchronności.
1/5
(na zdjęciu: Anna Biernacka, Mikołaj Wojtal, Marek Staszewski, Jacek Sobczak i Krzysztof Lewandowski /
fot. Anna Wierzbicka)
Dyrektor Lewandowski zauważył również, że w Polsce niezmiernie rzadkie są przypadki skazania na karę
bezwzględnego pozbawiania wolności na podstawie przepisów prawa autorskiego. Anna Biernacka wskazała
na spadek liczby prowadzonych przez ZAiKS postępowań karnych, wynikających z naruszeń prawa
autorskiego. W ostatnim dwudziestoleciu liczba ta zmalała z około 300-400 postepowań rocznie w latach
dziewięćdziesiątych do 120 ? 150 obecnie. Wskaźnik ten odzwierciedla politykę ZAiKS-u, polegającą przede
wszystkim na dążeniu do zawierania jak największej liczby umów z użytkownikami, a nie ich karania.
Wskaźnik ten może także uzasadniać prewencyjny skutek stosowanych sankcji. Powyższe potwierdza
stosunek liczby wszczętych postępowań karnych do liczby wydanych licencji (ok.70.000 rocznie). ZAiKS
wykorzystuje narzędzia karne, jedynie w wypadkach dotkliwych i powtarzalnych naruszeń prawa.
Prof. Jacek Sobczak za istotną przyczynę naruszenia prawa autorskiego wskazał fakt, że w swojej masie
społeczeństwo nie zna przepisów, a co za tym idzie nie ma świadomości karalności naruszeń, nie widzi też
potrzeby wynagradzania twórców za ich dzieła. Można także zaryzykować stwierdzenie, że praktycy prawa,
w tym prokuratorzy i sędziowie, nie znają w sposób dostateczny przepisów karnych prawa autorskiego. W
konsekwencji jest przyzwolenie społeczne na naruszanie prawa autorskiego, a sprawcy w większości nie
zdają sobie sprawy z grożącej im odpowiedzialności karnej czy cywilnej.
Profesor Sobczak uważa, że warunkiem przestrzegania prawa jest świadomość istnienia kary i jej
nieuchronność. Należy dążyć do ukształtowania w świadomości społecznej takiej pozycji praw autorskich i
ich ochrony, jakie obecnie zajmuje ochrona własności.
Niezmiernie ważne jest by nieuchronność sankcji dotyczyła podmiotów, które z łamania praw autorskich
uczyniły sobie stałe źródło dochodu. Dlatego ewentualne zaostrzenie sankcji karnych powinno dotyczyć
właśnie takich podmiotów gospodarczych.
Przedstawiciele ZPAV-u, w swoich wystąpieniach skupili uwagę na piractwie internetowym - w szczególności
dotyczącym utworów muzycznych i filmowych.
W praktyce, w walce z piratami internetowymi, stosują oni na co dzień instrumenty karne przewidziane w
ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych w powiązaniu z innymi aktami prawnymi, gdyż w ich
ocenie:
- zapisy prawa karnego są skuteczniejsze w przypadku konieczności pozyskania danych osobowych
sprawcy,
- zakończone postepowanie karne może być źródłem dalszego postępowania cywilnego,
- prawo cywilne jest mniej skuteczne w zwalczaniu piractwa internetowego, a sam proces znacząco
wolniejszy.
Mec. Staszewski zwrócił uwagę na potrzebę zmian w prawie autorskim. Zarówno Dyrektor Lewandowski,
jak i profesor Sobczak zgodzili się, że obecne ustawodawstwo nie nadąża za dynamiką zmian - szczególnie
na poziomie regulacji dotyczących szeroko pojętego Internetu.
Mikołaj Wojtal omówił nielegalne sposoby udostępniania plików w sieci. Najbardziej popularne z nich to:
1.Protokół HTTP ? na jego postawie działają serwisy takie jak: rapidshare.de, megaupload.com,
odsiebie.com, chomikuj.pl, wrzuta.pl
2.Protokół P2P (peer-to-peer) ? obsługują go m.in. programy: BitTorrent, eDonkey, eMule, DC++, uTorrent
2/5
Wskazane powyżej sposoby udostępniania plików mają przede wszystkim na celu znaczące ułatwienie
użytkownikom końcowym (ściągającym) dostęp do nielegalnych treści. Warto zwrócić uwagę, że w serwisach
tych skupiona jest ogromna liczba użytkowników, udostepniających równie dużą liczbę danych np. serwis
chomikuj.pl posiada 9 milionów użytkowników, a rekordzista udostępniał innym ponad 11 tera bajtów danych.
W większości przypadków udostępnianie plików w sieci wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w
art. 117 ust. 1 w zw. z art. 116 ust. 1 pr. autorskiego oraz wykracza poza własny użytek osobisty (art. 23 ust.
2 ustawy).
ZPAV dysponuje narzędziami prawnymi i technicznymi pozwalającymi zgromadzić materiały dowodowe na
potrzeby postępowania karnego, są to na przykład: adres IP (pozwala on w konsekwencji na identyfikację
danych osobowych udostępniającego), lista udostępnionych plików, losowo ściągnięte od udostępniającego
pliki czy tzw. zrzuty ekranowe. Narzędzia te ułatwiają skuteczną walkę z sieciowymi piratami.
Podsumowując - pamiętajmy, że obecnie na rynku polskim istnieje wiele możliwości legalnego ściągnięcia
bądź streaming?u filmów i muzyki (streaming to technologia umożliwiająca odtwarzanie plików
multimedialnych w czasie rzeczywistym, bez konieczności ściągania ich na komputer użytkownika ? takie
rozwiązanie wykorzystują m.in. serwisy: YouTube, Spotify czy Deezer). Dostęp do treści multimedialnych jest
na tyle szeroki i jednocześnie tani (serwisy muzyczne udostępniają swoje treści bądź za darmo bądź, w
wersji Premium, za cenę nie przekraczającą 20 zł miesięcznie ? dając dostęp do bazy kilkunastu milionów
utworów), że piractwo przestaje być uzasadnione. W innych krajach wprowadzenie usług streaming?owych
przyczyniło się do znaczącego spadku piractwa internetowego ? w Szwecji gdzie powstał serwis Spotify
piractwo muzyczne zmniejszyło się o około 25%.
Jako użytkownicy Internetu powinniśmy oczekiwać dostępności pożądanych przez nas treści ? ściągajmy je
jednak legalnie!
Legalne źródła:
- legalnakultura.pl/pl/legalne-zrodla
- foto na podstawie www.pro-music.org
3/5
4/5
Omawiane powyżej kwestie spowodowały szeroką dyskusję uczestników spotkania, co w znaczący sposób
przyczyniło się do wyjaśnienia wielu wątpliwości dotyczących praktycznego zastosowania przepisów ustawy.
Wszelkie prawa zastrzeżone 2017 ZAiKS / data wygenerowania strony 03.03.2017 20:10:39
PDF ze strony: http://www.zaiks.org.pl/639,191
5/5