Ocena postawy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym

Ocena postawy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym

Strojek Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka Kaźmierczak, Urszula, Siedlaczek Marcin, Lipiec Malwina,
Dzierżanowski Maciej, Zukow Walery. Ocena postawy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym = Evaluation of body posture on preschool
children.
Journal
of
Health
Sciences.
2014;4(7):229-240.
ISSN
1429-9623
/
2300-665X.
Retrieved
from
http://journal.rsw.edu.pl/index.php/JHS/article/view/2014%3B04%2807%29%3A229-240.
DOI:
10.13140/2.1.4329.0883
http://dx.doi.org/10.13140/2.1.4329.0883
The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1107. (17.12.2013).
© The Author (s) 2014;
This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Radom University in Radom, Poland
Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original
author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted,
non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.
This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution
and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.
Conflict of interest: None declared. Received: 10.06.2014. Revised 15.07.2014. Accepted: 24.07.2014.
Ocena postawy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym
Evaluation of body posture on preschool children
Katarzyna Strojek1, Irena Bułatowicz1, Agnieszka Radzimińska1, Urszula Kaźmierczak1,
Marcin Siedlaczek1, Malwina Lipiec1, Maciej Dzierżanowski12, Walery Zukow2
1
Wydział Naik o zdrowiu, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Wydział Kultury Fizycznej, Zdrowia i Turystyki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
2
Słowa kluczowe: postawa ciała, dzieci, wiek przedszkolny.
Keywords: posture, children, pre-school age.
Streszczenie
Postawa ciała jest pojęciem, które można odnaleźć w takich dziedzinach jak antropologia, kinezjologia, medycyna, psychologia, pedagogika
oraz w wielu innych dyscyplinach, zajmujących się zagadnieniami związanymi z człowiekiem. Z punktu widzenia medycyny, ocena postawy ciała służy
określeniu prawidłowości lub nieprawidłowości w budowie kostno –więzadłowo– mięśniowej, w dalszym etapie służy również do monitorowania
efektów postępowania fizjoterapeutycznego.
Cel pracy
Celem pracy jest analiza występowania wad stóp u dzieci wczesnoszkolnych klas 1-3 szkoły podstawowej, jak również uświadomienie
rodzicom istoty problemu występowania wad postawy u dzieci oraz zachęcenie rodziców do brania udziału w badaniach przesiewowych swych dzieci.
Celem pracy jest uzyskanie informacji o stanie wiedzy rodziców, dotyczącej postawy ciała, jej wad oraz określenie czynników mogących mieć wpływ
na zmiany w postawie ciała.
Materiał badawczy
W przeprowadzonym badaniu udział wzięły dzieci w wieku 5 lat, uczęszczające do Przedszkola Samorządowego w Sędziszowie. Grupa
badana liczy 20 dzieci, w tym 11 chłopców (55%) i 9 dziewczynek (45%). Sposób doboru badanych - wyrażenie i podpisanie zgody na udział w badaniu
przez rodzica/prawnego opiekuna.
Metodyka badania
Badania podzielono na trzy etapy:
I) Etap wstępny - poinformowanie rodzica o badaniu, podpisanie zgody na udział dziecka w badaniu.
II) Etap selekcyjny badania - do badania zostają zakwalifikowanie dzieci uczęszczające do przedszkola w Sędziszewie, których rodzice wyrażą
pisemną zgodę na przeprowadzenie badania.
III) Etap właściwy badania - badanie oceny postawy metodą Kasperczyka wg załączonej Karty Badania, wykonanie testu Adama, zapis w Karcie
Badania i ujęcie ewentualnych uwag, przekazanie rodzicom/opiekunom do wypełnienia Kwestionariusza Ankiety Osobowej.
Wyniki badań
W jednym z pytań zadanych w ankiecie, chciano uzyskać informację „Czy dziecko posiada diagnozę dotyczącą wad postawy?” W opinii
rodziców, aż 95% dzieci nie ma postawionej diagnozy wad postawy, jeden z rodziców zaznaczył, że dziecko posiada w/w diagnozę, lecz w kolejnym
pytaniu „Jaką diagnozę (…) posiada Państwa dziecko?” respondent postawił kreskę. Wnioskować można, że rodzic albo się pomylił, albo po prostu nie
zna, czy też nie pamięta nazwy postawionej diagnozy.
Wnioski
Analiza wyników badań umożliwiła sformułowanie następujących wniosków końcowych: 1. Najczęstsze wady postawy ciała u dzieci: wady
stóp, płaskie plecy oraz koślawe kolana. 2. Badane dzieci oraz ich rodzice prowadzą bierny tryb życia, a aktywność ruchową podejmują okazjonalnie.
3. Wiedza rodziców na temat oceny postawy ciała dzieci jest niewystarczajaca. 4. Średnia punktów dla chłopców i dziewczynek uzyskanych w teście
metodą Kasperczyka wynosi odpowiednio 5,64 pkt. i 6,1 punktów. 5. Większość rodziców i dzieci nie interesuje się sportem.
Abstract
Posture is a concept that can be found in fields such as anthropology, kinesiology, medicine, psychology, education, and many other disciplines dealing
with issues related to human. From the medical point of view, the assessment of posture is used to determine the accuracy or abnormalities of the skeletal
muscle -więzadłowo-, at a later stage is also used to monitor the effects of physiotherapy.
Aim of the study
Aim of this study is to analyze the defects of the foot in children wczesnoszkolnych grades 1-3 of primary school as well as parents realize the essence of
the problem of the occurrence of posture in children and encourage parents to participate in screening their children. Aim of this work is to obtain
information about the status of their parents' knowledge concerning posture, its drawbacks and to identify factors that may have an impact on changes in
body posture.
229
The research material
In the present study attended by children aged 5 years, attending the Municipal Nursery in Sedziszow. The study group consists of 20 children, including
11 boys (55%) and 9 girls (45%). The method of selection of respondents - an expression and sign a consent form to participate in the study by a parent /
legal guardian.
Methodology
The study was divided into three stages:
I) Preliminary stage - to inform parents about the study, signing a consent for their child's participation in the study.
II) Stage selective research - the study are qualifying children attending kindergarten in Sędziszewie whose parents give their written consent to the
study.
III) Stage proper research - study assessing attitudes by Kasperczyk by the enclosed cards studies, test execution Adam, writing in the Charter of research
and treatment of any comments, give parents / guardians to fill out the Questionnaire Surveys personal.
The results of
In one of the questions asked in the survey, they wanted to get the message "Does your child have a diagnosis on posture?" In the opinion of parents,
95% of children do not have the diagnosis of faulty posture, one of the parents indicated that the child has a / in the diagnosis, but the next question,
"What is the diagnosis (...) is your child?" respondent put line. One can conclude that a parent or a mistake, or simply do not know or can not remember
the name of the diagnosis.
Conclusions
Analysis of the results allowed the formulation of the following conclusions: 1 The most common postural defects in children: defects in the foot, flat
back and knee valgus. 2 tested children and their parents run a passive lifestyle, and physical activity take occasionally. 3 Knowledge of parents on
children's posture assessment is insufficient. 4 Average points for boys and girls obtained in the test method Kasperczyk amounts to 5.64 points. and 6.1
points. 5 The majority of parents and children are not interested in sport.
Wstęp
Postawa ciała jest pojęciem, które można odnaleźć w takich dziedzinach jak antropologia,
kinezjologia, medycyna, psychologia, pedagogika oraz w wielu innych dyscyplinach, zajmujących
się zagadnieniami związanymi z człowiekiem. Z punktu widzenia medycyny, ocena postawy ciała
służy określeniu prawidłowości lub nieprawidłowości w budowie kostno –więzadłowo– mięśniowej,
w dalszym etapie służy również do monitorowania efektów postępowania fizjoterapeutycznego.
Postawa ciała jest nie tylko wyznacznikiem wyglądu człowieka, ale również
jego charakteru i
kultury. Istotą oceniania postawy ciała od najwcześniejszych lat życia dziecka jest fakt, że każda jej
najmniejsza zmiana może w procesie ewaluacji stać się zagrożeniem dla zdrowia. Jest to wynikiem
zmiany trybu życia dzieci z aktywnego, na tryb życia o charakterze siedzącym. [1,2,3,4,5]
Cel pracy
Celem pracy jest analiza występowania wad stóp u dzieci wczesnoszkolnych klas 1-3 szkoły
podstawowej, jak również uświadomienie rodzicom istoty problemu występowania wad postawy u
dzieci oraz zachęcenie rodziców do brania udziału w badaniach przesiewowych swych dzieci.
Celem pracy jest uzyskanie informacji o stanie wiedzy rodziców, dotyczącej postawy ciała, jej wad
oraz określenie czynników mogących mieć wpływ na zmiany w postawie ciała.
Materiał badawczy
W przeprowadzonym badaniu
udział wzięły dzieci w wieku 5 lat, uczęszczające do
Przedszkola Samorządowego w Sędziszowie. Grupa badana liczy 20 dzieci, w tym 11 chłopców
230
(55%) i 9 dziewczynek (45%). Sposób doboru badanych - wyrażenie i podpisanie zgody na udział w
badaniu przez rodzica/prawnego opiekuna.
Dziewczynki
45%
Chłopcy
55%
Dziewczynki
Chłopcy
Wyk. 1. Procentowy rozkład płci badanych. [6]
Metodyka badania
Badania podzielono na trzy etapy:
I) Etap wstępny - poinformowanie rodzica o badaniu, podpisanie zgody na udział dziecka w badaniu.
II) Etap selekcyjny badania - do badania zostają zakwalifikowanie dzieci uczęszczające do
przedszkola w Sędziszewie, których rodzice wyrażą pisemną zgodę na przeprowadzenie badania.
III) Etap właściwy badania - badanie oceny postawy metodą Kasperczyka wg załączonej Karty
Badania, wykonanie testu Adama, zapis w Karcie Badania i ujęcie ewentualnych uwag, przekazanie
rodzicom/opiekunom do wypełnienia Kwestionariusza Ankiety Osobowej. Analiza wyników badań i
sformułowanie wniosków końcowych.
W badaniu wykorzystano
dwie metody oceny postawy ciała tj. ocenę postawy ciała wg
Kasperczyka oraz test Adama. Obliczono również wskaźnik BMI. Na ich podstawie stworzono Kartę
Badania Postawy Ciała. Na potrzeby badania stworzono również Kwestionariusz Ankiety Osobowej,
skierowany do rodziców. Ankieta składała się z 30 pytań - 3 otwartych, 21 pytań zamkniętych i 6
pytań mieszanych. Ankieta miała na celu sprawdzenie wiedzy rodziców na temat wad postawy i zajęć
gimnastyki korekcyjnej, a także uzyskanie informacji na temat aktywności ruchowej dzieci, zachowań
prozdrowotnych oraz czynników mogących wpływać na postawę ciała.
Wyniki badań
W jednym z pytań zadanych w ankiecie, chciano uzyskać informację „Czy dziecko posiada
diagnozę dotyczącą wad postawy?” W opinii rodziców, aż 95% dzieci nie ma postawionej diagnozy
231
wad postawy, jeden z rodziców zaznaczył, że dziecko posiada w/w diagnozę, lecz w kolejnym
pytaniu „Jaką diagnozę (…) posiada Państwa dziecko?” respondent postawił kreskę. Wnioskować
można, że rodzic albo się pomylił, albo po prostu nie zna, czy też nie pamięta nazwy postawionej
diagnozy.
Tab. I. Obliczenie wskaźnika BMI wg informacji uzyskanych od rodziców. [6]
Płeć
Wzrost
Waga
Wartość BMI
14,10
Określenie
wagi
prawidłowa
Zakres wagi
dla wzrostu
17.6 - 21.5 kg
Chłopiec
113
18
Nie podano
Nie podano
-
-
-
3.
117
18
13.15
niedowaga
18.9 - 23.0 kg
4.
Nie podano
Nie podano
-
-
-
5.
123
25
16.52
prawidłowa
20.9 - 25.4 kg
6.
115
22
16.64
prawidłowa
18.3 - 22.2 kg
7.
110
17,5
14.46
prawidłowa
16.7 - 20.3 kg
8.
110
20
16.53
prawidłowa
16.7-20.3
9.
130
31
18.34
nadwaga
23.3-28.4
10.
112
18,5
14.75
prawidłowa
17.3-21.1
118
19,5
14.00
prawidłowa
19.2-23.4
112
24
19.13
nadwaga
16.9-21.1
2.
120
20
13.89
prawidłowa
19.4-24.2
3.
119
22
15.54
prawidłowa
19.1-23.8
4.
116
20
14.86
prawidłowa
18.2-22.6
5.
118
21
15.08
prawidłowa
18.8-23.4
6.
106
18
16.02
prawidłowa
15.2-18.9
7.
115
20
15.12
prawidłowa
17.9-22.2
8.
110
18
14.88
prawidłowa
16.3-20.3
9.
113
20
15.66
prawidłowa
17.2-21.5
L.p.
1.
2.
11.
1.
Dziewczynka
Dla chłopców w wieku 5 lat prawidłowy wskaźnik BMI wynosi 13.8 - 16.8 kg/m2, poniżej
13,8 kg/m2 jest niedowaga, a powyżej 16,8 kg/m2 jest nadwaga. Dla dziewczynek w wieku 5 lat
prawidłowy wskaźnik BMI wynosi: 13.5 - 16.8 kg/m2, gdzie niedowaga, jest gdy wskaźnik wynosi
poniżej 13,5 kg/m2, natomiast z nadwagą mamy do czynienia, gdy wskaźnik przekroczy 16,8 kg/m2.
Z przeanalizowanych danych wynika, iż dwoje badanych dzieci ma nadwagę, a jedno niedowagę,
reszta badanych ma masę ciała prawidłową.
W ocenie subiektywnej, 95% rodziców uważa, że dziecko nie ma problemu z nadwagą (pytanie nr
6), jeden z rodziców uważa, że jego syn ma problem z nadwagą.
232
0%
Fizycznego i
psychicznego
30%
Fizycznego tak
psychicznego nie
70%
Psychicznego tak
fizycznego nie
Wyk. 2. Prawidłowa postawa jako warunek rozwoju wg opinii rodziców. [6]
Pytanie nr 9 miało za zadanie sprawdzenie wiedzy na temat rozwoju dziecka, „Czy
prawidłowa postawa ciała jest warunkiem prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego?” Były
trzy możliwe odpowiedzi; z czego jednej nie zaznaczył żaden ankietowany. Rodzice zastanawiali się
nad zaznaczeniem jednej z dwóch podobnych odpowiedzi, z czego prawidłowa brzmiała „Tak, ma
wpływ na rozwój fizyczny i psychiczny”.
5%
Tak
Nie
50%
45%
brak zaznaczonej
odpowiedzi
Wyk. 3. Uczestnictwo dzieci w gimnastyce korekcyjnej w opinii rodziców. [6]
Kolejne pytania z ankiety dotyczyły uczęszczania na zajęcia ruchowe i zajęcia gimnastyki
korekcyjnej. Niestety nie wszyscy rodzice mają świadomość, że ich dzieci biorą udział w zajęciach z
gimnastyki korekcyjnej w przedszkolu.
233
Ćwiczenia korekcyjne w
domu
0%
0%
14%
Wyjazd do sanatorium
5%
5%
Pajączek
Wizyty u specjalisty
76%
Wkładki ortopedyczne
Żadnych
Wyk. 4. Formy eliminowania i zapobiegania wadom postawy u dzieci stosowane przez rodziców.
[6]
Rodzice pytani o to „Jakie formy eliminowania i zapobiegania wadom postawy stosuje
Pan/Pani u swojego dziecka?” wskazali odpowiedź „żadne” – 80% badanych. Jeden z rodziców
zaznaczył dwie odpowiedzi jednocześnie – „wizyty u specjalisty i wyjazdy do sanatorium”.
Ponad połowa przedszkolaków - 55% spędza w przedszkolu od 6 do 8 godzin dziennie, 40%
powyżej 4 do 6 godzin. Czas ten jest uzależniony od wielu czynników tj. czas pracy rodziców,
możliwość wcześniejszego odbioru dziecka z przedszkola przez kogoś z rodziny, bądź wyznaczonego
opiekuna. Badania dotyczące czasu spędzanego przed komputerem, telewizją i na dworze ukazały
rosnącą świadomość rodzica, gdyż połowa dzieci spędza przed komputerem mniej niż 1 godz.
Natomiast ośmioro dzieci (40%) od 1 do 2 godz. Tylko jedno dziecko spędza przed komputerem do 3
godzin.
Jeśli chodzi o czas spędzony przed telewizorem to wyniki są nieco gorsze, gdyż 13 dzieci
(65%) spędza od 1 do 2 godzin na oglądaniu TV. Troje badanych ogląda telewizję mniej niż 1 godz.,
a troje kolejnych dzieci między 2 do 3 godz. Jedno dziecko spędza przed ekranem telewizora więcej
niż 1 godz. 60% badanych, tj. 12 dzieci spędza na dworze od 1 do 2 godz. dziennie, 6 dzieci na
dworze przebywa 2 - 3 godz. natomiast dwoje mniej niż godzinę.
Następne pytanie zadane rodzicom dotyczyło ich zachowań prozdrowotnych, dotyczących
korygowania nieprawidłowej sylwetki ciała u dziecka „Czy w czasie spożywania posiłków, oglądania
TV, odrabiania lekcji, zabawy oraz w innych sytuacjach koryguje Pan/Pani postawę dziecka, jeśli nie
jest prawidłowa?
234
Analiza odpowiedzi zaznaczonych przez
rodziców wykazała, że 65% z nich koryguje
postawę dziecka w trakcie wykonywanych przez dziecko różnorodnych czynności, natomiast
pozostałe 7 osób tego nie robią.
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Rodzice
Dzieci
Interesuje się
sportem
Nie interesuje się
sportem
Wyk. 5. Zależność zainteresowania sportem pomiędzy rodzicami i dziećmi. [6]
Kolejne dwa pytania miały za zadanie sprawdzenie zainteresowania sportem w
rodzinie. Z analizy wynika, że troje dzieci interesuje się jakimś sportem, zastanawiający jest
fakt, że to same dziewczynki. Pozostałe 15 pięciolatków nie interesuje się sportem, w tym
wszyscy chłopcy (9 chłopców). Jeśli chodzi o rodziców interesujących się jakimś sportem to
wyniki z poprzednim pytaniem są porównywalne, gdyż 5 rodziców, interesuje się sportem,
natomiast pozostała 15 tego nie robi. Być może wynika to z faktu, iż większość wypełniająca
ankiety to mamy, które nie uprawiają sportu, ze względu na np. zmęczenie, pracę, obowiązki.
Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt podziału płci dzieci - 3 dziewczynki interesuje
sport i 4 rodziców córek, także są to rodzice tych samych dziewczynek.
Tab. II. Zestawienie procentowe częstości występowania nieprawidłowości w ocenianych
elementach z podziałem na płeć. [6]
Oceniane elementy
Głowa
ustawienie prawidłowe
wysunięta do przodu
silnie wysunięta do przodu
Barki
stan prawidłowy
asymetryczne lub wysunięte lekko do przodu
silnie, asymetrycznie wysunięte do przodu
Łopatki
łopatki tworzą jednolitą płaszczyznę pleców
łopatki odstają na więcej niż jeden palec
łopatki odstają na więcej niż dwa palce
Klatka
dobrze wysklepiona
Klatka piersiowa spłaszczona
piersiowa
płaska ze śladami krzywicy
szewska
szewsko- lejkowata
Klatka piersiowa niewielkie zmiany kształtu o charakterze
kurzym
kurza
kurza ze śladami krzywicy
kurza z różańcem pokrzywiczym i
235
Chłopcy
45,45 %
45,45 %
9,09 %
63,64 %
27,3 %
9,09 %
63,64 %
36,36 %
63,64 %
18,2 %
9,09 %
9,09 %
Dziewczynki
66,7 %
33,3 %
77,8 %
22,2 %
77,8 %
22,2 %
44,4 %
33,3 %
22,2 %
-
Razem
55 %
40 %
5%
70 %
25 %
-
-
-
70 %
30 %
55 %
25 %
15 %
5%
Brzuch
Kifoza
Lordoza
Skolioza
Kolana
Stopy
bruzdą Harrisona
brzuch płaski
brzuch uwypuklony
wysunięty poza linię klatki piersiowej
brzuch obwisły
łagodnie zarysowany kształt kifozy
Kifoza piersiowa powiększona
silnie powiększona
zwiększona
utrwalona hiperkifoza
Kifoza piersiowa spłaszczona
kręgosłup prosty, plecy płaskie
zmniejszona
łagodnie zarysowany kształt lordozy lędźwiowej
nieznacznie pogłębiona
silnie pogłębiona
utrwalona hiperlordoza
kręgosłup prosty
skolioza niewielkiego stopnia
skolioza znacznego stopnia z rotacją
skrzywienie dużego stopnia z garbem żebrowym
kończyny proste, kolana i pięty przylegają do siebie
Kolana szpotawe
odstęp kolan od siebie
wynosi ponad 1 cm
silna szpotawość z
odstępem ponad 3 cm
Kolana koślawe
kostki przyśrodkowe
oddalone o ponad 1 cm
silnia koślawość, z
odstępem ponad 3 cm
stopa dobrze wysklepiona
stopa spłaszczona
stopa płaska
stopa płasko - koślawa
54,54 %
36,36 %
9,09 %
45,45 %
36,36 %
18,2 %
33,3 %
33,3 %
33,3 %
33,3 %
33,3 %
33,3 %
45 %
35 %
15 %
5%
40 %
35 %
25 %
81,82 %
18,2 %
81,82 %
18,2 %
54,54 %
18,2 %
66,7 %
33,3 %
66,7 %
22,2 %
11,1 %
33,3 %
22,2 %
75 %
25 %
75 %
20 %
5%
45 %
20 %
-
-
-
27,3 %
44,4 %
35 %
-
-
-
stopa dobrze
wysklepiona
stopa spłaszczona
stopa płaska
stopa płasko koślawa
18,2 %
22,2 %
27,3 %
36,36 %
18,2 %
44,4 %
33,3 %
-
Z powyższej tabeli wynika, że u dzieci w wieku przedszkolnym najczęściej występują:
wady stóp 80%, zmniejszenie kifozy piersiowej 60%, nieprawidłowości w zarysie brzucha
55%, ustawienia kolan 55%, ustawienia głowy 45%, wysklepienia klatki piersiowej 45%,
ustawienia barków i łopatek 30%, występowanie skoliozy 25%, pogłębienie lordozy
lędźwiowej 25%.
Tab. III. Zestawienie ilości punktów uzyskanych przez chłopców i dziewczynki podczas
badania metodą Kasperczyka. [6]
Suma uzyskanych punktów
LP.
Chłopcy
Dziewczynki
3
3
5
5
8
6
3
7
6
6
7
8
1.
2.
3.
4.
5.
6.
236
7
7
7
6
3
7
7.
8.
9.
6
10.
7
11.
Średnia:
5,64
6,1
Badane dzieci w ocenie wad postawy ciała wg metody Kasperczyka uzyskały liczbę
punktów: 5% dzieci uzyskało w badaniu 7 punktów - 4 chłopców i 3 dziewczynki, 25%
przedszkolaków uzyskało 6 punktów - 2 chłopców i 3 dziewczynki , 20% uzyskało 3 punkty 3 chłopców i 1 dziewczynka, 10% pięciolatków otrzymało 5 punktów - w tym 1 chłopiec i 1
dziewczynka, kolejne 10% dzieci ma 8 punktów - 1 chłopiec i 1 dziewczynka.
Dyskusja
Problem oceny i zaburzeń postawy ciała jest ciągle narastającym problemem u dzieci
w coraz młodszym wieku. Zaburzenia postawy ciała mogą prowadzić do okaleczenia
sylwetki, ograniczenia poruszania się i spadku ogólnej sprawności. Z przeprowadzonych
badań wynika, że u dzieci w wieku 5 lat uczęszczających do przedszkola, największy problem
zaburzeń dotyczy: wad stóp 80%, zmniejszenia kifozy piersiowej 60%, zarysu brzucha 55%,
ustawienia kolan 55%, ustawienia głowy 45%, wysklepienia klatki piersiowej 45%,
ustawienia barków i łopatek 30%, występowanie skoliozy 25%, pogłębienie lordozy
lędźwiowej 25% .
Badania wykonane u dzieci 4 i 5 letnich w Mysłowicach obrazują, że największy
odsetek zaburzeń postawy ciała dotyczy nieprawidłowości: krzywizn fizjologicznych
kręgosłupa 82,05%, płaskostopia 69,47%, koślawości kolan 19,78%, pleców: płaskich
26,74%, wklęsłych 21,00%, okrągłych 17,22%, okrągło-wklęsłych 17,09%, 5,62%
występowania skolioz 4,64% obecności klatki piersiowej lejkowatej. Klatka piersiowa kurza
stanowi niewielki odsetek równy 0,49%. [7]
Jankowicz – Szymańska i wsp. w swoich badaniach uzyskali następujące wyniki
zaburzeń postawy ciała: skolioza 24,62%, stopy płaskie – 19,41%, odstające łopatki –
14,18%, plecy okrągłe – 8,2%, kolana koślawe – 5,23%. W przeprowadzonej przez autorów
237
ankiecie 26,11% respondentów nie udzieliło odpowiedzi na pytanie dotyczące wad postawy.
[8]
W badaniach własnych średnia uzyskanych punktów w teście Kasperczyka wynosi:
chłopcy 5,64 punktów, dla dziewczynek 6,1 punktów. Wynika z tego jednoznacznie, że to
dziewczynki mają częściej zaburzenia postawy, niż chłopcy.
Średni wzrost przedszkolaków w badaniach własnych wyniósł 115,39 cm, natomiast
średni ciężar ciała to 20,69 kg. Są to wyniki bardzo zbliżone do badań, które przeprowadziła
Z. Pelc, gdzie dla 5-latków średnia wzrostu wyniosła 115,1 cm, a średnia waga 20,6 kg [9].
Jankowicz – Szymańska i wsp. w swoich badaniach zapytali rodziców o budowę ciała
swoich dzieci. Zdaniem 85% rodziców ich dziecko ma prawidłową masę ciała, ponad 12%
badanych przyznało, że cechuje je nadwaga, nikt z respondentów nie wskazał na niedowagę u
dziecka, a 3% nie umiało odpowiedzieć na to pytanie [8].
Analiza ankiety wykazała, iż rodzice posiadają dostateczną wiedzę dotyczącą wad
postawy, gimnastyki korekcyjnej, wpływu nadwagi na postawę ciała. Jest to dobry wynik,
gdyż wielu autorów zwraca uwagę na brak świadomości rodziców dotyczącej wad postawy.
Badania przeprowadzone przez Jankowicz – Szymańską i wsp. obrazują stan wiedzy
rodziców z zakresu wad postawy; ocena zła 45,1% respondentów, 42,52% przeciętna, a
7,98% uważa, że wiedzę na ten temat ma wystarczającą. [8]
Zatrważający jest fakt, że 90% rodziców uważa, że ich dzieci mają prawidłową
postawę. Niepokojący jest także fakt, że aż 60% rodziców nie wie, że ich
dzieci w
przedszkolu mają zajęcia gimnastyki korekcyjnej.
Przeprowadzona przez w/w autorów ankieta dała obraz czasu spędzanego przez dzieci:
przed ekranem telewizora lub komputera 52% dzieci spędza od 1 do 3 godz. dziennie, 42,78%
uczniów ogranicza ten czas do 1 godz., a 5,22% na oglądanie telewizji lub korzystanie z
komputera każdego dnia przeznacza cztery godziny lub więcej. Wielu autorów w swoich
badaniach dowodzi, że mnóstwo dzieci swój wolny czas spędza biernie: prawie połowa
uczniów spędza ok. 1 godziny dziennie korzystając z komputera, a 1/3 korzysta z komputera
ok. 2 godziny dziennie, uczniowie 75% wolnego czasu spędzają przed telewizją. [10,11]
Przeprowadzone przez nas badania wskazują, że większość dzieci spędza w
przedszkolu od 6 do 8 godzin, na dworze przebywają tyle samo co przed telewizorem - od
godziny do dwóch, natomiast przed komputerem połowa dzieci przebywa mniej niż godzinę,
a 40% badanych od 1 do 2 godzin dziennie. Większość dzieci najbardziej lubi siedzieć w
pozycji „po turecku”, pozostałe „pośladkami na piętach”. Według naszych badań 65%
rodziców koryguje postawę dziecka jeśli jest ona nieprawidłowa. Inne badania donoszą, że
238
73,45% często zwraca uwagę na prawidłową postawę swojego dziecka, 22,93% robi to
czasami. [8]
Analizując aktywność ruchową dziecka doszliśmy do wniosku, że w ciągu tygodnia
dzieci i ich rodzice oprócz pobytu w przedszkolu i pracy prowadzą sedenteryjny i bierny tryb
życia. Dopiero w weekendy, wakacje i ferie starają się być aktywni ruchowo. Wśród dzieci
najbardziej cieszą się formy aktywności ruchowej takie jak: zabawy z innymi dziećmi, jazda
na rowerze i spacery.
Podsumowując, należy zwracać rodzicom szczególną uwagę na istotę oceny postawy
ciała, jej prawidłowości i zaburzenia. Nie należy rezygnować z gimnastyki korekcyjnej, którą
dzieci mają w przedszkolu, ale można pomyśleć o dodatkowych czynnościach mogących
wspomóc odzyskanie prawidłowej postawy ciała u dzieci. Istotne jest zgłębianie wiedzy
rodziców na temat swoich dzieci i problemów związanych z ich rozwojem, w tym również
zagadnień związanych z postawą ciała. Pedagodzy powinni być zobowiązani do wsparcia
wiedzą, informacją i doświadczeniem rodziców, których dzieci mają nieprawidłową postawę
ciała. Bardzo ciekawym doświadczeniem dla rodziców mogą być spotkania z fizjoterapeutą,
który może udzielić odpowiedzi na wiele pytań dotyczących wad postawy, udzielić porad i
wskazówek dotyczących profilaktyki i postępowania korekcyjnego, a nawet poprowadzić z
rodzicami zajęcia mające na celu naukę wspomagania prawidłowego rozwoju dziecka
zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Takie spotkanie wniosłoby ogromne korzyści w
edukację prozdrowotną zarówno rodziców, dzieci jak i nauczycieli, byłoby okazją do
wzmocnienia więzi pomiędzy rodzicami i ich pociechami, ale również nawiązywaniem
kontaktów, znajomości pomiędzy rodzicami, których dzieci razem uczęszczają do
przedszkola. Zajęcia takie byłyby zabawą, rozrywką i rekreacją, ale także kształtowaniem
prawidłowych postaw, zachowań i wartości.
Wnioski
Analiza wyników badań umożliwiła sformułowanie następujących wniosków
końcowych: 1. Najczęstsze wady postawy ciała u dzieci: wady stóp, płaskie plecy oraz
koślawe kolana. 2. Badane dzieci oraz ich rodzice prowadzą bierny tryb życia, a aktywność
ruchową podejmują okazjonalnie. 3. Wiedza rodziców na temat oceny postawy ciała dzieci
jest niewystarczajaca. 4. Średnia punktów dla chłopców i dziewczynek uzyskanych w teście
metodą Kasperczyka wynosi odpowiednio 5,64 pkt. i 6,1 punktów. 5. Większość rodziców i
dzieci nie interesuje się sportem.
239
Piśmiennictwo
References
1. J. Kenyon, K. Kenyon; Kompendium fizjoterapii. Pod red. Z. Śliwiński. Wyd. Urban
& Partner. Wrocław, 2007, 20-21, 63-69.
2. J.W. Błaszczyk: Biomechanika kliniczna podręcznik dla studentów medycyny i
fizjoterapii. Wyd. I, Wyd. PZWL, Warszawa, 2004, 17-19.
3. Red. J. Nowotny: Podstawy fizjoterapii. Cz. I Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty
praktyczne. Wyd. Kasper, Kraków, 2004, 28-32.
4. R. Malak, E. Gajewska, W. Samborski: Nowe spojrzenie na postawę ciała - Pielęg.
Pol. 2008, 2 (28), 149-151.
5. M. Matyja, A. Gogola: Prognozowanie rozwoju postawy dzieci na podstawie analizy
jakości
napięcia
posturalnego
w
okresie
niemowlęcym;
Konspekt
nr.
5
http://www.matyja-gabinet.com.pl/szkolenie.html.
6. Materiał własny.
7. Czernicki K., Durmała J., Jendrzejek H., Wawrzyczek J.: Częstość występowania wad
postawy u dzieci w wieku 4–5 lat uczęszczających do przedszkoli w Mysłowicach; Śląska
Akademia Medyczna, Annnales Academiae Medicae Silesiensis, 2005, 59, 6, 511–514.
8. A. Jankowicz - Szymańska, B. Nowak, Ł. Słomski; Wiedza rodziców na temat wad
postawy ciała ; Fizjoterapia 2010, 18, 2, 44-55.
9. Pelc Z.: Ocena postawy ciała i poziomu rozwoju morfologicznego dzieci przedszkolnych;
w: Model zdrowego stylu życia jako zadanie interdyscyplinarne, Wyd. NeuroCentrum
Lublin, 2003, II, 184.
10. Kasperczyk T. Śliżyński J.: Diagnostyka wad postawy. [W:] Postawa ciała człowieka i
metody jej oceny, AWF, Katowice, 1992.
11. Nagórska A.: Świadomość rodziców dotycząca postawy ciała dziecka. Wychowanie
Fizyczne i Zdrowotne, 2000, 4, 147 – 153.
Adres korespondencyjny:
Dr Katarzyna Strojek
Ul. ks. J. Popiełuszki 7/14
85-863 Bydgoszcz
e-mail: [email protected]
tel. kom. + 48 668 124 555
240