17-19

17
GKF # 276
PÓ KA Z DVD
Sorry, Winnetou
By taki okres w historii mojej uczelni, kiedy posiedzenia senatu odbywa y si!
w bardzo nietypowej, wr!cz obiadowej porze. Mówi em wtedy s"siadowi senatorowi, #e
przypominaj" mi western, poniewa# zaczynaj" si! w samo po udnie, ko$cz" za%
o 15:10 (do Yumy). Troch! na podobnej zasadzie z westernem kojarzy mi si! produkcja sf, o której pisz! tym razem, czyli film Kowboje i obcy.
Oczywi%cie #artuj! sobie, gdy# g ówn" zalet" tego hybrydalnego obrazu jest
mocne osadzenie w obu konwencjach jednocze%nie. Gdyby tytu owi obcy byli jakiego%
banalnego, ziemskiego pochodzenia, by by to po prostu western i tyle – na dodatek
ca kiem niez y. Tak w ka#dym razie s"dz!, nie b!d"c ani znawc", ani nawet szczególnym mi o%nikiem tego gatunku filmowego.
W skrócie fabu a sprowadza si! do tego, #e Obcy najechali pustynne terytorium
Dzikiego Zachodu w poszukiwaniu z ota, przy okazji pa aj"c ch!ci" eliminacji tubylców,
czyli nas. Dlatego porywaj" ludzi za pomoc" czego% w rodzaju lassa do swych lataj"cych machin, by nast!pnie na statku szuka& ich s abych punktów metod" wiwisekcji.
Jednemu z porwanych, rewolwerowcowi zdobi"cemu listy go$cze jako Jake Lonergan,
udaje si! zbiec. Traci jednak pami!&, co stanowi zawi"zanie ca ej intrygi. Drugim
kluczowym punktem jest to, #e ma na przegubie co%, co nie daje si! zdj"&, a potem
okazuje si! skuteczn" broni" na Obcych. Tymczasem Jake dociera do podupad ego
miasteczka dawnych poszukiwaczy z ota, którym obecnie rz"dzi niepodzielnie hodowca
byd a, Woodrow Dolarhyde. Oczywi%cie przybysz zostaje pr!dko aresztowany, przedtem jednak zostaje odkryty przez Ell! Swenson, kosmitk!-telepatk! w ludzkim ciele,
szukaj"c" sposobu likwidacji Obcych i ich statku. Kiedy podczas nalotu na miasteczko
cz!%& mieszka$ców zostaje porwana, pozostali jednocz" si!, #eby ich uratowa&. Po
drodze do "czaj" do nich %miertelni wrogowie Apacze oraz dawna banda Lonergana, co
jest wydarzeniem ca kiem bez precedensu. Ich wspólna walka zmienia wszystkich zdecydowanie na lepsze, zatem nazwa miasteczka Absolution (Rozgrzeszenie) okazuje si!
w pe ni przystaj"ca do fabu y.
Oczywi%cie nie opowiedzia em wszystkiego, a tak#e dokona em znacznych uproszcze$, wida& jednak, #e z punktu widzenia sf akcja nie jest szczególnie porywaj"ca,
przywodz"c na my%l Kieszonkowy komputer dreszczowców science fiction Lema
(…i mog by! zniszczeni przez t"um ch"opów z pochodniami…). Efekty specjalne s"
bardzo dobre, ale to przecie# obecnie standard w tego typu produkcjach. Zw aszcza
obcy s" ca kiem do rzeczy – z sylwetki i sposobu poruszania si! przypominaj" ogromne, opancerzone ma py, jednak na brzuchu, pod pancerzem, posiadaj" par! dodatkowych r"k do bardziej precyzyjnych dzia a$, co wydaje si! do%& oryginalnym rozwi"zaniem. Warto nadmieni&, #e wytwórnia podobno n!ka a re#ysera, Jona Favreau,
#"daniami nakr!cenia filmu metod" 3D, ten jednak szcz!%liwie nie ugi" si!,
argumentuj"c, #e westerny powinny by! tworzone jedynie tradycyjn metod .
Atutem filmu jest (a raczej powinna by&) doborowa obsada, zw aszcza Daniel
Craig jako Jake Lonergan oraz Harrison Ford jako Woodrow Dolarhyde. Jeden
z recenzentów do%& celnie za#artowa sobie, #e któ# inny móg by obroni& Ziemi! przed
kosmitami, jak nie James Bond pospo u z Indiana Jonesem. Faktem jest, #e Ford za
nic nie chcia nosi& kowbojskiego kapelusza, boj"c si! tego typu skojarze$, nie mia
jednak wyj%cia – konwencja zobowi"zuje. Craig natomiast zosta zaanga#owany podobno z tego wzgl!du, #e mocno przypomina Yula Brynnera (Siedmiu wspania"ych,
#wiat Dzikiego Zachodu i in.). No i dobrze si! sta o, bo wr!cz idealnie zagra
18
INFORMATOR
westernowego twardziela, który z ca kowitym spokojem w oczach, na poziomie
odruchów warunkowych, stosuje mniej lub bardziej konieczn" obron! w asn"
(minimum wysi ku, maksimum skuteczno%ci). Skutkiem ubocznym jest jednak to, #e
w ten sposób zdominowa , a by& mo#e nawet zdeklasowa , reszt! ekipy, zmieniaj"c j"
w gromad! statystów. Mo#e troch! tu przesadzam, ale nie tak bardzo.
Zanim film mia swoj" premier! na DVD, odkry em istnienie powie%ci pod tym
samym tytu em autorstwa Joan D. Vinge. Zwiedziony nazwiskiem uzna em pochopnie,
#e mam do czynienia z literackim pierwowzorem filmu i czym pr!dzej j" zamówi em.
Zamówi em, po czym zaniemówi em, widz"c typowe filmowe czytad o, nie maj"ce
nawet nazwiska autorki na ok adce (jak wida& na reprodukcji poni#ej). W podzi!kowaniach na ko$cu ksi"#ki pisze ona jednak, #e przedstawiciele wytwórni filmowej,
zezwalaj c na wprowadzenie elementów nieobecnych w filmie, a z nim niekoliduj cych,
pozwolili rozwin ! skrzyd"a mojej adaptacji. Ta deklaracja pozwoli a mi przeczyta& ca "
ksi"#k! z niejak" nadziej", niestety jednak p onn". Oczywi%cie jest to inne medium,
z mo#liwo%ci" wyeksponowania my%li bohaterów, a tak#e rozwini!cia drobnych w"tków
pobocznych, zasadniczo jednak powie%& nie ró#ni si! niczym od filmu i z tego punktu
widzenia jej lektura jest zwyk " strat" czasu. Przy okazji wida&, jak restrykcyjne s"
wymagania wytwórni wobec autorów adaptacji – ciekawe, co by si! dzia o, gdyby
podobne zasady stosowano przy przek adaniu powie%ci na j!zyk filmu.
Z dodatków na p ycie dowiedzia em si!, #e film mia jednak pierwowzór literacki,
dok adniej za% komiksowy, autorstwa Scotta Mitchella Rosenberga. Na ile mog!
stwierdzi& na podstawie angielskiego streszczenia w Wikipedii, ró#ni si! on do%&
istotnie od scenariusza, b!d"c z nim zbie#nym jedynie w zasadniczym pomy%le.
Wyczyta em tam, #e w komiksie Obcy szukali srebra, je#d#"c na czym% w rodzaju
antygrawitacyjnych motocykli. Zmy%lny kowal przerobi jeden z nich na podkowy,
dzi!ki czemu podkute nimi konie mog y galopowa& w powietrzu. Mo#e to niezbyt
m"dre, ale za to wyj"tkowo zabawne. Nie to co w filmie, który jest, rzecz jasna,
%miertelnie powa#ny. Warto te# zwróci& uwag! na ok adk! komiksu z jednej strony,
a z drugiej na plakat filmowy i wtórny wobec niego wygl"d ksi"#kowej adaptacji
(poni#ej). Na górze wida& tam lec"cy poziomo statek Obcych. Ca a rzecz w tym, #e
w filmie jest on pionowo ustawion", walcowat" rakiet", a kadr uwieczniony na plakacie
nigdy si! nie pojawia. Wida& z tego, #e wp yw komiksu na plakat by wi!kszy, ni# na
sam film.
Interesuj"ce jest i to, #e dzie ko Rosenberga prawdopodobnie sta o si! podstaw"
tak#e innego, wcze%niejszego filmu High Plains Invaders (najwyra'niej nawi"zuj"cego
tytu em do westernu Clinta Eastwooda High Plains Drifter z 1973 r.). Tym razem Obcy
przypominaj" opancerzone skorpiony z odnó#ami modliszki i s" maszynami do
wydobywania uranu, co demonstruj" malowniczo na g ównej ulicy miasteczka. Ludzie
raczej ich nie obchodz", ale ci, rzecz jasna, zaczynaj" do nich strzela&, co powoduje
krwawy odwet. W tym filmie te# wyst!puje facet poszukiwany listem go$czym,
którego egzekucj! przerywa nadej%cie Obcych, ten jednak jest tak poczciwy, #e trudno
uwierzy& w to, i# napada na poci"gi (ostatni z nich si! wykolei , co doszcz!tnie rozbi o
psychicznie delikwenta). Mamy tu mnóstwo kwiatuszków: miejscowy naukowiec od
uranu zgromadzi go a# pó tony (!) i trzyma go w kilku o owianych skrzyniach (które
aduje na wóz bez wi!kszego wysi ku jedna osoba). Ten sam delikwent wspomina
powie%& Verne’a o trzech ludziach, którzy polecieli na Ksi$%yc rakiet kosmiczn
wystrzelon z armaty. My%licie, #e to b "d t umacza? Nic podobnego: w tle s ycha&
wyra'nie s owa space rocket. I nikt si! nie jako% dziwi i nie dopytuje, o co w a%ciwie
chodzi.
Film kr!cono w Rumunii, raju niskiego bud#etu. Efekty specjalne, autorstwa
Oblique FX, odbieram z mieszanymi uczuciami. Obce roboty s" ca kiem fajne, cho&
przy pracy pokazano je tylko przez moment (chwila nieuwagi kamerzysty i wielka
19
GKF # 276
dziura gotowa). Kulisty statek kosmiczny, rozk adaj"cy spodni" cz!%& na wzór p atków
kwiatu, jest te# ca kiem do rzeczy, lecz co% pokr!cono z perspektyw", wi!c wygl"da,
jakby by domalowany r!cznie. Fabu a za%, co mo#e troch! dziwi&, bardziej przypomina
film Kowboje i Obcy ni# komiks pod tym samym tytu em. Chronologia za% bezlito%nie
podpowiada, kto w a%ciwie od kogo móg %ci"gn"&. Sorry, Winnetou, ale ja tego jako%
nie trawi!.
Andrzej Prószy&ski
Scott Mitchell Rosenberg
Cowboys & Aliens (komiks)
Platinum Studios 2006
Joan D. Vinge, Kowboje i Obcy
(Cowboys & Aliens), t . Patryk
Go !biowski, (wiat Ksi"#ki 2011
Kowboje i obcy (Cowboys & Aliens),
USA 2011, re#yseria: Jon Favreau
scenariusz: Mark Fergus, Hawk Ostby
na podstawie komiksu Scotta Mitchella
Rosenberga
muzyka: Harry Gregson-Williams,
zdj!cia: Matthew Libatique
ocena FilmWeb: niez y (5,6), gatunek: Thriller, Western, SF,
czas trwania: 1 godz. 54 min.
Obsada: Daniel Craig (Jake Lonergan), Harrison Ford
(Woodrow Dolarhyde), Olivia Wilde (Ella Swenson), Sam
Rockwell (Doc), Paul Dano (Percy Dolarhyde), Adam Beach
(Nat Colorado), Keith Carradine (szeryf John Taggart), Noah
Ringer (Emmett Taggart), Abigail Spencer (Alice), Clancy
Brown (Meacham), Raoul Trujillo (wódz Apaczów Czarny Nó#)
Obcy przybywaj do Kolorado
(High Plains Invaders)
Kanada, Rumunia 2009, TV
ocena FilmWeb: 3,3 (s aby), IMDb: 5,0
re#yseria: Kristoffer Tabori
scenariusz: Richard Beattie
muzyka: James Gelfand
zdj!cia: Pierre Jodoin
gatunek: Western, SF
czas trwania: 1 godz. 24 min.
emisja: TVP 1
Obsada: James Marsters (Sam Danville, skazaniec)
Cindy Sampson (Abigail, lekarka, sympatia Sama)
Sebastian Knapp (Jules Arning, uranolog)
Sanny Van Heteren (Rose Hilridge, owczyni nagród)
James Jordan (szeryf)
Dan Bordeianu (zast!pca szeryfa)
Antony Byrne (Gus McGreevey, drugi skazaniec)
Adriana Butoi (#ona badacza)