WYMAGANIA EDUKACYJNE – do pobrania

JĘZYK POLSKI KLASA II LO
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

ZAKRES PODSTAWOWY

ZAKRES ROZSZERZONY( treści zaznaczone ciemnym drukiem
ROMANTYZM
OCENA DOPUSZCZAJĄCA:
Uczeń potrafi:
– określić romantyzm jako historyczny nurt kulturowy, wyznaczyć granice czasowe epoki
romantycznej
– wskazać sentymentalizm jako jedną z zapowiedzi romantyzmu
– określić stosunek romantyzmu do oświecenia i racjonalistycznego poznania
– wskazać gatunki literatury romantycznej, pokazać nowego bohatera i nowe tematy literatury
romantycznej
– sporządzać opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię
wybranego tematu
– posługiwać się określeniem „sentymentalny” w znaczeniu potocznym i literackim,
przedstawić główne cechy literatury sentymentalnej
– scharakteryzować podmiot liryczny, sytuację liryczną oraz temat wiersza
– analizując tekst badacza, wskazać zasadnicze cechy poetyki sentymentalnej
– zreferować podstawy filozoficzne i estetyczne oświecenia, przedstawić podstawowe
zasady poznawcze romantyzmu
– podjąć analizę przedstawień ikonograficznych
– stworzyć samodzielną wypowiedź na zadany temat
- wskazać romantyczne ujęcia natury na obrazach ,omówić pojęcia pejzażu duchowego
– podjąć analizę własnych przeżyć estetycznych
– wykorzystać w analizie słownik symboli
– podjąć analizę narracji i elementów świata przedstawionego w fragmentach prozy
1
– przedstawić cele działania Towarzystwa Filomatów i okoliczności powstania Ody do
młodości, określić przełomowy charakter Ody do młodości
– dostrzec młodość jako adresata i bohatera wiersza, rozpoznawać w wierszu cechy ody
-przypomnieć poznane (w gimnazjum) cechy ballady
– rozpoznać w Romantyczności cechy manifestu programowego
– rozpoznać pojęcia irracjonalizmu, mistycyzmu, synkretyzmu
– wskazać w balladach obecność elementów kultury ludowej
– wskazać szkatułkową kompozycję i podwójność narracji w balladzie (Świteź)
– wyróżnić i scharakteryzować narratorów w dziele
– wskazać źródła wyobrażeń fantastycznych
– rozpoznać problem winy i kary w dziele
– określić budowę cyklu, czynniki spójności i problematykę części IV Dziadów
– analizując zachowania i wypowiedzi Pustelnika-Gustawa, charakteryzować go w różnych
zakresach
– wyróżnić argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym
– analizować tekst ballady Leśmiana
– określić ideały miłosne literatury dawniejszej i romantycznej
– analizować tekst IV cz.Dziadów (we wskazanych fragmentach), określając postawę
bohatera w różnych zakresach
– przywołać obrzędowy charakter teatru w starożytnej Grecji, wskazać elementy
obrzędowe w II cz. Dziadów
– wskazać ludowe inspiracje w Dziadach, także w formule obrzędowej, wskazać ważne
przedstawienia Dziadów w polskiej tradycji teatralnej
– określić gatunek sonetu, przedstawić kontekst biograficzny Sonetów krymskich
– rozpoznać tematykę utworów z cyklu, analizować wybrane utwory ze zwróceniem uwagi na
elementy znaczące w tekście
– określić przeżycia bohaterów sonetu
– opisać przeżycia własne w związku z oglądem obrazu malarskiego
2
– zapoznać się z romantyczną symboliką góry (szczytu)
- sporządzić samodzielną notatkę na zadany temat
– korzystać dla własnych potrzeb ze wskazanych źródeł
- odtworzyć plan fabularny dramatu „Faust” cz.I
– określić motywacje bohatera, określić tematykę utworu
– rozpoznać elementy czasu i przestrzeni w III cz. Dziadów, określić bohaterów dramatu i
sytuację, w jakiej się znajdują
– wskazać elementy reportażowe i mistyczne w dramacie
– wskazać obecność symboliki biblijnej w Scenie więziennej, omówić patriotyczny charakter
postaw więźniów – bohaterów Sceny więziennej i bohaterów opowiadania Sobolewskiego
– poszukać związków dzieł malarskich z dramatem Mickiewicza
– określić realne i symboliczne znaczenie zmiany imienia bohatera Prologu i Dziadów
– wskazać źródła poczucia samotności bohatera Improwizacji
– określić motywację Konrada-buntownika orazprometejskie i lucyferyczne przejawy buntu
bohatera Improwizacji
- ze zrozumieniem czytać recenzje i omówienia spektakli
– określić, czym jest mesjanizm, scharakteryzować Księdza Piotra
– wskazać elementy łączące scenę Widzenia z innymi scenami Dziadów, wskazać biblijne
nawiązania w Widzeniu
– rozumieć analogię historii Polaków i historii Chrystusa, wskazać narodowy i uniwersalny
wymiar odkupicielskiej ofiary Polaków obecny w scenie V Dziadów
– wskazać zasady kompozycji dramatu romantycznego
– scharakteryzować bohaterów sceny (w tym Nowosilcowa)
– objaśnić symbolikę prawej i lewej strony w analizowanej scenie (i całym dramacie)
- operować pojęciem dramatu romantycznego, kompozycji otwartej w odniesieniu do
Dziadów
– określić, czym są dziady i jaką spełniają rolę w dramacie Mickiewicza
– wskazać obrzędowy charakter wielu scen w dramacie Mickiewicza
3
– rozpoznać w scenariuszu filmowym Lawy odniesienia do dzieła Mickiewicza
– rozpoznać okoliczności powstania KordianaJ. Słowackiego
– określić bohaterów Przygotowania, dokonać ich charakterystyki, uwzględnić jej
groteskowy charakter
– wskazać typowe cechy bohatera romantycznego (na podstawie dzieł poznanych wcześniej i
Kordiana)
– określić dzieje Kordiana na podstawie I i II aktu dramatu Słowackiego
– określić kształt idei walki wybranej przez Kordiana (winkielriedyzm)
- określać tragizm bohatera dramatu
– rozważać narodowy charakter misji Kordiana
- podjąć próbę oceny inscenizacji dramatu (jego fragmentów)
– przypomnieć kreacje poetów romantycznych
– przedstawić tematykę dramatu Nie-Boska komedia i kreacje bohaterów
– dokonać analiz fragmentów tekstu Nie-Boskiej komedii
– przypomnieć wizerunki dzieci w utworach staropolskich oraz w balladach
romantycznych i Dziadach Mickiewicza
– określić sposób przedstawienia obozu rewolucji i rewolucjonistów, przedstawić racje
stron i krytykę racji przeciwnika w sporze Pankracego i Henryka
-przypomnieć tradycje biblijne w ukazaniu Chrystusa – Sędziego i Zbawiciela
– porównać sposób postrzegania Boga i roli religii przez bohaterów dramatu
Krasińskiego
– dostrzec obecność aluzji literackich w wierszu współczesnym
– przypomnieć podstawowe informacje na temat komunikacji językowej
– poddać refleksji sytuację komunikacyjną listu
– analizować list Słowackiego do matki
– analizować wiersz Słowackiego Rozłączenie
– przypomnieć główne wątki i problematykę Pana Tadeusza
4
– skonstruować plan fabularny poematu
– wskazać okoliczności powstania i wydania dzieła, wyróżnić cechy epopeiczne dzieła
– analizować inwokację i epilog dzieła
– określić podmiot mówiący i jego sytuację w inwokacji i epilogu (całym dziele)
– określić na podstawie tekstu badacza znaczenie małej ojczyzny
– charakteryzować bohaterów wybranych scen Pana Tadeusza
– rozpoznać wybrane realia Pana Tadeusza: woźny trybunału, zajazd, sejmik, serwis, uczta
rozróżnić bohaterów pierwszo- i drugoplanowych Pana Tadeusza
– charakteryzować bohatera na podstawie analizy fragmentów tekstu Pana Tadeusza
– określić narodowycharakter dzieła (jako epopei narodowej), wykorzystując spostrzeżenia
badaczana podstawie lektury Pana Tadeusza stworzyć życiorys Jacka Soplicy
– określić związek dziejów Jacka Soplicy z ważnymi wydarzeniami historycznymi
– rozpoznać wybrane realia Pana Tadeusza
– analizować scenę spowiedzi księdza Robaka
-wyszukać ujęcia postaci Napoleona w poznanych wcześniej dziełach
– związać czas akcji Pana Tadeusza z ważnymi wydarzeniami historycznymi
– analizując różne źródła i wyobrażenia (tekst Pana Tadeusza, wypowiedzi badaczy,
biogram, wyobrażenia plastyczne), przedstawiać postać Napoleona
- przypomnieć literackie sylwetki bohaterów historycznych
– w analizowanych tekstach literackich wskazać sposoby ujmowania postaci Tadeusza
Kościuszki
– określić okoliczności powstania i wydania tzw. liryków lozańskich
– rozpoznać problematykę cyklu utworów, podjąć analizę wybranego liryku z cyklu
lozańskiego
– uzasadnić twórczą przynależność Norwida do drugiej generacji romantycznej, rozpoznawać
elementy recepcji dzieła Norwida
- przypomnieć informacje o romantycznej korespondencji sztuk
– określić powołanie artysty w myśli (poezji) Norwida
5
– wskazać rolę religijności w koncepcjach Norwida
– odczytywać sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych,
zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnia znaczenie realne i etymologiczne)
oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości
– wyróżnić argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,
dokonywać jego logicznego streszczenia
– wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać
konspekt, cytować
– tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja
utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji,
przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej
– przygotować wypowiedź (wybrać formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny,
analizować temat, wybierać formę kompozycyjną, sporządzać plan wypowiedzi, dobierać
właściwe słownictwo)
– tworzyć samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawiać tezę lub hipotezę, dobierać argumenty, porządkować je, hierarchizować,
selekcjonować pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumować, dobierać przykłady
ilustrujące wywód myślowy, przeprowadzać prawidłowe wnioskowanie)
– opracować redakcyjnie własny tekst (dokonać uzupełnień, przekształceń, skrótów,
eliminować przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)
– wykonać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać
konspekt, cytować)
– operować słownictwem z określonych kręgów tematycznych (rozwijanym i koncentrującym
się przede wszystkim wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość;
kultura, cywilizacja, polityka)
OCENA DOSTATECZNA:
Uczeń potrafito, co na ocenę dopuszczającą oraz:
– określić literackie i pozaliterackie znaczenia określenia romantyzm i romantyczny
6
– wskazać ważkie wydarzenia historyczne przyczyniające się do rozwoju idei romantycznej,
określić preromantyczne nurty w Niemczech, Anglii lub Francji
– omówić charakter literatury romantycznej, scharakteryzować typowe gatunki literackie
epoki, wskazać zasadnicze zainteresowania i tematy literatury przed- i polistopadowe
– przedstawić miejsce poezji wśród innych rodzajów sztuk i nauk ,wyjaśnić
romantyczny stosunek sztuki i natury
– analizować symbolikę przedstawień ikonograficznych
– stworzyć samodzielną wypowiedź, poprawnie wykorzystując określoną jej formę
(notatka, portfolio, prezentacja)
– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według
wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzystać zarówno z tradycyjnego
księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu)
– omówić twórczość Franciszka Karpińskiego
– posłużyć się określeniem konwencji artystycznej
- określać rozumienie natury w estetycznych kategoriach romantyzmu
– analizować malarstwo krajobrazowe , dostrzegając typowe jego cechy
– posługując się różnymi źródłami, odróżnić pojęcia romantyzmu i romantyczności
– określić nastrojowość obrazów Friedricha, wskazać typowe składniki stylu romantycznego
na różnych obrazach
– rozpoznać antyczne pojęcia przyjaźni, cnoty i virtus
– rozpoznawać różne rodzaje antonimów, charakteryzować świat starych i młodych w Odzie,
dostrzec uniwersalne walory młodości
– dostrzec osobowość twórczą jako nowego bohatera literatury
– rozważyć przyczyny literackiej popularności ballady w romantyzmie, określić znaczenie
Romantyczności jako głosu w sporze romantyków i klasyków
– dostrzec gatunkową i rodzajową synkretyczność ballady
– prześledzić ewolucję postawy narratora Romantyczności
– posłużyć się pojęciami mistycyzmu i irracjonalizm w ocenie dzieła
- analizując dzieło malarskie, wskazywać typowe cechy romantycznej stylistyki
7
– formułować prawa moralne znajdujące swój wyraz w balladzie
- określić, na czym polega zachowanie jedności dzieła i otwartość formy dramatycznej
Dziadów
– określić nowatorstwo rozwiązań teatralnych cz. IV Dziadów
– scharakteryzować bohatera IV cz. Dziadów
– analizując fragmenty IV cz. Dziadów, ukazać kontrastowe zestawienie przekonań
Pustelnika i Księdza
– analizować tekst argumentacyjny
– podjąć tropy interpretacyjne Dziadów w różnych kontekstach (biograficznym,
literackim, światopoglądowym)
– ocenić rolę lektur w kształtowaniu osobowości romantycznej (Pustelnika)
– w analizie tekstu Dziadów wskazać romantyczne pojmowanie miłości
– rozpoznawać różne środki wypowiedzi, w tym ironię
– w analizie fragmentów Dziadów wskazać rolę poszczególnych bohaterów, w tym Chóru
– określić zarys inscenizacji w wybranych spektaklach Dziadów
- wskazać tradycje sonetu, przedstawić kontekst geograficzny Sonetów krymskich
– charakteryzować postawy podmiotu lirycznego i charakteryzować Pielgrzyma – bohatera
Sonetów krymskich
– charakteryzować postawę Mirzy – bohatera Sonetów krymskic
– analizować sposób ukazania pejzażu w utworach
– posługiwać się pojęciami: mirza, orientalizm, podróż romantyczna
- podjąć analizę obrazu Friedricha Wędrowiec ponad morzem chmur
– porównawczo zestawić postawy bohaterów sonetów
– dostrzec symbolikę góry w wierszu
- rozpoznać romantyczne i współczesne wcielenia toposu ruin i „poezji ruin”
- scharakteryzować bohatera”Fausta” jako uczonegoi jako egoistycznego kochanka
– określić problematykę utworu
– określić kształt i znaczenie nawiązań biblijnych w dziele
8
– odnajdywać cechy dramatu romantycznego w dziele Goethego
– ukazać czas, przestrzeń, bohaterów i zdarzenia dramatu III cz. Dziadów”w kontekście
biograficznymi i historycznym
– wskazać elementy czasu historycznego i czasu sakralnego obecne w dramacie
– wskazać różnorodność podziałów (kompozycyjnych, tematycznych, problemowych) jako
zasadę organizacji
– przygotować wypowiedź objaśniającą wybrane zagadnienia Sceny więziennej
–
dokonać
stylistycznej
i
kompozycyjnej
analizy
tekstu
Zesłanie
studentów
Kaczmarskiego
– interpretować wiersz Kaczmarskiego w kontekście obrazu Malczewskiego
– porównawczo charakteryzować Konrada jako bohatera sceny I i sceny II Dziadów
– scharakteryzować bohatera Improwizacji jako poetę
– dostrzec w Improwizacji wyobrażenia Konrada o sobie w starciu z Bogiem
– omówić wybrane sceniczne kreacje Gustawa-Konrada w historii polskiego teatru
– wykorzystać dla potrzeb wypowiedzi własnej głosy recenzentów i krytyków
- odczytywać symboliczne i alegoryczne sensy Widzenia Księdza Piotra, interpretować scenę
Widzenia w kontekście historycznym
– porównać zamysły inscenizacyjne w oglądanych spektaklach (filmach
– dokonać samodzielnej analizy sceny VII (Salon warszawski)
- trafnie wskazać w Dziadach (całym cyklu dramatycznym) elementy obrzędowości
magicznej (pogańskiej)
– analizować scenę IX Dziadów
– dokonać próby interpretacji przekształceń Dziadów w tekście scenariusza Lawy
- rozpoznać historycznych bohaterów Przygotowania z „Kordiana”
– za sprawą analizy scen z udziałem szatańskich bohaterów ocenić wizję historii
– rozpoznać objawy romantycznej „choroby wieku” u bohaterów
– wskazać znaczenie etymologii imienia bohatera dramatu Słowackiego
– wskazać źródła poczucia słabości Kordiana,określić motywację przemiany
9
–rozpoznać realia historyczne obecne w dramacie Słowackiego
– dostrzec w dramacie komentarz do wydarzeń powstania listopadowego
– recenzować wybrane przedstawienie teatralne (filmowe)
- przedstawić problematykę dramatu Nie-Boska komedia,
– na podstawie analiz fragmentów Nie-Boskiej komedii charakteryzować Męża jako
małżonka w różnych rolach: małżonka, kochanka, poety, wodza
- porównać przedstawienie bohatera dziecięcego w Trenach, Dziadach i Nie-Boskiej
komedii
– analizować dzieła plastyczne, dostrzegając w nich sposób ujęcia postaci dziecięcej
– charakteryzować postać Orcia, omówić relację Henryk–Orcio
– porównawczo analizować zastosowanie motywów piekielnych i tanecznych w NieBoskiej komedii i innych dziełach literackich
– dostrzec tragiczny wymiar sporu Henryka i Pankracego, określić religijność i stosunek
do religii bohaterów dramatu Krasińskiego
– dokonać próby interpretacji zakończenia dramatu,
–
wykazać
się
(powtórzeniowo)
znajomością
zagadnień
polskiego
dramatu
romantycznego w stopniu podstawowym
- rozpoznać elementy romantycznej sztuki epistolograficznej
– określić specyfikę komunikacji językowej w liście, rozpoznać charakterystyczne środki
artystyczne listu i wiersza
– dostrzec podobieństwa w zakresie formy sposobu opisu pejzażu, refleksji między listem
a wierszem Słowackiego
– wskazać elementy synkretyzmu gatunkowego w dziele
– w lekturzePana Tadeusza ( Inwokacji) wyjaśnić Mickiewiczowskie rozumienie małej
ojczyzny
–wyjaśnić sentymentalny i ocalający (przeszłość) sens poematu
– wskazać elementy realistyczne i kreacyjne w dziele
- charakteryzować zbiorowo wspólnotę szlachecką Pana Tadeusza
– wskazać wybrane przejawy obyczaju szlacheckiego w dziele
10
– w charakterystyce bohaterów korzystać z uwag krytyka
– określić kształt i powód idealizacji postaci Jankiela
– porównać osobowość Jacka Soplicy i księdza Robaka, rozpoznawać dynamiczność kreacji
Soplicy-Robaka
- ocenić charakter ujęcia postaci Napoleona w czytanych wcześniej dziełach
– rozpoznać różne ujęcia historii w Panu Tadeuszu
– związać czas wydania Pana Tadeusza z ważnymi wydarzeniami w historii Polaków
– porównać wyobrażenia postaci Napoleona różnego typu
– w ujęciu postaci Kościuszki w tekstach literackich dostrzegać znaczenia symboliczne
– w analizach literackich posiłkować się informacjami z tekstu badacza
dostrzec w wierszu Mickiewicza element autorefleksyjny
– analizować użycie środków poetyckiego wyrazu w wierszu Mickiewicza (Nad wodą wielką
i czystą…)
– rozpoznawać istotne elementy biografii Norwida i recepcji jego dzieła
– w analizie wierszy Norwida wskazać rolę użytych środków poetyckiego wyrazu
– dostrzec w czytanych wierszach refleksję nad kondycją współczesnego człowieka
i współczesnej kultury
– porównywać utwory literackie romantyków
– posługując się tekstem badacza, ustalić literacką przynależność ideową Norwida
– rozpoznawać antyczne i chrześcijańskie tradycje kulturowe obecne w tekście Fortepianu
Szopena i określić ich znaczenia
– na podstawie lektury tekstu badacza ustalić na czym polega romantyczny związek muzyki
i mowy
OCENA DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:
- określić historyczne źródła romantycznego przełomu światopoglądowego
– omówić potrzebę nowych sposobów i metod poznania świata i człowieka
11
– analizując tekst badacza, określić polemiczność sentymentalizmu wobec klasycyzmu
i racjonalizmu
– omówić rolę ośrodka puławskiego dla rozwoju polskiego sentymentalizmu
– odczytać teksty krytyczne i badawcze, odnajdując stosowną argumentację
– napisać opowiadanie, przekształcając tekst literacki
– wykorzystując ustalenia badawcze, określić, na czym polega „dramat istnienia” IV cz.
Dziadów
– odczytywać symboliczność zachowań i słów Pustelnika
– wykorzystać tekst argumentacyjny dla określenia własnego stanowiska
– porównawczo interpretować utwory Mickiewicza i Leśmiana
– na podstawie tekstu określić rolę lektury („książek zbójeckich”) w kreacji bohatera
romantyzmu
– wskazać i zinterpretować elementy idealizacji miłości i kochanki w wypowiedziach
Pustelnika
– rozwinąć wypowiedź o kształcie inscenizacyjnym wybranego spektaklu Dziadów
– konfrontować postawę Pielgrzyma i Mirzy
– porównawczo interpretować utwory w formie dłuższej przygotowanej wypowiedzi
– dostrzec różnorodność sposobów literackiego ujmowania motywu podróży
- wskazać problematykę dramatu J. W. Goethego „Faust”cz I
– odczytywać symbolikę i aluzje kulturowe w wybranych scenach dramatu
– określić znaczenie postaci Mefistofelesa
- analizować dramat”Dziady”cz.III w planie realnym i symbolicznym
– ująć zagadnienia dramatu w wymiarze narodowym i uniwersalnym
– odczytać obraz Malczewskiego jako kontekst Dziadów
– zinterpretować porównawczo obraz Malczewskiego i tekst Kaczmarskiego
w kontekście historycznym
– funkcjonalnie analizować kompozycję monologu Konrada
– ocenić wybrane elementy filmowych / teatralnych realizacji Dziadów
12
– w wypowiedziach własnych wykorzystać materiał ikonograficzny
– dokonać językowej i stylistycznej oceny tekstu romantycznego i współczesnego
- wskazać w Dziadach (całym cyklu) elementy obrzędowości chrześcijańskiej
– wyrazić refleksje na temat Ustępu w przygotowanej wypowiedzi
– odnaleźć w tekście scenariusza Lawy treści o znaczeniu symbolicznym i zinterpretować
je
- w analizie sceny Przygotowania operować kontekstem historycznym
– ocenić sposób kreacji bohaterów Przygotowania – historycznych i szatańskich
– dostrzegać element groteskowy i metaforyczny dzieła Słowackiego
- porównać postawę bohatera dramatu Słowackiego z postawami innych bohaterów
romantycznych
– rozpoznawać różne ujęcia tragizmu
– dokonać społecznej charakterystyki Męża –bohatera Nie-Boskiej komedii, porównać
Męża z innymi bohaterami
– wspierając się tekstami badaczy przedstawić Męża jako bohatera tragicznego
- opisać przemiany motywu dziecięcego w literaturze przedromantycznej i romantycznej
– porównawczo analizować dzieła plastyczne i literackie
– w analizach tekstu Krasińskiego posłużyć się terminami; apokaliptyczny,
historiozoficzny, eschatologiczny, katastroficzny
– ukazać tragizm w przedstawieniu postaci Pankracego
–
wykazać
się
(powtórzeniowo)
znajomością
zagadnień
polskiego
dramatu
romantycznego w stopniu rozszerzającym
– porównawczo analizować list i wiersz Słowackiego
– ukazać sytuację nadawczo-odbiorczą w inwokacji, epilogu i całym dziele A. Mickiewicza
„Pan Tadeusz”
–wyjaśnić charakter zabiegów mitologizacyjnychi idealizacyjnych w dziele
– analizując tekst krytyczny, określić funkcje motywu kulinarnego w dziele
- dostrzegać komiczne rysy bohaterów i rozpoznawać ich funkcje
13
– opracować curriculum vitae wybranego bohatera Pana Tadeusza
– rozpoznawać w Soplicy realizację bohatera romantycznego, analizować kompozycję
spowiedzi Soplicy
– dostrzec związek kreacji bohatera z ważnym momentem w dziejach narodu
- określić intencje pisarskie Mickiewicza: dostrzec w Panu Tadeuszu dzieło pisane dla
przyszłych pokoleń
– w tekście Lenartowicza wskazać elementy stylizacji na pieśń ludową
– analizować materiał ikonograficzny
– analizować kompozycję utworu i określać nowatorstwo zastosowanych środków
- dostrzec zmianę poezji Norwida wobec poetyckich osiągnięć epoki romantycznej,
wskazać tematyczne, problemowe, poetyckie nowatorstwo twórczości Norwida
– interpretować wiersze Norwida w wymiarze egzystencjalnym
- odczytywać Fortepian Szopena w kontekście historycznym
– analizować rolę środków poetyckiego wyrazu zastosowanych w tekście
OCENA BARDZO DOBRA
Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:
- omówić literackie przykłady preromantycznych nurtów w Niemczech, Anglii lub Francji
– logicznie streścić teksty krytyczne i badawcze
– stworzyć różne rodzaje wypowiedzi, twórczo wykorzystując stosowną literaturę podmiotu
i przedmiotu
– analizować treści symboliczne obrazów romantycznych
– przygotować wypowiedź własną, krytycznie wykorzystującą opinie badaczy
– dokonać porównawczej analizy dzieła literackiego i malarskiego
– porównawczo interpretować teksty literackie
– interpretując Przysięga Horacjuszym, użyć kontekstu historycznego
– porównawczo interpretować różne teksty kultury
14
- w interpretacji dzieła malarskiego i literackiego wykorzystać wiedzę o romantycznych
koncepcjach natury
– odczytać dramatyzm przeżyć bohatera Dziadów w wymiarze egzystencjalnym
– twórczo wykorzystywać cudzy tekst argumentacyjny
– dostrzec polemiczność utworu Leśmiana Kochankowie wobec Dziadów
- krytycznie ocenić zamysły inscenizatorskie wybranych spektakli Dziadów
– rozpoznać przełomowy charakter Sonetów krymskich
– analizować sposób ukazania „pejzażu wewnętrznego” w utworach
– dokonać samodzielnej analizy obrazu Friedricha Wędrowiec ponad morzem chmur
– interpretować porównawczo wiersz Droga nad przepaścią w Czufut-Kale i inne
wybrane sonety
– określić symboliczne i światopoglądowe znaczenie toposu ruin
– porównawczo interpretować utwory romantyczne i współczesne
– interpretować literacki motyw podróży w wymiarze egzystencjalnym
– posłużyć się alegorycznym rozumieniem dramatu „Faust”
– określić problematykę dramatu w kontekście filozoficznym
– wykorzystać uwagi tłumacza dla własnej oceny dramatu i bohatera
– analizować symbolikę Sceny więziennej( Dziady cz. III) w sposób pogłębiony
– w kontekście światopoglądowym określić bohatera Improwizacji jako twórczego geniusza
– krytycznie ocenić wybrane elementy inscenizacji Dziadów
– zaproponować rozwiązanie inscenizacyjne
– określić motywację różnorodnych interpretacji sceny Widzenia Księdza Piotra
– scharakteryzować polską sytuację społeczną na podstawie sceny VII i VIII (ewentualnie
innych) Dziadów
- wskazuje w Dziadach (całym cyklu) elementy obrzędu (w metaforycznym ujęciu) ku
czci „narodowej sprawy męczenników”
– przygotować wypowiedź o całości dramatu
– porównawczo interpretować dzieło literackie i filmowe
15
- analizować sposób przedstawienia historii w scenie Przygotowania w Kordianie J.
Słowackiego
– ocenić koncepcję udziału Boga w historii
–oceniać wybraną inscenizację, także w formie recenzji
– określić postawę Męża w wielu zakresach
– stworzyć mapę myśli zatytułowaną Indywidualizm romantyczny jako choroba wieku
- porównywać kreacje bohaterów dziecięcych w literaturze i sztuce różnych epok
– oceniać kreację postaci Orcia w kontekście biograficznym
– określić spór Henryka i Pankracego w kategoriach heglowskiego tragizmu historii
- analizować apokaliptyczne inspiracje w dziele Krasińskiego
- określać wartości artystyczne i biograficzne listów
- określić system wartości wpisany w Pana Tadeusza
– wyjaśnić terapeutyczną (kojącą) funkcję Pana Tadeusza w życiu emigrantów, w podjętych
analizach dzieła wskazywać polityczny zamysł dzieła Mickiewicza
- osadzić wybrane postacie w odpowiednim kontekście historycznym, społecznym
i obyczajowym
– wskazać symboliczne znaczenia kreacji Soplicy, określić miejsce Soplicy na drodze
ewolucji bohatera Mickiewiczowskiego
– opisać postać bohatera w formie reportażowej
- przedstawić postać Napoleona w szerokim kontekście literackim (Pana Tadeusza)
i historycznym
– określić funkcje stylizacji Bitwy racławickiej Lenartowicza na pieśń ludową
– porównawczo interpretować utwory literackie
– określić twórczość Norwida w kontekście historycznoliterackim
– interpretować wybrane utwory Norwida w kontekście historycznym
– analizować kompozycję Fortepianu Szopena
– dostrzec w utworze cechy wiersza wolnego
– w oparciu o analizę wiersza sformułować ideał sztuki Szopena (Norwida)
16
– w formie mapy myśli przedstawić romantyczne realizacje syntezy sztuk
OCENA CELUJĄCA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:
– omówić wybrane poglądy teoriopoznawcze romantyzmu
– omówić – posługując się wybranymi przykładami – charakter romantyzmu w innych
krajach
– posługiwać się szeregiem przykładów sztuki romantycznej dla potrzeb własnych
wypowiedzi
– dostrzec w Odzie do młodości elementy manifestu romantycznego
– interpretując Przysięga Horacjuszy, użyć kontekstu historycznego
- odczytywać Odę do młodości w szerokim kontekście historycznym, literackim,
biograficznym
– przedstawić Romantyczność jako element sporu światopoglądowego początków polskiego
romantyzmu
– w interpretacji utworu posłużyć się szerokimi kontekstami historycznymi, literackimi,
filozoficznymi lub biograficznymi
– rozpoznać i omówić wartości poznawcze, etyczne i estetyczne ballad w szerokich
kontekstach
– omówić zagadnienia w odniesieniu do całości lektury IV cz. Dziadów
– zanalizować konstrukcję sonetów
– tworzyć esej
- odczytywać dramat”Faust” , charakteryzować postacie w kontekście literackim,
historycznym i filozoficznym
- zinterpretować rolę nawiązań biblijnych w Improwizacji, zanalizować motyw lotu
–wiązać koncepcje opracowań scenicznych i filmowych Dziadów
– samodzielnie poszukiwać literatury przydatnej do pogłębienia tematu
– odczytywać scenę Widzenia Księdza Piotra w szerokich kontekstach (np. literackich,
historycznych, religijnych
17
– analizować sytuację społeczną przedstawioną w Dziadach
– interpretować Lawę w szerokich i wielorakich kontekstach
– analizować dzieło Słowackiego „ Kordian”w różnych kontekstach (biograficznym,
politycznym, historycznym, literackim
– oceniać tekst Kordiana (ewentualnie twórczość Słowackiego) w kontekście
historycznoteatralnym
- ujmować postawę Męża w kontekście filozofii romantycznej i innych
– omówić kreacje postaci dziecięcych w literaturze w wielorakich i pogłębionych
kontekstach
- przedstawić tragizm historii ukazany w dramacie Krasińskiego ,określić różne
możliwości interpretacji dramatu Krasińskiego w różnych kontekstach
- analizować twórczość epistolograficzną romantyków w kontekście biograficznym,
literackim, filozoficznym
- porównać początek i koniec Pana Tadeusza w literackim i filmowym kształcie
- rozpatrywać opisy bohatera dzieła Mickiewicza w rozmaitych kontekstach, wybierać lektury
potrzebne do opracowania tematu
–rozpatrywać kreację postaci Soplicy-Robaka w bogatym kontekście historycznym
- wykorzystać dla ukazania postaci Napoleona inne źródła literackie i historyczne
– śledzić mechanizm przekuwania postaci historycznej w legendę literacką
- ukazać wpływ liryków lozańskich na polskich autorów współczesnych
– interpretować wiersze w szerokich kontekstach: biograficznym, historycznym, literackim
– odnajdować wpływ Norwida na twórczość pisarzy kolejnych pokoleń
- analizować muzyczny charakter Fortepianu Szopena
– w analizie utworu wykorzystaćtwórczo wykorzystać wypowiedzi krytycznoliterackie
i teoretycznoliterackie (np. recenzja, szkic, artykuł, esej)
– samodzielnie wybierać do lektury teksty, stosując różne kryteria wyboru, które potrafi
uzasadnić
– dostrzegać i komentować estetyczne wartości utworu literackiego
– przeprowadzać interpretację porównawczą utworów literackich
18
– konfrontować tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi,
filmowymi
– oceniać własną kompetencję językową (poprawność gramatyczną i słownikową) oraz
kompetencję komunikacyjną (stosowność i skuteczność)
POZYTYWIZM
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
Uczeń potrafi:
- określić znaczenie nazwy epoki, wskazać chronologię epoki
- określić pojęcia pozytywizmu, utylitaryzmu, ewolucjonizmu, organicyzmu, scjentyzmu
- rozpoznać podstawowe wyznaczniki sytuacji historycznej Europy i Polski w II poł. XIX w.
- rozpoznać podstawowe hasła pozytywistów polskich
- określać zasadnicze sposoby funkcjonowania realizmu i naturalizmu w literaturze
- w tekście badawczym odnaleźć informacje o realizmie
- przedstawić własne wrażenia w odbiorze dzieła literackiego i malarskiego
- analizować przedstawienia literackie i malarskie, posługując się wskazówkami
(szczegółowymi poleceniami)
- w wybranych aspektach podjąć analizę utworu lirycznego
- określić cechy felietonu
- scharakteryzować bohatera Ojca Goriot - Eugeniusza de Rastignaca
- przedstawić bohaterów wybranych fragmentów powieści
- omówić koncepcje pozytywistycznych haseł
- opisać i ocenić postawy bohaterów przywołanych fragmentów literackich
- podejmuje analizę tekstu publicystycznego
- rozpoznać przykłady stereotypu narodowego (Polaka i Żyda)
- określić sytuację Żydów na ziemiach polskich w wieku XIX i postulaty asymilacyjne
polskich pozytywistów
- odczytując Mendla Gdańskiego(we fragmentach), przedstawić postawy bohaterów
19
- podjąć analizę wierszy współczesnych poświęconych tematyce żydowskiej
- rozpoznać historyczną sytuację kobiet i ruchu kobiecego
- analizować teksty literackie, dostrzegając różne sposoby charakteryzowania bohaterów
- w analizowanych tekstach literackich dostrzegać zróżnicowane postawy bohaterek
- analizować współczesny tekst publicystyczny
- poszukując tematyki dziecięcej w literaturze, odwołać się do poznanych nowel
pozytywistycznych
- analizować sposób przedstawienia bohatera dziecięcego w przywołanych tekstach –
pozytywistycznych i współczesnych (kontekst)
- określić zjawisko regionalnych odmian polszczyzny i pojęcie regionalizmu
- stworzyć życiorys Wokulskiego na podstawie lektury Lalki, charakteryzować bohatera
z wykorzystaniem różnych źródeł wiedzy o nim
- przypomnieć zastosowania toposu theatrummundi
- analizować wskazane fragmenty Lalki, poszukując znaczenia tytułu
- na podstawie wskazanych fragmentów Lalki charakteryzować bohaterów
- rozpoznać pisarską formę pamiętnika
- charakteryzować narratora, rozpoznać typy narracji w Lalce ioperować pojęciem realizmu,
stylizacji
- korzystać z różnego rodzaju słowników językowych, w tym słowników historycznych
- wyszukiwać w tekście Krzyżaków różnego rodzaju archaizmy
- wskazać elementy biografii prywatnej i pisarskiej Dostojewskiego
- określić dzieje Raskolnikowa przedstawione w Zbrodni i karze
- wskazać miejsce akcji i środowisko społeczne przedstawione w powieści
- odtworzyć znaczenie określenia powieść polifoniczna
- porównać postawy Soni i Raskolnikowa
- analizować fragment Nany
- określić zasadnicze cechy naturalizmu w sztuce
- przedstawić ideową sylwetkę Raskolnikowa
20
- szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień (zarówno w tradycyjnym
księgozbiorze, jak i w zapisach multimedialnych, elektronicznych i internetowych)
- selekcjonować ją według wskazanych kryteriów
- sporządzać opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię
wybranego tematu
- wyróżniać argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,
dokonywać jego logicznego streszczenia
- wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać
konspekt, cytować)
- tworzyć przedmiotowe bazy danych
- porównywać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać cechy wspólne i różne)
- porównywać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich
- wykorzystywać w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne,
religijne)
- tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony w stosownej (wybranej lub narzuconej) formie,
zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności
znaczeniowej i logicznej
- przygotować wypowiedź
- opracować redakcyjnie własny tekst (dokonać uzupełnień, przekształceń, skrótów,
eliminować niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)
- wygłosić przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu
odczytywać sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych,
zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnić znaczenie realne i etymologiczne)
oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości
- rozpoznać specyfikę tekstów publicystycznych (recenzji), odczytywać zawarte w
odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte
- wyróżnić argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,
dokonywać jego logicznego streszczenia
- wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać
konspekt, cytować
21
- szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według
wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzystać zarówno z tradycyjnego
księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu)
- tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki
- sporządzać opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię
wybranego tematu
- porównać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich
- tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony zgodnie z podstawowymi regułami jego
organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej
- przygotować wypowiedź (wybrać stosowną formę gatunkową i odpowiedni układ
kompozycyjny,
analizować temat,
wybrać
formę kompozycyjną,
sporządzać plan
wypowiedzi, dobierać właściwe słownictwo)
- tworzyć samodzielną wypowiedź argumentacyjną (stawiać tezę lub hipotezę, dobierać
argumenty, porządkować je, hierarchizować, dokonywać ich selekcji pod względem
użyteczności w wypowiedzi, podsumować, dobierać przykłady ilustrujące wywód myślowy,
przeprowadzać wnioskowanie)
- publicznie wygłaszać przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową
wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)
- opracować redakcyjnie własny tekst (dokonywać uzupełnień, przekształceń, skrótów,
eliminować przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)
- wykonać różne działania na tekście cudzym (streszczać, parafrazować, sporządzać konspekt,
cytować)
- twórczo wykorzystać wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np.
recenzja, szkic, artykuł, esej)
- samodzielnie wybierać do lektury teksty, stosując różne kryteria wyboru, które potrafi
uzasadnić
- dostrzegać i komentować estetyczne wartości utworu literackiego
- przeprowadzać interpretację porównawczą utworów literackich
- konfrontować tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi,
filmowymi
22
- oceniać własną kompetencję językową (poprawność gramatyczną i słownikową) oraz
kompetencję komunikacyjną (stosowność i skuteczność wypowiadania się)
OCENA DOSTATECZNA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz:
- przedyskutować znaczenie chronologicznych granic epoki, opisać za pomocą odpowiednich
pojęć ideowy charakter epoki
- wskazać różnorodność postaw Polaków wobec klęski powstania styczniowego- określić zarys programu literatury tendencyjnej w Polsce
- wskazać najważniejsze zasady realizmu literackiego XIX w., charakteryzować założenia i
skutki pracy pisarza-realisty
- w czytanym tekście literackim (Ojciec Goriot) wskazać typowe i specyficzne cechy
twórczości pisarza-realisty
- podjąć analizę utworu lirycznego
- korzystając z wybranych przykładów wypowiedzi współczesnych określić cechy
poetyki felietonu
-odczytując wybrane fragmenty powieści, określić charakter relacji łączących
bohaterów Ojca Goriot
- określić znaczenie postaci Rastignaca w koncepcji powieści i powieściowym cyklu
Balzaca
- rozpoznać przykłady mowy ezopowej i motywację ich użycia
- porównuje przedstawienia literackie i rysunkowe (Konopnicka-Grottger), rozpoznając
różnicę użytych środków
- formułować podstawowe ideały społeczeństwa w pozytywizmie
- wykorzystać w swoich wypowiedziach argumentację tekstów badaczy
- wskazać w czytanych tekstach literackich związki z ideałami pozytywistycznymi
23
- wyróżnić w tekście publicystycznym istotne argumenty
- rozpoznać konsekwencje postulatów asymilacji Żydów
- wskazać symboliczne znaczenia w tekście Mendla Gdańskiego
- analizować wyobrażenia malarskie postaci żydowskich
- analizować użycie środków stylistycznych i symbolikę w wierszach współczesnych
poświęconych tematyce żydowskiej
- uzasadnić postulaty ruchu emancypacyjnego z uwzględnieniem sytuacji historycznej
Polaków
- dostrzec stereotypy w traktowaniu sytuacji kobiet w w. XIX i współcześnie
- we współczesnym tekście publicystycznym odnajdywać stosowną argumentację
- w odpowiednich źródłach wyszukiwać potrzebne informacje
- rozpoznać dziecięcą tematykę w literaturze poprzednich epok
-
analizować
sposób
prowadzenia
narracji
w
przywołanych
fragmentach
nowel
pozytywistycznych
- wykorzystywać w swoich wypowiedziach o utworze literackim spostrzeżenia czerpane
z tekstu badacza
- rozpoznawać różne typy regionalizmów
- analizować sposób prezentacji bohatera dziecięcego w utworach nowszych
- określić charakter narracji w Lalce i zróżnicowany udział narratora w prezentacji postaci
- przywołać tradycje użycia motywu lalki, marionetki, przywołać tropy dotyczące znaczenia
tytułu powieści
- interpretować fragmenty Lalki dla odkrycia jej tytułowych znaczeń
- analizować Traktat o manekinach, rekonstruując teorie ojca na temat materii i
manekina (lalki)
- podjąć funkcjonalną ocenę zróżnicowania narracyjnego Lalki
- charakteryzować Rzeckiego jako bohatera i narratora Lalki
- odtworzyć i ze zrozumieniem odtworzyć zasady literatury realistycznej
- posługiwać tekstem badawczym (naukowym) jako źródłem wiedzy
24
- opracowywać różne zagadnienia, wyszukując potrzebnych informacji w różnych źródłach
- rozpoznawać różne rodzaje stylizacji
- odtworzyć, na postawie tekstu badacza, archaizujący charakter języka Krzyżaków
- porównywać zabiegi stylizacyjne w wypowiedziach narratora i bohaterów (na przykładzie
fragmentu Krzyżaków)
- ukazać sylwetki zbrodniarzy z literatury poznanej wcześniej
- stworzyć psychologiczny portret Raskolnikowa
- ukazać specyfikę obrazu Petersburga w Zbrodni i karze (np. na tle wcześniej poznanych
literackich wizji tego miasta)
- wskazać symbolikę plakatów do filmów-adaptacji Zbrodni i kary
- wskazać w powieści cechy jej polifoniczności
- podąć próbę pisemnej analizy i interpretacji fragmentów utworu
- dokonać społecznej i moralnej oceny Soni, określić rolę Soni w życiu (kreacji)
Raskolnikowa
- analizować fragmenty powieści Zoli, dostrzegając w niej elementy naturalistyczne
- wskazywać przykłady użycia mowy pozornie zależnej w tekście powieści Dostojewskiego
i określać jej funkcję
OCENA DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:
- opisać charakterystyczne cechy światopoglądu epoki
- zająć stanowisko na temat klęski powstania styczniowego
- argumentacyjnie przedstawić program działania polskich pozytywistów
- rozpoznawać prądy artystyczne epoki w literaturze i sztuce
- wskazać udział elementu fikcji w technice realistycznej
- posługując się różnymi materiałami, wyjaśnić metaforę realizmu jako „zwierciadła
obnoszonego po gościńcu”
25
- w czytanym tekście literackim wskazać role narratora i sposoby ich wypełnienia (m.in.
ironię)
- interpretować utwór Herberta, wskazując w nim stosunek osoby mówiącej do różnych
odmian realizmu
- ocenić społeczne znaczenie kreacji Rastignaca
- na podstawie lektury fragmentów Ojca Goriot dokonać charakterystyki społeczeństwa
przedstawionego w powieści
- krytycznie ocenić założenia powieściowe Balzaca
- analizując użycie środków literackich i plastycznych, określić nastrój utworów
- w kontekście filozoficznym interpretować wiersz Asnyka z cyklu Nad głębiami
- stworzyć uargumentowaną wypowiedź określającą własny stosunek do tradycji narodowej
- porównawczo przedstawić romantyczne i pozytywistyczne ideały narodu i państwa
- logicznie streszczać tekst publicystyczny
- odnieść się do współczesnych (XX-wiecznych) losów Żydów w Polsce
- przedstawić racje stron w sporze ukazanym w Menedlu Gdańskim
- na podstawie fragmentów Mendla Gdańskiego analizować proces przemiany bohatera
i jego motywację
- w interpretacjach współczesnych wierszy poświęconych tematyce żydowskiej dostrzec
historyczne przemiany ujęcia tematu
- sformułować postulaty ruchu emancypacyjnego w oparciu o lekturę różnych źródeł
- interpretować teksty literackie w kontekście historycznym
- wykorzystać w analizach znajomość poetyki felietonu
- dostrzegać różnice w romantycznym i pozytywistycznym ujęciu tematu dziecięcego
w literaturze
- porównać funkcjonowanie motywów dziecięcych w różnych utworach literackich
- wskazywać realistyczne i symboliczne ujęcia w czytanych nowelach pozytywistycznych
oraz utworach współczesnych
- wskazywać w tekście literackim różnego rodzaju regionalizmy
26
- podjąć próbę stworzenia psychologicznego portretu bohatera
- ze zrozumieniem korzystać z opinii krytycznych
- wyróżniać w tekście literackim różne sposoby i źródła charakterystyki bohatera
- analizować motyw lalki w powieści Prusa i innych tekstach kultury
- interpretować Traktat o manekinach, porównując dzieło Schulza z Lalką
- czytając fragmenty literackie, z wykorzystaniem kontekstów (całości powieści, idei epoki,
historii) dokonywać psychologicznej i społecznej charakterystyki bohatera
- interpretować wiersz Konopnickiej
- w podanych przykładach określić wpływ sposobu narracji na kreację bohatera
- rozpoznawać różne rodzaje stylizacji w różnych zakresach systemu językowego
- analizować zabiegi stylizacyjne w wypowiedziach bohaterów powieści pozytywistycznych
wskazać wieloperspektywiczność ujęcia bohaterów w powieści Dostojewskiego
- porównać, korzystając z ustaleń badawczych, sposób prezentacji bohatera powieści
realistycznej i powieści Dostojewskiego
- w sposób uargumentowany określić własne stanowisko w dyskusji o karaniu zbrodniarzy
dawniej i dziś
- stworzyć elementy scenariusza (sceny) filmu
- wspomagając się tekstem badacza, określić konflikt postaw Raskolnikowa i Soni jako
konflikt człowieka rozumu i człowieka wiary
- wzbogacić charakterystykę postaci analizą języka ich wypowiedzi
- odczytywać symboliczne znaczenia w powieści
- na podstawie analiz własnych wyróżnić tekst o charakterze naturalistycznym
OCENA BARDZO DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:
- wyjaśnić podstawowe filozoficzne założenia epoki
- wskazać charakter różnorodnych postaw Polaków wobec klęski powstania, rozumieć
kluczowość tego wydarzenia dla kształtowania postaw ideowych w Polsce
27
- w różnorodnych kontekstach przedstawiać założenia i zamierzenia realizmu i naturalizmu
w literaturze i sztuce
- wskazać zbieżności ujęcia realizmu w literaturze i malarstwie
- porównawczo interpretować dzieła realistyczne prozatorskie i malarskie oraz *dzieła
liryczne i *felietony
- dokonać oceny społecznych stosunków przedstawionych w przeczytanych fragmentach
Ojca Goriot
- w kontekście historycznym i literackim krytycznie ocenić stanowiska rzeczników i
przeciwników rozwiązań powstańczych
- podjąć interpretacje utworów literackich i rysunkowych w różnych kontekstach
(historycznym, biograficznym, filozoficznym)
- rozpoznać problem „przeżycia pokoleniowego” w odniesieniach literackich i we własnym
otoczeniu
-
krytycznie,
biorąc
pod
uwagę
historyczne
konsekwencje,
ocenić
romantyczne
i pozytywistyczne ideały narodu i państwa
- w kontekście ideowym analizować fragmenty tekstów literackich
- wykorzystać w swojej wypowiedzi argumentację tekstu publicystycznego
- dyskursywnie przedstawić racje stron sporów ukazanych w Mendlu Gdańskim
- porównawczo interpretować wyobrażenia literackie i malarskie
- porównawczo interpretować wiersze współczesne poświęcone tematyce żydowskiej
- uzasadnić postulaty ruchu emancypacyjnego, wykorzystując różne źródła
- interpretować teksty literackie w różnych kontekstach
- wykorzystując lekturę tekstu publicystycznego, w sposób uzasadniony ocenić
propozycje współczesnych ruchów feministycznych
- wyszukiwać i opracowywać odpowiednie materiały prasowe
- dostrzec społeczny wymiar tematyki dziecięcej w nowelistyce pozytywistycznej
- w swoich wypowiedziach twórczo wykorzystywać teksty badawcze
- rozpoznawać regionalizmy swoim językowym otoczeniu
28
dostrzec funkcje wykorzystania tematu dziecięcego w utworach czasów późniejszych
(przywołanych kontekstowo w podręczniku)
- odtworzyć sugestie związane z inspiracjami Prusa do stworzenia postaci Wokulskiego
- twórczo wykorzystując poglądy krytyczki, tworzyć psychologiczny portret bohatera
- porównywać teksty kultury różnego rodzaju
- interpretować Traktat o manekinach, poszukując stosownych kontekstów
- formułować z ich wykorzystaniem opinie (oceny) własne
- porównawczo rozpoznawać różne typy stylizacji w tekstach literackich
- tworzyć teksty własne językiem stylizowanym
- dokonywać umotywowanych ocen Raskolnikowa
- porównawczo ocenić różne elementy dzieła Dostojewskiego i dzieł opartych na powieści
(filmu)
- wskazać, w odwołaniu do różnych dzieł i osiągnięć, nowatorstwo powieści Dostojewskiego
- wziąć udział w dyskusji o karaniu zbrodniarzy dawniej i dziś, broniąc (modyfikując) w toku
dyskusji własnego stanowiska
- rozpatrzyć relatywność i niejednoznaczność ocen postaci Soni
- w kontekście filozoficznym i religijnym przeciwstawić postawy Raskolnikowa i Soni
- analizować sposób prowadzenia narracji i kompozycję wybranych scen powieści
- porównawczo analizować dzieła malarskie i literackie
- przedstawić, posługując się wybranymi przykładami, cechy poetyki i antropologii
naturalistycznej
OCENA CELUJĄCA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:
- omówić różnice między pozytywizmem europejskim i polskim
- rozpoznawać różnorodne filozoficzne światopoglądowe aspekty epoki
29
- rozpoznawać zagadnienia literackie pozytywizmu w szerokich i różnorodnych kontekstach
(np. historycznym, biograficznym, społecznym, filozoficznym
- przywołać szerokie konteksty
- przedstawić portret Eugeniusza Rastignaca z wykorzystaniem literatury
przedmiotowej
- realizować różne tematy w oparciu o lekturę całości Ojca Goriot
- wypowiadać się z użyciem różnorodnych kontekstów
- przywoływać różnorodne teksty kultury wzbogacające realizacje wybranych tematów
- wykorzystać w analizach lekturę pozaszkolną
- swobodnie posługiwać się różnymi przykładami literackimi i filmowymi w określaniu
złożoności problematyki
charakteryzować bohatera, korzystając z dodatkowych opracowań
- samodzielnie odnajdywać użyteczne konteksty interpretacyjne
- samodzielnie tworzyć interpretacyjne zestawienia porównawcze
psychologiczne i społeczne z wykorzystanie różnorodnych lektur i szerokich kontekstów
- prezentować bohaterów powieści, zwracając uwagę na sposób ich kreacji
- oceniać bohaterów powieści w rozmaitych kontekstach (społecznym, filozoficznym,
religijnym, literackim)
MŁODA POLSKA
OCENA DOPUSZCZAJĄCA:
Uczeń potrafi:
- trafnie rozróżniać pojęcia: Młoda Polska, modernizm, neoromantyzm, fin de siècle
- rozpoznawać podstawowe idee modernizmu, rozpoznawać typowe motywy literackie epoki
- rozpoznawać filozofów inspirujących modernistów, podstawowe kierunki rozwoju sztuki
określić specyfikę tekstów publicystycznych
- wskazać cechy postawy artysty modernistycznego
30
- analizować podglądy na sztukę wyrażone przez
Stanisława Przybyszewskiego
(Confiteor) i Stanisława Ignacego Witkiewicza (Wstęp do Teorii Czystej Formy w teatrze)
- rozpoznać podstawowe pojęcia: weltschmerz, katastrofizm, egzystencjalizm, dekadentyzm,
spleen
- poszukiwać potrzebnych wiadomości w słownikach i innych źródłach
- odnaleźć w wierszu Tetmajera Koniec wieku XIX zapis odrzucanych i przyjmowanych
postaw i poglądów
- wskazywać cechy postawy dekadenckiej
- analizować współczesny tekst liryczny (Schyłek wieku Szymborskiej) we wskazanych
aspektach
- odszukać znaczenie terminów: alegoria, symbol, synestezja
- posługiwać się słownikiem symboli
- wskazać podstawowe wyznaczniki światopoglądu i estetyki symbolizmu
- analizować wybrane dzieła literackie i malarskie, wskazując w nich symboliczne cechy
przedstawień
- odczytać elementy przedstawienia czasu, przestrzeni oraz symboliki we fragmencie
Czekając na Godota Becketta
- określić malarskie i literackie początki nurtu impresjonistycznego, wskazać typowe cechy
impresjonistycznego obrazowani
- analizować sposoby impresjonistycznego obrazowania i odczuwania w wierszu Tetmajera
(Widok ze Świnicy…)
- porównać wskazane elementy dzieła literackiego i malarskiego
przywołać teksty kultury, w których występuje motyw piekielny oraz motyw prometejski
- przedstawić historię ekspresjonizmu, wskazać podstawowe wyznaczniki światopoglądu
ekspresjonistycznego
- określić postawę podmiotu, zrekonstruować obraz odbiorcy (Boga) w wierszu Diesirae,
wskazać elementy symboliki chrześcijańskiej obecne w dziele Kasprowicza
- prześledzić elementy poetyki wiersza Czechowicza
- rozpoznać elementy biograficzne w Jądrze ciemności
31
- wskazać i charakteryzować narratorów i bohaterów Jądra ciemności
-określić sytuację narracyjną w utworze, rozpoznać jego ramową kompozycję
- poddać kierowanej analizie wypowiedzi krytyków i badaczy
- analizować wskazane elementy dzieł filmowych
- ocenić charakter filmowej adaptacji dzieła wobec utworu literackiego (na przekładzie
Czasu apokalipsy Coppoli lub Jądra ciemnościRoega)
- przypomnieć zasady poetyki klasycystycznej
- rozpoznawać cechy gatunkowe i tradycje sonetu
- wskazać podstawowe idee franciszkańskie
- dokonać analizy wiersza Kowal z dostrzeżeniem znaczeń symbolicznych
- charakteryzować postawę życiową przyjmowaną przez podmiot Kowala w opozycji do
postaw dekadenckich
- rozpoznać problematykę dzieła Zapolskiej
- określić, czym jest stylizacja środowiskowa i znaleźć jej przykłady w omawianych tekstach
- analizować tekst Moralności pani Dulskiej (fragmenty), charakteryzując bohaterów
- podjąć analizę ideową wiersza Mieszkańcy Juliana Tuwima
- charakteryzować ważne elementy świata przedstawionego w „Chłopach”
- charakteryzować bohaterów, opisywać przedstawione w powieści elementy życia
zbiorowości wiejskiej
- dostrzec różnorodność zastosowanych w dziele konwencji literackich
- poznać podstawowe pojęcia związane z terytorialnymi odmianami polszczyzny
- rozpoznać zjawisko stylizacji gwarowej (dialektyzacji) w powieści – określić jej charakter,
wskazać przykłady użycia
- rozpoznać cechy gatunkowe dzieła
- podjąć analizę eseju filozoficznego
- wskazać ważne elementy biografii Wyspiańskiego i charakterystyczne tematy jego
twórczości
32
- określić genezę dzieła i wskazać pierwowzory bohaterów Wesela na podstawie lektury
Plotki o „Weselu”
- wskazać przykłady zabiegów dialektyzacyjnych w Weselu
- analizować społeczne relacje bohaterów pochodzących z różnych grup społecznych
- omówić wątek realistyczny Wesela
- wskazać w dramacie przykłady postaw chłopomańskich
- napisać charakterystykę wybranej postaci Wesela
- charakteryzować realistyczne i wizyjne (symboliczne) postacie dramatu
- określać symboliczny charakter wybranych elementów dramatu
- omówić narodowy charakter dramatu
- dostrzec w Weselu inspirację dla współczesnych tekstów kultury (np. dla wiersza Wernyhora
Bursy filmu WeseleSmarzowskiego)
- omówić charakter twórczości plastycznej Wyspiańskiego
- omówić teatralną działalność Wyspiańskiego
- przypomnieć informacje o nurtach artystycznych Młodej Polski
- rozpoznać gatunki literackie charakterystyczne dla literatury młodopolskiej
- rozpoznawać rodzaje stylizacji używane przez pisarzy młodopolskich
- wykorzystując tekst krytyczny, analizować wybrane środki przedstawienia użyte
w filmie Wajdy Wesele
- szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień (zarówno w tradycyjnym
księgozbiorze, jak i w zapisach multimedialnych, elektronicznych i internetowych)
- selekcjonować ją według wskazanych kryteriów
- sporządzać opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię
wybranego tematu
- wyróżniać argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,
dokonywać jego logicznego streszczenia
- wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać
konspekt, cytować)
- tworzyć przedmiotowe bazy danych
33
- porównywać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać cechy wspólne i różne)
- porównywać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich
- wykorzystywać w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne,
religijne)
- tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony w stosownej (wybranej lub narzuconej) formie,
zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności
znaczeniowej i logicznej
- przygotować wypowiedź
- opracować redakcyjnie własny tekst (dokonać uzupełnień, przekształceń, skrótów,
eliminować niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)
- wygłosić przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu
odczytywać sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych,
zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnić znaczenie realne i etymologiczne)
oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości
- rozpoznać specyfikę tekstów publicystycznych (recenzji), odczytywać zawarte w
odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte
- wyróżnić argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,
dokonywać jego logicznego streszczenia
- wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać
konspekt, cytować
- szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według
wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzystać zarówno z tradycyjnego
księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu)
- tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki
- sporządzać opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię
wybranego tematu
- porównać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich
- tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony zgodnie z podstawowymi regułami jego
organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej
34
- przygotować wypowiedź (wybrać stosowną formę gatunkową i odpowiedni układ
kompozycyjny,
analizować temat,
wybrać
formę kompozycyjną,
sporządzać plan
wypowiedzi, dobierać właściwe słownictwo)
- tworzyć samodzielną wypowiedź argumentacyjną (stawiać tezę lub hipotezę, dobierać
argumenty, porządkować je, hierarchizować, dokonywać ich selekcji pod względem
użyteczności w wypowiedzi, podsumować, dobierać przykłady ilustrujące wywód myślowy,
przeprowadzać wnioskowanie)
- publicznie wygłaszać przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową
wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)
- opracować redakcyjnie własny tekst (dokonywać uzupełnień, przekształceń, skrótów,
eliminować przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)
- wykonać różne działania na tekście cudzym (streszczać, parafrazować, sporządzać konspekt,
cytować)
- twórczo wykorzystać wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np.
recenzja, szkic, artykuł, esej)
- samodzielnie wybierać do lektury teksty, stosując różne kryteria wyboru, które potrafi
uzasadnić
- dostrzegać i komentować estetyczne wartości utworu literackiego
- przeprowadzać interpretację porównawczą utworów literackich
- konfrontować tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi,
filmowymi
- oceniać własną kompetencję językową (poprawność gramatyczną i słownikową) oraz
kompetencję komunikacyjną (stosowność i skuteczność wypowiadania się)
OCENA DOSTATECZNA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz:
- posługiwać się pojęciami: Młoda Polska, modernizm, neoromantyzm, fin de siècle,
belleépoque
35
- charakteryzować najważniejsze idee modernizmu
- charakteryzować poglądy najbardziej wpływowych myślicieli epoki (Schopenhauer,
Nietzsche, Bergson)
- charakteryzować wybrane kierunki rozwoju sztuki (impresjonizm, symbolizm, secesja,
ekspresjonizm)
- omówić postawę artysty modernistycznego
- dostrzec społeczne przejawy życia artysty (dandyzm, cyganeria)
- w manifestach odnaleźć odrzucane i akceptowane koncepcje sztuki
- odczytać wiersz Tetmajera jako „manifest pokolenia”
- porównywać esej literacki
- wyszukiwać różne znaczenia jednego symbolu, posługując się słownikiem symboli
- ukazać zależności między alegorią a symbolem w obrazowaniu literackim i plastycznym
- wykorzystać krytycznie opinie wyrażone w tekście krytyka
- samodzielnie budować rozwiniętą wypowiedź charakteryzującą elementy światopoglądu
i estetyki symbolizmu
- analizować wiersze Kasprowicza i Baudelaire’a pod względem walorów stylistycznych
i ideowych
- wskazać nastrój i przesłanie wiersza Baudelaire,aSpleen (IV)
- porównawczo analizować symbolistyczne utwory literackie i prace malarskie
- analizować wiersze impresjonistyczne i współczesne ze wskazaniem zastosowanych
środków i technik
- zestawić, opierając się na tekstach badaczek, cechy impresjonizmu literackiego,
muzycznego i malarskiego
-
samodzielnie
dostrzegać
podobieństwa
w
literackich
impresjonistycznych
- podjąć ocenę dzieł ekspresjonistycznych różnego rodzaju
- dostrzec elementy katastroficzne w utworze Kasprowicz Diesirae
- dostrzec cechy postawy prometejskiej w wierszu Kasprowicza
- analizować elementy stylizacji biblijnej dziele Kasprowicza
36
i
malarskich
dziełach
- rozpoznawać zjawisko aluzji literackiej w odniesieniu do wiersza Kasprowicza
- posługiwać się funkcjonalną analizą wiersza wolnego
- dostrzec funkcje zastosowanych środków stylistycznych i odniesień literackich w
wierszu Czechowicza
- dostrzec w nim elementy retrospekcji i inwersji czasowej
- dostrzec w utworze”Jądro ciemności” element krytyki politycznej i społecznej, odnaleźć
w nim problematykę kulturowej konfrontacji i cywilizacyjnego postępu
- dostrzegać w Jądrze ciemności przykłady ukazania złożoności rzeczywistości ludzkiej,
analizując jego problematykę, kompozycję, styl i język
- analizować i rozumieć tytułowe określenie dzieła Conrada w różnych aspektach
- sugestie krytyczne w czytanych tekstach wykorzystać we własnych analizach dzieła
Conrada i Coppoli
- w wybranych aspektach porównawczo analizować dzieło filmowe i literackie (Czas
apokalipsy i Jądro ciemności)
- charakteryzować twórczość poetycką Leopolda Staffa jako przedstawiciela drugiej generacji
poetów Młodej Polski
- dostrzegać i rozumieć rolę inspiracji nietzscheańskiej w wierszu Kowal
- analizować kompozycję wiersza Kowal
- określić dążenia naturalizmu na podstawie lektury pism Zoli (we fragmentach)
- rozpoznać rolę Zapolskiej w historii teatru i literatury polskiej
- rozpoznanych elementów stylizacji środowiskowej użyć do charakterystyki bohatera
Moralności pani Dulskiej
- w tekście Moralności pani Dulskiej odnajdywać prozaizmy i prowincjonalizmy
- określić problematykę społeczną dzieł Zapolskiej
- analizować tekst Moralności pani Dulskiej (fragmenty), śledząc relacje między bohaterami
- wskazywać rodzaje i źródła komizmu w sztuce Zapolskiej, dostrzec element krytyki
społecznej
- określić charakter krytyki społecznej zawarty w wierszu Tuwima Mieszkańcy
37
- rozpoznać tematy twórczości Reymonta i jej związki z różnymi kierunkami sztuki (realizm,
naturalizm, impresjonizm)
- określić motywację postępowania bohaterów
- dostrzegać symboliczny wymiar kreacji bohaterów
- grupowo charakteryzować bohaterów
- charakteryzować różnorodne konwencje literackie użyte w dziele
- wskazać różne sposoby obecności narratora w powieści
- rozróżniać pojęcia: regionalizm, gwara ludowa, dialekt ludowy
- funkcjonalnie wskazać obecność stylizacji gwarowej w mowie bohaterów i narratora
powieści
- rozpoznać tematy twórczości Żeromskiego i jej związki z różnymi kierunkami sztuki
(realizm, naturalizm, impresjonizm)
- odnaleźć elementy stylistyki młodopolskiej w powieści Wierna rzeka Żeromskiego
- wskazać stylizacyjne zabiegi w powieści
- prześledzić psychologiczną i społeczną problematykę Wiernej rzeki
rozpoznać charakterystyczne elementy poetyki w twórczości Wyspiańskiego i jej związki
z różnymi kierunkami sztuki (symbolizm, impresjonizm)
- analizować kompozycję dramatu
- na wybranych przykładach omawiać przenikanie planu realistycznego i symbolicznego
w dramacie
- wskazać różnorodność narodowych tradycji przywołanych w dramacie
- rozpatrzyć stosunek dramatu (Wyspiańskiego) do mitów narodowych
- rozpatrzyć stosunek innych twórców do stereotypów i mitów narodowych (fragmenty
Dziennika Gombrowicza) oraz do mitów Wesela (wiersz Bursy Wernyhora)
- wskazać istotne zjawiska z zakresu Wielkiej Reformy Teatru
- opisać teatr Wyspiańskiego jako miejsce syntezy sztuk
- szukać przydatnej literatury w różnych źródłach
- wskazać środki tworzące nastrojowość w różnych odmianach literatury młodopolskiej
38
- wskazać przykłady synkretyzmu gatunkowego i rodzajowego w literaturze młodopolskiej
- spostrzeżenia badaczy odnosić do wyszukanych samodzielnie przykładów tekstowych
- poszukiwać znaczeń wyrazów i określeń naukowych w różnych źródłach
OCENA DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:
- budować elementy światopoglądu modernistycznego i inspirującej go filozofii
- charakteryzować style i nurty wypowiedzi literackich epoki
- dostrzegać związki postawy artysty romantycznego i modernistycznego
- porównawczo przedstawiać poglądy na sztukę wyrażane przez Stanisława
Przybyszewskiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza
- prezentować twórczość artystów wybranych kierunków, odnajdywać miejsce sztuki
w postawie dekadenckiej
- odczytać wiersz Tetmajera w kontekście ideowym i literackim epoki
- funkcjonalnie analizować retoryczny i stylistyczny kształt wiersza Tetmajera
- porównać funkcjonowanie motywu dekadenckiego w wierszu Tetmajera
- porównawczo wypowiadać się o tragizmie bohaterów różnych epok i różnych idei
- napisać interpretację porównawczą ( Koniec wieku XIX – Schyłęk wieku)
- analizować w pełny sposób wiersze Kasprowicza jako przykłady wiersza symbolicznego
- opracować katalog/scenariusz wystawy malarstwa symbolistycznego
- wskazać jednolitość przekonań i technik impresjonistycznych w dziełach sztuki różnego
rodzaju
- podjąć udatną analizę porównawczą literackiego i malarskiego dzieła impresjonistycznego
- porównawczo interpretować wiersz Kasprowicza
-
przeprowadzić
umotywowaną
ocenę
dzieł
ekspresjonistycznych
(malarskich
i literackich)
- porównawczo (w tym w zestawieniu z hymnem Kasprowicza) analizować utwór
Czechowicza
39
- wskazywać złożoność obrazu człowieka (bohaterów) w Jądrze ciemności w planie
społecznym, psychologicznym i etycznym
- dostrzec w utworze
konfrontację postaw ludzkich (bohaterów) w planie moralnym
i charakterystyczne problemy conradowskiej etyki
- krytycznie ocenić stosunek dzieła filmowego do literackiego „pierwowzoru” (Czas
apokalipsy Coppoli lub/i Jądro ciemnościRoega wobec dzieła Conrada)
- krytycznie i porównawczo oceniać dokonania literackie i filmowe
- dostrzegać w poezji Staffa naleciałości stylistyki modernistycznej i
rolę idei
franciszkańskiej
- dostrzegać rolę idei klasycystycznych (stoicyzmu), dostrzegać poetykę umiaru i harmonii
w wierszach Staffa
- krytycznie rozpoznać dążenia naturalizmu na podstawie lektury fragmentów pism Zoli
- dostrzegać elementy konwencji naturalistycznej w języku dzieła Zapolskiej
- podjąć ocenę bohaterów i środowiska ukazanego w Moralności pani Dulskiej
- określić gatunkowe cechy dramatu Zapolskiej, odnieść się do określenia tragifarsa
- zastosować stylizację środowiskową,
- analizować środki artystycznego wyrazu w wierszu Mieszkańcy służące krytyce
społecznej
- rozpoznać struktury czasowe obecne w powieści „Chłopi”
- ocenić postępowanie bohaterów, budować hierarchie wartości społeczności wiejskiej
- dostrzec mitologizujące i uniwersalizujące ujęcie świata w powieści
- wskazać obecność dialektyzacji w powieści na różnych poziomach języka i określić jej
funkcję
- w analizie języka powieści posługiwać się pojęciami językoznawczymi
- rozpoznawać problematykę filozoficznego eseju określić, czym jest żeromszczyzna
- odnaleźć indywidualne cechy stylu pisarstwa Żeromskiego
- odczytywać znaczenia powieści w wymiarze narodowym i uniwersalnym
- formułować sąd o Żeromskiego stosunku do historii, opierając się na spostrzeżeniach
krytyków
40
- porównać stanowisko Żeromskiego i wybranych twórców romantycznych wobec powstania
- formułować własne stanowisko w dyskusji o polskiej historii i polskim patriotyzmie
- omawiać wątek symboliczny w Weselu
- wskazać elementy krytyki społecznej w Weselu i sposoby jej osiągnięcia
- dostrzec w dramacie syntezę sztuk (środków wyrazu o różnorodnym charakterze –
literackich, muzycznych, wizualnych)
- omawiać charakter historycznych i narodowych odwołań w Weselu
- interpretować Wesele jako dramat narodowy
- porównawczo interpretować różne teksty kultury (wypowiedzi literackie, obrazy, filmy)
inspirowane Weselem
- stosować terminologię językoznawczą i stylistyczną w zaawansowanym zakresie
- podjąć próbę określenia zakresu zabiegów stylizacyjnych w Weselu w obrębie dialektyzacji,
stylizacji literackiej, stylizacji środowiskowej idiolektu
- analizować test Wiernej rzeki, wskazując specyficzne cechy języka Żeromskiego w różnych
zakresach
- w utworze pastiszowym wskazać i omówić naśladowane cechy stylu i języka Młodej
Polski
- analizować stosunek filmowej wersji Wesela do literackiego (teatralnego) pierwowzoru
- napisać recenzję filmu Wajdy Wesele
OCENA BARDZO DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:
- rozwijać elementy światopoglądu modernistycznego w aspektach filozoficznych i literackich
- analizować estetyczne koncepcje sztuki przełomu
- analizować koncepcje estetyczne
Stanisława Przybyszewskiego i Stanisława Ignacego
Witkiewicza
- stworzyć rozprawkę uzasadniającą opinię na temat postawy i twórczości wybranego artysty
moderny
41
- motywować postawy dekadenckie przekonaniami filozoficznymi i estetycznymi końca XIX
wieku
- odczytywać Schyłek wieku w polu aluzji i nawiązań kulturowych
- napisać interpretację porównawczą (dla zestawu: Koniec wieku XIX – O wojnie naszej…)
- charakteryzować nurt symbolistyczny w kontekście filozoficznych idei przełomu wieków
- w analizach wierszy Kasprowicza i Badelaire’a dostrzec udział innych niż symbolistyczne
idei, poetyk i środków przedstawienia, np. alegoryzację, dekadentyzm, impresjonizm
- sprawnie wypowiadać się w formie rozprawki na temat współczesnego znaczenia języka
symboli
- porównać koncepcje natury różnych epok i kierunków literackich (np. romantyczną,
naturalistyczną) z koncepcją impresjonistyczną
- interpretować porównawczo wiersz impresjonistyczny i współczesny, biorąc pod uwagę
różne ich aspekty
- zestawić sposoby impresjonistycznego obrazowania i oddziaływania w różnych rodzajach
sztuki z uwzględnieniem specyfiki tworzyw
- interpretująco wiązać i dzielić literackie i malarskie wyobrażenia impresjonistyczne
- napisać interpretację porównawczą o tematyce malarsko-literackiej
- osadzić lekturę hymnu Kasprowicza w ideach i motywach sztuki średniowiecznej,
romantycznej
- przeprowadzić umotywowaną ocenę ekspresjonistycznych dzieł malarskich i literackich
w ich związkach.
- w różnych kontekstach i zestawieniach analizować i interpretować utwór Czechowicza
- przedstawić tragiczną koncepcję człowieka ukazaną w Jądrze ciemności
- napisać rozprawkę uniwersalizującą przesłanie Jądra ciemności
- przeprowadzić porównawczą ocenę dzieł filmowych (Czas apokalipsy Coppoli – Jądro
ciemnościRoega)
- przeprowadzać rozważania moralne na temat Jądra ciemności
- prześledzić rozwój sztuki poetyckiej Staffa w epoce Młodej Polski i kolejnych
- porównawczo interpretować utwory poetyckie
42
- określać ideę i poetykę naturalizmu, korzystając z różnych źródeł
- porównać naturalistyczne dzieła literackie i malarskie
- analizować Moralność pani Dulskiej (fragmenty), odnosząc się do wykorzystanej metody
(naturalizmu) i społecznej problematyki obecnej w dziele
- dokonać porównawczej interpretacji dzieł dramatycznych
- napisać recenzję przedstawienia teatralnego (np. w wersji telewizyjnej)
- stworzyć wypowiedzi o Moralności pani Dulskiej z uwzględnieniem oceny dzieła
i określeniem jej aktualnego charakteru
-
dostrzec
rodzaje
zdeterminowania
(biologicznego,
społecznego,
ekonomicznego,
środowiskowego) w kreacji bohaterów
- dokonać charakterystyki bohatera zbiorowego pod względem jego mentalności,
światopoglądu, kultury
- dostrzec indywidualny i zbiorowy wymiar kreacji bohatera oraz związki między nimi
- zanalizować celowość zabiegów stylizacyjnych w powieści
- twórczo posłużyć się opiniami krytyków
- tworzyć pełne wypowiedzi pisemne, opracowując zagadnienie związane z twórczością
Reymonta
- dyskursywnie rozważać tezy filozoficzne
- analizować Wierną rzekę jako powieść młodopolską
- oceniać aktualność pisarstwa Żeromskiego
- aktywnie uczestniczyć w dyskusji o Żeromskiego widzeniu historii (powstania
styczniowego)
- przygotować esej lub artykuł problemowy
- brać udział w dyskusji o aktualnym wymiarze Wesela
- własne stanowisko wobec problematyki Wesela wyrażać pisemnie
- interpretować Wesele w powiązaniu z innymi tekstami kultury, porównać tekst dramatu
z adaptacją filmową
- konfrontować krytyczny osąd Polaków w Weselu i w Dzienniku Gombrowicza
43
- wskazać miejsce działalności teatralnej Wyspiańskiego wobec dążeń Wielkiej Reformy
Teatru
krytycznie odnieść do manieryczności językowej w twórczości młodopolskiej
- posługiwać się swobodnie terminologią językoznawczą i stylistyczną
- posługiwać się uzupełniająco różnymi źródłami wiedzy
- twórczo posługiwać się spostrzeżeniami i opiniami badaczy
- określić zakres zabiegów stylizacyjnych w Weselu w obrębie dialektyzacji, stylizacji
literackiej, stylizacji środowiskowej idiolektu
- analizować cechy gwary podkrakowskiej i sposób jej wykorzystania w Weselu
- przygotować wypowiedź o możliwości przekładu dzieła literackiego na filmowe
OCENA CELUJĄCA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:
- rozwijać wypowiedzi o dodatkowe elementy o szerokie i wielorakie ujęcia kontekstowe
- wykorzystać w wypowiedziach literaturę przedmiotową
-śledzić postawy dekadenckie w innych utworach (literackich, filmowych), w tym w utworach
współczesnych
- opracowując różne tematy, przywołać różnorodne konteksty, w tym filozoficzne
- prześledzić przeobrażenia idei i poetyki w twórczości Kasprowicza
- analizować i interpretować wiersze impresjonistyczne
- analizować i interpretować porównawczo utwory literackie i malarskie / filmowe / teatralne /
muzyczne
- rozpatrywać twórczość ekspresjonistyczną na tle innych dążeń i stylów epoki młodopolskiej
- dostrzegać miejsce ekspresjonizmu na bogatym tle historycznoliterackim
- formułować i rozważać problemy etyki conradowskiej w wielu aspektach i wielu
kontekstach
- na podstawie Jądra ciemnościokreślać koncepcję antropologiczną i dociekać problemów
egzystencjalnych
44
określić rolę naturalizmu w historii teatru (Wielkiej Reformie Teatru) i rolę Zapolskiejnaturalistki w historii teatru i literatury polskiej
- porównawczo analizować dzieła naturalistyczne różnych rodzajów
charakteryzować zbiorowego bohatera Chłopów w różnych kontekstach kulturowych
i społecznych
- dyskutować o problemach polskiej historii
- problematykę historyczną ujmować wielostronnie, ze zrozumieniem dla różnych wobec niej
punktów widzenia
- przeprowadzić interpretację Wesela jako polemikę z ideałami romantycznymi
- rozpoznać stosunek twórczości Wyspiańskiego do szerokiego pola tradycji, rozpoznać
w twórczości Wyspiańskiego szerokie pole inspiracji dla twórczości późniejszych czasów
- omówić koncepcję teatralną Wyspiańskiego na tle innych – współczesnych i historycznych
– koncepcji teatru
- opracować bibliografię swoich wystąpień
- poddać refleksji stosunek języka i wyrażanych treści na przykładzie twórczości
młodopolskiej
- napisać pastisz wybranego młodopolskiego utworu (lub fragmentu)
- podjąć refleksję (w wybranej formie) na temat możliwości filmowych adaptacji
literackich, operując wieloma przykładami
45