notatka posiedzenie komisji parlamentarnej kultury i edukacji (cult)

NOTATKA
POSIEDZENIE KOMISJI PARLAMENTARNEJ KULTURY I EDUKACJI (CULT)
26 kwietnia 2012
W ramach posiedzenia komisji parlamentarnej Kultury i Edukacji (CULT) odbyło się wysłuchanie
publiczne poświęcone programom europejskim dedykowanych mediom i kulturze w nowej
perspektywie finansowej.
23 listopada 2011 roku Komisja Europejska wystosowała propozycję programu Kreatywna Europa
(Creative Europe), poświęconego kulturze i sektorowi kreatywnemu. Ma on połączyć znane
z aktualnej perspektywy finansowej programy Kultura, MEDIA i MEDIA Mundus pod wspólnym
szyldem. Przewidziany budżet to 1,8 miliarda euro, co oznacza wzrost o 37% w porównaniu
z obecnym okresem programowania.
Do przedstawienia swojego punktu widzenia w czasie wysłuchania publicznego zaproszono kilku
przedstawicieli sektora kultury i sektora kreatywnego, a także przedstawicieli Komisji Europejskiej –
Dyrekcji Generalnej ds. Edukacji i Kultury. Otwierając wysłuchanie, przewodnicząca Komisji CULT,
Doris Pack (Niemcy, EPP) zaznaczyła, iż niezbędna jest dyskusja nad przyszłością programu. Należy
wspólnie zastanowić się, w jaki sposób najlepiej wydać dostępne środki i we współpracy z Komisją
wypracować dobry program.
Jako pierwszy wypowiedział się Valerio Caruso, dyrektor Cineuropa, który zaznaczył, że przed
przygotowaniem swojej prezentacji konsultował się z wieloma osobami, tak, aby przedstawić jak
najszerszy punkt widzenia. Według statystyk, 40% czasu, w czasie którego użytkownicy korzystają z
urządzeń mobilnych, wykorzystywane jest na oglądanie plików multimedialnych oraz telewizję online. Tymczasem, wzrost liczby osób oglądających telewizję on-line przekłada się bezpośrednio na
spadek wpływów z reklam oraz spadek produkcji niezależnej. W przyszłości, kluczową rolę odegra
słowo „smart” – określające coraz bardziej inteligentne urządzenia. Wszystkie te elementy mają
wpływ na sektor, do którego adresowany był dotychczas program MEDIA (sektor audiowizualny).
Caruso zaznaczył, iż program MEDIA był niezwykle udany, stanowił pewną markę jakości. Dlatego też,
Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli, rue du Luxembourg 3, 1000 Bruksela, Belgia
Tel.: 0032 25147767, [email protected], www.silesia-europa.pl
biorąc pod uwagę wstrząsy na rynku, nie należy zmniejszać środków na finansowanie projektów.
Należy też wytyczyć granicę tak, aby wyraźnie odróżnić ten program od Kultury, a takiej granicy jego
zdaniem brakuje w obecnym projekcie Kreatywnej Europy. Należy się również zastanowić, jak
uwzględnić nowe technologie w programie (VOD). Zdaniem dyrektora Cineuropa, wielkość rynku
VOD nie pozwoli na efektywne dofinansowanie tego sektora, dlatego może warto skupić się na
jednej, europejskiej platformie. Podkreślił także, że należy dużą uwagę poświęcać kinom – ucyfrawiać
je i promować filmy. Na zakończenie, Caruso powiedział, że należy wspierać edukację w dziedzinie
kultury w Europie.
W drugiej kolejności wysłuchano wystąpienia Olafa Zimmermanna, dyrektora Niemieckiej Rady
Kulturalnej, w ramach której zgrupowanych jest 235 organizacji. Rada reprezentuje zarówno artystów
jak i przemysł, uwzględniając wszystkie interesy. Zdaniem Zimmermanna, program wspierający
kulturę nie może być tylko gospodarczy. W projekcie programu Kreatywna Europa za mało uwagi
poświęcone jest spotkaniom międzykulturowym i edukacji. Aktualne programy MEDIA i Kultura są
bardzo różne i oba powinny być kontynuowane. Dyrektor Niemieckiej Rady Kulturalnej podkreślił,
że nie widzi zalet połączenia obu programów, może oprócz możliwości lepszego sterowania.
Szczególnie dużo kłopotów sprawia finansowanie. Stwierdził, że szczególną rolę dla niego odgrywa
wspieranie sieci, czyli społeczeństwa obywatelskiego w sektorze kultury. Ten aspekt jest już
uwzględniony w projekcie programu, ale powinien zostać jeszcze wzmocniony i rozbudowany tak,
aby współpraca międzynarodowa mogła się rozwijać. Na zakończenie, Zimmermann podkreślił, że
oba programy, nawet złączone, są bardzo małe – „lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu”, ale
mimo to trzeba pracować nad zdobyciem gołębia. Przewodnicząca Komisji zauważyła, że budżet jest
poddany cięciom; niektórzy płatnicy netto chcą jego zmniejszenia – nie można pozwolić, by cięcia
dotknęły program.
Jako trzeci wypowiadał się profesor David Hesmondhalgh, Dyrektor Instytutu Komunikacji,
Uniwersytet w Leeds. Jego zdaniem, poprzez ekspansję komunikacji branża twórcza bardzo się
rozwinęła, ale doszło do jej pionowej segregacji. Populizm zaatakował wartość kultury i sztuki. Każdy
może ją tworzyć. Sektor kultury bardzo dobrze się rozwija (w przeciwieństwie do reszty gospodarki).
Europa ma bardzo dużą przewagę nad resztą świata – ogromny dorobek kulturalny. Sektor kultury
może tworzyć nowe miejsca pracy i przyczyniać się do rozwoju (Europa 2020), jednakże należy się
zastanowić, czy te miejsca pracy są trwałe? Zazwyczaj jest tak, że są one niskiej jakości
i charakteryzują się dużą niestałością. Unia Europejska musi zastanowić się nie tylko nad tym, jak
nowe miejsca pracy tworzyć, ale także jak poprawić jakość tych już istniejących. Tymczasem, nie
wolno zapominać, że wielu ludzi nadal nie ma dostępu do kultury – mamy do czynienia z pewnym
wykluczeniem. Przewodnicząca Komisji odpowiadając na ten argument przypomniała, iż na ten cel
Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli, rue du Luxembourg 3, 1000 Bruksela, Belgia
Tel.: 0032 25147767, [email protected], www.silesia-europa.pl
więcej środków
dostępnych jest
w
ramach funduszy
strukturalnych. Na zakończenie,
prof. Hesmondhalgh zauważył, że proponowane w projekcie Kreatywnej Europy „culture desks”
mogą doprowadzić do synergii, ale jednocześnie mogą też doprowadzić do ścierania się interesów.
Kolejny wypowiedział się Radu Mihaileanu, reżyser filmowy, Honorowy Przewodniczący Nagrody LUX
2012. Zauważył, że na program Kreatywna Europa przeznaczone jest 0,02% unijnego PKB, podczas
gdy sektor wytwarza około 4% PKB. Jest to zatem ogromna dysproporcja. Sektor audiowizualny
to największy czynnik edukacyjny i nie należy go zaniedbywać.
Na uwagi zainteresowanych stron odpowiadali członkowie Komisji CULT. Jako pierwsza głos zabrała
poseł Silvia Costa, (Włochy, SLD). Powiedziała, że oczywiście, że chciałaby, żeby na program
przeznaczone było więcej środków, jednakże budżet został już zaplanowany i w epoce kryzysu trudno
będzie uzyskać więcej pieniędzy. Jest świadoma, że nie będzie możliwe dofinansowanie wszystkich
projektów. Fakt, że słowo „kultura” zniknęło z tytułu programu jest z jednej strony zrozumiałe;
z drugiej strony ryzykuje się zatracenie tego sektora w programie. Kontynuując, sprawozdawczyni
podkreśliła połączenie globalizacji z ideą lokalności – wymiar lokalny jest bardzo ważny, jednakże nie
wolno zapominać o rozwoju. Tworzenie sieci odbywa się znacznie szybciej niż tworzenie i dystrybucja
treści, trzeba zatem znaleźć dobre rozwiązania.
Poseł Milan Zver (Słowenia, EPP) zauważył, że niezbędna jest solidna refleksja nad środkami
i instrumentami finansowymi.
Poseł Jean-Marie Cavada (Francja, EPP) stwierdził, że jest zawiedziony po lekturze projektu
programu. Dobrze, że zawiera on duch konkurencji, ale brakuje odniesienia do kultury jako czynnika
promieniującego na społeczeństwo, co jest niezbędne w epoce populizmu. Należymy do kultury
europejskiej i o tym należy pamiętać, a nie tylko skupiać się na wzroście. Ponadto, zdaniem posła,
zapisy w rozporządzeniu są tak niejasne, że nie dają żadnej gwarancji realizacji programu. Niejasne są
kryteria, które będą wykorzystywane do kwalifikowalności kredytowej. Na obszary MEDIA i Kultura
trzeba patrzeć z większą szczegółowością. Poseł powiedział, że jest bardzo zdziwiony, że Komisarz ds.
Edukacji, Kultury, Wielojęzykowości oraz Młodzieży Androulla Vassiliou, nie ma na sali, bo to ona
powinna wysłuchiwać uwag na temat programu, a nie pracownicy niższego szczebla. Walka w Komisji
Europejskiej toczy się wokół dwóch biegunów, którymi są MEDIA i Kultura, i Komisarz powinna
„zrobić z tym porządek”, bo jeśli nie, to zrobi to w imieniu wszystkich obywateli Parlament.
Odpowiadając na ostrą wypowiedź francuskiego posła przewodnicząca Komisji parlamentarnej
wyjaśniła, iż Komisarz Vassiliou nie ma na sali, ponieważ jest to wysłuchanie eksperckie i dlatego nie
została na nie zaproszona.
Zauważono także, iż w Radzie 8 płatników netto chce zmniejszyć Wieloletnie Ramy Finansowe o 10%,
co będzie oznaczało cięcia programu. Komisja Europejska musi dać jasną odpowiedź na pytanie co
Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli, rue du Luxembourg 3, 1000 Bruksela, Belgia
Tel.: 0032 25147767, [email protected], www.silesia-europa.pl
zrobić, żeby go oszczędzić – w przeciwnym razie nie będzie w stanie jednoznacznie ocenić projektu
programu.
Następnie głos zabrał Vladimir Sucha, kierownik działu Kultura i Media (Dyrekcja Generalna ds.
Edukacji i Kultury). Zaznaczył, że Komisarz Vassiliou bardzo chętnie by przybyła na posiedzenie i jest
zawsze gotowa do dyskusji. U sedna programu Kreatywna Europa leży talent, kryjący się w każdym
z nas. Twórczość wyrażająca się przez kulturę, edukację czy badania (Horyzont 2020) jest kluczowa
przy wychodzeniu z kryzysu. Kultura może prowadzić do wzrostu, ale nie leży on u podstaw
programu. Ogólnym jego celem jest promowanie różnorodności, a gospodarka schodzi na dalszy
plan. Odrzucił również argument o finansowaniu tylko dużych przedsiębiorstw – obecnie 55%
projektów realizowanych jest w instytucjach zatrudniających mniej niż 11 pracowników.
Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli, rue du Luxembourg 3, 1000 Bruksela, Belgia
Tel.: 0032 25147767, [email protected], www.silesia-europa.pl