Pobierz

OID (305) 2/2017
Choroby okresu wychowu
kur - część IV
Mykoplazmoza
Mykoplazmoza występuje najczęściej u indyków i kur. Stwierdzono ją także u kaczek, gołębi, pawi, bażantów i kuropatw. Najbardziej
wrażliwe są ptaki młode.
Za tą jednostkę chorobową odpowiadają najmniejsze bakterie Gram-ujemne z rodzaju Mycoplasma. Dla drobiu grzebiącego patogenne są
M.Gallisepticum, M. Synoviae, M. Meleagridis
i M.Iowae.
Mycoplasma to drobnoustrój nie posiadający
jak inne bakterie ściany komórkowej, lecz tylko
cienką lipoproteinową błonę cytoplazmatyczną. Aglutynuje czerwone krwinki kury. Wrażliwy jest na wysoką temperaturę i zwykłe środki dezynfekcyjne. W temperaturze niskiej żyje
do 1 roku. Szybko ginie w gnijących tkankach.
Do zakażeń w stadzie najczęściej dochodzi
przez kontakt. Chore ptaki podczas oddychania wydalają duże ilości zarazka, w wyniku
czego inne osobniki zakażają się drogą oddechową. Na przykład jedno chore kurczę można zakazić w ciągu 57 dni ponad 400 sąsiednich ptaków. Zarazek przenoszony jest przez
jaja i nasienia. Ptaki, które przeżyły lub chorowały bezobjawowo, są zazwyczaj nosicielami.
Bardzo często dołączają się do innych chorób,
zwłaszcza atakujących układ oddechowy, zakaźne oskrzeli, pomór rzekomy, ospa itp.
Częste jest występowanie mykoplazm w jajach
ptaków chorych. Jaja zakażają się drogą układu krwionośnego lub wskutek zakażenia jajnika. U kurcząt pochodzących z jaj osobników,
32
które przechorowały, znajdują się przeciwciała
zanikające po trzecim tygodniu życia.
Dlatego też w czwartym tygodniu życia dochodzi do łatwego zakażenia mykoplazmami i następnie do wybuchu choroby.
Czynniki wywierające wpływ na powstanie
choroby są bardzo różne, złożone ich działanie przedstawia rysunek 1.
Okres inkubaji trwa od kilku dni do kilku
tygodni.
Objawy obserwuje się u ptaków w każdym wieku, ale najczęściej u 3-5 tygodniowych kurcząt i młodych kur w okresie rozpoczynającej
się nieśności. Zakażone zarodki giną w czasie
lęgu lub wylęg jest przedłużony. Pisklęta są słabe. W początkowym okresie choroby objawy są
zwykle niezauważalne, nasilają się wraz z jej
rozwojem, a zwłaszcza przy dołączeniu się zarazków wtórnych, na przykład E. coli. Niekiedy tylko stwierdza się przebieg ostry i wtedy
śmiertelność jest wysoka, dochodząca nawet
do 75%. Najczęściej jednak choroba przebiega
chronicznie, atakując powoli i stopniowo całe
stado, a objawy można obserwować w ciągu
kilku lub nawet kilkunastu miesięcy. Cięższy
przebieg występuuje zimą. Śmiertelność jest
niska, jeżeli jednak dojdzie do komplikacji, to
przy przebiegu chronicznym wynosić może nawet 30%.
W stadzie zaatakowanym mykoplazmozą mają
miejsce częste wybrakowania wskutek wychudzenia ptaków i małego przyrostu masy ciała.
W początkach choroby następuje zmniejszenie apetytu i nasilające się trudności w oddy-
OID (305) 2/2017
chaniu, a potem coraz częstsze krztuszenie,
kaszel, kichanie, potrząsanie głową, wypływ
z nosa i niekiedy zapalenie spojówek. Często
dochodzi do obrzęku zatok podoczodołowych
(rys.2). W krwi obserwuje się zmniejszanie ilości hemoglobiny, erytrocytów i trombocytów.
Sekcyjnie stwierdza się zapalenie płuc, zapalenie worków powietrznych, zapalenie zatok, zapalenie stawów.
Rozpoznanie ze względu na długi okres chorobowy i częste wikłanie innych chorobami jest
stosunkowo trudne. Zaleca się wykonywanie
badań serologicznych lub badań PGR na obecność mykoplazm. Należy wykluczyć ornitobakteriozę, pasterelozę, pomór rzekomy, zakaźny nieżyt nosa, ospę, aspergilozę, niedobór
witaminy A.
Zapobieganie mykoplazmozie polega na utrzymywaniu odpowiednich warunków środowiskowych dobrze wentylkowane i ciepłe
pomieszczenia, żywieniu stada pełnowartościowymi (witamina A), izolacji zakażonych
stad i usuwaniu nosicieli. W przypadku dużego problemu z tą jednostką chorobową zaleca
się dłuższy czas spoczynku budynku (bez ptaków), gdyż mykoplazmy bez żywiciela giną samoczynnie po 2-3 dniach. Można także szczepić ptaki.
Zakaźny katar nosa kur - coryza contagiosa gallinarum
Występuje u kur. Bardziej wrażliwe są ptaki młode, w pierwszym roku życia. Przyczyną
choroby jest maemphilus gallinarum- nieruchoma Gram-ujemna pałeczka. W środowisku
zewnętrznym ginie szybko. W kurnikach traci
mikoplazmy
nioski, koguty
zakażenie pierwotne lub wtórne
Escherichia coli,
Haemophilus gallinarum,
Pasteurella,
wirus pomoru rzekomego kur,
wirus zakaźnego zapalenia okrzeli
jaja
żywe szczepionki
(sporządzone z jaj kur nosicieli)
MIKOPLAZMOZA
nieodpowiednie kurniki
(zbyt duża wilgotność,
przeziębienia)
nieodpowiednie żywienie
(niedobór witaminy A)
nieodpowiedni transport
(przeziębienie, przegrzanie)
Rys 1. Czynniki wpływające na powstanie mykoplazmozy
34
choroby górnych
dróg oddechowych
uodpornianie żywymi
szczepionkami
OID (305) 2/2017
Rys 2. Mykoplazmoza - obrzęk zatok podoczodołowych u kurczęcia
żywotność po 24 godzinach. Temperatura 4550oC zabija zarazek w ciągu kilku minut. U pojedyńczych ptaków choroba trwa 2 tygodnie,
w stadzie przeważnie 20-30 dni.
Zakaźny katar jest wysoce zaraźliwy i szybko
rozprzestrzenia się w stadzie, głównie przez
kontakt bezpośredni. Wystąpienie choroby warunkuje współudział ujemnych czynników środowiskowych. Wybucha on nagle i od
razu obejmuje znaczną ilość ptaków. W pierwszym tygodniu zauważa sie najwyższą zachorowalność, która maleje pod koniec drugiego
tygodnia. Po 4. tygodniach choroba ustępuje,
pozostawiając ptaki nieuleczalne chore i dość
znaczną ilość bezobjawowych nosicieli.
Źródłem zakażenia są chore ptaki i nosiciele.
Zakażenie następuje przez przewód pokarmowy najczęściej przez zakażoną paszę i wodę. Infekcjia jest możliwa wyłącznie przez kontakt
bezpośredni przy równoczesnym załamaniu
ogólnej odporności ptaków. Najwyższa zaraźliwość występuje w pierwszych trzech dniach
choroby.
Czynnikami uspasabiającymi do wybuchu
choroby są: przegrzanie, wadliwe ogrzewanie pomieszczeń, wahania temperatury, zimno i wilgoć, wilgotna ściółka, transport w nie36
odpowiednich warunkach, a także niedobor
w żywieniu witaminy A.
Okres inkubacji choroby wynosi 3 dni. Pierwszego dnia ptaki kichają i potrząsają głowami.
Po 24 godzinach pojawia się wypływ z nosa,
początkowo surowiczny, później ropny. W tym
czasie otwory nosowe zatykają się dodatkowo
paszą. Z wypływem z nosa pojawia się przezroczysty, pienisty wyciek z worków spokówkowych i obrzęk powiek. Powoduje to drapanie
otworów nosowych oraz ocieranie oczu o pióra
szyi. W miarę gęstnienia wycieku z nosa, nasila się duszność, charczenie oraz uwidacznia się
obrzęk jednej lub obu zatok podoczodołowych.
Uwypuklenie zatoki może być dość znaczne,
tak że powoduje zniszczenie gałki ocznej lub
wytworzenie przetoki. Zajęcie zatok podoczodołowych, obrzęk i sklejenie powiek uniemożliwia pobieranie paszy, co doprowadza do
ogólnego wyniszczenia ptaka. Pióra na szyi od
strony uwypuklonej zatoki są brudne, cuchnące i pozlepiane wysękiem. W kurniku wyczuwa się przykry, duszny zapach. W jamie dziobowej pojawia się zrogowacenie błony śluzowej
języka (rys. 3), lub szare, lekko przytwierdzone
do podłoża naloty.
Śmiertelność zależy głównie od stopnia powi-
OID (305) 2/2017
Rys 3. Zakaźne zapalenie nosa - obrzęk języka "pypeć"
38
szyi. W miarę gęstnienia wycieku z nosa, nasila się duszność, charczenie oraz uwidacznia się
obrzęk jednej lub obu zatok podoczodołowych.
Uwypuklenie zatoki może być dość znaczne,
tak że powoduje zniszczenie gałki ocznej lub
wytworzenie przetoki. Zajęcie zatok podoczodołowych, obrzęk i sklejenie powiek uniemożliwia pobieranie paszy, co doprowadza do
ogólnego wyniszczenia ptaka. Pióra na szyi od
strony uwypuklonej zatoki są brudne, cuchnące i pozlepiane wysękiem. W kurniku wyczuwa się przykry, duszny zapach. W jamie dziobowej pojawia się zrogowacenie błony śluzowej
języka (rys. 3), lub szare, lekko przytwierdzone
do podłoża naloty.
zmozę.
W zapobieganiu zakażeniu odgrywają rolę prawidłowe warunki zoohigieniczne. Starszych
kur, które przechorowały katar, nie wolno
trzymać z młodymi. Zbyt wysoka temperatura
jest o wiele groźniejsza od zimna, trzeba zatem
dbać, aby ptaki nie przegrzewały się.
Śmiertelność zależy głównie od stopnia powikłania towarzyszącą florą bakteryjną, zwykle
wynosi 3-10%.
W rozpoznaniu różnicowym zakaźnego kataru kur należy brać pod uwagę także mykopla-
Dr inż. Alina Rachwał
Katar jest typową chorobą środowiskową małych ferm i drobnych gospodarstw. Po przechorowaniu ptaki nie nienabierają odporności,
zdarzają się więc nawroty choroby z powikłaniami.