Historia klasa 5

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE: KLASA V.
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

opanował treści konieczne, ale jego wiedza jest fragmentaryczna, ma braki w podstawowych
wiadomościach i umiejętnościach, lecz z pomocą nauczyciela potrafi je w dłuższym czasie nadrobić,























przy pomocy nauczyciela wyjaśnia znaczenie podstawowych pojęć z zakresu historii i wiedzy o
społeczeństwie: zakon krzyżacki (Krzyżacy), unia, unia personalna, dynastia Jagiellonów, stan,
duchowieństwo, zakon, rycerz, rycerz bez skazy, rynek, ratusz, pan, dzierżawa, czynsz, pańszczyzna,
dziesięcina. : Akademia Krakowska, Uniwersytet Jagielloński, żak. karawela, Indianie, wielkie odkrycia
geograficzne, Nowy Świat, uczony, astronom, „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”, czasy zygmuntowskie
(złoty wiek), szlachta, tolerancja religijna ,paź, arras, przywilej, pospolite ruszenie, sejmik, poseł, sejm
walny, senator, folwark, kmiecie (poddani), pańszczyzna, spichlerz, bezkrólewie, wolna elekcja, artykuły
henrykowskie, potop, wojna szarpana, liberum veto, sułtan, husaria ,czasy stanisławowskie, powstanie
kościuszkowskie, Naczelnik powstania, patriota.
zna główne postacie historyczne: Konrada Mazowieckiego, Jadwigi, Władysława Jagiełły, św. Franciszka,
Zawiszy Czarnego z Garbowa, Krzysztofa Kolumba, Mikołaja Kopernika , „Zygmunta Starego, Zygmunta
Augusta, królowej Bony, Henryka Walezego, Stefana Czarnieckiego, Jana III Sobieskiego, S. A
Poniatowskiego,. Tadeusza Kościuszki,
rozumie prosty tekst źródłowy,
zna daty roczne przełomowych wydarzeń: 1385, 1386, 1409–1411, 15 lipca 1410, 1492, 1569, 1572, 1573,
1655, 1660, 1683, 1772, 3 maja 1791, 1793, 1794, 1795,
Z pomocą nauczyciela stara się umieszczać lub wskazywać na mapie: ziemię chełmińską, Grunwald, Krewo i
Wielkie Księstwo Litewski. Obszar państwa polsko-litewskiego po zawarciu unii. Lublin i Rzeczpospolitą
Obojga Narodów. Obszar Rzeczypospolitej po unii lubelskiej. Najważniejsze miejsca związane z potopem
szwedzkim. Ziemie odebrane Polsce w wyniku I, II i III rozbioru Polski.
przedstawia okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich,
Zna postanowienia umowy w Krewie, postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego
Opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem,
Opisuje charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza
Wymienia najważniejsze budowle średniowiecznego miasta. Opowiada, czym zajmowali się mieszkańcy
średniowiecznych miast.
Zna rodzaje prac wykonywanych przez średniowiecznego chłopa.
Przedstawia okoliczności, w których doszło do odnowienia Akademii Krakowskiej.
Podaje przyczyny wypraw odkrywczych,
Wymienia cechy charakterystyczne odrodzenia,
Zna ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku).
wyjaśnić, dlaczego w Polsce XVI w. panowała tolerancja religijna.
Potrafi opisać życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów,
Zna skład i zadania sejmu walnego. wymienić prawa szlachcica.
Umie opisać działalność gospodarczą polskiej szlachty,
Zna konsekwencje stosowania zasady liberum veto., Zna zasady na jakich odbywała się wolna elekcja.
Potrafi podać przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z
uwzględnieniem Konstytucji 3 maja, oraz podejmowane w celu ratowania państwa polskiego przed
upadkiem,
Umie wymienić państwa, które uczestniczyły w rozbiorze Polski,
posługuje się podręcznikiem. Posiada podręcznik, zeszyt ćwiczeń, zeszyt przedmiotowy oraz przybory
ucznia.

ma trudności ze zbudowaniem poprawnej wypowiedzi,

zachowuje na lekcji bierną postawę, ale wykazuje chęć współpracy i, odpowiednio motywowany, jest w
stanie przy pomocy nauczyciela wykonać proste polecenia.
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

posiada kompetencje określone na ocenę dopuszczającą,

opanował minimum wiadomości i umiejętności przewidzianych w podstawie programowej,

z niewielkimi trudnościami posługuje się terminologią poznaną na lekcjach: zakon rycerski, reguła, zakon
żebraczy, paź, giermek, samorząd, rada miejska, burmistrz, cech, sołtys, targ, jarmark, człowiek
renesansu, odkrycie naukowe, włoszczyzna flisak, magnaci, elekcja, pole elekcyjne, koronacja, obiady
czwartkowe, Sejm Czteroletni (Sejm Wielki), kosynierzy. (oraz te na ocenę dopuszczającą)
wskazuje na mapie z niewielkimi pomyłkami: Prusy i Pomorze Gdańskie, stolicę państwa zakonnego i
terytoria zajęte przez Krzyżaków, przebieg wyprawy Krzysztofa Kolumba, ziemie litewskie przyłączone do
Polski przez Zygmunta Augusta, Wiedeń.
Umie scharakteryzować zamek średniowieczny na przykładzie zamku w Malborku. Zna najważniejsze
elementy zabudowy średniowiecznego zamku. Wymieni jego mieszkańców.
wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem,
Potrafi opisać miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd
miejski, rynek, mury miejskie
Umie scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu. Potrafi
opisać warunki życia na wsi
średniowiecznej.
Potrafi scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej zasługi dla kultury polskiej,
wyjaśnia przyczyny unii polsko-litewskiej.
Zna przedmioty wykładane na średniowiecznych uniwersytetach. Opisuje życie krakowskiego żaka.
Zna zasady obowiązujące podczas turnieju rycerskiego.
Wymieni czym poszczególne stany różniły się od siebie.
Zna postanowienia drugiego pokoju toruńskiego.
Potrafi opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem.
Umie opisać klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo,
Scharakteryzuje postać św. Franciszka z Asyżu.
Zna znaczenie daty odkrycia Ameryki jako końca epoki średniowiecza i początku epoki nowożytnej. Opisze
odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna.
Opowie o życiu Mikołaja Kopernika, używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe
Wie dlaczego lata panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywamy złotym wiekiem
Umie określić, czym różniła się szlachta od rycerstwa,
przedstawi wkład królowej Bony w rozwój odrodzenia na terenie Polski. Opisze wygląd zamku królewskiego
na Wawelu, przedstawi wkład Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta w rozwój odrodzenia na terenie
Polski.
Potrafi scharakteryzować obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite
ruszenie. Umie opisać sposób działania sejmików,
Umie wyjaśnić przyczyny dążenia Polaków do zawarcia nowej unii,(lubelskiej)
opisać, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja.
wyjaśnić, z czego wynikała potęga gospodarcza Gdańska w XVI i XVII w.
wie dlaczego wydarzenia lat 1655–1660 nazywa się potopem. Omawia wydarzenia potopu szwedzkiego, z
uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego.
Opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria. Umie
scharakteryzować postać Jana III Sobieskiego.




























Wie dlaczego okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywa się czasami stanisławowskimi
scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.
omówić wydarzenia, przyczyny powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: Naczelnik powstania,
przysięga Kościuszki, kosynierzy,
wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego, i podać datę III rozbioru,
wyciąga proste wnioski z otrzymanych informacji,

dostrzega rolę głównych postaci historycznych w ważnych wydarzeniach: Mikołaja Reja, Jana

Kochanowskiego i podanych w wymaganiach na ocenę dopuszczającą

podejmuje próby analizy i interpretacji tekstu źródłowego,

szereguje poznane wydarzenia w czasie. Operuje ,poza datami na ocenę dopuszczającą , datami 1466,
1400,

z niewielką pomocą nauczyciela umiejscawia wydarzenia w przestrzeni (mapa),

samodzielnie pracuje z podręcznikiem,

wykonuje proste zadania pisemne, poprawia popełnione błędy merytoryczne,

formułuje krótkie i proste wypowiedzi na zadany temat; formułuje ogólne opinie,

wykazuje niewielką aktywność na lekcjach, ale współpracuje z grupą podczas realizacji zadań,

wykazuje postawę tolerancji oraz poszanowania dla cudzych poglądów,
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

posiada kompetencje określone na oceny dopuszczającą i dostateczną,

opanował w niepełnym stopniu wiadomości i umiejętności ujęte w podstawie programowej,


prawidłowo posługuje się terminologią historyczną, fosa, warownia, opat, opactwo, karaka, pasowanie na
rycerza, pręgierz, czeladnik, majstersztyk, bean, absolwent, stypendium kolonia, plantacja, karaka,
interrex., złota wolność, wielki wezyr, Collegium Nobilium., Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej,
konfederacja targowicka, abdykacja.
Zna postacie: Ludwika Węgierskiego, Ulricha von Jungingena, św. Benedykta, Ameriga

Vespucciego, Vasco da Gamy, Marcina Lutra, Piotra Skargi, Stańczyka, Bohdana
Chmielnickiego, Karola X Gustawa, Jana Kazimierza, Kara Mustafy, carycy Katarzyny II
Zna daty roczne przełomowych wydarzeń:. 1370, 1384, 1517, 1525, 1648, 1654, 1667, 1672,
1673,1765, 1773. 1792,











Umie wyjaśnić, czym zajmowały się zakony rycerskie.
Potrafi powiedzieć o konsekwencjach przegranej pod Grunwaldem dla zakonu krzyżackiego.
Potrafi opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,
omówić warunki życia panujące w średniowiecznym mieście.
przedstawić działalność św. Franciszka.
opowiedzieć o działalności krakowskiej uczelni w XV w i scharakteryzować szkolnictwo
średniowiecznej Polski
umie dostrzec rolę druku jako wynalazku, który odmienił życie Europejczyków.
Umie wymienić następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki. Rozumie znaczenie
odkryć dokonanych przez Krzysztofa Kolumba i Mikołaja Kopernika
Umie opisać najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w Europie pod wpływem odrodzenia,
Przedstawia sposób działania sejmu walnego.
omówi postawę Litwinów wobec propozycji zawarcia nowej unii.







Potrafi scharakteryzować sytuację Rzeczypospolitej po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta.
Umie wymienić najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w
czasach zygmuntowskich.
Wymieni przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego; przedstawić skutki i przyczyny wojen
prowadzonych przez Rzeczpospolitą w połowie XVII w.
Przedstawi dokonania ostatniego króla Polski w dziedzinie kultury, gospodarki i edukacji.
wyjaśni, dlaczego zawiązano konfederację targowicką.
wyjaśnić, dlaczego doszło do upadku państwa polskiego

porównuje wydarzenia z przeszłości, dostrzega złożoność związków przyczynowo-skutkowych między
wydarzeniami,
samodzielnie wyciąga ogólne wnioski, charakteryzuje dokonania ważnych postaci historycznych,

analizuje i interpretuje teksty źródłowe z niewielką pomocą nauczyciela,

dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje

umie krótko scharakteryzować poznane epoki,

swobodnie wypowiada się na wybrane tematy, formułuje i uzasadnia własne poglądy i opinie,

aktywnie uczestniczy w lekcjach,

systematycznie przygotowuje się do zajęć i odrabia prace domowe.
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

posiada kompetencje określone na oceny dopuszczającą, dostateczną i dobrą,

opanował w pełnym stopniu wiadomości i umiejętności ujęte w podstawie programowej,

swobodnie wypowiada się na temat przyczyn, przebiegu i skutków wydarzeń oraz zjawisk historycznych

zna pojęcia: wielki komtur, wielki mistrz, islam. szkoła parafialna, szkoła katedralna, rozbiór,



konstytucja.
zagrożenia dla państwa polskiego, wynikające z pojawienia się Krzyżaków.
Zna konsekwencje unii w Krewie dla relacji między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim.
Potrafi opowiedzieć, jak wyglądała edukacja w średniowiecznej szkole klasztornej,

Umie opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania na rycerza

Porównuje warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym.

Porównuje życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina.

Umie opowiedzieć, jak ludzie średniowiecznej Europy spędzali czas wolny.

przedstawić dokonania najwybitniejszych przedstawicieli odrodzenia.

Opisuje wygląd karaweli i karaki z uwzględnieniem wprowadzonych w nich ulepszeń,
Umie wskazać na mapie tereny odkryte przez Europejczyków na przełomie XV i XVI






Potrafi omówić wydarzenia w Europie będące następstwami wystąpienia Marcina Lutra,
Przedstawia poglądy uczonych średniowiecznych na temat budowy wszechświata.
Wyjaśnia konsekwencje nadania przez władców przywilejów szlacheckich. Dostrzega zagrożenia
dla państwa polskiego wynikające z dominującej pozycji szlachty.
Potrafi dostrzec negatywny wpływ wolnej elekcji na funkcjonowanie państwa polskiego.
Wyjaśnia, w jaki sposób zakończyły się rządy Henryka Walezego,
Wskazuje okoliczności, w których po raz pierwszy doszło do zerwania obrad sejmu.


Przedstawia relacje między Polską a Turcją w XVII w.
Rozumie znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego. Opisuje
okoliczności, w których doszło do uchwalenia Konstytucji 3 maja.

przedstawić okoliczności, w których doszło do wojny w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbioru.


Wyjaśnia dlaczego doszło do upadku państwa polskiego.
wymieni przejawy ingerencji państw ościennych w wewnętrzne sprawy państwa polskiego,

samodzielnie wyciąga złożone wnioski, ocenia dokonania postaci historycznych,

samodzielnie analizuje i interpretuje teksty źródłowe,

dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia politycznego i społecznego (państwo, przemiany w
strukturze społecznej, gospodarce itp.),

aktywnie działa w zespole, wspiera innych, wpływa na efektywność pracy pozostałych członków grupy,

uczestniczy w realizacji zadań dodatkowych,
odnosi pewne sukcesy w konkursach przedmiotowych.
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:

posiada kompetencje określone na oceny dopuszczającą, dostateczną, dobrą i bardzo dobrą,

poszerza swoją wiedzę o wiadomości w znacznym stopniu wykraczające poza podstawę programową,
prezentuje dodatkową wiedzę w toku zajęć lekcyjnych,

formułuje przemyślane i oryginalne wnioski,

samodzielnie wykonuje zadania o wysokim stopniu trudności, nie popełniając żadnych błędów
merytorycznych,

wnosi twórczy wkład do pracy lekcyjnej, proponuje oryginalne rozwiązania,

wykorzystuje wiedzę w nowych sytuacjach poznawczych, potrafi samodzielnie formułować pytania i
rozwiązywać problemy,

odnosi wysokie lokaty w szkolnych konkursach historycznych i / lub poza szkolnych .