Jak stymulować rozwój społeczny dziecka w wieku przedszkolnym?

Jak stymulować rozwój społeczny dziecka w wieku przedszkolnym?
W wieku 3 lat dziecko idzie do przedszkola, grono otaczających je dotychczas osób
nagle powiększa się. Rozpoczyna się okres poznawania świata i nowych doświadczeń poza
kręgiem rodziny, pojawia się świadomość podejmowanych przez dziecko działań oraz tego co
je spotyka. Czas przedszkola 3-6 lat jest okresem intensywnego rozwoju społecznego.
Dziecko dojrzewa do samodzielności, uczy się nawiązywania kontaktów
z rówieśnikami i dorosłymi, przestrzegania reguł życia w grupie, kompromisów, wyrażania
siebie, zdyscyplinowania.
Rodzice zawsze są dla dzieci najważniejszym punktem odniesienia, bazą z której
korzystają w różnych sytuacjach, to rodzice uczą i dają okazję do rozwoju społecznego.
Pamiętajmy, że:
 Warto dawać dziecku jak najwcześniej okazje do poznawania nowych osób,
(oczywiście pod nadzorem i opieką rodziców), nie bać się odwiedzać znajomych,
rodzinę, sąsiadów z dziećmi. Dzieci które widzą, że ich rodzice utrzymują kontakty
społeczne nabierają przekonania, że inni są ważni i możliwe jest porozumiewanie się
z nimi.
 W przypadku małych dzieci to rodzice organizują kontakty z innymi dziećmi, dlatego
warto zaprosić do domu inne dzieci, odwiedzić je u nich w domu, zachęcać do
kontaktu na placu zabaw, zorganizować urodziny.
 W trakcie tych spotkań towarzyszyć dzieciom w zabawach, zachęcać do wspólnego
grania w piłkę, budowania z klocków, uczyć naprzemienności (teraz ja, potem ty),
przestrzegania ustalonych zasad, rozwiązywania konfliktów.
 W przypadku dzieci w młodszym wieku dorosły uczestnicząc w zabawach modeluje,
czyli pokazuje jak może zachować się dziecko. Jeśli będzie to zachowanie zgodne
z normami, które głosimy (np.: ”nie bij dziewczynki pożycz jej zabawkę a ona
pożyczy ci swoją”) dziecko widząc efekt (we własnym ręku zabawka dziewczynki)
będzie je naśladować.
 Warto zwracać uwagę na dziecięce emocje (strach przed utratą zabawki, chęć
posiadania atrakcyjnej zabawki, złość na inne dzieci, chęć wygrania, niecierpliwość,
tęsknota, itp.) i nie starać się ich uniknąć tylko nauczyć dziecko radzić sobie z nimi,
mówiąc do dziecka cierpliwie opisując sytuacje, pokazując co może zrobić lub
odwracając jego uwagę. Na przeżycia dzieci nie mamy wpływu, emocje potrzebują
czasu, żeby przeminąć lub się zmienić.
 Ważne jest, aby uczyć dziecko zasad obowiązujących w kontaktach społecznych
pokazując, że inaczej zachowuje my się w różnych sytuacjach (w kościele, w
przedszkolu, na placu zabaw, w domu, u babci czy u koleżanki). Dziecko musi mieć
jasność co wolno a czego nie wolno robić. Mając więcej doświadczeń nabiera
elastyczności w zachowaniu.
Dzieci uczą się kontaktów społecznych od rodziców, naśladują i w ten sposób zdobywają
umiejętności. Przenoszą je następnie w inne środowisko, ich wartość, użyteczność sprawdzają
w kontaktach z innymi dziećmi. To z nimi tworzą grupę rządzącą się własnymi regułami. Dla
dzieci kryterium do powtarzania zachowania jest zawsze efektywność uzyskania tego co jest
dla nich ważne (uwagi, sympatii, pozycji, konkretnych rzeczy, itp.). Dlatego musimy
pozwolić też dzieciom na własne doświadczenia społeczne, swobodę działania, błędy które
będą doświadczeniem, a nie poczuciem porażki.
Punkt widzenia rodzica jest inny niż dziecka. W relacji dziecko-dziecko dorosły może być
obserwatorem, mądrzejszym doradcą, ale musi zachować dystans, pozostać za bezpieczną
granicą nie angażowania się emocjonalnego „zamiast” lub „z” dzieckiem. Wtedy może być
oparciem do rozwoju dla dziecka.
Zabawy są w wieku przedszkolnym ważną formą uczenia się. Zabawa ma swoje zasady
uczy więc dzieci funkcjonowania w ich ramach. Ponadto pozwala na przyjmowanie różnych
ról, niecodziennych, nowych, nieznanych. Przyjmowane role w zabawie sprzyjają rozwojowi
społecznemu dając okazję do nowych umiejętności. Wpływają na pozytywny obraz własnej
osoby, poczucie własnej wartości. Mogą wzbogacać życie uczuciowe dziecka, zasób
posiadanych przez nie środków ekspresji uczuć, wzmacniać stabilizację uczuciową poprzez
przeżycie emocji. Rozwijają samodzielność dzieci, rozwijają umiejętności komunikacyjne i
interpersonalne. Dlatego tak ważne są okazje do zabawy z innymi dziećmi, gdyż są one próbą
różnych zachowań społecznych.
Rozwój społeczny nie następuje nagle, tylko jest efektem nabrania przez dziecko
doświadczeń i wymaga czasu. Pozwólmy dzieciom na błędy, starajmy się je traktować jako
okazję do nauki, otoczmy je atmosferą bezpieczeństwa, wsparcia i akceptacji.
Opracowała: psycholog - Magdalena Tracz,