SPIS TRESCI

SPIS
TRESCI
Przedmowa
Malgorzata Wierzbicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Profesor Zygmunt W6ycicki, prekursor badan nad floret galmanowct
Tomasz Majewski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
1. EKOTOKSVKOLOGIA METALI Cl~iKICH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
1.1. Wprowadzenie do ekotoksykologii
Ewa M. Przedpelska-Wqsowicz, Malgorzata Wierzbicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.2. Metale ci~zkie w srodowisku
Wanda Cegielkowska, Magdalena Michalska-Kacymirow,
Malgorzata Wierzbicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.3. Mechanizm toksycznego dzialania metali ci~zkich
Ewa M. Przedpelska-Wqsowicz, Malgorzata Wierzbicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
1.4. Dzialanie metali ci~zkich na wybrane procesy metaboliczne
Eli.bieta Romanowska, Eugeniusz Parys, Wioleta Wasilewska . . . . . . . . . . . . . 60
1.5. Obrona roslin przed metalami ci~zkimi
Malgorzata Wierzbicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
1.6. Wplyw metali ci~zkich na procesy reprodukcyjne roslin
Romana I zmailow, Maria Koscinska-Pajqk, Monika Kwiatkowska,
Krystyna Musial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
1.7. Aspekty ewolucyjne tolerancji roslin na metale ci~zkie
Alicja A. Babst-Kostecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
1.8. Bioindykacyjna ocena stanu srodowiska
Agnieszka Abratowska, Piotr T. Zaniewski, Malgorzata Wierzbicka . . . . . . . . . . 124
2. TERENV METALONOSNE POLSKI ... . ............ . .... . . . ... . ..... 137
2.1. Metale ci~zkie w Polsce: geologia, historia wydobycia
Jerzy Cabala, Jaroslaw Badera ... ... .................... . .... ...... .
2.2. Charakterystyka przyrodnicza obszar6w metalonosnych
w r6znych regionach Polski .. . ......... . .. . . . .....................
2.2.1. Przyroda Olkuskiego Okr~gu Rudnego
Grai.yna Szarek-Lukaszewska, Teresa Nowak,
Krystyna Grodzinska, Pawel Kapusta, Barbara Godzik . ..... .. . .. .. .
2.2.2. Tereny o wysokiej zawartosci metali ci~zkich w podlozu
na G6rnym Slctsku
Monika lfi:drzejczyk-Korycinska, Adam Rostanski . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3. Tereny metalonosne Dolnego Slctska
Marcin W. Woch . .. . . ... . . .. ...... . . . . .. .. .. ........ .. ..... .
3. BAKTERIE, GLONV, GRZVBV, POROSTV TERENOW METALONOSNVCH
137
163
163
175
189
207
3 .1. Mikroorganizmy glebowe na terenach metalonosnych
Maria Niklinska, Anna M. Stefanowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
3.2. Symbiozy mikoryzowe roslin teren6w metalonosnych
Katarzyna Hrynkiewicz, Przemyslaw Ryszka, Katarzyna Tumau . . . . . . . . . . . . 226
8
Spis tresci
3.3. Glony i porosty zwhtzane z terenami metalono§nymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.1. Porosty podlozy wzbogaconych zwi~zkami metali
Urszula Bielczyk, Maria Kossowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3.2. Tolerancja porost6w na metale ci~zkie
Barbara Pawlik-Skowronska, Tadeusz Skowronski ............ . ....
3.3.3. Glony z teren6w o podwyzszonej zawarto§ci metali ci~zkich;
mechanizmy ich odporno§ci na metale
Barbara Pawlik-Skowronska, Renata Kalinowska . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. METALOLUBNE ROSLINY WYiSZE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Metalolubne gatunki ro§lin naczyniowych we florze Polski
Adam Rostanski, Teresa Nowak, Monika l fidrzejczyk-Korycinska . . . . . . . . . . . .
4.2. Ro§linno§(; galmanowa
Grai.yna Szarek-Lukaszewska, Pawel Kapusta, Krystyna Grodzinska . . . . . . . . .
4.3. Taksonomia, biogeografia i biologia polskich metalofit6w
Pawel Wqsowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4. Wybrane gatunki polskich metalofit6w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.1. Rzodkiewnik piaskowy -Arabidopsis arenosa
Ewa M. Przedpelska-Wqsowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.2. Zawci~ nadmorski - Armeria maritima
Agnieszka Abratowska, Pawel Wqsowicz, Malgorzata Wierzbicka
4.4.3. Gofdzik kartuzek- Dianthus carthusianorum
Agnieszka Abratowska, Krzysztof Brzost, Malgorzata Wierzbicka
4.4.4. Lepnica rozd~ta - Silene vulgaris
Malgorzata Wierzbicka, Dorota Panufrzik-Mfidrzycka ...............
4.4.5. Fiolek tr6jbarwny- Viola tricolor
Aneta Slomka, Eli.bieta Kuta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4.6. Pleszczotka g6rska - Biscutella laevigata
Malgorzata Wierzbicka, Maria Pielichowska, Pawel Wqsowicz . . . . . . . .
4.5. Hiperakumulatory metali ci~zkich ...... . . . ......... .. . .. .. .. .......
4.5.1. Ro§liny hiperakumuluj~ce metale ci~tzkie
Ewa M. Przedpelska-Wqsowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.5.2. Arabidopsis halleri - jedyny przedstawiciel hiperakumulator6w
we florze polskiej
Pawel Wqsowicz ...... . ..... ... .... . .................. . .....
5. PRAKTVCZNE ZASTOSOWANIE BADAN NA TERENACH
METALONOSNYCH .................. . . ..... . ... ... . .. . .. . ......
5 .1. Ro§linno§(; gleb galmanowych i jej znaczenie dla zachowania r6znorodno§ci
biotycznej i krajobrazowej teren6w pog6rniczych - studium przypadku
Barbara Godzik, Pawel Kapusta, Grai.yna Szarek-Lukaszewska . . . . . . . . . . . . .
5.2. Rekultywacja czy renaturyzacja?
Grai.yna Szarek-Lukaszewska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3. Fitoremediacja metali ci~tzkich
Eugeniusz Malkowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Ochrona przyrody obszar6w metalono§nych
Adam Rostanski, Monika ] fidrzejczyk-Korycinska, Teresa Nowak . . . . . . . . . . . .
5.5. Tereny metalono§ne jako fr6dlo zagrozen dla §rodowiska przyrodniczego
Adam Rostanski, Jerzy Cabala, Michal Slota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
249
249
274
282
299
299
323
335
355
355
364
377
385
392
411
428
428
439
451
451
463
469
507
522
6. DODATEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
6.1 . Nowoczesna technologia w sluzbie ochrony zwierz~t
Joanna Zylkowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
7. StOWNICZEK I WYBRANE SKR6TY ......... ... .. . ..... . . . ......... 559
8. AUTORZV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 571
9. INDEKS
Krzysztof Brzost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575