notatka do pobrania - Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu

Zespół Interdyscyplinarny
ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
w Poznaniu
Notatka ze spotkania
29 stycznia 2013r., godz. 13.00 - 15:00, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu
Cel spotkania.
Spotkanie poświęcono omówieniu sposobów postępowania w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia
dziecka i w konsekwencji potrzeby zapewnienia mu opieki. Poruszana problematyka wymaga
dokonania ustaleń, które pozwolą na uniknięcie sytuacji nie udzielenia pomocy dziecku w okresie
ostrego kryzysu lub w związku z przemocą w rodzinie.
Uczestnicy spotkania.
Przedstawiciele poznańskich instytucji: Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”, Domu Dziecka nr 2,
Domu Dziecka nr 3, Domu Młodzieży im Bł. Laury Vicuni i Domu Młodzieży im. Św. Dominika Savio,
Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych UMP, Komendy Miejskiej Policji, Miejskiego Ośrodka Pomocy
Rodzinie oraz członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Obecna sytuacja.
Można zauważyć, iż ustalone limity miejsc w poznańskich placówkach opiekuńczo - wychowawczych
są w pełni wykorzystywane. Występują sytuacje, w których to liczba przebywających w placówce
wychowanków przewyższa ustalony limit miejsc. Określona standard w tym zakresie (art. 230 ustawy
z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej) spowodował zmniejszenie
liczebności wychowanków w placówkach do 30-tu osób. Jednakże wprowadzona zmiana „nie poszła
w parze” z rozwojem innych niż instytucjonalne formy opieki nad dzieckiem tzn. powstawaniem
rodzinnych form pieczy zastępczej, do których mogłyby trafiać dzieci. Taka sytuacja jest obserwowana
nie tylko dla miasta Poznania.
I.
Omawiane zagadnienia i proponowane rozwiązania w zakresie działania
placówek opiekuńczo - wychowawczych.
1. Zwrócono uwagę na opieszałość sądów rodzinnych w sprawach o zmianę postanowień
i umieszczenie wychowanków w rodzinie zastępczej lub placówkach specjalistycznych. Oczekiwanie
na wydanie przez sąd orzeczenia stanowiącego podstawę do m.in. powrotu dziecka do rodziny
naturalnej, znalezienia jemu rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnych formach opieki
zastępczej wstrzymuje placówkę w podejmowaniu działań w tym kierunku. Długi okres oczekiwania na
„zakończenie” postępowania sądowego w sprawie sprawowania opieki nad dzieckiem powoduje,
iż pobyt dziecka w całodobowej placówce opiekuńczo - wychowawczej niekiedy nie ma charakteru
przejściowego.
2. Przywołano możliwość utworzenia placówki opiekuńczo - wychowawczej typu interwencyjnego
w ramach rozszerzenia kompetencji Miejskiego Centrum Interwencji Kryzysowej w Poznaniu.
Odwołano się do tego, iż potrzeba niezwłocznego zapewnienia opieki dziecku w sytuacji kryzysu
rodziny lub w związku z przemocą w rodzinie jest zadaniem z zakresu interwencji kryzysowej. Do
zadań tego rodzaju ośrodka należy udzielanie szybkiej pomocy osobom znajdującym się w sytuacji
kryzysowej.
3. Zasygnalizowano, iż obecnie występują sytuacje, w których to dziecko przebywa „na stanie”
placówki opiekuńczo - wychowawczej typu socjalizacyjnego lub interwencyjnego będąc jednocześnie
zgodnie z postanowieniem sądu rodzinnego i nieletnich umieszczonym w Młodzieżowym Ośrodku
Wychowawczym. Dziecko widnieje równocześnie w spisie dwóch placówek różnego typu. W tym
względzie wskazano potrzebę konkretyzacji praktyki podejmowanej przez sąd poprzez wydawanie
postanowień o umieszczeniu w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym uchylając jednocześnie
postanowienie o umieszczeniu w placówce opiekuńczo - wychowawczej. Taka praktyka
spowodowałoby skreślenie z listy osób, które faktycznie nie przebywają w tego rodzaju placówce.
4. Zgłoszono propozycję zwiększenie „dostępności” miejsc w placówkach opiekuńczo wychowawczych, w tym interwencyjnych poprzez rozszerzenie działalności dotychczasowo
funkcjonujących placówek sektora publicznego, tak jak np. będzie to miało miejsce w przypadku
utworzenia filii Domu Dziecka nr 3 dla 10-rga dzieci (najprawdopodobniej od 1 lipca 2013r.).
Podobne rozwiązanie zaproponowano w zakresie powołania kolejnych sześciu miejsc
(i zaadoptowania stosownego lokalu) w ramach placówki: Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”.
Postulowano także rozwiązanie polegające na powierzeniu ww. działań sektorowi niepublicznemu organizacjom pozarządowym (m.in. stowarzyszeniom, fundacjom).
5. Rozmawiano na temat sformułowania oraz wdrożenia „jednolitych i wyraźnych” zasad przyjęcia
dziecka w trybie interwencyjnym do placówki opiekuńczo - wychowawczej na terenie miasta
Poznania (mając na względzie obecnie dostępne zasoby i możliwości). Ma to na celu uniknięcie
sytuacji, w których to osoby przeprowadzające interwencję poświęcają wiele czasu na czynności
dotyczące znalezienia miejsca dla konkretnego dziecka w tego rodzaju placówkach. Ogranicza to
właściwym służbom możliwość niezwłocznego i sprawnego podejmowania działań w zakresie
zabezpieczenia sytuacji dziecka, zaś dziecku przysparza dodatkowych nieprzyjemnych doświadczeń.
Zaproponowano, iż doprowadzenie dziecka do konkretnej placówki odbywać mogłyby się według
wyznaczonego kryterium, np. obszaru działania placówki, czasu przeprowadzenia interwencji, wieku
dziecka, bądź innego zaproponowanego przez uczestników spotkania. W tym względzie - ostatecznie
zachęcono ww. osoby do dokonania własnych przemyśleń i zgłoszenia możliwych do zastosowania
rozwiązań.
II.
Omawiane zagadnienia i proponowane rozwiązania w zakresie zapobiegania
umieszczaniu dzieci w placówkach opiekuńczo - wychowawczych.
1. Zwrócono uwagę na kwestię wsparcia rodziny i podejmowania działań profilaktycznych, które
pozwolą uniknąć ostatecznych sytuacji odbioru dziecka z rodziny i umieszczenia go w placówce
opiekuńczo - wychowawczej poprzez wprowadzenie do rodziny asystenta. Realizując nową formę
pomocy rodzinie kładzie się nacisk na profilaktykę i pracę z rodzinami biologicznymi już na
początkowym etapie występowania problemów w rodzinie.
2. Wspomniano, iż obecnie w naszym mieście dominują instytucjonalne formy opieki nad dzieckiem.
Osoby/rodziny zainteresowane utworzeniem zastępczej - rodzinnej opieki nad dzieckiem napotykają
na trudności i najczęściej się zniechęcają. Jedno z takich ograniczeń tkwi w warunkach lokalowych
wyżej wspomnianych osób/rodzin, zaś inne w dość niskim wynagrodzeniu za tego rodzaju pracę.
Istotne wydaje się motywowanie rodzin do przejęcia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, w tym
zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego. Warto przypatrzeć się uważnie ograniczeniom,
które nie pozwalają na realizację takich planów. Jednym z takich ograniczeń jest obecna sytuacja
mieszkaniowa osób zainteresowanych - często osoby te zamieszkują w niewielkich mieszkaniach.
Zapewnienie potencjalnym realizatorom pieczy zastępczej większych powierzchniowo lokali
mieszkalnych (wraz z częściowym dofinansowaniem lub pokryciem całkowitych kosztów związanych
z jego utrzymaniem) mogłoby zwiększyć zainteresowanie prowadzeniem tego rodzaju działalności.
W toku powyższych rozważań ustalono potrzebę określenia „grupy roboczej” mającej na celu próbę
zainicjowania i urzeczywistnienia niniejszego pomysłu - koordynowanej przez Panią Stellę
Gołębiewską (przedstawiciela Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych UMP). Takie zadanie doskonale
wpisuje się w wypracowane założenia realizowanego w okresie ubiegłych dwóch lat projektu „Taki
Mały a V.I.P” i zawartej w jego ramach przez przedstawicieli poznańskich instytucji i organizacji
pozarządowych (działających na rzecz dziecka i rodziny) - lokalnej koalicji.
3. Przekazano uczestnikom spotkania zapowiedź zaplanowanych przez MOPR w Poznaniu działań
polegających na rozpoznaniu przyczyn umieszczenia dzieci w placówkach. Badania będą
adresowane do całodobowych placówek socjalizacyjnych i interwencyjnych. Sporządzone wnioski
z badań pozwolą na określenie potrzeb w tym kierunku i zaprojektowanie zadań służących temu, aby
mniej dzieci musiało trafiać do placówek (profilaktyka zamiast interwencji). Realizowane zdania
powinny być dopasowane do założeń podejmowanych przez miasto w zakresie rozwiązania tego
problemu. Zbliżone dane prezentowane są w sporządzanym przez miasto (półroczne i roczne)
sprawozdaniu rzeczowo - finansowym z wykonywania przez gminę zadań z zakresu wspierania
rodziny i systemu pieczy zastępczej, które wojewoda przekazuje zbiorczo ministrowi właściwemu do
spraw rodziny.
4. Zwrócono uwagę na treść art. 12a ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałania przemocy
w rodzinie, który stwarza pracownikowi socjalnemu wykonującemu obowiązki służbowe możliwość
odebrania dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia jego życia lub zdrowia w związku
z przemocą w rodzinie i umieszczenia go poza rodziną. W pierwszej kolejności sytuacja dziecka
powinna być zabezpieczona poprzez umieszczenie go u innej niezamieszkującej wspólnie osoby
najbliższej (w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny - Dz. U. Nr 88,
poz. 553, z późn. zm. „Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w
tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także
osoba pozostająca we wspólnym pożyciu”) i dopiero w drugiej kolejności wskazywana jest rodzina
zastępcza lub całodobowa placówka opiekuńczo - wychowawcza. W przypadku braku takich osób,
dziecko nie może być pozostawione pod opieką osoby dobrze mu znanej i zainteresowanej jego
sytuacją - np. opiekunki, sąsiadki zgłaszającej krzywdzenie dziecka), jednakże nie będącej jego
„krewnym”. Rozszerzenie katalogu osób, którym nie jest obojętny los konkretnego dziecka spowoduje
zmniejszenie liczby dzieci, które w takim przypadku trafiłyby do rodziny zastępczej lub placówki
opiekuńczo - wychowawczej.
Podsumowanie:
Mając na uwadze dobro dziecka i konieczność zapewnienia mu jak najlepszych warunków
w kwestiach: bezpieczeństwa, zdrowia i opieki uwzględniono potrzebę omówienia istniejących (w tym
obszarze) problemów i ewentualnych sposób ich rozwiązania (m.in. utworzenia dodatkowych miejsc
interwencyjnych w placówkach opiekuńczo - wychowawczych / stworzenia sprzyjającego zaplecza dla
funkcjonowania rodzinnych form pieczy zastępczej) przez władze miasta Poznania.
Sporządziła: Marta Kempińska, Sekretarz Zespołu