zarzadzanie i zycie.indb

Tydz ień pie r w s zy. Refl ek s j e coa ch a
Myśleć jak idealny menedżer
„Wszystko, co robi skuteczny menedżer, mieści się pomiędzy działaniem należącym do sfery materii i refleksją należącą do sfery ducha”.
J. GOSLING, H. MINTZBERG
Pewnego pięknego dnia w ośrodku w wysokich górach, kiedy rozpoczynałyśmy szkolenie z umiejętności menedżerskich wydarzyło się „coś”… Na szkoleniach zawsze się „coś” dzieje. Ale to było „coś innego”. Witający nas dyrektor w ramach wstępu przytoczył kilka cytatów z jednej z gazet, która dokonała
przedruku artykułu z innej gazety. Nosił on tytuł Myśleć na pięć sposobów
i odpowiadał na pytanie: „co to znaczy myśleć jak menedżer?”.
No właśnie, co to właściwie znaczy? Nie da się ukryć, że działanie bez
refleksji jest prawdopodobnie przejawem bezmyślności, tak jak myślenie bez
działania jest biernością. Każdy, kto kieruje innymi, powinien mieć swój sposób
na znalezienie się w punkcie, w którym myślenie spotyka się z działaniem.
Zapytasz być może – „po co?”. Po to, by osiągnąć cel. Jak to zrobić? Oto
magiczny przepis:
Weź dwie garście refleksji, powoli dodawaj jedną szklankę analitycznego
myślenia, zalej otwartością na świat, mieszaj we współpracy z innymi, podgrzej, mając na uwadze zmiany i ciągłość. Po jakimś czasie osiągniesz zamierzony cel.
Prawda, że proste?
12
Tydzień pierwszy. Refleksje coacha
Według J. Goslinga i H. Mintzberga praktyka zarządzania zawiera w sobie pięć różnych punktów widzenia. Zapytasz może: „O co im dokładnie
chodzi?”.
Perspektywa „ja” – refleksyjny sposób myślenia
Ciekawe, czy potrafisz zatrzymać się i głęboko zastanowić nad swymi doświadczeniami? Spróbuj na przykład teraz. Co wydarzyło się od momentu,
kiedy wziąłeś do ręki ten tekst?
Zdarzenia, w których uczestniczymy, stają się dopiero wtedy naszymi
doświadczeniami, gdy je gruntownie przetrawimy myślowo. Gdy staną się
przedmiotem naszej refleksji. Zastanawiasz się być może teraz nad tym, czym
dokładnie jest ta refleksja. Chętnie odsyłam Cię do słownika.
Istotą refleksji jest zaglądanie do swego wnętrza po to, by lepiej dostrzegać to, co nas otacza, spojrzeć na to, co znamy z innej perspektywy. Wtedy
spostrzeżemy „coś”. Być może uda nam się wtedy lepiej poznać siebie i lepiej
poznać otaczający nas świat. Poprzez refleksyjne patrzenie wstecz, można
śmiało stawiać czoła przyszłości i z kawałków własnych doświadczeń budować wizje.
Perspektywa organizacji – analityczne myślenie
I znowu trudne słowo – analiza. W dosłownym sensie analiza znaczy „uwolnienie” (z gr.). Polega więc na uwalnianiu istoty (dekonstrukcji, rozłożeniu
na części składowe) złożonych zjawisk. Nie chodzi w niej o upraszczanie
skomplikowanych zagadnień, ale o to, by zachować złożony obraz rzeczywistości, nie pozbawiając się zdolności do podejmowania działań. By skutecznie zarządzać, musimy widzieć zarówno las, jak i składające się nań drzewa,
i… całą resztę.
Perspektywa kontekstu – otwarty sposób myślenia
Popatrz teraz z pewnej odległości na swoją dłoń. Dłoń jak dłoń. Niby nic szczególnego. Prawdopodobnie pięć palców przymocowanych do środka. Przybliż
ją do swych oczu. Jeszcze. Jeszcze. Jeszcze bliżej. OK. Już wystarczy! Widzisz
różnicę? Na takiej zwykłej ręce pojawiły się jakieś zmarszczki, linie papilarne,
zadrapania, może blizny. W pewnym momencie prawdopodobnie widziałeś
już tylko (lub aż) fakturę swojej skóry. Może spostrzegłeś coś, czego wcześniej
Myśleć jak idealny menedżer
13
nie widziałeś? A teraz wyobraź sobie, co jest dalej. Te wszystkie mięśnie, ścięgna, nerwy, naczynia krwionośne złożone z milionów komórek… A co będzie,
jak spojrzysz na nią z innej perspektywy?
No proszę, okazało się, że Twoja ręka wcale nie jest taka zwykła i jednorodna. Tak naprawdę składa się z wielu światów. Zapytasz, „Jak ręka ma się
do otwartości”? Spróbuj sam wymyślić!
Według mnie otwarty sposób myślenia, to pewna elastyczność, patrzenie z różnych perspektyw, usłyszenie dochodzących informacji, uważność
i przede wszystkim branie pod uwagę kontekstu dziejących się rzeczy.
Perspektywa relacji – kooperacyjny sposób myślenia
Relacja, to taki magiczny wyraz, który zawiera w sobie wiele trudnych do
zamknięcia w słowach rzeczy. Relację się bardziej czuje, niż o niej mówi.
Prawdopodobnie każdy z nas, gdy jest w relacji z drugą osobą, czuje ją trochę
inaczej. Zakłada ona wzajemny szacunek, uważność, otwartość, refleksję…
Menedżerowie, którzy są w dobrych relacjach z pracownikami, częściej słuchają, niż mówią. Wolą być w akcji niż przerzucać papierki za biurkiem. Zachęcają innych do otwartości i współpracy. Dzięki temu, że rzadziej kontrolują, pracownicy mają większy wpływ na swoją pracę. Trywialne? To zastanów
się, z iloma pracownikami jesteś w relacji.
Perspektywa zmian – operacyjny sposób myślenia
Żyjemy w okresie, kiedy wielką wagę przykłada się do zmian. Zewsząd bombardują nas hasła: „Jak się nie zmieniasz/rozwijasz, to się cofasz”, „Nigdy
nie możesz wejść do tej samej rzeki”, „Zmiana albo śmierć – wybór należy
do Ciebie!”. I wszystko się zgadza, ale… Często zapominamy, że zmiana ma
sens tylko w kontekście ciągłości. Rzeka, do której wchodzę, będąc w domu
u moich rodziców, jest ciągle tą samą Skawą. Ja 10 lat temu i dzisiaj jestem
ciągle Olgą. Jasne, że inną, ale jednocześnie tą samą.
Sekret operacyjnego sposobu myślenia polega na tym, by koncentrując
energię na zmianach, zachować całą resztę. Nie burzyć, tylko budować na
tym, co jest dobrym gruntem. A wiadomo przecież, że budowanie czasami
trwa, i trwa, i trwa… Aby zmiana odniosła skutek, potrzeba czasu, w którym
działania przeplatają się z refleksją, analizą, otwartością, współpracą…
To duży skrót myśli J. Goslinga i H. Mintzberga. I jak Ci się podoba?
Skłania do refleksji?
14
Tydzień pierwszy. Refleksje coacha
Na koniec moja refleksja:
Z myśleniem ludzi jest jak z ciastem. Teoretycznie już wiemy, jak. Znamy
wszystkie składniki, nawet mamy je pod ręką. Znamy też przepis. Teoretycznie też potrafimy je pomieszać i… jednemu wychodzi zakalec, a innemu małe
dzieło sztuki. Gdzie jest sens? Dlaczego tak się dzieje? Nie znam odpowiedzi
na te pytania. Wiem jednak, że sekret udanego ciasta nie tkwi tylko w przepisie czy doskonałych składnikach… Ważne jest, by w odpowiednim czasie włożyć w nie całe swoje serce i… nie zapomnieć nagrzać wcześniej piekarnika.
Życzę udanych eksperymentów z myśleniem i… ciastami. Smacznego!