Drogi lokalne

XXXV Zgromadzenie Ogólne
Zabrze, 13 – 14 marca 2014
DROGI LOKALNE - POSTULATY
1) PILNIE
ZNOWELIZOWAĆ USTAWĘ O DROGACH PUBLICZNYCH W ZAKRESIE ART.
DOPROWADZAJĄC DO ZGODNOŚCI TEGO PRZEPISU Z ART.
2
USTAWY
10
(PROJEKT
UST.
5,
WRAZ Z
UZASADNIENIEM W ZAŁĄCZENIU).
2) KONTYNUOWAĆ PROGRAM ROZBUDOWY I MODERNIZACJI DRÓG LOKALNYCH, UWZGLĘDNIAJĄC:
- WYSOKOŚĆ ŚRODKÓW PRZEZNACZANYCH NA TEN
POTRZEBOM;
CEL W SPOSÓB ODPOWIADAJĄCY RZECZYWISTYM
- KONIECZNOŚĆ OBJĘCIA WSPARCIEM DRÓG NISZCZONYCH PRZEZ CIĘŻKI SPRZĘT PODCZAS BUDOWY NOWYCH AUTOSTRAD I DRÓG EKSPRESOWYCH;
- KONIECZNOŚĆ OBJĘCIA
WSPARCIEM DRÓG REGIONALNYCH I LOKALNYCH, PO PRZENIESIENIU NA
NIE CZĘŚCI RUCHU TRANZYTOWEGO W WYNIKU OBJĘCIA DRÓG KRAJOWYCH SYSTEMEM OPŁAT.
3) USTANOWIĆ
SYSTEM WSPÓŁPRACY INSPEKCJI DROGOWEJ Z JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTO-
RIALNEGO W ZAKRESIE KONTROLI POJAZDÓW CIĘŻAROWYCH PORUSZAJĄCYCH SIĘ PO DROGACH
(JST
LOKALNYCH
NIE DYSPONUJĄ SŁUŻBAMI MOGĄCYMI SKUTECZNIE KONTROLOWAĆ EGZEK-
WOWANIE NIEKTÓRYCH ZNAKÓW DROGOWYCH I UJAWNIAĆ PRZE-JAZDY PONADNORMATYWNE (CO
CHCIAŁABY
4)
NIK).
WPROWADZIĆ ZMIANY W USTAWIE O AUTOSTRADACH PŁATNYCH I O KRAJOWYM FUNDUSZU
DROGOWYM:
„z wyłączeniem dróg krajowych w miastach
na prawach powiatu, finansowanych z budżetów tych miast”;
- W ART. 39F UST. 1 W PKT 1 DODAĆ NA KOŃCU SŁOWA: „albo miasto na prawach
powiatu”.
-
W ART.
1
UST.
1A
SKREŚLIĆ SŁOWA:
Uzasadnienie:
Ust. 1 a zawiera wyłączenie miast na prawach powiatu, które nie znajduje żadnego uzasadnienia merytorycznego. W roku 2003, uchwalając nowa ustawę o dochodach JST, zniesiono
część drogową subwencji ogólnej, zwiększając o tę pulę środków udziały powiatów, miast na
prawach powiatu i województw w podatku PIT. Miastom na prawach powiatu pozostawiono
odpowiedzialność za znajdujące się na ich terenie odcinki dróg krajowych, jednak pozbawiono je możliwości korzystania z szybko wzrastających środków z opłaty paliwowej i innych
opłat drogowych. Mimo to nakłady tych miast na inwestycje drogowe na drogach innych niż
gminne, zwłaszcza krajowych, w ostatnich latach silnie wzrosły, obciążając jednak ich budżety
w skali utrudniającej rozwój innych dziedzin. Postulowana zmiana nie spowoduje automatycznego wzrostu obciążenia KFD tymi nakładami, ponieważ art. 39f tylko dopuszcza a nie
gwarantuje taką możliwość. Zmiana ta umożliwiłaby np. dofinansowanie budowy tych odcinków dróg krajowych w miastach na prawach powiatu, które stanowią przedłużenia dróg
ekspresowych, mając szczególne znaczenie w sieci dróg krajowych.
5)
ZAPEWNIĆ USUWANIE KOLIZJI W PRZEJAZDACH PRZEZ DROGI KOLEJOWE, RÓWNIEŻ W FORMIE
DWUPOZIOMOWEJ, Z WYKORZYSTANIEM PROGRAMÓW UNIJNYCH, W TYM ŚRODKÓW POZOSTAJĄCYCH
W DYSPOZYCJI
PKP.
ZAŁĄCZNIK
Ustawa o zmianie ustawy o drogach publicznych
oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
Art. 1
W ustawie z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 260
i 843) w art. 10 wprowadza się następujące zmiany:
1/ ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„ 5. Odcinek drogi krajowej zastąpiony nowo wybudowanym odcinkiem drogi, z
chwilą oddania go do użytkowania, zaliczony zostaje do odpowiedniej kategorii dróg
publicznych z uwzględnieniem jego funkcji”.
2/ po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:
„5a. Minister właściwy do spraw transportu, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora oddziału Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad i organów stanowiących właściwych jednostek samorządu terytorialnego w drodze rozporządzenia
zalicza odcinki drogi, o których mowa w ust. 5, do odpowiedniej kategorii”.
Art. 2
W ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
(Dz. U. z 2013 r. Nr 80, poz. 526, ze zm.) art. 26 ust. 1 pkt 1 i 3 nadaje się brzmienie:
„1) inwestycji na drogach publicznych powiatowych i wojewódzkich oraz na drogach
powiatowych, wojewódzkich i krajowych w granicach miast na prawach powiatu, a także
na drogach gminnych, którym nadano taką kategorię w trybie określonym art. 10 ust. 5a
ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych Dz. U. 1985 nr 14 poz. 60”.
„3) remontu, utrzymania, ochrony i zarządzania drogami krajowymi i wojewódzkimi
w granicach miast na prawach powiatu oraz drogami gminnymi, które uzyskały taką
kategorię w trybie określonym art. 10 ust. 5a ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych Dz. U. 1985 nr 14 poz. 60”.
Art. 3
Na wniosek rady właściwej gminy, złożony nie później niż z ostatnim dniem 6-tego
miesiąca następującego po miesiącu, w którym niniejsza ustawa wchodzi w życie,
minister właściwy do spraw transportu w drodze rozporządzenia ustali kategorię
odcinka drogi zaliczonego do kategorii dróg gminnych na podstawie art. 10 ust. 5
ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych Dz. U. 1985 nr 14 poz. 60
w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
Art. 4
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
Stosownie do aktualnego stanu prawnego, art. 10 ust. 5 ustawy o drogach publicznych przewiduje, że
odcinek drogi który zastąpiony został nowo wybudowanym odcinkiem, z chwilą oddania go do użytkowania,
pozbawiony zostaje dotychczasowej kategorii i na mocy ustawy zaliczany jest automatycznie do kategorii dróg
gminnych. Równoznaczne jest to zatem z przejęciem na własność gminy nieruchomości zajmowanych przez
wspomniane odcinki dróg, oraz obarczeniem gminy obowiązkami zarządcy takiej drogi. Wiążą się z tym koszty
utrzymania drogi w należytym stanie, które obejmują wypełnianie wszystkich obowiązków, o których mowa w
art.20 ustawy o drogach publicznych, w tym utrzymanie nawierzchni dróg, chodników, drogowych obiektów
inżynierskich itd., przeprowadzenie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających, przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich użytkowników itd. Podkreślić należy, że przekazywane drogi w niektórych
przypadkach znajdują się w bardzo złym stanie technicznym.
Automatyczne przekazywanie samorządom gmin dotychczasowych dróg krajowych prowadzi do sytuacji,
w których nierespektowane są postanowienia ustawy o drogach publicznych dotyczące kwalifikowania określonych odcinków dróg do poszczególnych ich kategorii. Niejednokrotnie, wbrew rzeczywistej funkcji pełnionej przez zastąpione odcinki dróg, przypisuje im się charakter dróg gminnych przerzucając na barki gmin
ciężary finansowe związane z odtwarzaniem i utrzymaniem odcinków dróg spełniających de facto funkcje
inne niż przewidziane dla dróg gminnych. Prowadzi to także do kwestionowanej już przez Trybunał Konstytucyjny sytuacji, w której zmusza się gminy do przyjęcia na własność nieruchomości, które są im zbędne, bądź
też z pozyskaniem których wiąże się obowiązek ponoszenia kosztów, których gminy nie są w stanie ponieść.
Biorąc pod uwagę oczekiwania jednostek samorządu terytorialnego, proponowana nowelizacja przewiduje rozwiązanie o charakterze elastycznym, umożliwiającym adekwatną reakcję odpowiednich organów
państwa w sprawie zaliczenia odcinka drogi zastąpionego nowo wybudowanym odcinkiem do określonej
kategorii dróg. Zaliczenie odcinków dróg powierzono w projekcie ministrowi właściwemu do spraw transportu, który w sposób uwzględniający postanowienia ustawy o drogach publicznych powinien zakwalifikować
poszczególne odcinki dróg do odpowiedniej kategorii. Wyklucza to sytuację w których zastąpione odcinki
dróg nie byłyby zarządzane przez odpowiedniego zarządcę w związku z obligatoryjnym zakwalifikowaniem
dróg do odpowiedniej kategorii.
Rozwiązanie takie nie wyklucza możliwości dokonania zmiany kategorii drogi w przyszłości stosownie do
przepisów ustawy o drogach publicznych.
Z uwagi na fakt. iż odcinki dróg kwalifikowane są co do zasady przez odpowiednie organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego przewidziano, że będą one mogły wypowiedzieć się w formie opinii z uwzględnieniem których minister właściwy do spraw transportu przesądzi o kategorii poszczególnych odcinków dróg.
Rozwiązanie takie zapewnia organom stanowiącym gmin wypowiedzenie się w tym zakresie, a jednocześnie
zapewnia się racjonalność w zakresie przekazywania zastępowanych odcinków dróg właściwym zarządcom.
W ustawie nowelizującej zaproponowano także nowelizację Ustawy o dochodach jednostek samorządu
terytorialnego. Przewidywaną w art. 26 ustawy możliwość tworzenia w budżecie państwa rezerwy subwencji
ogólnej z przeznaczeniem na dofinansowanie dróg rozszerzono o możliwość finansowania inwestycji
i utrzymania odcinków dróg, które zostały przejęte w wyniku zmiany ich kategorii przez odpowiednie jednostki
samorządu terytorialnego. Przepisy te przewidują obecnie możliwość dofinansowania inwestowania oraz
remontów, utrzymania, ochrony i zarządzania drogami krajowymi, powiatowymi i wojewódzkimi w granicach
miast na prawach powiatu. Niezbędne wydaje się uzupełnienie możliwości wykorzystywania subwencji ogólnej
także na przekazane gminom odcinki dróg, a to tym bardziej, że drogi te niejednokrotnie już w momencie ich
przekazania wymagają dokonywania niekiedy niebagatelnych nakładów finansowych na remonty czy wręcz na
ich odtworzenie, na co gminy nie posiadają stosownych środków.
Zważywszy na to, iż rezerwą, o której mowa dysponuje minister właściwy do spraw finansów publicznych
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu, po zasięgnięciu opinii reprezentacji jednostek
samorządu terytorialnego, zapewnione wydaje się nie tylko racjonalne przypisanie poszczególnych odcinków dróg do odpowiedniej kategorii, ale także zapewnienie środków na ich właściwe utrzymanie, bez konieczności obciążania budżetów jednostek samorządu terytorialnego, które nie są w stanie temu podołać.