docMONITORING WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE
download 
Reklamacja Transkrypt
MONITORING WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W RZESZOWIE WODY PODZIEMNE – KIERUNKI ZMIAN – PROBLEMY ZAKŁADÓW dawnego COP Ewa Kozak Główny Specjalista Wydział Monitoringu Środowiska WIOŚ Rzeszów Rzeszów, 4 grudnia 2008 r. PLAN WYSTĄPIENIA WSTĘP – WODY PODZIEMNE W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM, GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ WÓD PODZIEMNYCH, MONITORING WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIECI KRAJOWEJ, OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE W 2007 ROKU, MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE – WYBRANE OBSZARY PROBLEMOWE WODY PODZIEMNE W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych w województwie podkarpackim są niewielkie. Największe znaczenie gospodarcze mają wody ujmowane z utworów czwartorzędowych, w znacznie mniejszym stopniu z utworów trzeciorzędowych. Większość udokumentowanych zasobów rozmieszczona jest w 8 Głównych Zbiornikach Wód Podziemnych (GZWP). Poziomy wodonośne o większych wydajnościach występują głównie w terasach dużych rzek: Sanu, Wisłoka i Wisłoki. Tereny deficytowe: południowa część województwa (brak możliwości ujęcia wód z czwartorzędu i z serii fliszowych), fragmenty obszarów powiatów: mieleckiego, dębickiego, niżańskiego i kolbuszowskiego. Zb. Dębica-Stalowa Wola-Rzeszów Zb. Dębica-Stalowa Wola-Rzeszów Dolina Kopalna Biłgoraj Lubaczów Dolina Kopalna Kolbuszowa Dolina Przemyśl Dolina rzeki Wisłok Dolina rzeki San Dolina rzeki Wisłoki Zbiornik Warstw Krosno (Bieszczady) WODY PODZIEMNE W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ WÓD PODZIEMNYCH Działalność przemysłowa i rolnicza, Składowanie odpadów, Transport, Sieci dystrybucji paliw płynnych, Niewłaściwie zaprojektowane i wykonane magazyny środków chemicznych, Gospodarstwa domowe (szamba, fermy hodowlane, przydomowe „dzikie” wysypiska śmieci), Zrzuty ścieków komunalnych i przemysłowych, Nadmierna miejscowa eksploatacja niektórych pięter wodonośnych (odwadnianie kopalń), Najbardziej na degradację narażone są wody gruntowe w obrębie obszarów zurbanizowanych oraz intensywnych upraw rolniczych. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIECI KRAJOWEJ Zgodnie z RDW celem monitoringu wód podziemnych jest dostarczenie danych o stanie ilościowym i chemicznym zasobów tych wód, dla potrzeb związanych z identyfikowaniem i eliminowaniem lub ograniczeniem zagrożeń, w ramach programów działań ochronnych ukierunkowanych na osiągnięcie dobrego stanu wód podziemnych. Przedmiotem monitoringu są wody podziemne, zwykłe (słodkie), występujące w jednolitych częściach wód podziemnych. Monitoring stanu chemicznego wód podziemnych prowadzony jest w formie monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. Monitoringiem diagnostycznym objęte są jednolite części wód podziemnych, które dostarczają średnio powyżej 100 m3 wody na dobę, czyli w warunkach Polski wszystkie jednolite części wód podziemnych. Monitoringiem operacyjnym są objęte jednolite części wód podziemnych uznane za zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIECI KRAJOWEJ Badania stanu wód podziemnych na terenie Polski prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny. W roku 2006 rozpoczął się proces dostosowywania dotychczas funkcjonującej krajowej sieci pomiarowej monitoringu wód podziemnych do wymagań RDW, przy jednoczesnym uwzględnianiu wymagań dyrektywy „azotanowej”. Modyfikacja sieci wynikająca z wdrażania wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej, polega przede wszystkim na zmianie przedmiotu monitoringu z dotychczasowych różnych poziomów użytkowych wód podziemnych na wyznaczone jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Na terenie Polski wyznaczono 161 JCWPd, z których 26 uzyskało status zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu. W granicach administracyjnych województwa podkarpackiego znajduje się siedem jednolitych części wód podziemnych, o numerach: 109 (niewielki fragment) 126, 127, 139, 157, 158, 160. Żadna z wymienionych JCWPd nie ma statusu zagrożenia nieosiągnięcia dobrego stanu. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIECI KRAJOWEJ W skład sieci monitoringu wód podziemnych w Polsce wchodzi aktualnie 1013 punktów pomiarowych (docelowo około 1200 punktów), z których 30 zlokalizowanych jest na terenie województwa podkarpackiego. Punktami monitoringowymi są studnie wiercone (w tym ujęcia wody pitnej), piezometry, źródła. Większość punktów monitoringowych pełni równocześnie wiele funkcji i ma zastosowanie w kilku rodzajach monitoringu. W 2007 roku do oceny jakości wód podziemnych wykorzystano 29 wskaźników: temperatura, tlen rozpuszczony, amoniak, arsen, azotany, azotyny, bor, chlorki, chrom, cynk, przewodność, fluorki, fosforany, glin, kadm, krzemionka, magnez, mangan, miedź, nikiel, odczyn pH, ogólny węgiel organiczny, ołów, potas, siarczany, sód, wapń, wodorowęglany, żelazo. Dla określenia poziomu zanieczyszczenia wód podziemnych wykorzystane zostały zasady klasyfikacji uwzględniające pięć klas jakościowych wód podziemnych: I klasa bardzo dobra jakość II klasa dobra jakość III klasa zadowalająca jakość IV klasa niezadowalająca jakość V klasa zła jakość OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 2007 ROKU Na podstawie uzyskanych wyników badań oraz przeprowadzonej klasyfikacji stwierdza się, że w 2007 roku na terenie województwa podkarpackiego wody dobre jakościowo (łącznie klasy: I, II i III) wystąpiły w piętnastu punktach obserwacyjnych (50% badanych wód). Wody o niskiej jakości (łącznie klasy: IV i V) stwierdzono również w piętnastu punktach. W porównaniu do oceny jakości wód podziemnych z 2006 roku, w 2007 roku miało miejsce pogorszenie jakości wód i obniżenie procentu wód dobrych jakościowo z 55 do 50, a tym samym nastąpił wzrost o 5% wód o niskiej jakości. OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 2007 ROKU. OCENA POZIOMU AZOTANÓW W WODACH PODZIEMNYCH WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Analiza poziomu azotanów w punktach monitoringowych zlokalizowanych na terenie województwa podkarpackiego wykazała, że w 2007 roku tylko woda z punktu pomiarowego w m. Krosno (nr 406) charakteryzuje się nadmierną zawartością azotanów. Stwierdzona zawartość azotanów przewyższa wartość 50 mg NO3/l, co kwalifikuje wodę do grupy wód podziemnych zanieczyszczonych. Natomiast woda, pobrana z otworu w m. Leżajsk (nr 85), zawierała azotany w ilości przekraczającej 40 mg NO3/l, co kwalifikuje wodę z tego otworu do wód podziemnych zagrożonych zanieczyszczeniem. Lokalizacja tych punktów wskazuje, że występujące zanieczyszczenie związane jest z terenem zabudowanym i jego wadliwą infrastrukturą kanalizacyjną. Punkt Leżajsk Punkt Krosno OCENA POZIOMU AZOTANÓW W WODACH PODZIEMNYCH WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Przeprowadzona w 2003 r. przez RZGW w Krakowie, analiza zanieczyszczenia wód podziemnych Polski azotanami ze źródeł rolniczych, wykazała, że na terenie woj. podkarpackiego, wody nie są zagrożone zanieczyszczeniem azotanami ze źródeł rolniczych w świetle wymagań dyrektywy „azotanowej”. W kolejnych latach badań rosła liczba punktów pomiarowych i zmniejszała się ilość punktów, w których zanieczyszczenie wód podziemnych azotanami przekraczało poziom 50 mg NO3/l. MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE - WYBRANE OBSZARY PROBLEMOWE W roku 1999 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie zidentyfikował kilka poważnych problemów ekologicznych, których rozwiązanie było konieczne dla poprawy stanu środowiska w województwie. Wśród tych problemów wymienić należy m.in. zanieczyszczenie wód podziemnych, w otoczeniu dużych zakładów chemicznych, które wybudowano pod koniec lat trzydziestych w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego w rejonie Nowej Sarzyny i Dębicy : Zakłady Chemiczne „ORGANIKA SARZYNA” S.A. w Nowej Sarzynie – Grupa Chemiczna CIECH S.A., Zakłady Tworzyw Sztucznych „ERG” w Pustkowie S.A., Fabryka Farb i Lakierów „Polifarb Dębica” – obecnie TIKKURILA POLSKA S.A. Prowadzona od czasów II wojny światowej działalność produkcyjna nie uwzględniająca potrzeb ochrony środowiska doprowadziła do zanieczyszczenia gruntów, a przede wszystkim spowodowała zagrożenie dla wód podziemnych w sąsiedztwie tych zakładów. MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE - WYBRANE OBSZARY PROBLEMOWE Zakłady Chemiczne „ORGANIKA-SARZYNA” nadal stwarzają zagrożenie dla czwartorzędowej warstwy wodonośnej poprzez pochodzące z lat pięćdziesiątych zanieczyszczenia takie, jak: nitrozwiązki, fenole, krezole i chlorobenzen. Przedostają się one do warstw wodonośnych ze starych składowisk odpadów poprodukcyjnych. Trwają prace hydrogeologiczne mające na celu oczyszczenie czwartorzędowej warstwy wodonośnej. Najważniejszym przedsięwzięciem w tym zakresie jest realizacja pompowania zanieczyszczonych wód z otworów studziennych, (zanieczyszczone wody odprowadzane są na oczyszczalnię ścieków w Sarzynie). Pomimo działań naprawczych w rejonie Zakładów Chemicznych „ORGANIKA SARZYNA” utrzymuje się zanieczyszczenie wód podziemnych, które ma negatywny wpływ na jakość wód rzeki Trzebośnica (obecnie klasa IV jakości – odnotowano poprawę jakości w stosunku do roku 2006). W 2006 roku Zakłady zostały zobowiązane przez Wojewodę Podkarpackiego do przeprowadzenia przeglądu ekologicznego w zakresie środowiska gruntowo – wodnego w rejonie Zakładów celem przywrócenia środowiska do właściwego stanu. MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE - WYBRANE OBSZARY PROBLEMOWE Na obszarze Zakładów Tworzyw Sztucznych „ERG" w Pustkowie występuje zagrożenie dla wód podziemnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 425. Zagrożenie dla wód podziemnych stanowią przede wszystkim związki fenolu i formaldehyd obecne w wodach I poziomu wodonośnego. Zanieczyszczenie wód podziemnych zostało spowodowane poprzez gromadzenie surowców w latach 1960-1980 bez dostatecznego zabezpieczenia lub poprzez instalacje, które już istnieją, bądź zostały przebudowane i zmodernizowane. W związku z dawnym zanieczyszczeniem Zakład przeprowadził rekultywację składowiska „Wieloncza”. Rekultywacja w kierunku leśnym obejmowała m.in. pompowania oczyszczające zanieczyszczonych wód podziemnych. Oględziny zrekultywowanego składowiska „Wieloncza” przeprowadzone w czerwcu 2007 roku przez WIOŚ w Rzeszowie, wykazały, że teren składowiska posiada aktualnie charakter leśny. Zakład prowadzi okresowe badania jakości wód podziemnych w rejonie składowiska. MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE - WYBRANE OBSZARY PROBLEMOWE W związku z utrzymującym się znacznym zanieczyszczeniem wód podziemnych na terenie ZTS „ERG”, Wojewoda Podkarpacki w 2006 r. zobowiązał Zakłady do zlokalizowania źródła zanieczyszczeń i opracowania projektu sposobu zapobiegania rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń na większy obszar. Działania naprawcze obejmują: wykonanie otworów piezometrycznych wraz z obudową w celu okonturowania strefy z zanieczyszczoną wodą, a następnie uruchomienie badań jakości wód, wykonanie projektu prac geologicznych zapobiegających rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń, wykonanie otworów studziennych w celu oczyszczenia wód podziemnych – decyzją Starosty Dębickiego z kwietnia 2007 roku, pompowanie powinno być prowadzone przez okres 2 lat, sporządzenie dokumentacji wynikowej z przeprowadzonych prac. MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE - WYBRANE OBSZARY PROBLEMOWE Na obszarze Zakładu TIKKURILA POLSKA S.A. w Dębicy stwierdzono negatywne oddziaływania na wody podziemne oraz na grunt ze strony byłego składowiska odpadów poprodukcyjnych oraz terenów magazynowych surowców płynnych (zagrożenie substancjami ropopochodnymi) - zakład zlokalizowany jest na obszarze GZWP nr 425. W roku 1997 zakład został zobowiązany do wykonania rekultywacji składowiska, którą zakończono w październiku 1998 roku. Analizy wykonane przez Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie w styczniu 2006 r. wykazały bardzo wysokie stężenia zanieczyszczeń (benzen, toluen, ksylen) w wodach podziemnych. Grunty również wykazują znaczne zanieczyszczenie węglowodorami. W czerwcu 2006 r. Wojewoda Podkarpacki zobligował Zakład do przywrócenia środowiska gruntowo-wodnego na zagrożonych obszarach do właściwego stanu w terminie do końca II kw. 2012 roku. Prace rekultywacyjne rozpoczęto w 2006 r., trwa usuwanie zanieczyszczeń. MONITORING LOKALNY WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE - WYBRANE OBSZARY PROBLEMOWE Usuwanie zanieczyszczeń na obszarze Zakładu TIKKURILA POLSKA S.A. PODSUMOWANIE Pomimo istnienia naturalnej odporności zbiorników wód podziemnych na zanieczyszczenia, istnieje potencjalne zagrożenie ich jakości (lub ilości), wynikające z prowadzonej przez człowieka działalności gospodarczej. System monitoringu jakości wód podziemnych jest dostosowywany do wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej – w zmodyfikowanej sieci pomiarowej ocenie podlegają tzw. jednolite części wód. W 2007 roku zaobserwowano pogorszenie jakości wód podziemnych; wzrósł odsetek wód o złej jakości. W ostatnich latach zakłady przemysłowe, na obszarze których stwierdzono zanieczyszczenie środowiska gruntowo – wodnego, prowadzą intensywne działania mające na celu doprowadzenie środowiska do stanu właściwego. WODY PODZIEMNE – KIERUNKI ZMIAN – PROBLEMY ZAKŁADÓW dawnego COP DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie www.wios.rzeszow.pl
