Interpelacja nr 15754 do ministra sprawiedliwości w sprawie

Interpelacja nr 15754 do ministra sprawiedliwości w sprawie świadomości polskich sądów w kwestii molestowania dzieci Szanowny Panie Ministrze! 30 marca br. w ˝Gazecie Wyborczej˝ ukazał się artykuł pt. ˝Nieszkodliwe molestowanie˝. Artykuł opisuje sprawę kontaktów erotycznych 13‐latki z 22‐
letnim mężczyzną, która została umorzona przez opolski sąd. Skierowany przez prokuraturę akt oskarżenia wskazywał na doprowadzenie małoletniej do poddania się ˝innej czynności seksualnej˝. Psycholog stwierdził jednak, że przeżyte doświadczenia nie wywołały u dziewczyny traumy. Sąd umorzył postępowanie ze względu na znikomą szkodliwość czynu. W przedmiotowej sprawie bulwersujące jest wskazanie przyczyny umorzenia sprawy i brak reakcji sądu na popełnione przestępstwo. Zgodnie z prawem karany jest przecież sam fakt obcowania płciowego z osobami poniżej 15. roku życia. W związku z powyższym zwracam się z uprzejmą prośbą o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: 1. Czy ministerstwo monitoruje sprawy związane z molestowanie seksualnym nieletnich? 2. Czy ministerstwo posiada listę takich spraw i ma świadomość, że orzekanie może iść w kierunku umorzeń ze względu na znikomą szkodliwość czynu? 3. Czy zagadnienia związane z molestowaniem seksualnym nieletnich są przedmiotem szkoleń sędziów i prokuratorów, a jeśli nie to, czy ministerstwo planuje przygotować takie szkolenia? Z wyrazami szacunku Poseł Joanna Mucha Lublin, dnia 20 kwietnia 2010 r. Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości ‐ z upoważnienia ministra ‐ na interpelację nr 15754 w sprawie świadomości polskich sądów w kwestii molestowania dzieci Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pani poseł Joanny Muchy z dnia 20 kwietnia 2010 r. dotyczącą świadomości polskich sądów w kwestii molestowania dzieci uprzejmie informuję, co następuje. Opisana w interpelacji sprawa toczyła się przed Sądem Rejonowym w Opolu, który wyrokiem z dnia 2 listopada 2009 r. na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 K.p.k., tj. z uwagi na znikomą szkodliwość społeczną czynu, umorzył postępowanie przeciwko oskarżonemu z art. 200 § 1 K.k. w zw. z art. 12 K.k. Na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora na niekorzyść oskarżonego rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji było przedmiotem kontroli odwoławczej. Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 5 lutego 2010 r. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie, uznając apelację prokuratora za oczywiście bezzasadną. Orzeczenie jest zatem prawomocne. Odnosząc się do poruszonej w interpelacji kwestii zasadności wydanych w tej sprawie wyroków, należy zauważyć, że ocena rozstrzygnięć sądu pozostaje poza zakresem kompetencji ministra sprawiedliwości albowiem zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustrojów sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.) minister sprawiedliwości jest organem, który sprawuje nadzór zwierzchni jedynie nad działalnością administracyjną sądów, czego wynikiem jest wyrażona w przepisie art. 39 tej ustawy zasada, że czynności z zakresu nadzoru nad działalnością administracyjną sądów nie mogą wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli. Ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu należy do wyłącznej kompetencji sądu orzekającego w konkretnej sprawie i następuje w oparciu o kryteria taksatywnie wymienione w przepisie art. 115 § 2 K.k. Stanowi on, że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Pisemne motywy wyroku sądu rejonowego w badanej sprawie zawierają ustalenia faktyczne, ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów, a także omówienie przesłanek umorzenia postępowania. Argumenty podniesione w interpelacji były przedmiotem zarzutów apelacyjnych. Sąd odwoławczy z uwagi na to, że żadna ze stron postępowania nie złożyła takiego żądania, nie sporządzał pisemnego uzasadnienia wyroku. Rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji utrzymujące w mocy zaskarżony wyrok oznacza, że w ocenie sądu odwoławczego ustalenia faktyczne wyroku sądu pierwszej instancji nie wykraczają poza ramy swobodnej oceny dowodów i poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów. Stosownie do unormowania wynikającego z art. 521 K.p.k. od każdego prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe prokurator generalny lub rzecznik praw obywatelskich może wnieść kasację do Sądu Najwyższego. W odniesieniu do zawartych w interpelacji pytań oznaczonych nr 1 i 2 dotyczących monitoringu spraw o molestowanie seksualne nieletnich oraz umarzania przez sądy postępowań w tym przedmiocie z uwagi na znikomą szkodliwość czynu informuję, że z danych statystycznych dotyczących przestępstw z art. 200 K.k., wynika, że w latach 2004‐
2009 postępowanie w tego rodzaju sprawach zostało warunkowo umorzone wobec 4 oskarżonych, natomiast wobec 130 zostało umorzone. W tym wobec 37 osób sądy umorzyły postępowanie w trybie art. 17 § 1 pkt 3 i 4 K.p.k., a więc z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu lub wobec stwierdzenia, że w świetle ustawy sprawca nie podlega karze, co stanowi 0,7% ogółu osądzonych (5200) za przestępstwo z art. 200 § 1 K.k. we wskazanym okresie. Liczba skazanych za ten czyn ogółem wyniosła 4718 osób. W zdecydowanej większości wobec sprawców tych przestępstw sądy orzekały karę pozbawienia wolności i w omawianym okresie karę taką wymierzono 4687 sprawcom. Natomiast 16 skazanym wymierzono karę ograniczenia wolności, 13 ‐ samoistną karę grzywny. Powyższe dane upoważniają do stwierdzenia, że brak jest podstaw do podzielenia obaw dotyczących umarzania przez sądy postępowań w sprawach o przestępstwa z art. 200 § 1 K.k. z uwagi na znikomą szkodliwość czynu. Kwestia orzecznictwa sądów, co podnoszono wcześniej, nie może być przedmiotem ingerencji ministra sprawiedliwości w trybie sprawowanego przez niego nadzoru nad działalnością administracyjną sądów. Odpowiadając na pytanie nr 3, informuję, że Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury kontynuuje działalność w zakresie szkolenia ustawicznego prowadzoną wcześniej przez jej poprzednika prawnego ‐ Krajowe Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. Krajowe centrum zorganizowało i przeprowadziło w 2007 r. dwie edycje specjalistycznego szkolenia na temat przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Uczestnikami szkolenia było łącznie 137 sędziów z całego kraju. Wykłady dotyczyły wybranych zagadnień dotyczących przestępstw na tle seksualnym. W roku szkoleniowym 2010 Dział Szkolenia Ustawicznego i Współpracy Międzynarodowej KSSiP przewiduje przeprowadzenie szkolenia ˝Metodyka prowadzenia postępowań karnych w sprawach o przestępstwa przeciwko rodzinie, opiece, wolności seksualnej i obyczajności˝. Zostało ono zaplanowane w dniach 29 listopada ‐ 1 grudnia 2010 r. Adresatami szkolenia będą prokuratorzy, asesorzy prokuratury oraz sędziowie orzekający w sprawach karnych (łącznie 50 osób). W toku zajęć będą omówione następujące tematy szczegółowe: ‐ metodyka postępowania z małoletnim świadkiem/pokrzywdzonym w sprawach o przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz przeciwko rodzinie i opiece, stosowanie art. 185 a) i 185 b) K.p.k.; ‐ rola niebieskiego pokoju, udział psychologa, zastosowanie urządzeń rejestrujących; ‐ postulat bilansowania dokładności przesłuchania z delikatnością materii; ‐ udział w czynnościach rodzica, opiekuna, kuratora; ‐ postępowanie z dorosłymi pokrzywdzonymi przemocą w rodzinie i przestępstwami przeciwko wolności seksualnej; ‐ pomoc ofiarom przestępstw ‐ ocena potrzeb i inicjowanie wsparcia udzielanego pokrzywdzonym, współpraca z organizacjami powołanymi do pomocy pokrzywdzonym; ‐ instytucje pomocowe; ‐ zakres informacji przekazywanych pokrzywdzonym przez organy postępowania na temat ich praw i możliwości uzyskania pomocy; ‐ kompensaty przysługujące ofiarom niektórych przestępstw umyślnych. Szkolenie będzie prowadzone w formie seminarium i warsztatów (łącznie 16 godzin szkoleniowych). Ze względu na terminy obowiązujące przy przygotowywaniu założeń do harmonogramu i samego harmonogramu działalności szkoleniowej na kolejny rok nie są jeszcze znane tematy szkoleń realizowanych w 2011 r. W miarę możliwości i w ramach posiadanych środków problematyka zwalczania przestępczości związanej z molestowaniem seksualnym nieletnich (przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności z udziałem małoletnich jako pokrzywdzonych oraz zagadnień powiązanych) będzie znajdowała odzwierciedlenie w działalności szkoleniowej krajowej szkoły. Z poważaniem Podsekretarz stanu Jacek Czaja Warszawa, dnia 26 maja 2010 r.