Ćwiczenia rachunkowe

Agnieszka Ciesielska
Ćwiczenia rachunkowe
W szkole podstawowej kilka minut
na początku każdej lekcji poświęcam
na trenowanie sprawności rachunkowej uczniów. Zadaję bardzo krótkie
ćwiczenia „na czas”.
Po ćwiczeniach uczniowie zapisują na
końcu zeszytu swój wynik, tzn. czas,
ilość dobrze rozwiązanych przykładów
itd. Ćwiczenia co pewien czas się
powtarzają, co pozwala dzieciom obserwować, jak rośnie ich sprawność
rachunkowa.
Zawody zwykle mobilizują tylko tych
uczniów, którzy mają szansę na sukces.
Najsłabsi w takich sytuacjach często
nie podejmują żadnej pracy – zawsze
lepiej być najgorszym, bo się nic nie
zrobiło, niż starać się... i też być
najgorszym. Toteż od samego początku podkreślałam, że są to przede
wszystkim zawody z samym sobą.
Działania różne
Do ćwiczeń wykorzystuję bardzo proste pomoce, np. kartki z dziesięcioma
działaniami:
Na odwrocie napisane są odpowiedzi
– małymi cyframi i do góry nogami,
aby nie było łatwo zerknąć.
Kartki z działaniami rozdaję, wkładając je uczniom pod zeszyty (aby nikt
10
nie zaczynał wcześniej liczyć). W tym
czasie dzieci przygotowują karteczki
z miejscami na wyniki.
Następnie mówię: START – i daję
minutę lub półtorej na rachunki.
Potem: STOP i każdy sprawdza swoje
wyniki z tymi na odwrocie kartki.
Rezultaty dzieci zapisują na końcu
zeszytu, np.:
1 min, 3 [przykłady] dobrze, 1 źle.
Tabliczka mnożenia na czas
Każdy mój uczeń nosi wykonany przez
siebie zestaw dziesięciu kartoników
z poszczególnymi cyframi.
Ustawiam stoper (albo zegarek z sekundnikiem), a uczniowie tasują swoje
zestawy kartoników z cyframi. Tym
razem zamiast „start” mówię np.:
„Tabliczka mnożenia przez... SIEDEM”, uczniowie wykładają kolejne
kartoniki i półgłosem podają iloczyn
liczby z kartonika przez siedem. Kto
skończy, podnosi rękę, ja podaję czas
(przeważnie jest to od 10 sekund
do 3 minut, chyba, że przerwałam
wcześniej), a uczeń na końcu zeszytu
zapisuje wynik.
Innym wariantem tej gry jest np.
pytanie o iloczyn liczb z dwóch
kolejnych kartoników. Czasem gramy
w parach – dwoje uczniów wykłada
kartonik, kto pierwszy poda dobry
iloczyn, dostaje punkt.
Często ćwiczymy też dodawanie, wydaję wtedy polecenia: „liczba z kartonika plus 17”, „dopełnienie liczby
z kartonika do 10”, „różnica liczby
z kartonika i 5” itd.
TEMAT NUMERU
CYAN BLACK
MS14 str. 10
Rekordy klasowe
i międzyklasowe
Zestaw piętnastu kart z trudnymi
działaniami z tabliczki mnożenia służy
do bicia rekordów. Chętni uczniowie
na forum klasy podają na czas wyniki
kolejnych działań (oczywiście karty są
za każdym razem tasowane). Rekordy
klasowe i międzyklasowe zapisuję i nagradzam piątkami. Nagroda specjalna
miała być za pobicie mojego rekordu
– ale do tego nie doszło.
jest na uczciwości uczniów. Wielokrotnie podkreślałam, że jeśli ktoś
próbuje oszukiwać, to oszukuje przede
wszystkim samego siebie. Myślę, że
ten sposób podsumowywania ćwiczeń
uczy dzieci rzetelnej samooceny.
Ocenianie
Po zakończeniu ćwiczenia zadaję
uczniom pytania, na które odpowiadają przez podniesienie ręki. Oto
przykłady takich pytań:
Kto miał czas lepszy niż 15 sekund?
Kto rozwiązał dobrze co najmniej
6 przykładów? Kto nie zrobił ani jednego
błędu?
Czasem, choć nie zawsze, szukamy
aktualnego mistrza, czyli tego, kto
wykonał ćwiczenie najszybciej lub zrobił najmniej błędów. Jeśli jest więcej
czasu, porównujemy wyniki z uzyskanymi przy tym ćwiczeniu poprzednio.
Wtedy zadaję kolejne pytania:
Kto się poprawił? Kto się poprawił o co
najmniej 10 sekund? Kto zrobił mniej
błędów niż poprzednio?
Oczywiście liczba i rodzaj pytań zależą
od czasu, który mogę na nie poświęcić.
Zawsze jednak zadaję co najmniej
jedno. Uczniom odpowiada ten sposób oceny – jest dość bezpieczny
dla tych, którym poszło słabo, i daje
satysfakcję lepszym. Niektóre pytania
dowartościowują słabszych – łatwiej
się poprawić o 10 sekund, jeśli ćwiczenie wykonało się przedtem w czasie
około minuty, niż gdy zajmuje ono 15
sekund. Oczywiście taka ocena oparta
Ze swej strony staram się tylko unikać
sytuacji, które kuszą do oszukiwania
(np. dbam, aby odpowiedzi nie przebijały przez kartkę).
Kilka uwag na koniec
Większość tych działań to działania
bardzo proste – ale to nie jest ich
wadą, lecz zaletą, ponieważ są wykonalne nawet dla najsłabszych uczniów.
Natomiast dla najlepszych wyzwaniem
i dobrym ćwiczeniem jest tempo pracy.
Sprawdzanie poprawności wyników
ma miejsce przy ćwiczeniach w parach.
Najlepsi popisują się czasem przed
całą klasą – wtedy oczywiście wychwytuję wszystkie błędy.
Może się wydawać, że kilka minut na
każdej lekcji to zbyt wiele czasu na
rachunki. Jestem jednak przekonana,
że to jedyny sposób, aby w dobie
kalkulatorów zmusić niektórych uczniów do rachunków pamięciowych,
a czas „zmarnowany” na takie ćwiczenia procentuje później.
TEMAT NUMERU
CYAN BLACK
MS14 str. 11
11