Wykaz zadań działalności statutowej wykonanych w
Transkrypt
Wykaz zadań działalności statutowej wykonanych w
National Institute of Telecommunications ul. Szachowa 1 PL – 04-894 Warszawa T: [+48 22] 512 81 00 F: [+48 22] 512 86 25 E-mail: [email protected] www.itl.waw.pl Wykaz zadań działalności statutowej wykonanych w 2007 roku Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy Spis treści ZINTEGROWANE SYSTEMY TELEKOMUNIKACYJNE I TELEINFORMATYCZNE (W TYM PRZEZNACZONE DLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ), USŁUGI, SIECI INTELIGENCJI OTOCZENIA: ASPEKTY ORGANIZACYJNE, FUNKCJONALNE, ROZWOJOWE, BEZPIECZEŃSTWO ..................................................................................... 5 1. Koncepcja elektronizacji terenowych urzędów administracji publicznej pod kątem świadczenia usług eGovernment. ................................................................................... 5 2. Metody wspomagania decyzji budowy infrastruktury teleinformatycznej dla komunikacji elektronicznej urząd - obywatel. ............................................................... 5 3. Modelowanie systemów łączności elektronicznej administracji publicznej i kierowania bezpieczeństwem państwa.............................................................................................. 6 4. Ocena QoS, opracowanie metodyki i procedur pomiarowych dla przesyłania sygnałów wizyjnych sieciami IP. ................................................................................................... 6 5. Udostępnienie narzędzia informatycznego do prognozowania zasięgów stacji radiowych użytkowanych we współczesnych systemach radiokomunikacyjnych i radiodyfuzyjnych w sieci korporacyjnej i w Internecie. ................................................ 6 6. Rozwój technik szerokopasmowego dostępu do Internetu na obszarach wiejskich. ..... 6 7. Wykorzystanie radiowych technik UWB do analizy struktury materiałów................... 7 8. Rozpoznanie otoczenia radiowego w sieciach sensorowych. ........................................ 7 OPTOELEKTRONIKA I FOTONIKA NA POTRZEBY ULTRASZYBKIEJ TELEKOMUNIKACJI: ASPEKTY FUNKCJONALNE, ROZWOJOWE I WDROŻENIOWE ..................................................................................................................... 7 9. Symulacje komputerowe masek fazowych do nanoszenia światłowodowych siatek Bragga. ........................................................................................................................... 7 10. Badania nad nowymi przyrządami fotonicznymi na potrzeby systemów teleinformatycznych nowych generacji.......................................................................... 7 11. Badanie charakterystyk światłowodów dwójłomnych w warunkach środowiskowych pod kątem budowy wzorca dyspersji polaryzacyjnej..................................................... 8 12. Analiza nowych rozwiązań technicznych szerokopasmowych sieci światłowodowych FTTH i FTTX oraz współzależności między inwestycjami w sieci tego typu, a regulacjami prawnymi. ................................................................................................ 8 13. Badania własności optycznych i termicznych włókien światłowodowych nowych typów (udziału IŁ w programie UE COST-299). .......................................................... 9 14. Badania w zakresie zaawansowania infrastruktury sieci fotonicznych (COST-291). ... 9 INŻYNIERIA OPROGRAMOWANIA, WIEDZY I WSPOMAGANIA DECYZJI................ 9 15. Data mining w systemach dynamicznych. ..................................................................... 9 16. Zastosowanie Inteligentnego Systemu Nauczającego w procesie nauczania ODL zrealizowanego w środowisku rzeczywistym. ............................................................. 10 17. Badania nad istotą informacji, jej właściwościami i stosowanymi technikami informacyjnymi - próba systematyzacji w obszarze wiedzy o informacji. .................. 10 18. Wybrane problemy zarządzania wiedzą....................................................................... 11 19. Metody i technologie budowy hurtowni danych ze szczególnym uwzględnieniem zapewnienia długookresowej jakości produktu............................................................ 11 20. Narzędzia monitoringu w zarządzaniu siecią teleinformatyczną i bazami danych...... 12 21. SpecVer - metodyka tworzenia oprogramowania integrująca zadania specyfikacji, implementacji i weryfikacji modułów programów. ..................................................... 12 2 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy RADIOKOMUNIKACJA, GOSPODARKA WIDMEM, KOMPATYBILNOŚĆ ELEKTROMAGNETYCZNA................................................................................................. 12 22. Aplikacje i usługi wykorzystujące system Galileo przeznaczone do zastosowań w radiokomunikacji morskiej....................................................................................... 12 23. Opracowanie narzędzia programowego do prognozowania zasięgów stacji brzegowych dla potrzeb radiokomunikacji morskiej. .................................................. 13 24. Kompatybilność systemów nowej generacji oraz zagadnienie kompatybilności elektromagnetycznej w środowiskach specjalnych...................................................... 13 25. Zagadnienia implementacji telewizji i radiofonii cyfrowej w Polsce. ......................... 13 26. Opracowanie oraz analiza efektywności algorytmów ESPRIT oraz Root-MUSIC w celu ustalenia parametrów kanału OFDM................................................................ 14 27. Szybka transmisja danych w paśmie krótkofalowym - etap III . ................................. 14 28. Prace studyjne, badania funkcjonalne i analiza uwarunkowań eksploatacyjnych systemu śledzenia statków dalekiego zasięgu - LRIT.................................................. 14 INFRASTRUKTURA TELEKOMUNIKACYJNA: ASPEKTY ORGANIZACYJNE, FUNKCJONALNE I ROZWOJOWE...................................................................................... 15 29. Rozbudowa funkcjonalna opracowanych i wdrożonych do eksploatacji w latach 2001 - 2006 telekomunikacyjnych systemów kontrolno - pomiarowych AWP-IŁ oraz TBA-IŁ. ................................................................................................................ 15 30. Opracowanie narzędzi informatycznych w dziedzinie metrologii wspomaganej komputerowo................................................................................................................ 15 31. Opracowanie procedury wzorcowania termoelementów rezystancyjnych. ................. 16 RYNEK TELEKOMUNIKACYJNY, TELEINFORMATYCZNY I POCZTOWY; USŁUGI ŁĄCZNOŚCI ELEKTRONICZNEJ I USŁUGI POCZTOWE: ASPEKTY REGULACYJNE, EKONOMICZNE, SPOŁECZNE ............................................................................................ 16 32. Kierunki rozwoju europejskich prac normalizacyjnych w 2007 roku i ocena ich wpływu na rynek usług pocztowych i działania regulacyjne w Polsce........................ 16 33. Informacyjne aspekty gier konkurencyjnych na rynku usług telekomunikacyjnych. .. 16 34. Analiza wyników przeglądu regulacji rynku komunikacji elektronicznej w Unii Europejskiej i ich wpływu na regulacje w Polsce. ....................................................... 17 35. Uwarunkowania technologiczne i regulacyjne rozwoju rynku komunikacji elektronicznej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem rynku mediów.................. 17 SYSTEMY ZASILANIA W TELEKOMUNIKACJI: ASPEKTY REGULACYJNE, ROZWOJOWE I WDROŻENIOWE....................................................................................... 18 36. Telekomunikacyjny system zasilania gwarantowanego, zintegrowany na napięciu przemiennym 230 VAC. .............................................................................................. 18 37. Rdzeń modułowego systemu czasu rzeczywistego do profesjonalnych aplikacji hybrydowych systemów zasilania i automatycznego nadzoru..................................... 18 DZIAŁALNOŚĆ STATUTOWA - WSPOMAGAJĄCA BADANIA .................................... 18 38. Zapewnienie łączności komputerowej. ........................................................................ 18 39. Organizacja Forum TETRA. ........................................................................................ 18 40. Prace na rzecz utrzymania systemu zarządzania i rozszerzenia zakresu akredytacji laboratorium oraz wspierające działalność naukowo - badawczą pracowni................ 19 41. Koncepcja merytoryczna projektu ”Zintegrowany System Satelitarnego Monitorowania Floty, Teledetekcji i Rejestracji Pierwszej Sprzedaży”...................... 20 42. Koncepcja merytoryczna projektu do PO IG „Metody i narzędzia projektowania i integracji sieci i usług telekomunikacyjnych”.............................................................. 20 3 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 43. Przygotowanie 9-tej Międzynarodowej Konferencji nt. Przezroczystych Sieci Optycznych ICTON 2007. ........................................................................................... 20 44. Międzynarodowa Konferencja Wspomagania Decyzji w Telekomunikacji i Społeczeństwie Informacyjnym - DSTIS-2007. .......................................................... 21 45. Współpraca międzynarodowa w ramach ITU-R i ITU-T. ........................................... 22 46. Publikacja Książki Józefa Wierzbołowskiego pt. „UE wobec wyzwań gospodarki opartej na wiedzy. Ewolucja priorytetów rozwojowych Unii Europejskiej w świetle 5-7 programów ramowych”.......................................................................................... 22 47. Przegląd działań podejmowanych przez wybranych regulatorów EU......................... 23 48. Działalność Ośrodka Informacji Naukowej wspierająca naukę................................... 23 4 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy ZINTEGROWANE SYSTEMY TELEKOMUNIKACYJNE I TELEINFORMATYCZNE (W TYM PRZEZNACZONE DLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ), USŁUGI, SIECI INTELIGENCJI OTOCZENIA: ASPEKTY ORGANIZACYJNE, FUNKCJONALNE, ROZWOJOWE, BEZPIECZEŃSTWO 1. Koncepcja elektronizacji terenowych urzędów administracji publicznej pod kątem świadczenia usług eGovernment. Celem pracy było wypracowanie modelu elektronizacji terenowych urzędów administracji publicznej, który stanowiłby wsparcie dla organów samorządowych w procesie wdrażania usług eGovernment w urzędach gmin oraz dla organów rządowych w ich działalności na rzecz informatyzacji lokalnych struktur administracji publicznej. Opracowanie zawiera kompendium wiedzy dotyczącej aspektów technicznych, ekonomicznych, organizacyjnych i prawnych związanych z wdrażaniem usług eGovernment i elektronizacją urzędu gminy. W pracy podano szereg informacji praktycznych, pomocnych przy podejmowaniu przez samorządy terytorialne działań związanych z informatyzacją urzędów, dotyczących w szczególności organizacji projektu informatyzacji gminy, warunków technicznych wdrażania usług publicznych na platformę elektroniczną, źródeł finansowania oraz przepisów prawnych związanych z usługami komunikacji elektronicznej. Produktem jest opracowanie zawierające koncepcję elektronizacji terenowych urzędów administracji publicznej pod kątem świadczenia usług eGovernment, przedstawiającą modelowe rozwiązanie elektronizacji urzędu gminy. Produkt będzie oferowany na zasadach komercyjnych urzędom gmin oraz Departamentowi Informatyzacji MSWiA. Wyniki pracy zostaną wykorzystane w działalności publikacyjnej. Opracowanie ma charakter podręcznika dedykowanego pracownikom urzędów gmin i działaczom samorządowym. 2. Metody wspomagania decyzji budowy infrastruktury teleinformatycznej dla komunikacji elektronicznej urząd - obywatel. Wynikiem pracy jest opracowanie składające się z trzech produktów określających zasady, kryteria i procedury dla wspomagania decyzji podejmowanych przez jednostki administracji publicznej w zakresie wyboru rozwiązań oraz sposobu wdrożenia infrastruktury teleinformatycznej i jej elementów: Produkt 1. Wybór technologii i rozwiązań teleinformatycznych, w tym: − katalog usług teleinformatycznych dla systemów komunikacji elektronicznej, − wyniki analizy technologii i rozwiązań teleinformatycznych pod kątem możliwości realizacji usług teleinformatycznych w systemach komunikacji elektronicznej dla administracji publicznej. Produkt 2 Warunki techniczno organizacyjne budowy infrastruktury teleinformatycznej, obejmujące: − modelowe warunki techniczno - organizacyjne budowy infrastruktury teleinformatycznej dla komunikacji elektronicznej urząd – obywatel, − wymagania dla usług, sieci teleinformatycznych, dostępu do Internetu. Produkt 3 Instrumenty wspomagania decyzji w procesie budowy infrastruktury teleinformatycznej dla komunikacji elektronicznej urząd obywatel, w tym: − kryteria, metody i procedury wspomagania procesu wyboru rozwiązań techniczno – organizacyjnych, − sposoby wdrożenia infrastruktury teleinformatycznej zgodnie z potrzebami obywateli i wymaganiami jednostki administracji publicznej. Przedstawiono metody oparte na technikach modelowania i symulacji do projektowania oraz wymiarowania zintegrowanego systemu teleinformatycznego. Do szacowania wielkości ruchu teleinformatycznego generowanego przez obywateli w kontaktach z urzędem zaproponowano zastosowanie wskaźników oceny dostępności i poziomu elektronizacji usług administracji publicznej uzgodnione między krajami członkowskimi Unii. 5 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 3. Modelowanie systemów łączności elektronicznej administracji publicznej i kierowania bezpieczeństwem państwa. Przedmiotem pracy były: I. Metody i zasady modelowania systemów łączności elektronicznej. II. Współczesne narzędzia informatyczne wspierające proces modelowania i projektowania systemów łączności elektronicznej. III. Model systemu łączności elektronicznej na potrzeby bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego aglomeracji miejskiej, na przykładzie m. st. Warszawy. W wyniku realizacji pracy dokonano analizy metod oraz modelowania systemów łączności elektronicznej. Zidentyfikowano i scharakteryzowano proces modelowania, przedstawiono podstawy i uwarunkowania modelowania systemów łączności elektronicznej. Dokonano identyfikacji i zaprezentowano najbardziej przydatne narzędzia informatyczne wspierające proces modelowania przedmiotowych systemów. Opracowano i przedstawiono model systemu łączności elektronicznej na potrzeby bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego aglomeracji miejskiej, na przykładzie m. st. Warszawy. 4. Ocena QoS, opracowanie metodyki i procedur pomiarowych dla przesyłania sygnałów wizyjnych sieciami IP. W ramach pracy przedstawiono ogólne zasady działania systemu telewizji interaktywnej oferowanej abonentom za pomocą protokółu IP. W oparciu o Zalecenia ITU zaproponowano klasyfikację usług i sieci IP przenoszących sygnały wizyjne oraz wymagane wartości parametrów tej sieci. Opracowano obiektywne metody oceny parametrów sieci, procedury pomiaru tych parametrów oraz metody subiektywne oceny usługi w domu użytkownika i odpowiednie procedury pomiarowe. Przedstawiono także opracowaną, własną metodę ciągłej oceny jakości obrazu przesyłanego sieciami IP w siedzibie abonenta. Metoda ta została zgłoszona jako dokument Administracji polskiej na posiedzenie Grupy Studiów 9 (SG9) ITU-T w październiku 2007 roku. Dokument ten został przyjęty przez Grupę Studiów i zgodnie z planem zostanie zatwierdzony na kolejnym posiedzeniu (maj 2008). Opisano również zaprojektowany układ pomiarowy, umożliwiający przeprowadzenie pomiarów parametrów sieci. 5. Udostępnienie narzędzia informatycznego do prognozowania zasięgów stacji radiowych użytkowanych we współczesnych systemach radiokomunikacyjnych i radiodyfuzyjnych w sieci korporacyjnej i w Internecie. Praca stanowiła kontynuację budowy kompleksowego systemu informatycznego realizowanego w latach 2003-2006. Opracowano i wdrożono bazę danych systemu i dostęp do usług poprzez Intranet/Internet, zmodyfikowano istniejące metody obliczeniowe, zgodnie ze zmianami wprowadzanymi przez ITU i ERO. Opracowano programy komputerowe dla celów badawczych i projektowych. Powstały system obliczeniowy może być wykorzystany w licznych pracach rynkowych i naukowobadawczych, jako narzędzie planistyczne i pomoc w procesie badań nad zastosowaniem i weryfikacją metod obliczeniowych i rozwiązań technicznych, stosowanych w odniesieniu do istniejących i planowanych systemów radiowych. Zakres prac zrealizowanych w 2007 r. umożliwia podjęcie prac rynkowych związanych z planowaniem sieci DVB-T, DVB-H, DVB-SH (Telewizja Polska, Operatorzy), projektowaniem optymalnych łączy radiowych oraz prowadzeniem przez IŁ prac dotyczących m.in. opracowania różnych metod planowania sieci SFN DVB-T (Instytut Łączności jest jedyną placówką naukową w kraju zajmującą się tą tematyką). Wynik pracy – system obliczeniowy udostępniono w sieci korporacyjnej i wybrane opcje w sieci Internet 6. Rozwój technik szerokopasmowego dostępu do Internetu na obszarach wiejskich. W pracy skupiono się na innowacyjnym rozwiązaniu znanym pod nazwą ‘WiLDNet’, opracowanym na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Do upowszechnienia informacji o takich rozwiązaniach, przygotowano prezentacje (m. in. na konferencji Krajowej Konferencji Radiokomunikacji, Radiofonii i Telewizji w Gdańsku) oraz publikacje w materiałach konferencyjnych. Nowe, tanie technologie szerokopasmowego dostępu do Internetu są intensywnie rozwijane. Przy wprowadzaniu innowacji na szerszą skalę, zawsze istnieje ryzyko nietrafnej decyzji. Dla zmniejszenia tego ryzyka, nowe rozwiązania wymagają weryfikacji. W tym celu, w ramach pracy zbudowano sieć eksperymentalną we współpracy z Międzynarodowym Centrum Fizyki Teoretycznej (ICTP) w 6 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy Trieście oraz z Międzynarodową Unią Telekomunikacyjną (ITU) w Genewie, sfinansowaną ze środków ICTP. Koszt łącza sieci eksperymentalnej ICTP o długości ponad 100 km wynosi mniej niż 1% kosztów ułożenia kabla na tę odległość, nie licząc kosztów urządzeń i utrzymania sieci kablowej. Efekty ekonomiczne upowszechnienia takich technologii dostępu do Internetu na obszarach wiejskich będzie można oszacować dopiero po uruchomieniu konkretnej instalacji pilotowej 7. Wykorzystanie radiowych technik UWB do analizy struktury materiałów. W pracy opisano uwarunkowania techniczne związane z wykorzystaniem ultraszerokopasmowych (UWB) sygnałów radiowych. Rozpoznano stan techniki i aktualne europejskie uwarunkowania regulacyjne dotyczące stosowania UWB. Przedstawiono koncepcję urządzenia wykorzystującego sygnały UWB do analizy struktury materiałów. Opracowano podstawy metodyki pomiaru impulsowej emisji UWB. Zaprojektowano i wykonano modele anten UWB i zbadano ich charakterystyki. 8. Rozpoznanie otoczenia radiowego w sieciach sensorowych. W ramach pracy rozwijana była metoda rozpoznawania otoczenia radiowego metodami analizy funkcji korelacji sygnałów odbieranych przez węzły wyspecjalizowanej sieci sensorowej. Rozkład maksimów funkcji korelacji sygnałów odbieranych przez kolejne węzły poddawane były obróbce analizy matematycznej. W wyniku tej analizy uzyskiwano rozkład miejsc geometrycznych położenia źródeł promieniowania elektromagnetycznego w określonych zakresie częstotliwości. Kolejne obliczenia dokonywane były dla wszystkich kombinacji par węzłów sensorowych. W wyniku nałożenia się miejsc geometrycznych wyznacza się rozmieszczenie przestrzennych źródeł promieniowania. Opracowany został algorytm procesu geometrycznego wyznaczania przestrzennego rozmieszczania źródeł. OPTOELEKTRONIKA I FOTONIKA NA POTRZEBY ULTRASZYBKIEJ TELEKOMUNIKACJI: ASPEKTY FUNKCJONALNE, ROZWOJOWE I WDROŻENIOWE 9. Symulacje komputerowe masek fazowych do nanoszenia światłowodowych siatek Bragga. Celem pracy było badanie rozkładu natężenia pola dyfrakcyjnego za maskami fazowymi oraz efektu Talbota, występującego w tego typu strukturach periodycznych. Kolejnym zagadnieniem było badanie wpływu ułożenia włókna za maską fazową na średni rozkład natężenia pola dyfrakcyjnego w jego rdzeniu w procesie nanoszenia siatek Bragga oraz opracowanie metod symulacji charakterystyk spektralnych apodyzowanych siatek Bragga z uwzględnieniem ograniczeń technologicznych dotyczących skończonej ilości stopni fazowych maski (przybliżenie profilu apodyzacji funkcją schodkową). W pracy dokonano analizy rozkładu natężenia pola dyfrakcyjnego za maskami fazowymi: apodyzowaną i jednorodną. W oparciu o skalarną teorię dyfrakcji i zmodyfikowany algorytm splotowy opracowano aplikacje do symulacji dyfrakcji w maskach fazowych i do obserwacji efektu Talbota. Ponadto zasymulowano i zbadano wpływ odległości włókno-maska i średnicy rdzenia na średni rozkład natężenia pola dyfrakcyjnego w rdzeniu światłowodu w procesie nanoszenia siatek apodyzowanych i jednorodnych metodą maski fazowej. Korzystając z metody macierzy przejścia opracowano metodę obliczania charakterystyk spektralnych (transmisyjnych i odbiciowych) apodyzowanych i jednorodnych siatek Bragga. Stworzona aplikacja uwzględnia fakt schodkowego charakteru funkcji apodyzacji na skutek ograniczeń technologicznych w wytwarzaniu masek fazowych (ograniczonej ilości możliwych do uzyskania wysokości stopnia fazowego). Wyznaczono charakterystyki spektralne maski jednorodnej oraz apodyzowanej wykonanej przy pomocy maski fazowej o profilu gaussowskim i ośmiu poziomach wysokości stopnia fazowego. 10. Badania nad nowymi przyrządami fotonicznymi na potrzeby systemów teleinformatycznych nowych generacji. W ramach pracy opracowana została metoda symulacji wzmocnienia promieniowania ramanowskiego w strukturze fotonicznej. Wykonano symulacje pozwalające na określenie przerw zabronionych w strukturze kryształu fotonicznego na bazie krzemu. Ponadto wykonano obliczenia współczynnika wzmocnienia sygnału ramanowskiego w strukturze periodycznej w odniesieniu do 7 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy jednorodnego krzemu o takiej samej długości ośrodka aktywnego. Wyniki symulacji wskazują, że kryształy fotoniczne pomagają zwiększyć wydajność procesów nieliniowych. Wszystkie ww. symulacje wykonano w programie Matlab firmy MathWorks. Dokonano przeglądu literatury dotyczącej optycznych grzebieni częstotliwości pod kątem zapoznania się z aktualnymi rozwiązaniami technicznymi ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania światłowodowych laserów femtosekundowych. Zbudowano stanowisko pomiarowe do przeprowadzenia eksperymentów ze zdudnianiem sygnałów optycznych i wykonano pomiary szerokości widma lasera DFB stabilizowanego komórką absorpcyjną. Produktami niniejszej pracy są: o aplikacje w środowisku Matlab: do symulacji zjawisk nieliniowych w kryształach fotonicznych o opracowanie pt. „Badania nad nowymi przyrządami fotonicznymi na potrzeby systemów telekomunikacyjnych nowych generacji” Wyniki pracy mogą posłużyć w przyszłości do projektowania urządzeń opartych na materiałach strukturalnych, które z kolei mogą zaowocować nowymi technologiami (lasery ramanowskie na kryształach fotonicznych, optyczne grzebienie częstotliwości). 11. Badanie charakterystyk światłowodów dwójłomnych w warunkach środowiskowych pod kątem budowy wzorca dyspersji polaryzacyjnej. Celem projektu było zapoznanie się z właściwościami światłowodów dwójłomnych, a w szczególności z wpływem pól zewnętrznych na wartość dyspersji polaryzacyjnej (PMD polarization mode dispersion) w tych światłowodach. Zbadanie tych wielkości pozwoliło określić możliwość budowy stabilnego wzorca dyspersji polaryzacyjnej opartego na światłowodach dwójłomnych. Opracowano szereg metod pomiarów, monitorowania, emulacji i kompensacji dyspersji polaryzacyjnej. Urządzenia służące do tych celów powinny być wzorcowane w celu zapewnienia spójności pomiarowej. W laboratorium NIST został zaprojektowany wzorzec dyspersji polaryzacyjnej. Wzorzec ten pozwala na odwzorowanie w idealny sposób linii światłowodowej. Jest on bardzo stabilny czasowo. Wadą tego rozwiązania jest jednak fakt, że światło opuszcza tor światłowodu. W związku z pytaniami klientów LMEEiO dotyczącymi wzorcowania mierników dyspersji polaryzacyjnej pojawił się pomysł wykonania całkowicie światłowodowego wzorca dyspersji polaryzacyjnej. Wzorzec powinien wskazywać stałą wartość dyspersji polaryzacyjnej w różnych warunkach środowiskowych. Światłowodami odpornymi na zakłócenia zewnętrze są światłowody wysoko dwójłomne. Badania światłowodów dwójłomnych pod kątem wpływu środowiska na wartość dyspersji polaryzacyjnej, umożliwią opracowanie w następnych latach, całkowicie światłowodowego wzorca dyspersji polaryzacyjnej. W pracy przeprowadzono badania dyspersji polaryzacyjnej światłowodów dwójłomnych różnych typów w zmiennych temperaturach oraz badania starzeniowe. Uzyskane produkty to raport z badań, który może być udostępniany producentom światłowodów. 12. Analiza nowych rozwiązań technicznych szerokopasmowych sieci światłowodowych FTTH i FTTX oraz współzależności między inwestycjami w sieci tego typu, a regulacjami prawnymi. Przeanalizowano perspektywy wzrostu wymagań na szybkość dostępu szerokopasmowego, związane z nowymi usługami w sieciach telekomunikacyjnych, n.p. wizyjnymi o wysokiej rozdzielczości (HDTV), co pozwala spodziewać się, że standardem będą w ciągu 5-10 lat usługi 50-100 Mbit/s. Istniejąca telekomunikacyjna infrastruktura dostępowa z parami przewodów miedzianych nie pozwala na zaoferowanie znacznej części abonentów usług o przepływności nawet 5 Mbit/s i niezbędna jest przebudowa sieci dostępowej, z masowym wprowadzeniem transmisji światłowodowej. Przedstawiono przegląd rozwiązań technicznych światłowodowych (FTTH) lub światłowodowo-miedzianych (przeważnie w konfiguracji światłowód/VDSL2+, FTTB/FTTC/FTTN) sieci dostępowych umożliwiających dostęp abonencki o przepływności w granicach 50-1000 Mbit/s, porównano ich cechy użytkowe, podano klasyfikację i przykłady wyposażenia. Zaprezentowano nowe typy włókien światłowodowych dla domowych instalacji FTTH, m.in. z barierą otworkową (HAF) tolerujące silne zginanie, znormalizowane w nowym zaleceniu ITU-T G.657 oraz kable światłowodowe specjalnie opracowane dla sieci FTTH. Ostatni element analizy stanowią bariery regulacyjne dla budowy sieci FTTx, szczególnie silne w krajach UE, gdzie regulatorzy narzucają operatorom dominującym „uwalnianie” nowo budowanej infrastruktury stałej po niskich stawkach, co skutkuje hamowaniem lub ograniczaniem inwestycji. 8 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 13. Badania własności optycznych i termicznych włókien światłowodowych nowych typów (udziału IŁ w programie UE COST-299). Praca stanowiła wsparcie udziału IŁ w projekcie europejskim COST-299 “Optical Fibres for New Challenges Facing the Information Society – FIDES” (Włókna światłowodowe zaspakajające nowe potrzeby społeczeństwa informacyjnego), realizowanym, który jest poświęcony konstrukcjom, badaniom i zastosowaniom nowych typów włókien światłowodowych, w tym: − włóknom mikrostrukturalnym (PCF), − włóknom wzmacniającym wysoko domieszkowanym pierwiastkami ziem rzadkich, − włóknom o wysokiej nieliniowości i ich zastosowaniu do generacji i obróbki sygnałów, − czujnikom światłowodowym, − modelowaniu włókien i podzespołów światłowodowych. Instytut Łączności włączył się w prace COST-299 w styczniu 2007 r. Udział Instytutu obejmuje przede wszystkim badania laboratoryjne włókien specjalnych: pomiary parametrów optycznych (tłumienność, PMD, PDL, dwójłomność, charakterystyki spektralne), badania termiczne i starzeniowe, testy wytrzymałości mechanicznej, modelowanie komputerowe propagacji promieniowania i standaryzację czujników światłowodowych. W 2007 r. wykonano pomiary optyczne PMD, tłumienności spektralnej i reflektometryczne 5 próbek włókien specjalnych: PCF z IPHT Jena (Niemcy) i domieszkowanych iterbem, firmy Liekki (Finlandia). W IŁ przygotowywane jest stanowisko do badania wytrzymałości mechanicznej włókien światłowodowych; pierwsze testy powinny odbyć się w pierwszym półroczu 2008 r. 14. Badania w zakresie zaawansowania infrastruktury sieci fotonicznych (COST-291). Praca stanowiła wsparcie udziału IŁ w projekcie europejskim COST-291 "Towards Digital Optical Networks" (Badania w zakresie zaawansowanej infrastruktury optycznych sieci telekomunikacyjnych), który dotyczy badań mających na celu opracowanie nowej generacji systemów i sieci. Udział Instytutu obejmuje: − Opracowanie modeli symulacji formatów modulacji i określenie ograniczeń spowodowanych niedoskonałością poszczególnych elementów systemu, w tym badania właściwości szumowych i zniekształceń nieliniowych spowodowanych efektem Kerra dla wielopoziomowych formatów modulacji. − Badanie efektywnych obliczeniowo metod symulacji propagacji sygnału w światłowodzie, w tym metody błędu lokalnego oraz metody wyznaczania długości kroku z zastosowaniem uśredniania widma i nowoopracowanej metody błędu lokalnego ze wstępną symulacją. Badane są także metody symulacji specyficzne dla systemów WDM: zaproponowano m.in. modyfikację wielokanałowej metody symulacji XPM − Badania gwarantowanej jakości usług (QoS) i routingu w sieciach optycznych z komutacją grupową pakietów (OBS), w tym: − analiza porównawcza mechanizmów QoS pod względem funkcjonalności i wydajności. − klasyfikacja strategii routingu dla sieci OBS: zaproponowano i zbadano dwa algorytmy routingu izolowanego alternatywnego dla zorientowanych połączeniowo sieci E-OBS oraz zaproponowano metodę optymalizacji routingu wielościeżkowego w oparciu o teorię optymalizacji nieliniowej. − analiza porównawcza architektur OBS: konwencjonalna (C-OBS) i z emulacją czasu offsetowego (E-OBS). INŻYNIERIA OPROGRAMOWANIA, WIEDZY I WSPOMAGANIA DECYZJI 15. Data mining w systemach dynamicznych. Systemy dynamiczne występują powszechnie we współczesnej technice i nauce. Przykładem mogą tu być sieci telekomunikacyjne, natężenie ruchu drogowego, a także procesy zachodzące w organizmach żywych. Ilość danych opisujących zachowanie współczesnych systemów jest ogromna, konieczne jest więc zastosowanie metodologii data mining. Istniejące metody nie uwzględniają jednak dotychczasowej wiedzy o systemie, ani istniejących modeli matematycznych 9 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy opisujących system. W pracy opracowane zostały algorytmy omijające ten problem. Oparto się o metodologię polegającą na budowie modelu probabilistycznego, opisującego system. Opracowane algorytmy znajdują następnie zbiory atrybutów, których rozkład prawdopodobieństwa w danych odbiega od tego co przewiduje model. W pracy metody te zostały dostosowane do systemów dynamicznych. Dokonano także dalszych zastosowań i rozszerzeń tych metod m.in. do problemu crosssellingu usług telekomunikacyjnych. Przedstawiono usystematyzowanie podejść do modelowania z uwzględnieniem zdarzeń. Opracowane metody zastosowano do stworzenia modelu zachowań odwiedzających stronę Instytutu Łączności na podstawie loga z serwera WWW. Przedstawiono wstępne wyniki analizy systemów biologicznych. W systemach dynamicznych często występują zmienne numeryczne. Algorytmy data mining działają jednak przede wszystkim na zmiennych dyskretnych. Opracowano uogólnienia tych algorytmów na dane numeryczne. Wyniki zostały wykorzystane do stworzenia bardzo wydajnej metody budowy klasyfikatora maksymalizującego bezpośrednio pole pod krzywą ROC. Praca zdobyła nagrodę za najlepszy artykuł na europejskiej konferencji poświęconej zagadnieniom data mining. Rozwinięto też algorytm pozwalający na znajdowanie odpowiadających sobie atrybutów w różnych strumieniach danych. W ramach pracy opracowano następujące algorytmy: o algorytm modelowania systemów dynamicznych z wyjściami dyskretnymi o algorytm znajdowania interesujących zbiorów atrybutów numerycznych o algorytm budowy klasyfikatorów maksymalizujących pole pod krzywą ROC o ulepszono algorytm znajdowania odpowiadających sobie atrybutów w strumieniach danych (schema matching) Opracowano prototypowe oprogramowanie pozwalające na analizę systemów dynamicznych. Wyniki pracy upowszechniono w kilku publikacjach. 16. Zastosowanie Inteligentnego Systemu Nauczającego w procesie nauczania ODL zrealizowanego w środowisku rzeczywistym. Praca stanowi kontynuację poprzednich prac prowadzonych w Instytucie Łączności dotyczących zastosowania metod i narzędzi sztucznej inteligencji w edukacji oraz opracowania koncepcji Inteligentnego Systemu Nauczającego zastosowanego w procesie kształcenia ODL. Inteligentny System Nauczający stanowi nowe podejście do realizacji nauczyciela komputerowego w procesie ODL. W ramach pracy przeprowadzono badania dotyczące działania ISN oraz jego optymalizacja przy wykorzystaniu opracowanego środowiska symulacyjnego obejmującego modele uczniów (o charakterze stochastycznym). Wygenerowane losowo modele tworzyły populację modeli uczniów o rozkładach zdolności podobnych do rozkładów zdolności występujących w populacjach uczniów rzeczywistych. Badania (trudne lub niemożliwe w środowisku rzeczywistym) oraz optymalizacja działania ISN zostały przeprowadzone w oparciu o sformułowane kryterium optymalizacji działania ISN zgodnie z algorytmem optymalnego kształcenia. Przeprowadzona została analiza uzyskanych wyników badań dotyczących ISN. ISN umożliwia indywidualizację procesu nauczania zapewniając w sposób optymalny ciągłą adaptację do indywidualnych możliwości i potrzeb ucznia w czasie procesu nauczania ODL. 17. Badania nad istotą informacji, jej właściwościami i stosowanymi technikami informacyjnymi - próba systematyzacji w obszarze wiedzy o informacji. Wynikiem pracy jest książka składająca się z 6 rozdziałów: Rozdział 1 „Wstęp” jest wprowadzeniem w tematykę zagadnienia. W Rozdziale 2 „Istota informacji” zebrano wiedzę o formułowanych okazjonalnie definicjach informacji, przedstawiono modele formalne w oparciu o które informacja może być definiowana w sposób systemowy i omówiono relacje pojęciowe dane – informacja – wiedza. Rozdział 3 pt. „Charakterystyki informacji” jest poświęcony próbie zidentyfikowania najważniejszych cech informacji, ich systematyzacji oraz ogólnej kategoryzacji informacji pojawiającej się we współczesnym świecie. W Rozdziale 4 „Miary informacji’ przedstawiono sposoby mierzenia i waloryzowania informacji w zależności od potrzeb użytkowników. Rozdział 5 „Techniczne środowisko informacji” zawiera omówienie głównych technik stosowanych w operacyjnej obróbce informacji, tj. przekształcania jej postaci, ochrony przeciwzakłóceniowej i dostępowej, a także niektórym kwestiom związanym z jej zapisem. Rozdział ostatni, (6) „Użytkowanie informacji” odnosi się do ogólnych problemów pozyskiwania i użytkowania informacji w dzisiejszej dobie rozwijającego się społeczeństwa informacyjnego. Pracę uzupełnia bogate zestawienie bibliografii związanej z tematami w książce poruszanymi. 10 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 18. Wybrane problemy zarządzania wiedzą. Celem pracy było opracowanie metodologii rozwiązywania zadań praktycznych, wchodzących w skład obszernej dziedziny zwanej zarządzaniem wiedzą. Zadania te dotyczą procedur generowania wiedzy, jej formalnej reprezentacji umożliwiającej różnorodne wykorzystanie (ontologi) zasad wnioskowania na podstawie zgromadzonej wiedzy o zależnościach czasowych wspomagania wyszukiwania wiedzy. Zgromadzone przez doświadczenie i opracowane metody będą wykorzystane do rozwiązywania konkretnych zadań, związanych z działalnością Instytutu Łączności: analizy uwarunkowań prac badawczych, struktury zgromadzonej wiedzy, oraz zasad jej wyszukiwania i stosowania. W części „Praktyczne aspekty zarządzania wiedzą”, we współpracy z Japan Advanced Institute of Science and Technology (JAIST), koncentrowano się na zastosowaniach nowych rezultatów dotyczących mikro-teorii tworzenia wiedzy, obejmujących m.in. pojęcie przestrzeni twórczej (Wierzbicki i Nakamori 2006) oraz pojęcie potrójnego helixu normalnej akademickiej twórczości wiedzy, podkreślających odmienność akademickiego i organizacyjnego tworzenia wiedzy. Rozwinięta w tym roku idea modelu Nanatsudaki procesów tworzenia wiedzy (Wierzbicki i Nakamori 2007) wyraża próbę wyciągnięcia pragmatycznych wniosków z takiej analizy i syntezy mikro-teorii tworzenia wiedzy, poprzez kombinację siedmiu spiral (określenie celów w spirali OPEC, hermeneutyczna spirala EAIR, socjalizująca spirala SECI, spirala burzy mózgów DCCV, spirala debaty EDIS, spirala planowania I-System, spirala eksperymentalna EEIS) w porządku stosownym do organizacji dużych projektów badawczych. Inne wnioski z tych prac dotyczyły metod tworzenia ontologii na potrzeby lokalne oraz metod obiektywnego rankingu. Między innymi opracowano analizę ontologiczną 384 artykułów opublikowanych w latach 20002007 w Journal of Telecommunications and Information Technology z zastosowaniem statystyk występowania słów, technik klasteryzacji i wizualizacji wyników. W części „Metody wnioskowania na użytek zarządzania wiedzą z uwzględnieniem aspektów temporalnych” koncentrowano uwagę na logikach temporalnych, które znajdują szerokie zastosowanie w informatyce, w szczególności w temporalnych bazach danych, specyfikacji i weryfikacji oprogramowania (w tym dokumentów multimedialnych) oraz protokołach bezpieczeństwa. Wypracowano logiczny formalizm dla reprezentacji wiedzy o logicznych zależnościach czasowych między obiektami w systemach informacyjnych lub między zdarzeniami, Został on wszechstronnie zbadany, zgodnie z metodologią systemów logicznych. Skonstruowany został system wnioskowania w stylu dual tableau i udowodniona została jego pełność oraz badana była jego rozstrzygalność. System ten umożliwia realizację trzech podstawowych elementów dedukcji: weryfikację prawdziwości we wszystkich modelach, weryfikację prawdziwości w ustalonym modelu oraz weryfikację spełniania w ustalonym modelu. 19. Metody i technologie budowy hurtowni danych ze szczególnym uwzględnieniem zapewnienia długookresowej jakości produktu. Celem pracy było opracowanie nowatorskiej metodyki budowy Hurtowni Danych (HD). Metodyka obejmuje procesy projektowania, wdrażania i utrzymania Hurtowni Danych. Szczególny nacisk położono na zapewnienie długookresowej jakości hurtowni oraz procedury kontroli danych. Hurtownie danych (HD) są złożonymi systemami informatycznymi, które przetwarzają i łączą dane pochodzące z różnych źródeł w zunifikowane struktury, aby nadać im jakość i formę niezbędną dla celów analitycznych. Z problemem wymiaru jakości a zwłaszcza jakości danych, który współdecyduje o tym, czy zbudowana HD będzie dostarczać danych godnych zaufania, czy też przedstawi ich fałszywy obraz stykają się członkowie zespołu realizującego niniejszą pracę wdrażając i utrzymując HD. Dlatego w ramach pracy opracowano nową metodykę uzupełniającą dotychczas stosowane metodyki budowy HD o nowe metody, które zapewnią jakość danych od momentu ich ekstrakcji do HD aż do prezentacji użytkownikowi końcowemu. Metody te dotyczą aspektu przetwarzania i przepływu danych w HD, dla którego istotne jest wprowadzenie modularyzacji kolejnych kroków przetwarzania danych, powiązanie ich w łańcuchy oraz wprowadzenie zewnętrznej aplikacji, która uruchamia kolejne moduły oraz nadzoruje przetwarzanie, przepływy i jakość danych. W ramach pracy zaimplementowano Moduł Sterujący w języku Java, który służy do wykonywania procesów ETL, zgodnie ze zdefiniowanym wzorcem. Moduł Sterujący oraz raport są głównymi produktami pracy. Głównym elementem raportu jest praktyczna metodyka budowy hurtowni danych oraz aplikacja Moduł Sterujący (MsRun). Metodyka i aplikacja są wdrażane przez zespół IŁ w pracach wykonywanych dla klienta z sektora telekomunikacyjnego. Metodyka budowy HD oraz aplikacja zostaną opisane w publikacjach. Wyniki pracy były prezentowane na Krajowej Konferencji Radiokomunikacji, Radiofonii i Telewizji, Gdańsk, 13 – 15 czerwca 2007 - referat p.t. 11 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy „Upowszechnianie wiedzy o najlepszych praktykach w realizacji projektów współfinansowanych przez UE” oraz artykuł pod tym samym tytułem, który został opublikowany w Zeszytach Naukowych Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej. 20. Narzędzia monitoringu w zarządzaniu siecią teleinformatyczną i bazami danych. Celem pracy był rozwój metod automatycznego wykrywania awarii w sieciach komputerowych. W pracy zaproponowano dwie ogólne metody wykrywania awarii, z naciskiem na zastosowanie w sieciach komputerowych. Pierwsza bazuje na wielokryterialnej analizie histogramów sygnałów zmierzonych w sieci, z użyciem częściowego porządkowania. Druga stanowi metametodę integrującą metody wykrywania awarii znane z literatury. Bazuje ona na klasyfikacji za pomocą separacji liniowej z rozwiązywaniem zadań Support Vector Machine. W integracji metod bierze się pod uwagę analizowany metodami wielokryterialnymi kompromis między procentem awarii przeoczonych a procentem fałszywych alarmów. Praca obejmuje również rozwój solwera optymalizacyjnego dla zadania Support Vector Machine dla bardzo wielkiej liczby przykładów treningowych. Przykłady nie są przechowywane jednocześnie w pamięci operacyjnej, a specjalne mechanizmy przyspieszają przeglądanie plików. Solwer bazuje na metodzie Analytic Center Cutting Plane Method w wariancie z wyrazem regularyzującym Nesterowa. W pracy opisano eksperymenty przede wszystkim badające różne aspekty pracy solwera i jego porównanie z solwerem konkurencyjnym a także eksperymenty dotyczące wybranych fragmentów zaproponowanych metod wykrywania awarii. Uzyskane produkty i sposób wykorzystania wyników pracy to: dwa referaty anglojęzyczne, działający program, dwie metody wykrywania awarii. 21. SpecVer - metodyka tworzenia oprogramowania integrująca zadania specyfikacji, implementacji i weryfikacji modułów programów. W wyniku pracy powstały: metodyka pozwalająca na tworzenie oprogramowania wraz z dowodem jego poprawności, wtyczka do systemu Eclipse umożliwiająca edycję plików specyfikacji(.spec), plików weryfikacji (.verif) wraz z plikami klas (.java). Dokonano sprawdzenia koncepcji poprzez stworzenie kompletnych projektów programistycznych, w których znajdą się pliki specyfikacji, pliki implementacji oraz pliki weryfikacji w kolejnych iteracjach projektu. Tworząc coraz większe programy, o coraz bardziej złożonej strukturze ryzyko katastrofy jakie jest z tym związane rośnie co najmniej wykładniczo wraz z długością kodu. Niektórzy inwestorzy dostrzegli problem i zamawiają oprogramowanie wraz dowodem jego poprawności. Uważamy, że stosowane dotąd metody nie są adekwatnie dobrane do trudnego celu udowodnienia poprawności oprogramowania. Powstają rozmaite produkty, ale to dopiero początek - nowe technologie dopiero powstaną. Wynikiem pracy jest propozycja nowej, oryginalnej metodologii tworzenia oprogramowania integrującej: specyfikację modułów, implementację - czyli tworzenie oprogramowania i weryfikację otrzymanego oprogramowania względem wcześniej powstałej specyfikacji. RADIOKOMUNIKACJA, GOSPODARKA WIDMEM, KOMPATYBILNOŚĆ ELEKTROMAGNETYCZNA 22. Aplikacje i usługi wykorzystujące system Galileo przeznaczone do zastosowań w radiokomunikacji morskiej. Celem pracy były analiza dostępnych usług i aplikacji wykorzystujących system nawigacji satelitarnej Galileo oraz prezentacja usług i aplikacji szczególnie ukierunkowanych na radiokomunikację i radionawigację morską oraz szeroko rozumianą tematykę bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa na morzu (maritime safety) i ochronę żeglugi (maritime security). Wynikiem pracy jest opracowanie, w którym scharakteryzowane zostały klasy usług przewidzianych do realizacji w systemie GALILEO, w tym klasa usług satelitarnych, usług wspomaganych lokalnie, usług EGNOS i usług mieszanych, przedstawiono przegląd możliwości wykorzystania systemu GALILEO w aplikacjach morskich, omówione zostały wymagania jakościowe Międzynarodowej Organizacji Morskiej na usługi satelitarne świadczone na morzu, które następnie odniesiono do przewidywanych parametrów konkretnych usług GALILEO. W części poświęconej usłudze Search and Rescue, która wchodzi w skład serwisu poszukiwania i ratownictwa COSPAS-SARSAT scharakteryzowano założenia, architekturę systemu, korzyści 12 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy wynikające z włączenia systemu GALILEO do COSPAS-SARSAT. Kolejne części pracy dotyczą możliwości wykorzystania usług systemu Galileo w przyszłości, w tym: omówienie systemu AIS (System Automatycznej Identyfikacji Statków), europejskiego projektu badawczego NAUPLIOS, który stanowi próbę zaproponowania określonych modyfikacji „klasycznego” AIS-u i polepszenia parametrów jego funkcjonowania, zaprezentowanie systemu nieco podobnego do AIS, jednak ograniczonego do ruchu na wodach śródlądowych, a mianowicie systemu informacji rzecznej RIS. Ponadto omówiono projekt GALEWAT, w ramach którego zaproponowano system skupiający zarówno AIS, jak i RIS, m.in. poprzez wykorzystanie koncepcji EGNOS-over-AIS. oraz przedstawiono dwa inne projekty realizowane w ramach Programu Ramowego pod patronatem Komisji Europejskiej i organizacji GALILEO Joint Undertaking, tj. MARGAL oraz MARNIS. 23. Opracowanie narzędzia programowego do prognozowania zasięgów stacji brzegowych dla potrzeb radiokomunikacji morskiej. Wynikiem pracy jest narzędzie programowe oraz opracowanie zawierające: opis metody wyznaczania zasięgów stacji radiowych w oparciu o Zalecenie ITU-R P.1546-2, opis wykorzystanej w programie symulacyjnym wysokościowej mapy terenu – STRM-3, opis wytworzonego w ramach pracy oprogramowania symulacyjnego wraz z podręcznikiem użytkowania, przykładowe wizualizacje zasięgów użytecznych i zakłócających urządzeń radiowych pracujących w morskim paśmie VHF, uzyskane za pomocą opisanego w pracy narzędzia programowego. Rezultaty pracy stanowią autorski dorobek wykonawców w rozwój narzędzi analitycznych dla potrzeb radiokomunikacji morskiej. Narzędzie do prognozowania zostanie wykorzystane do projektowania stacji brzegowych przewidzianych do łączności w niebezpieczeństwie (GMDSS), łączności operacyjnej podczas prowadzenia akcji ratunkowych (SAR), systemów łączności dla potrzeb Morskiego Oddziału Straży Granicznej oraz Administracji Morskich. 24. Kompatybilność systemów nowej generacji oraz zagadnienie kompatybilności elektromagnetycznej w środowiskach specjalnych. Praca składała się z trzech podstawowych zadań: Z-1 Opracowanie i sprawdzenie praktyczne metodologii pomiarów EMC w środowiskach specjalnych na przykładzie kopalni. Z-2. Opracowanie metod analizy kompatybilności sieci radiodyfuzji cyfrowej wykorzystującej nadajniki dużej mocy z siecią wykorzystującą nadajniki małej mocy. Z-3. Analiza kierunków rozwoju systemów radiokomunikacyjnych PMR/PAMR w celu określania ich wymagań widmowych, kompatybilnościowych W pracy w ramach poszczególnych trzech głównych zadań: − scharakteryzowano zaburzenia spotykane najczęściej w podziemnych wyrobiskach kopalni i wynikające stąd konsekwencje dla parametrów EMC pracujących urządzeń elektrycznych /elektronicznych, − omówiono właściwe metody pomiarowe dla typowych zaburzeń spotykanych w kopalniach, zwracając uwagę na ograniczenia, możliwości wykorzystywania w tych pomiarach typowej aparatury pomiarowej, wynikające ze specyfiki fizycznych właściwości środowiska kopalni (np. duża wilgotność przy dość wysokiej temperaturze otoczenia), − przedstawiono przykładowe wyniki pomiarów zaburzeń w kilku punktach kopalń, − przedstawiono podstawowe zasady obowiązujące w trakcie implementacji sieci, małej mocy na przykładzie DVB-H, przeanalizowano problemy planowania, optymalizacji i kompatybilności systemu DVB-H, − zaprezentowano problemy wzajemnej kompatybilności stacji dużej mocy DVB-T i sieci małej mocy DVB-H na przykładzie wybranego obszaru Warszawy, − przeprowadzono analizę sposobu zagospodarowania widma w Europie w odniesieniu do kolejnych służb/systemów stanowiących źródło, a zarazem przedmiot potencjalnych zakłóceń w stosunku do nowo wprowadzanych systemów. Wynikiem pracy jest opracowanie. 25. Zagadnienia implementacji telewizji i radiofonii cyfrowej w Polsce. Celem pracy była współpraca z Administracją Państwa w zakresie cyfryzacji radiofonii i telewizji, w szczególności stworzenie podstaw technicznych umożliwiających Ministerstwu Transportu spełnienie wymagań ustawy Prawo Telekomunikacyjne Dział V art. 123-133 oraz art. 115 pkt. 3.3. 13 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy W ramach pracy przygotowano opinie dla Administracji Polskiej (Ministerstwo Transportu, Urząd Komunikacji Elektronicznej) oraz Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji. Efekty pracy zostały wykorzystanie przez organy Administracji Państwa. 26. Opracowanie oraz analiza efektywności algorytmów ESPRIT oraz Root-MUSIC w celu ustalenia parametrów kanału OFDM. Praca dotyczyła przygotowania do działań na rzecz systemów WLAN kolejnej generacji z adaptacyjnymi mechanizmami ustalania parametrów transmisji. Sygnały z modulacją OFDM stanowią podstawę cyfrowych systemów radiodyfuzyjnych DRM, DAB, DVB-T, a także najnowszych wersji sieci WLAN, WiFi oraz docelowego systemu bezprzewodowej komunikacji LTE (Long Term Evolution). Postęp w technice bezprzewodowych systemów związany jest ze stosowaniem adaptacyjnych mechanizmów transmisji. W pracy przeprowadzono weryfikację możliwości adaptacyjnego ustalania długości przedziału ochronnego symboli OFDM przez zastosowanie algorytmów systemów DOA (Direction-of-Arrival), i wykazano ich analogię z systemami OFDM. Weryfikację optymalnie wybranych algorytmów, adaptowanych do potrzeb estymacji sygnałów OFDM, przeprowadzono za pomocą symulacji komputerowej dla wskazanych parametrów sygnału, transmisji oraz algorytmów. Porównano wyniki estymacji symulowanych czasów opóźnień ścieżek sygnałów OFDM z wykorzystaniem algorytmów MUSIC, Root-MUSIC oraz ESPRIT. Najważniejszym rezultatem pracy jest stwierdzenie, że czasy opóźnień sygnału OFDM mogą być estymowane na bieżąco dla zakresów czasów opóźnień przekraczających założony przedział ochronny lecz nie dłużej, niż długość części użytecznej ramki OFDM. Wyniki pracy znajdą zastosowanie w pracy nad optymalizacją pracy systemów DRM, adaptacją przedziału ochronnego w systemach WLAN oraz estymacją kanału w przyszłych systemach z wieloantenowymi siatkami MIMO (Multiple In Multiple Out). Wynikiem pracy jest opracowanie. 27. Szybka transmisja danych w paśmie krótkofalowym - etap III . Celem pracy było opracowanie i wykonanie uniwersalnej platformy programowej modelu modemu, pracującego w wąskopasmowym kanale krótkofalowym, w oparciu o uzyskane rezultaty z pierwszego i drugiego etapu oraz integracja warstwy sprzętowej i programowej modelu modemu. Wynikiem pracy jest opracowanie zawierające: koncepcję warstwy programowej radia programowalnego, która została wykorzystana do implementacji tejże warstwy w modemie krótkofalowym, szczegółowy opis implementacji poszczególnych bloków funkcjonalnych zrealizowanego modelu modemu, sprawozdanie z przeprowadzonych badań, potwierdzających poprawność działania modelu modemu. Dwa załączniki do opracowania zawierają podstawy teoretyczne i szczegóły implementacyjne miękkodecyzyjnego algorytmu SOVA, wydruki recenzowanych artykułów opublikowanych w Zeszytach Naukowych Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej i Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. 28. Prace studyjne, badania funkcjonalne i analiza uwarunkowań eksploatacyjnych systemu śledzenia statków dalekiego zasięgu - LRIT. Celem pracy jest rozeznanie otoczenia prawno legislacyjnego nowego systemu śledzenia statków dalekiego zasięgu LRIT oraz w ograniczonym zakresie analiza uwarunkowań eksploatacyjnych, a także śledzenie prac związanych z definicją standardów technicznych systemu oraz uczestnictwo w tworzeniu standardów. W opracowaniu zaprezentowano podstawy historyczne ustaleń międzynarodowych dotyczących tworzenia standardu systemu śledzenia statków dalekiego zasięgu LRIT (Long Range Identification and Tracking of ships) oraz jego ostateczną architekturę. Przedstawiono również szczegółową strukturę poszczególnych elementów systemu. Zaprezentowano i omówiono strukturę wiadomości przesyłanych w systemie, struktury logiczne przepływu i przechowywania informacji LRIT, autoryzacji użytkowników systemu, rejestrowania i bilingu oraz rodzaj i charakter łączy telekomunikacyjnych w systemie. Poruszono również problematykę bezpieczeństwa transmisji wiadomości LRIT. W podsumowaniu poddano krytycznej ocenie standard techniczny systemu i zwrócono uwagę na istotne elementy systemu nie objęte standardem. Wynikiem pracy jest opracowanie. 14 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy INFRASTRUKTURA TELEKOMUNIKACYJNA: ASPEKTY ORGANIZACYJNE, FUNKCJONALNE I ROZWOJOWE 29. Rozbudowa funkcjonalna opracowanych i wdrożonych do eksploatacji w latach 2001 - 2006 telekomunikacyjnych systemów kontrolno - pomiarowych AWP-IŁ oraz TBA-IŁ. W ramach rozbudowy funkcjonalnej ww. systemów opracowano: 1. „nowe rozwiązania odzewnika/ekspandera PMX-IŁ i próbnika PM5-IŁ dla systemu AWP-IŁ”. Opracowano i sprawdzono nową wersję urządzenia PMX, które obok realizacji funkcji ekspandera dla urządzeń PM5 zyskało funkcję odzewnika dla eksploatowanego w UKE (i w TP SA) systemu badaniowego A8620 opartego o głowice pomiarowe TRU firmy Alcatel. Opracowano nową wersję urządzenia PM5, tańszą i prostszą konstrukcyjnie od poprzedniego modelu, a także wzbogaconą o „szerokopasmowy dostęp do Internetu” poprzez radiowy modem GPRS/UMTS, zawarty w nowym (2-krotnie tańszym od stosowanego dotychczas) palmofonie, sterującym pracą urządzenia, co wymagało opracowania interfejsu USB-RS232 dla komunikacji z modułem modemu telefonicznego. 2. „stacjonarne urządzenia TBA14 i TBA30 do kontrolnego rozładowywania i ładowania akumulatorów 48V”. Opracowano model urządzenia TBA14 i TBA30, co daje możliwość szybkiego stworzenia ekonomicznych rozwiązań po pojawieniu się zainteresowania lub gdy będą zamówienia na kolejne urządzenia przenośne. W pełni zrealizowano: − cel komercyjny „opracowane elementy systemów zostaną sprzedane w kolejnych latach operatorom telekomunikacyjnym i do UKE”; – w 2007 r. UKE rozbudowuje system AWP-IŁ o 500 nowych odzewników PMX oraz 100 próbników PM5, podpisano też umowę na dalszą rozbudowę funkcjonalną systemu do połowy 2008 r. − cel poznawczy – wyniki uzyskiwane w trakcie pracy i w trakcie eksploatacji powstałych rozwiązań poszerzają wiedzę o nowoczesnych technikach/technologiach i o długookresowym zachowaniu badanych "obiektów"; − cel promocyjny IŁ – uzyskane rozwiązania dot. podtematu „1” były prezentowane wszystkim operatorom telekomunikacyjnym, a bardzo szybka i istotna rozbudowa systemu AWP-IŁ przyczyniła się do pozyskania innych tematów z UKE; ponadto TP SA kupiła kilka wykonanych wcześniej urządzeń TBA2 po zapewnieniu, że IŁ kontynuuje prace z tego zakresu. 30. Opracowanie narzędzi informatycznych w dziedzinie metrologii wspomaganej komputerowo. Celem pracy była automatyzacja procesów wzorcowań przyrządów pomiarowych będących w zakresie akredytacji LMEEiO, przygotowanie programów komputerowych, dokumentacji zgodnej z systemem jakości (algorytmy, instrukcje), a także innych narzędzi informatycznych w celu ciągłego podnoszenia poziomu jakości i konkurencyjności oferowanych usług. Zakres pracy objął automatyzację wzorcowania przyrządów pomiarowych w dziedzinie czasu i częstotliwości, administrację bazą i serwisem WWW SEDLAB oraz przygotowanie podstaw merytorycznych i sprzętowych do wzorcowania kart pomiarowych w standardzie PXI. W przypadku programów wzorcujących, praca wykonana została w oparciu o posiadaną w laboratorium aparaturę i oprogramowanie LabVIEW/LabWindows, zgodnie z wymaganiami zawartymi w dokumentacji metrologicznej obowiązującej w Laboratorium i zatwierdzonej przez audytorów technicznych Polskiego Centrum Akredytacji. Administracja bazą oraz serwisem WWW SEDLAB jest powodowana potrzebą ciągłego monitorowania tych aplikacji, wymaganiami użytkowników oraz bieżącymi potrzebami. Wykorzystanie metod i technik komputerowych w procesie automatyzacji wzorcowań stwarza możliwość ciągłego podnoszenia poziomu jakości i konkurencyjności oferowanych usług. Opracowany w LMEEiO standard automatyzacji do wzorcowania urządzeń pomiarowych pozwala na rozszerzenie możliwości wzorcowania o dodatkowe przyrządy pomiarowe. Automatyzacja pozwala na: istotne skrócenie czasu wzorcowania przy jednoczesnym zwiększeniu zdolności pomiarowej, zmniejszenie pomyłek przez osoby wykonujące wzorcowania, zmniejszenie kosztów wzorcowania. Produkty pracy: 1. Zmodyfikowane stanowiska do wzorcowania przyrządów w dziedzinie czasu i częstotliwości: o rozbudowa programu GENIUSZ do wzorcowania mocy, częstotliwości oraz tłumienności harmonicznych, 15 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy rozbudowa programu GEN_ERM do wzorcowania generatorów częstotliwości oraz analizatorów transmisji cyfrowej PDH/SDH. 2. Stanowisko do wzorcowania kart pomiarowych w standardzie PXI. Wszystkie produkty/wyniki pracy są wykorzystywane w codziennej pracy laboratorium. o 31. Opracowanie procedury wzorcowania termoelementów rezystancyjnych. Celem pracy było opracowanie procedur i metodyki pomiarowej wzorcowania termoelementów i czujników termometrów rezystancyjnych a następnie dokonanie walidacji metod wzorcowania i wyznaczenie najlepszych możliwości pomiarowych, a w konsekwencji rozszerzenie zakresu akredytacji LMEEiO o wzorcowanie ww. elementów. W ramach zadania wykonano następujące prace: − uruchomiono kontrolne przyrządy pomiarowe (piece kalibracyjne), − opracowano metody i zaprojektowano stanowiska pomiarowe, − przeprowadzono pomiary testujące , − opracowano projekt dokumentacji metrologicznej wzorcowania termoelementów i czujników termometrów rezystancyjnych czyli procedurę pomiarową, metodykę pomiarową i opis stanowiska pomiarowego, spełniające wymagania systemu zarządzania w laboratorium. Metodyka zawiera szczegółowy opis - wraz ze schematami ideowymi i wzorami - metod pomiarowych zastosowanych przy wzorcowaniu termoelementów i czujników termometrów rezystancyjnych. Oprócz opisów metod pomiarowych, podany został sposób oceny niepewności wyników pomiarów w oparciu o zalecenia dokumentu EA -4/02 (European co-operation for Accreditation). Procedura zawiera opis czynności, jakie należy wykonać w związku z przeprowadzeniem wzorcowania termoelementów i czujników termometrów rezystancyjnych według metod opisanych w metodyce, podano programy pomiarów, sposoby wyznaczania poprawek i ich niepewności. W opisie stanowiska przedstawione są szczegółowe schematy montażowe układów pomiarowych zastosowanych w stanowiskach do wzorcowani. Wynikiem pracy jest projekt dokumentacji (procedura, metodyka, opis stanowiska) wzorcowania termoelementów i czujników termometrów rezystancyjnych. RYNEK TELEKOMUNIKACYJNY, TELEINFORMATYCZNY I POCZTOWY; USŁUGI ŁĄCZNOŚCI ELEKTRONICZNEJ I USŁUGI POCZTOWE: ASPEKTY REGULACYJNE, EKONOMICZNE, SPOŁECZNE 32. Kierunki rozwoju europejskich prac normalizacyjnych w 2007 roku i ocena ich wpływu na rynek usług pocztowych i działania regulacyjne w Polsce. Omówiono prowadzone w CEN-TC331 Postal service w 2007 roku prace normalizacyjne i dotyczące jakości usług pocztowych. Szczególną uwagę zwrócono na: • Problemy związane z nowelizacją normy EN13850:2002 Postal services – Quality of service – Measurement of the transit time of end-to-end services for single piece priority mail and first class mail, a także problemy związane z jej stosowaniem w warunkach uwolnionego rynku pocztowego i przez operatorów działających na ograniczonym obszarze w jednym lub kilku krajach. • Stwierdzone problemy ze stosowaniem, w Polsce i innych krajach europejskich, normy EN 13724:2002 Postal services - Apertures of private letter boxes and letter plates Requirements and test methods i przemawiające za nowelizacją tej normy. Omówiono także niespójności krajowych regulacji prawnych z opisywaną normą. Wynikiem pracy jest raport, który wspomoże MI oraz UKE w zakresie działań regulacyjnych rynku pocztowego. Pozwoli także na tworzenie krajowych regulacji prawnych w pełni spójnych z europejskimi normami. Udział w pracach normalizacyjnych CEN wpłynie na lepsze dostosowanie europejskich norm do warunków krajowych. 33. Informacyjne aspekty gier konkurencyjnych na rynku usług telekomunikacyjnych. Praca stanowi kontynuację badań nad tematyką strategicznych gier rynkowych. Dokonano analizy źródeł niepewności i ryzyka oraz związanych z nimi ograniczeń informacyjnych w 16 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy konkurencyjnych i poddanych regulacji grach rynkowych. Zaproponowano sposób modelowego ujęcia ograniczeń informacyjnych w grach rynkowych. Dokonano analizy podejścia do gier z niepełną informacją zaproponowaną przez J.C. Harsanyi i pokazano jego ograniczenia. Uzupełniono podejście Harsanyi o elementy analizy ograniczeń informacyjnych typowych dla konkurencyjnych gier rynkowych. Wynikiem pracy jest opracowanie. 34. Analiza wyników przeglądu regulacji rynku komunikacji elektronicznej w Unii Europejskiej i ich wpływu na regulacje w Polsce. W pracy przedstawiono zarys polityki regulacyjnej UE w sektorze komunikacji elektronicznej, ze szczególnym uwzględnieniem pakietu regulacyjnego 2002, oraz szczegółowo omówiono wstępne konsultowane propozycje zmian w tym pakiecie. Na podstawie udostępnionych w internecie wypowiedzi uczestników konsultacji publicznej opracowano przegląd stanowisk wobec propozycji Komisji, wskazując na znaczne rozbieżności poglądów w wielu kwestiach dotyczących regulacji sektorowej przy stosowaniu instrumentów wspierania konkurencji usługowej. Zwrócono szczególną uwagę na kwestie inwestycji infrastrukturalnych, które decydują o tempie rozwoju rynku usług szerokopasmowego internetu. Według propozycji Komisji Europejskiej najbardziej istotne zmiany mają nastąpić w zarządzaniu częstotliwościami. Ten sektor rynkowy ma funkcjonować w warunkach zliberalizowanych, z uwzględnieniem zasady neutralności technologicznej oraz zasady neutralności usługowej. W szczególności przewiduje się otwarcie wtórnego rynku częstotliwości. Te propozycje zmian stanowią odrębną, bardzo obszerną część zagadnień w całości prac przeglądowych i dlatego zostały przeanalizowane w wyodrębnionej części pracy. Dokumentacja pracy składa się z dwóch części. Część I „Przegląd obowiązujących ram prawnych dla sektora komunikacji elektronicznej w Unii Europejskiej” (z wyłączeniem problematyki widma radiowego) obejmuje następujące zagadnienia: charakterystyka ogólna polityki regulacyjnej UE wraz regulacją konkurencji na rynku komunikacji elektronicznej; przegląd ram regulacyjnych; wstępne konsultowane propozycje zmian w pakiecie regulacyjnym 2002; konsultacja publiczna propozycji zmian; propozycje reform regulacyjnych 2007. W części II „ Zarządzanie spektrum radiowym’ omówiono wstępne stanowisko KE w kwestii zarządzania widmem radiowym; poddano analizie statystycznej i merytorycznej wyniki konsultacji oraz przestawiono propozycje reform 2007 w odniesieniu do gospodarki częstotliwościami. 35. Uwarunkowania technologiczne i regulacyjne rozwoju rynku komunikacji elektronicznej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem rynku mediów. W opracowaniu przedstawiona została analiza tendencji rozwojowych krajowego rynku komunikacji elektronicznej - telekomunikacji (stacjonarnej i mobilnej, w tym Internetu) oraz mediów elektronicznych (telewizji i radiofonii). Analiza ta odnosi się do programowej telewizji naziemnej wobec perspektywy cyfryzacji sygnałów telewizyjnych. W odniesieniu do rynku telekomunikacyjnego analiza obejmuje telekomunikację stacjonarną (usługi telefoniczne i internetowe) oraz telekomunikację komórkową, zarówno w aspekcie usług głosowych jak i transmisji danych. W podsumowaniu podkreślono, że w odniesieniu do telekomunikacji w 2007 roku w ocenie zmian w strukturze rynku dominowały aspekty regulacyjne ukierunkowane na zwiększenie czynnika konkurencyjności tego rynku. Co się tyczy telekomunikacji komórkowej podkreślić należy spektakularny wzrost tego rynku w Polsce wyrażający się osiągnięciem wskaźnika w wartości przekraczającej 100%. Rynek mediów znajduje się w całkowitej stagnacji, a oczekiwana cyfryzacja naziemnej telewizji o radiofonii programowej nadal znajduje się w zawieszeniu. Nadal brak jest koncepcji i decyzji odnoszących się do tego zagadnienia. W ramach pracy został opracowany (w języku angielskim) artykuł odnoszący się do perspektywy cyfryzacji sygnałów telewizyjnych, który został wygłoszony jako referat w pierwszym dniu Kongresu FITC. 17 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy SYSTEMY ZASILANIA W TELEKOMUNIKACJI: ASPEKTY REGULACYJNE, ROZWOJOWE I WDROŻENIOWE 36. Telekomunikacyjny system zasilania gwarantowanego, zintegrowany na napięciu przemiennym 230 VAC. Praca jest bezpośrednią kontynuacją wcześniejszych badań prowadzonych w Zakładzie Systemów Zasilania Instytutu Łączności z zakresu zastosowania nowych elektrochemicznych źródeł energii. W telekomunikacyjnych systemach zasilania gwarantowanego powszechnie stosowane są baterie akumulatorów ołowiowo-kwasowych. Baterie te stanowią źródło zasilania rezerwowego na wypadek zaniku napięcia sieciowego. Rozwiązanie takie jest stosowane powszechnie i zapewnia podwyższoną niezawodność zasilania urządzeń telekomunikacyjnych. W tego typu systemach zasilających występuje szereg trudności eksploatacyjnych związanych bezpośrednio z bateriami akumulatorów. Podstawową trudnością jest pomiar ładunku dysponowanego baterii (pojemności rzeczywistej). Nowoczesne zaawansowane metody pomiaru pojemności metodą konduktometryczną są kosztowne, ich cena nie jest adekwatna w stosunku do wartości (ceny nowej) baterii VRLA [1]. Inne tańsze metody pomiarowe są nieefektywne lub obarczone dużym błędem pomiarowym. W wyniku trudności eksploatacyjnych związanych z zastosowaniem w telekomunikacyjnych systemach zasilania baterii ołowiowo-kwasowych w Instytucie Łączności prowadzone są od kilku lat badania mające na celu wykorzystanie nowych elektrochemicznych źródeł energii do celów telekomunikacyjnych i innych. W wyniku prowadzonych prac został opracowany i zbadany eksperymentalnie model układu siłowni telekomunikacyjnej z zastosowaniem ogniw paliwowych z membraną wymiany protonów zasilanych wodorem (Proton Exchange Membrane Fuel Cell). 37. Rdzeń modułowego systemu czasu rzeczywistego do profesjonalnych aplikacji hybrydowych systemów zasilania i automatycznego nadzoru. Celem pracy było opracowanie rdzenia systemu przeznaczonego dla systemów klasy embeded. Rdzeń umożliwi łączenie aplikacji sprzętowych i programowych. System tej klasy ma pozwolić na integrację różnych aplikacji w warstwie interfejsu (czyli na poziomie różnych magistral). Analiza szeroko dostępnych tanich procesorów RSIC i platform sprzętowych, pozwoli na opracowanie uniwersalnego taniego systemu skalowalnego do potrzeb odbiorców. Stworzy też platformę uniwersalną dla systemów zasilania i automatycznego nadzoru. Rozbudowanie i modyfikacja wybranego systemu czasu rzeczywistego o otwartym kodzie źródłowym pozwala na spełnienie wymagań hybrydowych systemów zasilania i systemów automatycznego nadzoru. Koniecznym jest rozeznanie i implementacja testowej wersji rdzenia systemu na bazie ogólnodostępnego systemu klasy RTOS o otwartym kodzie. Przewiduje się wykonanie modelu sterownika zawierającego opracowany rdzeń systemu umożliwiający weryfikację przyjętych założeń. Uzyskane produkty i sposób wykorzystania wyników pracy to: o System czasy rzeczywistego oparty na rdzeniu RTOS przeznaczony do mikrokontrolerów stosowanych do hybrydowych systemów zasilania. o Wymagania i założenia dla systemów czasu rzeczywistego wykorzystywanych w aplikacji hybrydowych systemów zasilania i systemów automatycznego nadzoru. o Platforma sprzętowo programowa do technicznych realizacji aplikacji (HSZS). DZIAŁALNOŚĆ STATUTOWA - WSPOMAGAJĄCA BADANIA 38. Zapewnienie łączności komputerowej. Środki przeznaczone były na dofinansowanie połączenia do sieci rozległej sieci komputerowych Instytutu Łączności – Państwowego Instytutu Badawczego. Zostały one podzielone pomiędzy siedziby Instytutu w Warszawie, Wrocławiu i Gdańsku. Utrzymanie tych połączeń jest istotne, nie tylko ze względu na to, że zapewniają one dostęp do sieci Internet, ale także umożliwiają transmisję danych pomiędzy samymi oddziałami. 39. Organizacja Forum TETRA. Przedmiotem niniejszego przedsięwzięcia były dwa spotkania dotyczące: 1) Planowania i badania systemu TETRA. 18 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 2) TETRA 2007 – aktualności, nowe rozwiązania. W trakcie realizacji projektu, w dniu 15.03.07 r. odbyło się trzecie spotkanie, a w dniu 28.06.07 r. czwarte spotkanie Forum TETRA Polska, w których uczestniczyło odpowiednio po około 80 i 50 osób, przedstawicieli: aktualnych i przyszłych użytkowników systemu TETRA, w tym: administracji rządowej (MSWiA, MT, UKE, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Biura Bezpieczeństwa Narodowego), służb (Komendy Policji, Komendy Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Służb Miejskich, Biura Ochrony Rządu), administracji terenowej (Urzędów Wojewódzkich, Urzędów Miejskich), przedsiębiorstw i stowarzyszeń (energetycznych, komunikacyjnych), producentów i dostawców urządzeń systemu TETRA (zasadniczych elementów systemu, dodatkowego sprzętu, oprogramowania, usług itp.), środowiska naukowego i badawczo-rozwojowego: szkół i uczelni (Politechniki Gdańskiej, Wojskowej Akademii Technicznej), jednostek naukowo–badawczych (Wojskowego Instytutu Łączności, Instytutu Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych, Naukowej Akademickiej Sieci Komputerowej) oraz Instytutu Łączności. Na spotkaniu Forum TETRA Polska w dniu 15.03.07 r., przedstawiono następujące zagadnienia: metody badania pokrycia sygnałem radiowym, migrację z sieci analogowych do standardu TETRA na przykładzie systemu TetraFlex i rozwiązań wielkoobszarowych, osiągnięcie właściwego pokrycia obszaru w sieci TETRA, rozwiązania pomiarowe typu „Driver Test” firmy Anite dla systemu TETRA oraz badanie jakości transmisji w systemie TETRA. Na spotkaniu Forum TETRA Polska w dniu 28.06.07 r., przedstawiono: nowości z Kongresu TETRA w Madrycie w relacji firmy Motorola – przegląd wybranych prezentacji, nowe produkty i rozwiązania firmy Motorola, nowości EADS Secure Networks na Światowym Kongresie TETRA 2007 r. w Madrycie, system TETRA w pełni oparty o infrastrukturę IP zaprezentowany publicznie na kongresie w Madrycie, nowości technologiczne i nowatorskie rozwiązania w realizowanych projektach oraz zarządzanie kryzysami – TETRA i współdziałanie z innymi technologiami. 40. Prace na rzecz utrzymania systemu zarządzania i rozszerzenia zakresu akredytacji laboratorium oraz wspierające działalność naukowo - badawczą pracowni. Celem pracy było: − utrzymanie systemu zarządzania zgodnie z wymaganiami dokumentów normatywnych opisanymi w Księdze Jakości i Procedurach systemowych laboratorium − przedłużenie akredytacji do 2011 r. i rozszerzenie zakresu akredytacji LMEEiO − uczestnictwo pracowników w szkoleniach i konferencjach Produktem pracy jest: o dokumentacja systemu zarządzania w laboratorium i dokumentacja dotycząca wzorcowań. o przedłużenie certyfikatu akredytacji do 2011 r. i rozszerzenie zakresu akredytacji LMEEiO o nowe przyrządy pomiarowe. Od 1999 roku Laboratorium posiada akredytację, początkowo Prezesa Głównego Urzędu Miar, a obecnie Polskiego Centrum Akredytacji (PCA), i uczestniczy w krajowym systemie akredytacji laboratorium wzorcującego. Zakres tematyczny niniejszej pracy został podporządkowany celowi nadrzędnemu, jakim jest doskonalenie i utrzymanie systemu zarządzania oraz przedłużenie akredytacji do 2011 r. i rozszerzenie zakresu akredytacji Laboratorium Metrologii Elektrycznej, Elektronicznej i Optoelektronicznej (CIPT-P12) zgodnie z wymaganiami norm i dokumentów PCA. Zakres wykonanych prac objął następujące działania: − współpracę z Polskim Centrum Akredytacji − bieżącą aktualizację dokumentacji systemu zarządzania w Laboratorium − prace nad doskonaleniem systemu zarządzania obowiązującym w Laboratorium (działania zapobiegawcze, korygujące, odstępstwa, nadzór nad wyposażeniem laboratorium, audity wewnętrzne systemu i personelu) − wyznaczenie najlepszych możliwości pomiarowych stanowisk − przygotowanie dokumentacji i laboratorium do przeglądu Dyrekcji i auditu w nadzorze PCA przedłużającego akredytację i rozszerzenie zakresu − utrzymanie własnych stanowisk pomiarowych i wzorców odniesienia − kontrolę jakości wzorcowań zgodnie z planami na 2007 r. − szkolenia wewnętrzne i uczestnictwo w konferencjach zgodnie z planem szkoleń 19 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 41. Koncepcja merytoryczna projektu ”Zintegrowany System Satelitarnego Monitorowania Floty, Teledetekcji i Rejestracji Pierwszej Sprzedaży”. Celem pracy było przygotowanie zespołu pod względem merytorycznym do przyszłej realizacji projektu „Zintegrowanego Systemu Satelitarnego Monitorowania Floty, Teledetekcji i Rejestracji Pierwszej Sprzedaży”, a wcześniej w celu właściwego pod względem merytorycznym przygotowania opisu technicznego, stanowiącego część wystąpienia o uzyskanie finansowania projektu w ramach SPO Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006 "Działania innowacyjne i inne" 4.6. W ramach pracy wykonano analizę możliwości realizacyjnych projektu, określono zakres merytoryczny i zakres prac głównego wykonawcy IŁ-PIB, podwykonawców/dostawców, strukturę kosztów i merytoryczny opis Projektu. W wyniki realizacji projektu uzyskano następujące zasadnicze produkty: o merytoryczny opis Projektu, podział na grupy tematyczne i poszczególne zadania, o określenie zespołu merytorycznych wykonawców poszczególnych bloków tematycznych, o wstępne deklaracje dostawców/wykonawców zewnętrznych, o konfiguracja sprzętowa dla prototypu systemu, o zakres prac Centrum Operacyjnego w IŁ-PIB, analiza konieczności doposażenia Centrum stosownie do zakresu prac. 42. Koncepcja merytoryczna projektu do PO IG „Metody i narzędzia projektowania i integracji sieci i usług telekomunikacyjnych”. W ramach pracy opracowano spójny i prawidłowy pod względem merytorycznym opis projektu pt.: „Metody i narzędzia projektowania i integracji sieci i usług telekomunikacyjnych” do realizacji w ramach PO-IG. W wyniku akceptacji propozycji opracowane zostały materiały merytoryczne stanowiące bazę do przygotowania studium wykonalności Projektu. Ponadto w ramach pracy dokonano analizy wykonalności Projektu, w tym analizy możliwości realizacyjnych projektu, zakresu merytorycznego i udziału w realizacji projektu członków konsorcjum tj. wykonawców projektu: IŁ-PIB, Politechniki Warszawskiej, Politechniki Gdańskiej, Politechniki Wrocławskiej. Dokonano również analizy struktury kosztów oraz oceny przygotowania merytorycznego i organizacyjnego planu realizacji Projektu. Opracowane zostały opisy merytoryczne i plany finansowe poszczególnych zadań w projekcie. W wyniku pracy powstały: o Plan merytoryczny całego projektu, o Plany merytoryczne zadań: − „Koncepcja Wirtualnej Platformy Współpracy”. − „Metody i narzędzia przeznaczone do projektowania elementów warstwy optycznej sieci teletransmisyjnych integrujących szerokie spektrum usług związanych z przesyłanych wszelkiego rodzaju danych”. − „System informacyjny o krytycznej infrastrukturze teleinformatycznej państwa”. − „Metody projektowania systemów teleinformatycznych na potrzeby zabezpieczenia imprez masowych”. − „Eksploracja, zarządzanie i przetwarzanie dużych zbiorów heterogenicznych danych dla usług sieci nowej generacji”. − „Analiza właściwości i badanie zastosowań światłowodów mikrostrukturalnych”. − „Doskonalenie metod i narzędzi służących do projektowania sieci bezprzewodowych z uwzględnieniem aspektów kompatybilności elektromagnetycznej i świadczenia usług multimedialnych”. − „Opracowanie i przygotowanie do wdrożenia bezprzewodowego systemu monitorowania zagrożeń w polskiej strefie przybrzeżnej”. − „Oprogramowanie portalu Wirtualnej Platformy Współpracy”. 43. Przygotowanie 9-tej Międzynarodowej Konferencji nt. Przezroczystych Sieci Optycznych ICTON 2007. Dziewiąta międzynarodowa konferencja nt. Przezroczystych Sieci Optycznych ICTON 2007 zorganizowana i przeprowadzona przez Instytut Łączności w Rzymie odniosła niekwestionowany sukces w skali międzynarodowej, gromadząc 350 uczestników oraz zawierając tyle samo komunikatów. Konferencję uświetnili swoją obecnością Prezydent IEEE Lasers & Electro-Optics Society Alan Willner, dwaj ministrowie Rządu Republiki Włoskiej Paolo Gentiloni, Ministry of 20 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy Communications, oraz Luigi Nicolais, Ministry of the Innovation in the Public Administration. Konferencja ugruntowała rolę IŁ jako partnera w projektach COST, które organizowały swoje spotkania przy ICTON w Rzymie – COST 288, COST 291, COST 293, a także jako wnioskodawcy nowej Akcji COST – P11 follow-up. W ramach konferencji odbyły się również następujące spotkania naukowe: − Sympozjum ESPC, dotyczące kryształów fotonicznych (6th European Symposium on Photonic Crystals, 2-4.07.2007); − Warsztaty WAOR, dotyczące routingu w pełni optycznego (6th Workshop on All-Optical Routing, 2-5.07.2007); − Seminarium GOWN, dotyczące globalnych sieci optycznych i radiowych (4th Global Optical & Wireless Networking Seminar, 4.07.2007); − Warsztaty RONEXT, dotyczące problemów niezawodności sieci (3rd Workshop on Reliability Issues in Next Generation Optical Networks, 3-4.07.2007); − Warsztaty PICAW, dotyczące zintegrowanych elementów fotonicznych i ich zastosowań (3rd Photonic Integrated Components & Applications Workshop, 4.07.2007) − Warsztaty NAON, dotyczące nanofotoniki dla potrzeb sieci całkowicie optycznych nd (2 Nanophotonics for All-Optical Networking Workshop, 2-5.07.2007), organizowane w ramach COST 288; − Konferencja GRAAL, dotycząca zastosowań teorii grafów w sieciach telekomunikacyjnych nd (2 Conference on Graphs and Algorithms in Communication Networks, 2.07.2007), organizowana w ramach COST 293; Sesje specjalne: − Microresonators and Photonic Molecules: trapping, harnessing and releasing light – poświęcona badaniom mikrorezonatorów optycznych, 2-3.07.2007; − Industrial – poświęcona współpracy środowisk naukowych z producentami urządzeń i podzespołów stosowanych w Sieciach Optycznych Nowej Generacji, 3.07.2007; − Novel Glasses for photonic devices – poświęcona nowej generacji szkieł stosowanych w fotonice, 4.07.2007; − Broadband Access: making use of optical transparency for user access – poświęcona szerokopasmowym optycznym sieciom dostępowym, 5.07.2007. 44. Międzynarodowa Konferencja Wspomagania Decyzji w Telekomunikacji i Społeczeństwie Informacyjnym - DSTIS-2007. Celem pracy była organizacja 6. Międzynarodowej konferencji „Wspomaganie Decyzji w Telekomunikacji i Społeczeństwie Informacyjnym - DSTIS-2007” (6th International Conference on Decision Support for Telecommunications and Information Society). Konferencja stanowi forum wymiany informacji dotyczących komputerowego wspomagania decyzji w telekomunikacji i społeczeństwie informacyjnym. Jest to jedyna konferencja na świecie, która skupia naukowców zajmujących się wspomaganiem decyzji w telekomunikacji, gdyż praktycznie nie ma innych konferencji na świecie o tematyce skoncentrowanej na wspomaganiu decyzji w zastosowaniach telekomunikacyjnych i społeczeństwa informacyjnego; około 50% (12 na 25) referatów pochodziło od autorów spoza Polski. Ocena konferencji przez uczestników była wysoka. W 2008 r. IŁ zamierza zorganizować podobną konferencję, połączoną satelitarnie z konferencją Grupy Roboczej VEAM IFIP. Konferencja odbyła się w okresie 18 do 21 lipca. Tematyka Konferencji została podzielona na 7 sesji: - Session I. Modelling Fundamentals - Session II. Game Theory and Applications - Session III. Economics and Decisions - Session IV. Routing and Traffic Control - Session V. Multicriteria Tools - Session VI. Telecommunication Markets - Session VII. Knowledge Engineering Autorzy wystąpień udzielili zgody na publikacje ich prezentacji w internecie. Wszystkie wystąpienia zostały umieszczone pod adresem: http://www.itl.waw.pl/konf/dstis/2007/program.pdf 21 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 45. Współpraca międzynarodowa w ramach ITU-R i ITU-T. Genezą pracy jest konieczność wypełnienia przez dr inż. Alinę Karwowską-Lamparską zobowiązań wynikających z pełnienia przez nią niżej wymienionych funkcji: − w ITU-R SG 6: wiceprzewodniczącej Grupy Roboczej WP 6Q (Quality); − w ITU-T SG9: specjalnego reportera Programu Studiów 2/9 (Quality); − przewodniczącej Grupy Roboczej WG 5 (Quality). 1. Współpraca w ramach ITU-R obejmowała: • Udział w Posiedzeniach: − Grupy Roboczej WP6Q w dniach 02.05.-04.05.2007, w Genewie; − Komitetu Sterującego w dniu 03.05.2007, w Genewie. • Przygotowanie dokumentu dla CCV. W odpowiedzi na przekaz od CCV (komitetu koordynacyjnego ds. słownictwa) do wszystkich Grup Studiów (Doc.6/250) Grupa Studiów SG 6 podjęła się opracowania listy terminów i definicji zawartych w Zaleceniach i Sprawozdaniach leżących w zakresie tematyki grupy i wyznaczyła reporterów odpowiedzialnych za wykonanie tego zadania w poszczególnych grupach roboczych (WP). Reporterem grupy roboczej WP 6Q została wybrana dr inż. Alina Karwowska-Lamparska, która opracowała dokument (6Q/192) zawierający 246 terminów łącznie z definicjami. Został on przekazany do ITU-R WP6Q jako wkład Administracji Polskiej na posiedzenie w maju 2007. Podczas posiedzenia, po dyskusji, opracowano na bazie zgłoszonych dokumentów roboczych: polskiego i ukraińskiego ostateczną wersję wykazu terminów i definicji zawartych w Zaleceniach i Sprawozdaniach opracowanych przez WP 6Q. Dokument ten (6Q/Temp?125) został przekazany do reportera SG 6 ds. słownictwa. 2. Współpraca w ramach ITU-T obejmowała: • udział w Posiedzeniach; • opracowanie projektów Zaleceń; • opracowanie uwag do nowej wersji Zalecenia J.61. Obrady odbywały się na posiedzeniach plenarnych oraz w grupach roboczych. Rozpatrzono 136 zgłoszonych dokumentów na Posiedzeniu plenarnym oraz w 9 powołanych Grupach Roboczych. Podczas obrad plenarnych zatwierdzono 2 Zalecenia według procedury AAP, w tym Zalecenie J.61rev1 i jeden Załącznik zgodnie z Zaleceniem A1, przyjęto 9 Zaleceń zgodnie z procedurą AAP i jedno Zalecenie zgodnie z TAP (Rezolucja 1). Zgłoszone przez delegowaną uwagi i zastrzeżenia dotyczące nowelizacji Zalecenia J 61 zostały w ostatecznej wersji tego Zalecenia, przekazanej do ustanowienia uwzględnione. Ponadto opracowano 20 przekazów do innych organizacji oraz Grup Studiów, a także 9 sprawozdań z prac Grup Roboczych. Grupa Robocza WG5 była prowadzona przez dr. inż. A. Karwowską łącznie z przewodniczącym delegacji USA - A. Websterem. Przedyskutowano 19 dokumentów wejściowych, zawierających wyniki prac własnych oraz propozycje nowych Zaleceń. Na ich podstawie zaproponowano 4 Zalecenia do dalszych prac, w tym 2 projekty zaleceń zgłoszone przez Administrację polską J.Saimp i J.Noref. Grupa opracowała również 6 przekazów, które zostały zatwierdzone przez GS9 na posiedzeniu plenarnym. 46. Publikacja Książki Józefa Wierzbołowskiego pt. „UE wobec wyzwań gospodarki opartej na wiedzy. Ewolucja priorytetów rozwojowych Unii Europejskiej w świetle 5-7 programów ramowych”. Celem pracy było wydanie książki Józefa Wierzbołowskiego "Unia Europejska wobec wyzwań gospodarki opartej na wiedzy. Ewolucja priorytetów rozwojowych w świetle piątego, szóstego i siódmego programu ramowego badań naukowych i rozwoju technicznego”, przygotowanej w ramach pracy statutowej prowadzonej w 2006 r. W celu przeprowadzenia właściwego procesu wydania pracy statutowej w formie książkowej, niezbędne było uzyskanie opinii niezależnego eksperta, który ocenił celowość wydania pracy oraz sposób ujęcia tematu. O opinię został poproszony prof. dr inż. Andrzej P. Wierzbicki. Pozytywna opinia pozwoliła na rozpoczęcie prac wydawniczych. Dokument został poddany korekcie redaktorskiej. Zostały zaproponowane m.in. zmiany językowe, terminologiczne, formatowanie, prezentacja tablic, układ edytorski, zmiana tytułu. 22 Instytut Łączności – Państwowy Instytut Badawczy 47. Przegląd działań podejmowanych przez wybranych regulatorów EU. Celem działań były prace przygotowawcze do pozyskania zlecenia z UKE na monitorowanie bieżących prac dotyczących rynku komunikacji elektronicznej podejmowanych przez wybranych regulatorów z krajów UE, a tym samym poznanie przyszłych potencjalnych problemów polskiego regulatora, opracowanie co najmniej 10 miesięcznych raportów informacyjnych, analiza istniejącego zakresu działań wybranych regulatorów krajowych i wskazanie kierunku przyszłych prac regulacyjnych dotyczących rynku polskiego oraz przegląd i analiza działań wybranych regulatorów opracowane dla UKE. 48. Działalność Ośrodka Informacji Naukowej wspierająca naukę. Praca obejmowała działalność Biblioteki Naukowej, Informacji Naukowej, Normalizacji, Redakcji. Ośrodka Kształcenia oraz działania wspierające m.in. udział IŁ w 6PR. 23