Rola inicjatyw lokalnych w rozwoju obszarów wiejskich w kontekście

Rola inicjatyw lokalnych w rozwoju
obszarów wiejskich w kontekście
wykorzystania środków z Europejskiego
Funduszu Społecznego
Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1
Możliwości realizacji lokalnych inicjatyw z
udziałem PO Kapitał Ludzki
Wsparcie z POKL dla inicjatyw lokalnych
Działania, tzw. „małe projekty”:
• 6.3 Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu
aktywności zawodowej na obszarach wiejskich,
• 7.3 Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji
• 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach
wiejskich
• Maksymalna wartość „małego projektu” – 50 tys. zł
2
Możliwości realizacji lokalnych inicjatyw z
udziałem PO Kapitał Ludzki
Grupy docelowe:
• Mieszkańcy terenów wiejskich gminy wiejskie i
miejsko-wiejskie oraz miasta do 25 tys.
mieszkańców
• Społeczności lokalne aktywnie działające na
rzecz aktywizacji mieszkańców obszarów
wiejskich.
• Podmioty działające na obszarach wiejskich na
rzecz aktywizacji mieszkańców tych obszarów.
3
Uwarunkowania wdrażania POKL
na obszarach wiejskich
1. Właściwa diagnoza problemów na obszarach wiejskich –
znaczenie lokalnych uwarunkowań
2. Dobór adekwatnych narzędzi interwencji
do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów
3. Oddolne, kompleksowe i długookresowe planowanie –
strategia rozwoju i rozwiązywania problemów
4. Partnerstwo między sektorowe jako warunek
skuteczności i trwałości podejmowanych działań
5. Instytucje wdrażające – organizacje pozarządowe,
samorządy, firmy szkoleniowe
6. Komplementarność z innymi programami RPO i PROW
7. „Małe projekty” jako źródło finansowania inicjatyw
lokalnych
4
Pożądane cechy rozwoju
obszarów wiejskich
1.
2.
3.
4.
Lokalny
Zrównoważony
Wielofunkcyjny
Endogeniczny
5
Rozwój lokalny
to proces zmian społeczno –
gospodarczych,
prowadzący do osiągnięcia
określonego stanu,
pożądanego przez
społeczność lokalną
6
WIZJA NASZEJ PRZYSZŁOŚCI
CEL
Jak to osiągnąć
Luka do
wypełnienia
Obecna
sytuacja
Sytuacja w
przyszłości
3 - 5 LAT
7
Rozwój zrównoważony
polega na takim sterowaniu
przemianami społecznymi i
gospodarczymi, aby zachowując
odtwarzalność zasobów odnawialnych i
minimalizując zużycie zasobów
nieodnawialnych zapewnić
samopodtrzymujący się rozwój
8
Rozwój
gospodarczy
Rozwój
zrównoważony
Sprawiedliwość
społeczna
Ochrona
środowiska
9
Rozwój wielofunkcyjny
polega na odejściu od
monofunkcyjności z reguły
opartej na produkcji surowców
na rzecz zróżnicowania
gospodarki
10
Rolnictwo
i przetwórstwo
Rozwój
wielofunkcyjny
Usługi
i produkcja
Funkcje
mieszkalne
11
Rozwój obszarów wiejskich
- zasoby lokalne
zasoby
naturalne
kapitał
społeczny
lokalna
infrastruktura
kapitał
ludzki
zasoby
finansowe
12
Kapitał społeczny
Spójna społeczność, więzi międzyludzkie:
• klimat wzajemnego zaufania ułatwiający
współpracę
• wspólne zasady i normy postępowania,
sankcje za ich przekraczanie
• wzajemna pomoc i współpraca
• związki nieformalne i organizacje
społeczne
13
Znaczenie kapitału
społecznego dla rozwoju
• Kapitał społeczny jest podstawą radzenia
sobie z trudnymi zmianami społecznymi
• To kapitał społeczny pozwala na skuteczne
akcje przeciwdziałające negatywnym
zjawiskom zmian, wzmaga poczucie
zakorzenienia, tożsamości grupowej i daje
niektórym siłę przebicia i wybicia się z
trudnych sytuacji
14
Wybrane PROBLEMY
występujące w społecznościach wiejskich
1. Niedostosowane kwalifikacje zawodowe i brak świadomości
konieczności zmiany kwalifikacji
2. Niedostatki w zakresie kompetencji podstawowych
3. Postawy samoizolacji w środowisku - obawa przed zmianą
4. Dziedziczenie postaw i ról społecznych – dzieci i młodzież
5. Brak znajomości zasad funkcjonowania rynku pracy i
mobilności zawodowej i przestrzennej
6. Słaba znajomość mechanizmów funkcjonowania
społeczeństw i gospodarki w ogóle
7. Bariery komunikacyjne – koszty i organizacja dojazdu do
pracy i szkół
15
Kluczowe kwestie rozwoju obszarów
wiejskich - koncepcja polityki regionalnej
1.
2.
3.
4.
Tworzenie miejsc pracy dla mieszkańców obszarów
wiejskich
Poprawa jakości i dostępności edukacji, służby zdrowia,
Internetu, a także lokalnej infrastruktury technicznej na
obszarach wiejskich
Poprawa wahadłowej mobilności przestrzennej
mieszkańców obszarów wiejskich
Poprawa koordynacji programów, projektów i priorytetów
(czasowa, przestrzenna i technologiczna)
16
Kategorie wsparcia rozwoju obszarów
wiejskich wg Krajowego Planu Strategicznego
(PROW + polityka spójności)
1.Rozwój i poprawa lokalnej infrastruktury
2.Rozwój przedsiębiorczości i zwiększanie atrakcyjności
inwestycyjnej obszarów wiejskich
3.Inwestowanie w kapitał ludzki i wyrównywanie szans
edukacyjnych mieszkańców wsi
4.Poprawa jakości i zwiększenie dostępności usług
publicznych na obszarach wiejskich
5.Rozszerzenie zasięgu oddziaływania największych centrów
rozwoju gospodarczego na obszary wiejskie (zwiększenie ich
dostępności dla mieszkańców obszarów wiejskich)
P
17
Celem PO Kapitał Ludzki jest
umożliwienie pełnego wykorzystania
potencjału zasobów ludzkich
W ramach Komponentu Regionalnego PO KL przewiduje
się wsparcie dla zasobów ludzkich w regionie, w tym:
1.Wsparcie na efektywne rozwiązywanie problemów
bezrobocia.
2.Promowanie integracji społecznej.
3.Rozwój przedsiębiorczości.
4.Wsparcie dla adaptacyjności przedsiębiorstw.
5.Wsparcie dla tworzenia mechanizmów transferu wiedzy.
6.Rozwój sfery edukacji.
7.Rozwój obszarów wiejskich.
18
Inicjatywy lokalne
Jak spowodować, aby lokalne
społeczności zaktywizowały
się do określenia drogi
rozwoju dla siebie i podjęły
działania na tej drodze?
19
Inicjatywy lokalne
– kluczowe zagadnienia
Jak zmobilizować potencjalnych
partnerów do współdziałania?
Jak zorganizować się do efektywnej
współpracy?
Jak zbudować partnerstwo lokalne?
20
Mobilizowanie – organizowanie
– partnerstwo
Etapy pracy ze społecznością lokalną:
• Najpierw musimy potencjalnych partnerów
zmobilizować
• Potem dopiero powinniśmy zorganizować
społeczność, aby wyzwolona energia ludzka
nie marnowała się na działania chaotyczne
• Wreszcie warto pokusić się o zbudowanie
trwałego partnerstwa lokalnego
• Określić cele i kierunki działania - strategia
21
Mobilizacja społeczności lokalnej
do działania
• Problemem bardzo wielu społeczności jest
bierność ludzi.
• Aby przełamać bierność przekonaj ludzi, że:
– istnieje realny interes wspólny
społeczności lokalnej i dbając tylko o
sprawy osobiste nie poprawimy swojego
życia, trzeba też dbać o sprawy całej
wspólnoty!
– za te sprawy wspólne trzeba się wspólnie
zabrać: nie zrobią tego za nas inni; jeśli
ma być lepiej, to nam musi na tym zależeć!
22
Zorganizować się
– co po kolei zrobić?
•
•
•
•
Wyznaczyć precyzyjny cel
Zidentyfikować działania prowadzące
do tego celu, ułożyć ich plan
Ustalić strukturę organizacyjną
Ustalić zasady komunikowania się
23
23
Zawiąż Lokalne Partnerstwo
Partnerstwo lokalne, to forma stałej
współpracy pomiędzy różnymi lokalnymi
podmiotami
(z reguły – z różnych sektorów) oparta o
wspólnie przyjęte zasady i ustalone
mechanizmy działania
24
Kto może uczestniczyć w lokalnym
partnerstwie?
• Pierwszy sektor to władza publiczna i
administracja publiczna. Pierwszy sektor – to
organy władzy gminnej i powiatowej
• Drugi sektor to gospodarka prywatna, biznes:
to prywatne firmy, a więc podmioty powołane i
działające w celu osiągania zysku - rolnicy i
przedsiębiorcy prywatni
• Trzeci sektor to organizacje pozarządowe (np.
stowarzyszenia i fundacje), a mówiąc ogólniej –
wszelka oddolna, niekomercyjna aktywność
obywatelska
25
Sektor
publiczny
Partnerstwo
trójsektorowe
(międzysektorowe)
Sektor
biznesu
Sektor
pozarządowy
26
Dlaczego partnerstwo?
• Angażowanie różnych środowisk do wspólnego,
kompleksowego rozwiązywania lokalnych
problemów
• Wykorzystanie zasobów trzech sektorów
(publicznego, pozarządowego, gospodarczego)
• Integracja lokalnych inicjatyw w większe
przedsięwzięcia (programy)
• Włączanie mieszkańców w działania i decyzje
publiczne
27
Partnerskie inicjatywy
lokalne
to budowanie kapitału
społecznego
28
Model organizacyjny życia
społecznego
Organy
samorządowe
administracja
Lokalna
społeczność
„Władza” nastawiona
na trwanie
„Bufor” realizujący
własne cele
Bierna, nastawiona
roszczeniowo „masa”
za Ryszardem Wilczyńskim
29
Partycypacyjny model
organizacji życia społecznego
Społeczność lokalna
(aktywna i zorientowana)
Organizacje pozarządowe
rady sołeckie, zarządy osiedli
administracja
„obsługa”
za Ryszardem Wilczyńskim
Organy
samorządowe
„służba”
Nastawione na
rozwiązywanie problemów
Zorientowane na
samoorganizację
Zorientowane na zaspokajanie
potrzeb społecznych i rozwój
lokalny
Obsługa realizacji celów
strategicznych i operacyjnych
30
Partycypacja społeczna Leader
Podejście
terytorialne
Partnerstwo
Oddolne
podejście
Innowacyjność
Zintegrowane
podejście
Lokalne
finansowanie
i zarządzanie
Współpraca, tworzenie sieci
31
Partnerstwo parasolowe,
a projekty partnerskie
PARTNERZY
PARTNERSTWO PARASOLOWE
LEADER
PROJEKTY PARTNERSKIE
32
W województwie kujawsko-pomorskim jednym z
najsilniejszych beneficjentów są Lokalne Grupy
Działania, które jako aktorzy inicjatyw lokalnych
są traktowane w sposób priorytetowy
Lokalna Grupa Działania
Partnerstwo dla Ziemi Kujawskiej
w Aleksandrowie Kujawskim
33
Partnerstwa w praktyce
Dwie metody budowania Partnerstwa:
• oddolna, kiedy to inicjatywa budowania projektu i
Partnerstwa wypływa ze strony lokalnych instytucji
• odgórna, w których to wiodącą rolę odgrywa
instytucja spoza lokalnej społeczności
Partnerstwa mają przede wszystkim charakter
projektowy, nastawiony na realizację projektów.
Istotną słabością systemu jest brak myślenia o
Partnerstwach w kategoriach długofalowych,
strategicznych.
34
Inicjatywy lokalne a zasada
EMPOWERMENT
• Empowerment - proces podniesienia duchowych,
politycznych, społecznych i ekonomicznych zdolności
jednostek i społeczności
• Empowerment - proces angażowania ludzi w
podejmowanie decyzji dotyczących ich
społeczności i umożliwienie im brania
odpowiedzialności za swoje działania, co
przekłada się na świadomość kosztów, poczucie
przynależności, wzrost zaangażowania oraz
poprawę wzajemnych relacji dzięki poczuciu, że
posiadają realny wpływ na decyzje
35
Inicjatywy lokalne a zasada
EMPOWERMENT
Zasada empowerment jest jednym z kluczowych
elementów podejścia w generowaniu projektów z
zakresu lokalnych inicjatyw oddolnych.
Empowerment – aktywizacja społeczności
lokalnych na rzecz rozwiązywania
problemów, diagnozowanie potrzeb z ich
udziałem oraz konsultowanie z nimi
zakresu projektów.
36
Wspólny plan działania - STRATEGIA
Strategia to plan działania wyznaczający
główne kierunki działania w perspektywie
wieloletniej
- to droga dojścia do zrealizowania
pozytywnej wizji rozwoju naszej
społeczności
37
Co to znaczy planować
strategicznie ?
Planowanie strategiczne musi uwzględnić dwa plany
czasowe – perspektywę krótkoterminową i
długoterminową
Strategia umożliwia połączenie dwóch poziomów
zorganizowanego działania ludzi i społeczeństw:
• bieżące zaspokajanie potrzeb i jednocześnie
• poszukiwanie środków prowadzących do poprawy
sytuacji w przyszłości.
38
Schemat analiz strategicznych
Procesy
rozwojowe
STAN AKTUALNY
Diagnoza
STAN PRZEWIDYWANY
Prognoza
Potrzeby i
interesy
STRATEGIA
STAN OCZEKIWANY
Potrzeby i Wizje
Silne strony
Szanse
STAN ZAKŁADANY
Program rozwoju
Słabe strony
Zagrożenia
39
Po co to planować strategicznie?
Dodatkowym walorem „myślenia
strategicznego” jest możliwość łączenia
środków z różnych źródeł.
Byłoby optymalnie dla efektywności działania
społeczności lokalnych, gdyby wdrażanie zadań
zaplanowanych w ramach strategii mogło odbywać
się zarówno poprzez finansowanie ze źródeł
samorządowych, RPO, PROW i POKL, w tym
także finansowanych z „MAŁYCH PROJEKTÓW”
40
Strategia a projekty
STRATEGIA – to przyszły pożądany stan wizja rozwoju i opis sposobów jej
zmaterializowania
PROJEKT – to konkret - szczegółowy opis
jednego z naszych działań
41
Wdrażanie strategii
poprzez projekty
•
•
Konkretne projekty powinny być metodą
wdrażania strategii
Wielkich celów nie osiąga się za pomocą
jednorazowego przedsięwzięcia
MAŁE PROJEKTY
SĄ KLUCZEM DO WIELKICH ZMIAN
42
Inicjatywy lokalne
– pytania do dyskusji
Jak zorganizować się do efektywnej
współpracy?
Jak zbudować partnerstwo lokalne?
Czy potrzebna jest nam strategia?
Jakie projekty wdrażać?
43
Inicjatywy lokalne
– małe projekty
Czy warto wdrażać małe projekty?
Kto powinien przygotowywać małe
projekty?
Jak powinna być tematyka małych
projektów?
44