Partnerstwa lokalne Jerzy Kosanowski ECRD

Projekt dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego
„Fundusz Inicjatyw Obywatelskich”
Budowanie partnerstw lokalnych
na rzecz rozwoju
społeczno-gospodarczego
Jerzy Kosanowski
Projekt: „Co u nas i dla nas? - chcemy rozmawiać i współdecydować”
realizowany przez Świętokrzyski Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych
Buro Projektu 25-352 Kielce, ul. Mickiewicza 5
www.zrkior.pl ; e-mail: [email protected]
tel. 41 361 36 52, tel. 41 361 03 06, faks: 41
361 05 94
Pojęcie rozwoju lokalnego



Rozwój lokalny to proces zmian ukierunkowanych na zamierzoną
poprawę stanu istniejącego na określonym terytorium – w ujęciu
szerokim – polegająca na tworzeniu korzystnych warunków życia dla
społeczności lokalnej,
Zintegrowany rozwój lokalny to proces pozytywnych zmian o
charakterze ilościowym i jakościowym w sferze społecznej,
gospodarczej, ekologicznej i przestrzennej, uwzględniających
potrzeby, preferencje oraz systemy wartości mieszkańców.
Terytorium:
◦ przestrzeń wyznaczona granicami administracyjnymi
◦ wspólnota zamieszkująca tę przestrzeń
◦ występujące w niej więzi społeczno-gospodarcze
2
Scenariusze rozwoju lokalnego


Lokalny rozwój gospodarczy powinien się opierać na
lokalnych zasobach, tymczasem często są one
niewykorzystywane a nawet lekceważone.
Scenariusze rozwoju lokalnego:
◦
◦
◦
Pierwszy z nich, który narzucany jest odgórnie. Wg tego
scenariusza ludzie czekają, aż państwo wszystko zmieni.
Drugi scenariusz, w którym rozwój przychodzi z zewnątrz.
Wszyscy czekają na zagranicznych inwestorów? To w Polsce
jest scenariusz często utożsamiany z sukcesem.
Trzeci – oddolny, taki, który opiera się na wykorzystaniu
lokalnych zasobów, do nich się ogranicza. Jednym z
najważniejszych zasobów lokalnych jest człowiek i praca.
3
Rola kapitału społecznego w rozwoju lokalnym




Bez kapitału społecznego nic nie da się zrobić,
społeczność lokalna musi dysponować pewnym jego
zasobem, jeśli go brak rzeczywiście możemy
zapomnieć o rozwoju lokalnym.
Wszyscy, którzy chcą zaczynać od pieniędzy,
zapominają, że produktywność zależy od zdolności
wykonywania pracy.
Gdy ludzie zaczynają pracować nie oglądając się na
pieniądze, wykonując proste czynności, jak szycie,
sadzenie roślin, budowanie domów, robiąc wszystko
to, co potrzebne, wtedy w zamian dostają pieniądze.
Trzeba zadbać o to, żeby zatrzymać te pieniądze w
lokalnej społeczności. Jest to zjawisko lokalnego
cyklu ekonomicznego.
4
Definicja partnerstwa
międzysektorowego
Partnerstwo
to strategiczne przymierze organizacji reprezentujących różne
sektory życia społecznego
- publiczny, gospodarczy i społeczny –
zawarte w celu współpracy
przy realizacji wspólnych przedsięwzięć
zgodnych z celami rozwoju zrównoważonego
do którego wszyscy partnerzy
wnoszą swoje kompetencje i zasoby,
w którym wspólnie ponoszą ryzyko i koszty,
oraz dzielą się korzyściami
wynikającymi z osiągnięcia wspólnych celów partnerstwa
i celów poszczególnych organizacji członkowskich.
5
Czym jest partnerstwo międzysektorowe?
6
Biura
FirmyPośrednictwa Izby
Pracy Handlowe,
Władze
Rzemiosło
lokalne
Ośrodki
szkoleniowe
NGO’s
Ośrodki
Pomocy
Społecznej
Lokalne
media
Związki
zawodowe
Administracja
lokalna
Wspólne
Środki
Finansowe
Sektor
Sektor
prywatny
społeczny
Agencje
Rozwoju
Radni gmin,
powiatu,
województwa
PUP,
WUP
7
SEKTOR PUBLICZNY
 Zapewnienie praworządności i infrastruktury
społecznej poprzez:
◦
◦
◦
◦

tworzenie struktur dla przestrzegania praw gospodarczych,
politycznych i społecznych oraz generowanie wsparcia
politycznego dla procesu rozwoju;
opracowywanie regulacji i standardów, przestrzeganie
zobowiązań prawnych;
zaspokojenie podstawowych potrzeb i praw obywateli.
zaspokojenie odpowiedniej infrastruktury społecznej dla
mieszkańców,
Podstawowe cechy:
◦
◦
◦
Skoncentrowany na prawach i obowiązkach.
Umożliwia korzystanie z należnych praw
Informuje, zapewnia stabilność i usankcjonowanie prawne.
8
SEKTOR SPOŁECZNY
 Rozwój społeczny poprzez:
◦
◦
◦

kreowanie możliwości rozwoju;
wspieranie osób potrzebujących i wykluczonych.
stanie na straży dobra publicznego.
Podstawowe cechy:
◦
◦
Skoncentrowany na wartościach.
Charakteryzuje go wrażliwość, ekspresja, wyobraźnia
i otwartość.
9
SEKTOR GOSPODARCZY
 Inwestycje i działalność gospodarcza
poprzez:
◦
◦
◦

wytwarzanie towarów i świadczenie usług;
miejsca pracy, rozwój gospodarczy,
innowacyjność.
maksymalizacja zysków dla inwestorów, aby
zapewnić kontynuację inwestycji i umożliwić
rozwój przedsiębiorstw.
Podstawowe cechy:
◦
◦
Skoncentrowany na zyskach.
Charakteryzuje go inwencja, produktywność,
wysoka motywacja i szybkość działania.
10
Partnerstwo to nowy kierunek! Dlaczego?
11
Dlaczego partnerstwo?

W krajach UE na przełomie lat 80/90 XX w. partnerstwo
stało się czynnikiem stymulującym rozwój regionów.
◦ Wspieranie zaistniałych problemów wg modelu
klasycznego (przez jedną instytucję) okazało się
nieskuteczne.
◦ Forma parterstw publiczno-prywatnych (krótko - lub
średnioterminowe) do rozwiązania problemów
należnych administracji
◦ Dla zdobywania funduszy pomocowych,
◦ Międzysektorowy i wielopłaszczyznowy mechanizm
promujący rozwój lokalny,
◦ Partnerstwo jako narzędzie do promowania spójności
społecznej oraz budowy lokalnej tożsamości
◦ Zasada partnerstwa jako jedna z kluczowych reguł
przy realizacji inicjatyw prorozwojowych wspieranych
na przełomie XX/XXI w. ze środków UE
12
Dlaczego partnerstwo?




Idea inicjatywy partnerskiej oparta jest na
założeniu, że tylko szeroko rozumiana i pełna
współpraca różnych sektorów może zaowocować
inicjatywami zrównoważonego rozwoju, które
umożliwią poszukiwanie spójnych, śmiałych i
nowatorskich rozwiązań trudnych problemów.
Samodzielne próby rozwiązywania problemów
przez poszczególne sektory najczęściej okazują
się mało skuteczne.
Działając w izolacji, poszczególne sektory często
ze sobą konkurują lub powielają prowadzone
działania, co prowadzi do złego i nieefektywnego
wykorzystania posiadanych przez nie zasobów.
Takie działanie prowadzi też do powstania
„kultury obwiniania innych", opartej na
przekonaniu, że za istniejące problemy, chaos i
zaniedbania odpowiedzialny jest ktoś inny.
13
Dlaczego partnerstwo?




Zaangażowania Państwa jest ograniczone - (państwo musi
zapewnić najpierw funkcje podstawowe lub ewentualnie
pośrednie. Bardzo często nie wystarcza wtedy zasobów dla
wypełniania funkcji aktywnych i zasilania lokalnej gospodarki.)
Samorządy lokalne mogą być zaangażowane w rozwój
gospodarczy, co najwyżej pośrednio.
Firmy prywatne angażują się w rozwój gospodarczy tam, gdzie
istnieją warunki do uzyskania zwrotu zaangażowanego kapitału.
Fałszywym założeniem jest oczekiwanie altruistycznych motywów
ich zaangażowania w przedsięwzięcia publiczne.
Lokalne organizacje społeczne / pozarządowe (tzw. trzeci sektor),
działając nie dla zysku mogą przyczynić się do ułożenia współpracy
pomiędzy podmiotami z pierwszego i drugiego sektora. Organizacje
te, zachowując swój pozarządowy charakter podejmują inicjatywy
tam, gdzie utrudnione jest oddziaływanie poprzez administracje
publiczną i nie ma wystarczających zysków dla podmiotów
komercyjnych
14




Zasada partnerstwa wspomniana wcześniej, jest jedną
z kluczowych zasad wdrażania Funduszy Strukturalnych
Unii Europejskiej.
Obejmuje ona konieczność włączania w proces
podejmowania decyzji tych instytucji i organizacji, które
ze względu na charakter podejmowanej problematyki
najlepiej znają potrzeby i możliwości swego regionu.
W początkowym etapie promowania zasady partnerstwa
obejmowała procesy związane ze współpracą pomiędzy
instytucjami Unii Europejskiej a krajowymi instytucjami
odpowiedzialnymi za wdrażanie funduszy strukturalnych
na poziomie krajowym.
Aktualnie, zasada ta obejmuje każdy poziom planowania
i wdrażania działań finansowanych z funduszy
strukturalnych, a więc również poziom projektu
15
Jakie przesłanie wiąże się z zasadą partnerstwa?
środków oraz zasada koncentracji
wskazuje na konieczność podejmowania takich inicjatyw,
które w najlepszy możliwy sposób przyczynią się do
rozwiązywania lokalnych problemów.
Ø W praktyce oznacza to, iż inicjatywy rozwojowe, które są
uzgodnione co do:
Ø
Ograniczoność
- oceny problemu,
- celów
- metod działań
przez lokalne środowisko mają największe szanse na
osiągniecie planowanych rezultatów.
 Jednocześnie inicjatywy te mogą mieć charakter działań,
określanych mianem „kamieni milowych”, czyli takich,
które w ocenach osiągają największą efektywność
społeczną i ekonomiczną.
16
Co daje współpraca partnerska?














Szeroka konsultacja społeczna
Zwiększenie prawdopodobieństwa wypracowania trafnych decyzji
Konstruktywne rozwiązywanie lokalnych problemów
Ograniczanie konfliktów w społecznościach lokalnych
Społeczna legitymizacja decyzji
Aktywizacja lokalnej społeczności
Usprawnianie komunikacji ze społecznością lokalną
Kompleksowe uregulowanie współpracy z organizacjami
społecznymi
Mobilizowanie zasobów lokalnych do realizacji różnorodnych
przedsięwzięć
Większe możliwości wygospodarowania wkładu własnego (suma
wkładów partnerów)
Wyższy potencjał instytucjonalny i doświadczenie uczestniczących
podmiotów (suma potencjału i doświadczenia partnerów)
Lepsze rozpoznanie potrzeb i problemów do rozwiązania i
trafniejsze cele
Szerszy zasięg i oddziaływanie
Lepsze zaspokojenie potrzeb różnych grup społecznych
17
Co daje współpraca partnerska?



Budowanie współpracy partnerskiej daje nowe i
lepsze możliwości rozwoju - poprzez połączenie
cech i możliwości charakteryzujących poszczególne
sektory oraz poszukiwanie sposobów
wykorzystania ich dla wspólnych korzyści.
Znalezienie rozwiązania problemu poprzez
wielostronne i innowacyjne podejście z
wykorzystaniem różnorodnych doświadczeń
wszystkich partnerów.
Możliwość uwzględnienia celów organizacji
współpracujących, co pozwala na włączanie
realizowanych projektów własnych w zakres
priorytetów organizacji współuczestniczących.
18
Powody dla których działa się w partnerstwie







Wyjście naprzeciw wspólnym potrzebom
Łatwiejsze, skuteczniejsze i efektywniejsze znajdywanie
lepszych rozwiązań
Aktywizacja i zaangażowanie społeczności lokalnej
Konieczność i większa możliwość pozyskania środków
zewnętrznych
Większe możliwości nawiązania nowych kontaktów
Wzmocnienie już istniejącej współpracy
Lepsze uzupełnianie w działaniu
19
Płaszczyzny porozumienia partnerów
◦
realizacja wspólnego tematu,
◦
podobny rodzaj organizacji,
◦
problem podobnego rodzaju,
◦
praca na rzecz podobnej grupy
docelowej.
20
Cechy charakterystyczne
partnerstwa
 bazowanie na inicjatywach oddolnych;






działalność lokalna - udział znaczącej reprezentacji
społeczności lokalnej;
budowanie partnerstwa poprzez doświadczenie platforma wzajemnego uczenia się
proces, a nie jednorazowa aktywność;
działalność kompleksowa i innowacyjna;
uzupełnia, a nie zastępuje,
wywołuje efekt synergii i dźwigni
21
Zasady skutecznej współpracy partnerskiej
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
równość wszystkich partnerów wobec siebie;
budowanie partnerstw oddolnie na poziomie lokalnym;
wspólne planowanie i podejmowanie decyzji a
następnie ich wspólne wdrażanie;
innowacyjność i kompleksowość podejmowanych
działań;
zaufanie, otwartość i jawność działań;
koncentracja na rzeczywistych problemach
społeczności lokalnych;
łagodzenie konfliktów;
poszerzanie kręgu partnerskiego.
22
Bariery w funkcjonowaniu partnerstwa







Bariera mentalnościowa
Bariera rywalizacji sektorów w dostępie do władzy
Bariera niechęci do współdziałania, konstruktywnych
wniosków, zamiłowanie do jałowych dyskusji
Bariera narastającego zmęczenia towarzystwem
„wzajemnej adoracji” braku wytrwałości oraz szybkiego
zniechęcania się
Bariera braku tolerancji i skłonności do wykluczania z
partnerstwa
Bariera - niebezpieczeństwo „Konia Trojańskiego”
(rozbijanie partnerstwa od środka).
Bariera skłonności do formalizacji partnerstwa
23
Sposoby podejmowania lokalnych
inicjatyw



Inspiracja lokalnych liderów (typowe
oddolne inicjatywy, rozwiązywanie
lokalnych problemów społecznych,
najmniej biurokratyczne)
Inspiracja lokalnego biznesu (nastawienie
zadaniowe, komercyjne, dominuje chęć
rozwoju gospodarczego)
Inspiracja instytucji publicznych (gdy
władza pełni rolę „aktywizatora” lokalnych
inicjatyw, często pod „naciskiem”
odgórnym, dużo negatywnych zjawisk)
24
Podstawowe typy partnerstw
Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)
o
 Umowa instytucji publicznej i przedsiębiorstwa
prywatnego, zawarta w celu zrealizowania
określonego przedsięwzięcia ze sfery zadań
publicznych (np. inwestycji drogowej).
 W ramach tego typu porozumienia przedsiębiorca
podejmuje się najczęściej sfinansowania całości lub
części inwestycji, w zamian za możliwość czerpania
z niej zysków w określonej umową przyszłości.
 Jest to więc partnerstwo dotyczące jednego,
konkretnego zadania, zawarte na określony czas.
Najczęściej dotyczy to sytuacji, w której władze
publiczne nie dysponują wystarczającymi
funduszami na realizację danego zadania
publicznego, zatem zlecają je prywatnemu
podmiotowi na ustalonych, korzystnych dla obu
stron warunkach.
25
Partnerstwo projektowe





Porozumienie organizacji pozarządowych,
przedsiębiorstw i/lub instytucji publicznych, które
pragną wspólnie zrealizować konkretne
przedsięwzięcie.
Cele partnerstwa są ściśle określone w projekcie.
Powołanie takiego partnerstwa jest często związane z
wymogami konkursowymi, stawianymi przez
podmiot, który finansuje realizację zadania.
Partnerstwa projektowe są zawierane m.in. do
realizacji projektów w ramach POKL.
Zakończenie projektu powoduje zwykle rozwiązanie
partnerstwa.
26
Partnerstwo branżowe/sektorowe



Platforma porozumienia organizacji/instytucji
prowadzących zbliżoną działalność, które
pragną wymieniać się doświadczeniami i ze
sobą współpracować.
Tego typu partnerstwa mają najczęściej
długofalowy charakter, ale pełnią raczej
rolę forum dyskusyjnego czy też środowiska
opiniotwórczego niż struktury powołanej do
wspólnego działania.
Spoiwem dla partnerów jest wspólna branża,
którą reprezentują.
27
Partnerstwo lokalne/trójsektorowe




Porozumienie instytucji publicznych, przedsiębiorstw i
organizacji pozarządowych, które chcą wspólnie
działać na rzecz swojego regionu.
Tego typu partnerstwo ma długofalowy charakter, a
spoiwem dla jego członków jest wspólny obszar, na
którym działają i wspólne cele, które sobie stawiają.
Szczególną cechą takiego porozumienia jest jego
dynamika - partnerstwo lokalne stopniowo się
rozwija, zmianom może ulegać liczba jego członków,
jak i zakres realizowanych zadań.
Przykładem tego typu struktury jest GRUPA
PERTNERSKA (GP), czy Lokalna Grupa Działania
(LGD/LAG).
28
Sieć grup partnerskich
w Polsce
29
Projekt dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego
„Fundusz Inicjatyw Obywatelskich”
Dziękuję Państwu za uwagę
Jerzy Kosanowski
e-mail – j
[email protected]
tel: 606 242 381
Buro projektu 25-352 Kielce, ul. Mickiewicza 5
www.zrkior.pl ; e-mail: [email protected]
tel. 41 361 36 52, tel. 41 361 03 06, faks: 41
361 05 94