Biały Bór "Na szlaku kultur" - folder

1
Szanowni Państwo
,
zapraszam do Białego Boru…
Mam zaszczyt i przyjemność oddać w Państwa ręce publikację, w której
pragnę zaprezentować to, co w gminie Biały Bór mamy najpiękniejszego
i najcenniejszego. Wyrażam przekonanie, że podczas wędrówki po stronach
tego wydawnictwa zapoznają się Państwo z uroczymi zakątkami białoborskiej
ziemi.
Nasza gmina jest doskonałym miejscem do wypoczynku w otoczeniu
przepięknych lasów oraz błękitnych i czystych jezior.
Publikacja ta, niech będzie źródłem umożliwiającym poznanie gminy Biały
Bór, jak również wskazaniem możliwości współpracy z działającymi na jej
obszarze firmami, przedsiębiorcami i stowarzyszeniami.
Burmistrz Białego Boru
Sehr geehrte Damen
Und Herren, Ich möchte Sie
herzlich nach Biały Bór einladen…
Es ist mir sowohl eine große Ehre als auch die größte Freude, Ihnen
die neueste Broschüre über Biały Bór überreichen zu dürfen, in der wir
die schönsten und wertvollsten Dinge in, und Rund um, Biały Bór vorstellen
möchten. Ich hoffe, dass während der Lektüre dieser Publikation Sie die
Gelegenheit nutzen werden um die schönsten Ecken unserer Gemeinde
kennenzulernen.
Biały Bór und seine Gemeinde sind herrliche Ortschaften, die, umgeben von
schönsten Wäldern und klaren, blauen Seen viele Erholungsmöglichkeiten bieten.
Lassen Sie diese Broschüre für Sie sowohl eine Wissensquelle über
Biały Bór werden, als auch ein Hinweis und eine Einladung für mögliche
Zusammenarbeit mit lokalen Unternehmern, Verbänden und Vereinen.
1
Der Bürgermeister von Biały Bór
1.
Widok z lotu ptaka
Vogelperspektive
2
Legenda
o Białym Borze,
Die baldenburger Sage
…also, wer ist die Dame
in dem Stadtwappen
czyli kim jest kobieta w herbie
Białego Boru…
Najstarsze wzmianki o herbie (wówczas pieczęci) Białego Boru odnotowano
w 1394 r. Przedstawia on złotowłosą niewiastę przyodzianą w niebieską suknię i biały
fartuch, trzymającą w prawej dłoni piłkę, otoczoną okazałym wieńcem rogów jelenia.
Jak głosi legenda w XV lub XVII w. w okolicach Białego Boru żyła piękna
kobieta o imieniu Damiana. Kobieta ta była żoną miejscowego bednarza,
odznaczała się niezwykłą urodą i dużym temperamentem. Podobno uwiodła
większość mężczyzn z Białego Boru oraz przyjezdnych gości. W tym procederze
poważną rolę odgrywała wspomniana piłka. Komu Damiana rzuciła ją ze
swego okna, ten był oczekiwany przez nią o zmierzchu – gdy pracowity bednarz
opuszczał granice miasta w interesach. Podobno gdy bednarz dowiedział się
o poczynaniach swojej niewiernej żony zamknął ją w beczce i wrzucił do jeziora.
Dwojaka jest w białoborskim herbie symbolika rogów. Nie wiadomo czy
nawiązują do „rogatego” przydomka bednarza, czy też symbolizują bogate
w zwierzynę łowną głębokie bory.
Druga wersja legendy powstała w oparciu o wizerunek pieczęci Białego Boru
z XVI w. jest następująca: herb przedstawia dziewicę z wiankiem i welonem na
głowie, pochodzącą z rodu Gryfitów - właścicielkę większości terenów leżących
wokół Białego Boru. Ze względu na biały welon otrzymała przydomek „Biała”,
stąd w wielu nazwach wsi i wód występuje przydomek „biały” (np. Biały Bór,
rz. Biała, jez. Bielsko, wieś Biała, Białka, Biały Dwór i Bielica). Wieniec rogów
jelenich miał symbolizować mnogość zwierzyny w białoborskich lasach.
Najstarsza znana pieczęć z 1394 roku przedstawia dziewczynę
z wiankiem na głowie i kwiatem w prawej ręce, stojącą pomiędzy dwiema
gałęziami tworzącymi literę „U”, w obwodzie pieczęci napis BALDEN BORCH.
1
Die frühesten Hinweise auf das Stadtwappen (damals das Stadtsiegel) sind
auf das Jahr 1394 zurückzuführen. Es wird eine goldhaarige Frau, gekleidet
in ein blaues Kleid mit einer weißer Schürze, umgeben von Wildgeweih,
erwähnt, die in ihrer rechter Hand einen kugelähnlichen Gegenstand hält.
Laut der Legende, im 15. oder 17. Jahrhundert lebte in der Nähe von Biały Bór
Damiana, eine außergewöhnlich schöne Frau. Sie heiratete den baldenburger
Böttcher, war jedoch nicht nur schön, sondern auch sehr temperamentvoll.
Sie sollte sowohl Einheimische, als auch anreisende Gäste verführen. Eine
große Rolle spielte dabei eine Kugel; derjenige, dem sie, in ihrem Fenster
stehend, die Kugel zuwarf, wurde von der schönen Böttcherfrau Abends
erwartet - während ihr Ehemann die Stadt der Geschäfte wegen verließ…
Der Sage nach, als der Böttcher die Untreue seiner Frau in Erfahrung brachte,
schloss er sie in einem Fass ein und warf in den Baldenburger See.
Das in dem Stadtwappen gezeichnete Wildgeweih hat wahrscheinlich eine
doppelte Bedeutung: entweder symbolisiert das Geweih reiche in Wild
Baldenburger Wälder oder die Untreue der Böttcherfrau.
Laut einer zweiten Legende symbolisiert die Frau in dem Stadtwappen aus
dem 16. Jahrhundert eine junge Frau, die von den Gryfiten abstammt und
die Besitzerin der Mehrheit der Gebiete, die rundum Biały Bór liegen, war.
Aufgrund des weißen Schleier und des von ihr auf dem Kopf getragenen
Kranzes wurde zu vielen geografischen Namen der Beiname „Biały“ [weiß]
verwendet, um auf den weißen Schleier hinzuweisen (z.B.: Biały Bór, rz. Biała,
jez. Bielsko, wieś Biała, Białka, Biały Dwór und Bielica). Der Kranz sollte
wahrscheinlich die in Wild reichen Wälder symbolisieren.
Der älteste Siegel aus dem Jahr 1394 stellt eine zwischen zwei Baumzweigen
stehende junge Frau mit einem Blumenkranz auf dem Kopf und einer Blume
in der rechten Hand dar - am Rand des Siegel ist eine Inschrift: BALDEN
BORCH zu lessen.
3
1.
Wędkarze na
jeziorze Łobez
Angler am See
Łobez
2.
Park miejski
w Białym Borze
Obecna wersja herbu przedstawia jasnowłosą dziewczynę w niebieskiej sukni
i białym fartuchu, ze złotą piłką w prawej ręce, otoczoną okazałymi,
czerwonymi rogami jelenia. Całość na białym tle.
2
Das heutige Stadtwappen stellt eine hellhaarige junge Frau in einem blauen
Kleid und einer weißen Schürze, mit einer goldenen Kugel in der rechten
Hand, umgeben von einem roten Hirschgeweih, dar.
Der Stadtpark
in Biały Bór
4
Charakterystyka
Die Gemeinde
gminy
Gmina Biały Bór leży w południowej części województwa
zachodniopomorskiego w powiecie szczecineckim. Zajmuje obszar 270 km2
i liczy 5367 mieszkańców.
Duże obszary leśne pełne zwierzyny i runa leśnego, liczne doliny
rzeczne i wiele czystych jezior dostarczają turystom niezapomnianych wrażeń.
Turysta odwiedzający naszą gminę może liczyć na kameralny odpoczynek z dala
od wielkomiejskiego zgiełku. Walory przyrodnicze stwarzają dogodne warunki
do uprawiania wszelkich form aktywnej turystyki.
Posiadamy oznakowane szlaki rowerowe, szlak pieszy i konny. Dla turystów
dostępna jest miejska plaża strzeżona, z wydzielonym basenem dla dzieci
i zjeżdżalnią oraz wypożyczalnią sprzętu pływającego. Miejsce to uzyskało
Certyfikat „Bezpiecznego Kąpieliska”, a w 2010 r. tytuł Najlepszego Kąpieliska
Śródlądowego w województwie zachodniopomorskim.
Biały Bór to znany na całą Europę ośrodek jazdy konnej, gdzie co
roku odbywają się międzynarodowe zawody we wszechstronnym konkursie
konia wierzchowego (WKKW). Zawodnicy z Białego Boru, uprawiający
jeździectwo od lat odnoszą sukcesy na arenie krajowej i międzynarodowej
(Bogusław Jarecki to trzykrotny olimpijczyk z Seulu, Barcelony i Atlanty, Kamil
Rajnert uczestniczył w olimpiadzie w Atenach, Łukasz Kaźmierczak - uczestnik
Mistrzostw Świata w 2010 r. ).
Dużą część mieszkańców Białego Boru stanowi ludność pochodzenia
ukraińskiego, znajdują się tu szkoły z ukraińskim językiem nauczania oraz
greckokatolicka cerkiew zaprojektowana przez prof. Jerzego Nowosielskiego
zwana „perłą architektury sakralnej”. W 2008r. cerkiew została podniesiona
do rangi Sanktuarium Maryjnego ze względu na największą liczbę wiernych
uczestniczących w greckokatolickim odpuście. Chlubą mniejszości ukraińskiej
jest Zespół Ukraińskiego Tańca Ludowego „Witrohon”, chór „Dżereło” oraz
Koło Żywego Słowa „Kałynowyj Mist”.
Na terenie gminy znajdują się dwa największe wzniesienia woj. zachodniopomorskiego t.j. góra Rozwaliny (241m n.p.m.) oraz sztuczny nasyp powstały
po wyrobisku kruszywa mineralnego - ok. 250 m góra piaskowa tzw. „Góra
Pomorska”, z której przy dobrej widoczności rozciąga się wspaniały widok.
Znawcom i miłośnikom przyrody mamy do zaoferowania dwa wodne
rezerwaty przyrody: jez. Iłowatka i Jez. Głębokie (lobeliowe), 13 użytków
ekologicznych oraz strefy rozrodu i stałego przebywania gatunków chronionych.
W okolicy wsi Kazimierz znajduje się tzw. „Czapliniec”, usytuowany w parku
leśnym, w którym gniazduje ok. 70 par czapli siwej (gatunek chroniony).
Die Gemeinde Biały Bór liegt im Süden von Westpommern, im Landkreis Szczecinek
(Neustettin), umfasst eine Fläche von 270 km² und zählt 5367 Einwohner.
Grosse Forstflächen, voller Wildtiere und Waldschätze, zahlreiche Flusstäler, saubere
und klare Seen bieten den Touristen unvergessene Eindrücke. Die Besucher unserer
Gemeinde werden sich in Ruhe, fern von der grosstädtischen Eile erholen können.
Die baldenburger Gegend lädt ein, um einen aktiven Urlaub zu verbringen.
In der Gemeinde finden Sie ebenfalls markierte Rad- Wander- und Reitwege. Zur
Verfügung unserer Gäste stehen auch ein bewachter Badestrand mit einem separaten
Kinderbecken, einer Rutsche sowie einem Boot- und Wasserradverleih.
Dieser Platz gewann das Zeugnis „Sichere Badestätte“ und im Jahre 2010 bekam den
Titel „Beste inländische Badestätte in der Zachodniopomorskie Woiwodschaft“.
Biały Bór ist auch ein europaweit bekanntes Reitsportzentrum, das jedes Jahr
ein internationales Vielseitigkeitsturnier organisiert. Biały Bór ist auch ein europaweit
bekanntes Reitsportzentrum, das jedes Jahr ein internationales Vielseitigkeitsturnier
organisiert.
Die baldenburger Vielseitigkeitsreiter gehören zu den erfolgreichsten Turnierreitern
sowohl auf nationaler, als auch auf internationaler Ebene (Bogusław Jarecki war
dreifacher Olympiateilnehmer: in Seul, Barcelona und Atlanta, Kamil Rajnert trat
in Athen auf, Łukasz Kaźmierczak war Teilnehmer der Weltmeisterschaftspiele
im Jahre 2010).
Ein großer Teil der baldenburger Einwohner ist ukrainischer Herkunft; deshalb
befindet sich hier auch eine ukrainische Grundschule und eine griechisch-katholische
Kirche (nach einem Entwurf von Jerzy Nowosielski) die „Perle der sakralen
Architektur“ genannt wird. Aufgrund der großen Anzahl der Gläubiger,
die die Kirche 2008 besucht haben, wurde das Gotteshaus zu einem Marienhaus
erhöht. Die ukrainische Minderheit betreibt ebenfalls eine Volkstanzgruppe „Witrohon“,
ein Gesangsverein „Dżereło“ sowie eine Theatergruppe „Kałynowyj Mist“.
In dem Gebiet der Gemeinde befinden sich auch zwei höchste Erhebungen
in Westpommern: Rozwaliny (241 m ü.d.M.) und ein künstlicher Damm, der nach
der Grubenbaue des Mineralstoffgemisches entstand - ca. 250 m, ein Sandberg der
sog. Berg Góra Pomorska, von dem bei gutem Wetter sich eine herrliche Aussicht
erstreckt.
In der Gemeinde befinden sich auch zwei höchste Erhebungen in Westpommern:
Rozwaliny (241 m ü.d.M.) und die künstlich entstandene Góra Pomorska
(250 m ü.d.M.), von der bei gutem Wetter sich eine herrliche Aussicht erstreckt.
Den Naturliebhabern bietet die baldenburger Gemeinde zwei Naturschutzgebiete:
den Iłowatka See und den Głębokie See, 13 ökologische Schutzgebiete und zahlreiche
Brutstätten von geschützten Vogelarten. In der Nähe von Kazimierz befindet
sich sogenannter „Czapliniec“, den über 70 Reiherpaare für ihre Brutstätte gewählt
haben.
1
2
3
5
1.
Czpliniec
Reiherbrutstätten
2.
Stado Ogierów
Die Hengststation
3.
Jezioro Łobez
Der See Łobez
6
Z Ekologią na TAK!
JA zur Ökologie
Unsere Spezialitäten
Nasze Smaki
TWARÓG WIEJSKI
Produkt Regionalny Województwa Zachodniopomorskiego
Proces przygotowania twarogu wiejskiego polega na ukwaszeniu mleka,
a następnie stopniowym jego podgrzewaniu, później schłodzeniu i wprowadzeniu
żywych kultur pochodzenia zwierzęcego. Przygotowany w ten sposób skrzep
jest suszony i wlewany do form. Otrzymany produkt nie zawiera konserwantów,
barwników ani soli, jest bogaty w białko i wapń. Twaróg wiejski jest chętnie
nabywany przez konsumentów, którzy doceniają jego walory smakowe,
niepowtarzalny smak, zapach i trwałość. Dodatkowym walorem produktu jest
fakt, iż wszystkie surowce pochodzą z własnego gospodarstwa.
QUARK - DAS REGIONALE PRODUKT DER REGION
ZACHODNIOPOMORSKIE
Der Quark wird in einem besonderen Verfahren hergestellt, während dessen
die Milch bis zu einem bestimmten Säuerungsgrad aufgekocht wird, dann
gekühlt und stehengelassen wird - am Ende wird der Quark mit lebenden
Kulturen angereichert, in eine Form gepresst und getrocknet. Das Besondere
an diesem Quark ist seine Schmackhaftigkeit und die Tatsache, dass keinerlei
Konservierungsstoffe, Farbstoffe und Gewürzmittel bei der Herstellung
verwendet werden. Zusätzlich freut, dass alle Zutaten auf einem kleinen,
ökologischen Bauernhof hergestellt werden.
Składniki: mleko, żywe kultury bakterii
Marian Nowak / Grabowo, Gmina Biały Bór
Zutaten: Milch, lebende Bakterienkulturen
Marian Nowak / Grabowo, Gemeinde Biały Bór
MIÓD GRYCZANY KREMOWANY Z PYŁKIEM KWIATOWYM
ZWANY SĘPOLEŃSKIM
„Zawsze było moją niezłomną zasadą - mówić prawdę” Sokrates
7
BUCHWEIZENHONIG „SĘPOLEŃSKI”
„Das war immer mein Grundsatz - die Wahrheit zu sagen” Sokrates
1
Die Imkerei auf dem ökologischen Bauernhof in Sępolno Wielkie hat eine
vierzigjährige Tradition. Seines Vaters Traditionen pflegt heutzutage sein
Sohn, Absolvent der Imkerschule i Pszczela Wola. Auf dem Bauernhof werden
viele Honigarten hergestellt - aus ökologischen Blumenstaub der regionalen
Vegetation entstehen u.a. Buchweizen- Phacelia- Senf- und Wickenhonige. Das
wichtigste Produkt ist jedoch sehr geschätzter Buchweizenhonig, der auch „Miód
Sępoleński“ genannt wird - durch das Natura 2000 Mikroklima hat er besondere
Geschmackqualitäten. Selbstverständlich wird die Produktion durch einen
Amtstierarzt ständig kontrolliert. Jährlich wird bei uns ca. 4-,4,5 Tonnen Honig
produziert, davon etwa 1,5 Tonnen Buchweizenhonig. In der Herstellung
wird kein Zucker verwendet. Unsere Honige, außer der Geschmacksqualitäten
werden sehr gerne auch therapieunterstützend in der Medizin verwendet. Jedes
Honigglas wird mit einer - STM Etikette versehen und zertifiziert.
W ekologicznym gospodarstwie rolnym w Sępolnie Wielkim pszczelarska
tradycja liczy 40 lat. Szkołę założyciela - Mistrza Pszczelarstwa kontynuuje syn
-Absolwent studium z Pszczelej Woli. W gospodarstwie produkuje się różne
gatunki miodu - podstawę produkcji stanowi roślinność ekologiczna
z gospodarstwa (m.in. gryka, facelia, gorczyca, wyka). Wysoko cenionym przez
konsumentów z terenu całej Polski jak i z zagranicy jest miód gryczany kremowy
z pyłkiem kwiatowym zwany Sępoleńskim - produkt najwyższej jakości, który
swój niepowtarzalny smak zawdzięcza specyficznemu mikroklimatowi obszaru
Natury 2000, na którym znajduje się gospodarstwo. Gospodarstwo jak
i przetwórnia miodu jest pod stałym nadzorem weterynaryjnym. Rocznie
w przetwórni przerabia się ok. 4 - 4,5 tony miodu różnych gatunków, w tym
miodu pyłkowego kremowego ok. 1,5 tony. W produkcji miodu nie używa się
cukru. Produkt ten jest nie tylko pokarmem - posiada również właściwości
lecznicze. Każdy słoiczek miodu jest dodatkowo firmowany etykietą informacyjną
z inicjałami bartnika - STM.
Zutaten: Honig, 20% Blumenpollen
Szymon i Tadeusz Markiewicz / Sępolno Wielkie 2, Gemeinde Biały Bór
Składniki: miód, 20% pyłku kwiatowego
Szymon i Tadeusz Markiewicz/ Sępolno Wielkie 2, Gmina Biały Bór
1.
Twaróg wiejski oraz
inne produkty
z Grabowa
Quark und andere
Produkte aus
Grabów
2.
Miód zwany
Sępoleńskim
Der Honig
Sępoleński
3.
Nalewka
propolisowa
z Sępolna
Die Propolistinktur
aus Sępolno
2
3
8
Z Kart Historii
Biały Bór otrzymał prawa miejskie chełmińskie w 1382 r., które zostały
potwierdzone w 1395 r., dokumentem lokacyjnym, przez Wielkiego Mistrza
Zakonu - Konrada Zöllnera von Rotensteina.
Okolice Białego Boru wielokrotnie były niszczone przez wojny. Pokój
toruński kończący wojnę trzynastoletnią zwrócił Biały Bór Polsce w 1466 roku.
Druga połowa XV wieku była dla miasta i Prus Królewskich okresem spokoju
i odbudowy. O rozwój miasta dbali królowie: Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt
August, Stefan Batory i Stanisław August Poniatowski, którzy odnowili
przywilej miejski dla Białego Boru. Wiek XVII i XVIII, to okres burzliwych
i niespokojnych przemian.
W wyniku pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 roku Biały Bór
wraz z Pomorzem Gdańskim wszedł w skład państwa pruskiego, niemiecka
nazwa miasta brzmiała wówczas Baldenburg. W wyniku reform z 1815 r.
nastąpiło ożywienie gospodarcze, które przyczyniło się do rozbudowy i rozwoju
miasta. Zbudowano nową szkołę (1805), szkołę rolniczą (1833), tartak, fabrykę
cegły wapiennej, zakład bednarski, gmach sądu grodzkiego w stylu neogotyckim
(1878), kościół p.w. św. Michała Archanioła (1878).
W 1933 r. rozpoczął się okres rządów Adolfa Hitlera. Już rok później
rozpoczęto budowę systemu granicznych fortyfikacji Pozycji Pomorskiej
(tzw. „Wał Pomorski”), które do dziś zachowały się nad brzegami jezior
stanowiąc atrakcję dla historyków i turystów. Lata II wojny światowej upłynęły
spokojnie. Zawierucha działań wojennych zawitała dopiero wraz z radziecką
ofensywą styczniową. Armia Radziecka zdobyła miasto w dniu 26 lutego 1945
roku. W czasie walk ponad 80% zabudowy miasta uległo zniszczeniu.
Po wojnie w Białym Borze osiedlono ludność z centralnych i wschodnich ziem
II Rzeczypospolitej, w tym liczną mniejszość ukraińską.
Aus der Geschichte
Bereits 1382 erhielt Biały Bór Stadtrechte. 1395 bestätigte die erhaltenen
Stadtrechte (das Lokalrecht) der damalige Meister des Ordens Konrad Zöllner
von Rotenstein.
Biały Bór und seine Umgebung wurden mehrmals durch Kriege zerstört. Nach
dem Dreizehnjährigen Krieg erhielt Polen 1466 dank des Friedens von Thorn
Biały Bór wieder. Die zweite Hälfte des 15. Jahrhunderts wurde für Biały
Bór eine Zeit des Friedens und des Wiederaufbaus. Kazimierz Jagiellończyk,
Zygmunt August, Stefan Batory und Stanisław August Poniatowski, der die
Stadtrechte von Biały Bór erneuerte, haben eine rasche Entwicklung der Stadt
ermöglicht. Das 17. Und 18. Jahrhundert war für Biały Bór eine sehr unruhige
Zeit. Als Konsequenz der Teilung Polens wurde 1772 Biały Bór ein Teil
Preußens und erhielt den Namen Baldenburg. Dank den Reformen 1815
entwickelte sich die Stadt sehr schnell; 1805 wurde eine neue Schule erbaut,
1813 eine Landwirtschaftsschule, ein Sägewerk, eine Kalksteinfabrik, es wurde
ebenfalls ein Gerichtsgebäude im neogotischen Stil errichtet (1878).
1933 begann die Regierung des Adolf Hitler. In dieser Zeit, bereits ein Jahr
später wurde u.a. „Wał Pomorski“ errichtet, eine Reihe von militärischen
Festungen, die bis heute erhalten geblieben sind und als Touristenattraktion
genutzt werden. Während dem 2. Weltkrieg wurde Biały Bór zu 80% zerstört
und am 26. Februar 1945 befreit; nach der Befreiung wurde die Region
mit ukrainischen Minderheiten angesiedelt, sowie mit der Bevölkerung
aus den zentralen und östlichen Regionen der II Rzeczpospolita.
2
Am 14.02.2001 wurde zum ersten Mal DIE FLAGGE VON BIAŁY BÓR
erhoben: Grün symbolisiert die lokalen Wälder, Blau die regionalen Flüsse
und Seen, Weiß ist ein Symbol des Stadtnamens („Biały“ heißt „weiß“)
FLAGA BIAŁEGO BORU została nadana 14.02.2001 roku, przez Radę
Miejską w Białym Borze. Kolory flagi oddają symbiozę gminy z przyrodą: zieleń
symbolizuje lasy, kolor niebieski wodę (jeziora, rzeki), biały nawiązuje do nazwy
Białego Boru.
REGIONALE MÜNZE
Die lokalen Dukaten „3 Bory” und „70 Borów” werden in der Staatlichen
Prägeanstalt A.G. gefertigt und zertifiziert.
Auftragsgeber: Urząd Miejski in Biały Bór
Projekt: Dobrochna Surajewska
Nennwert: 3 Bory, Material: Messing
Nennwert: 70 Borów, Material: Silber (Ag 500)
Ausgabe: 2009
Gültigkeit: 01.-15.07.2009
MONETA LOKALNA
Dukat lokalny „3 Bory” i „70 Borów” z serii „Rasy
i hodowla” wybite w Mennicy Polskiej S.A.
Emitent: Urząd Miejski w Białym Borze
Projekt: Dobrochna Surajewska
Nominał: 3 Bory, Materiał: mosiądz
Nominał: 70 Borów, Materiał: srebro Ag 500
Emisja: 2009 rok
Czas obowiązywania: 01-15.07.2009 r.
9
1.
Dawny herb Białego
Boru
Ehemaliges Wappen
von Biały Bór
2.
Ul. R. Żymierskiego
w 1920
Die Żymierskistrasse in 1920
3.
Schronisko
młodzieżowe
w Białym Borze
Die Jugendherberge
in Biały Bór
4.
Widok na miasto
z lotu ptaka
Die Stadt aus der
Vogelperspektive
3
4
Miasta Partnerskie
Pasewalk
Salzhausen
Bosau
Gmina Biały Bór utrzymuje kontakty zagraniczne z następującymi gminami
i powiatami: Pasewalk, Salzhausen, Bosau, Haltern, Klietz oraz Lwowem i Łuckiem.
Współpraca gmin odbywa się na wielu płaszczyznach m.in.: współpraca szkół
(Zespołu Szkół Nr 1 i Nr 2, Zespołu Szkół im. Oskara Langego) poprzez naukę
języków niemieckiego i polskiego, organizację zawodów sportowych (piłkarskich);
współpracę władz gmin poprzez uczestniczenie w ważnych uroczystościach
i wydarzeniach poszczególnych gmin, popieranie i wspomaganie szkół, stowarzyszeń
i klubów sportowych przy realizacji wspólnych projektów; współpracę pomiędzy
strażami pożarnymi; bezpośrednie kontakty mieszkańców.
Haltern
11
Gmina Biały Bór wspólnie z innymi gminami tworzy związki międzygminne:
1. Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania,
2. Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty,
3. Związek Miast Polskich,
4. Środkowopomorska Grupa Działania.
Klietz
Lwów
Łuck
Städtepartnerschaft
La Trimouille
1
Biały Bór ist Partnergemeinde von Pasewalk, Salzhausen, Bosau, Haltern am See,
Klietz, Lvov (Ukraine) und Łuck (Frankreich). Im Rahmen der Partnerschaft
werden von dem Gemeindekulturhaus und dem Verein „Freunde von Biały Bór“
Jugendaustausche organisiert.
Die Gemeinde Biały Bór kooperiert u.a. mit anderen Gemeinden in folgenden
Rahmen: Kooperation zwischen den Schulen (Schüleraustausche, Organisation
von Sportveranstaltungen), (Zespołu Szkół Nr 1 i Nr 2, Zespołu Szkół Oskar
Lange); Kooperation auf der Ebene der Gemeindeverwaltungen: Forderung
von Austauschen, Sportveranstaltungen, Sportvereinen und sonstigen Projekten;
Zusammenarbeit zwischen den Feuerwehren; Direkte Bekanntschaften
und Freundschaften zwischen den Bewohnern.
Sowie im Rahmen folgender Projekte:
1. Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania
2. Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty
3. Związek Miast Polskich
4. Środkowopomorska Grupa Działania
1.
Witacz Białego Boru
Das
Begruessungsschild
von Biały Bór
2. / 3.
Współpraca
z gminą partnerską
Salzhausen
Die Partnerschaft
mit Salzhausen
2
3
12
Obiekty Sakralne
Kirchen
KOŚCIÓŁ POMOCNICZY P.W. ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA
(erbaut 1778), mit erhaltenem spätbarocken Hauptaltar und der Kanzel.;
KOŚCIÓŁ POMOCNICZY P.W. ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA
z zachowanym późnobarokowym ołtarzem głównym i amboną z ok. 1878 r.;
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. NMP KRÓLOWEJ POLSKI (erbaut 2001)
in dem sich der Reliquiar des Heiligen Florian und des gesegneten Honorat
Koźmiński befindet. Auf dem Kirchenplatz befinden sich ebenfalls zwei
Denkmäler: das Denkmal des Weißadlers und das Denkmal für die Opfer
des Totalitarismus;
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. NMP KRÓLOWEJ POLSKI z 2001 r.,
w którym znajdują się relikwie św. Floriana oraz relikwiarz bł. Honorata
Koźmińskiego. Na placu przy kościele znajduje się Pomnik Orła Białego oraz
Pomnik Ofiar Totalitaryzmu;
GRECKOKATOLICKA CERKIEW P.W. NPB z ikonami z 1997 r.;
GRECKOKATOLICKA CERKIEW P.W. NPB mit griechischkatholischen
Heiligenbildern aus dem Jahr 1997.
KOŚCIÓŁ FILIALNY W KAZIMIERZU, ryglowy z pocz. XVII w.;
KOŚCIÓŁ FILIALNY W SĘPOLNIE MAŁYM P.W. NAJŚWIĘTSZEGO
SERCA JEZUSA, ryglowy, XVII w.;
KOŚCIÓŁ FILIALNY IN KAZIMIERZ, eine Riegel-Kirche aus dem Anfang
des 17. Jahrhunderts;
KOŚCIÓŁ FILIALNY W SĘPOLNIE WIELKIM P.W. ŚW. WOJCIECHA,
ryglowy, z końca XII w., przy którym znajduje się tablica pamiątkowa
poświęcona porucznikowi Humelowi z IX pułku Huzarii, który zginął w trakcie
lotu balonem nad Morzem Północnym;
KOŚCIÓŁ FILIALNY W DRZONOWIE P.W. ŚW. KRZYŻA, murowany
3 ćwierć XIX wieku;
13
KOŚCIÓŁ FILIALNY IN SĘPOLNO MAŁE P.W. NAJŚWIĘTSZEGO
SERCA JEZUSA, eine Riegel-Kirche aus dem 17. Jahrhundert;
1
2
KOŚCIÓŁ FILIALNY W STEPIENIU, ryglowy, XVIII w.;
KOŚCIÓŁ FILIALNY IN SĘPOLNO WIELKIE P.W. ŚW. WOJCIECHA,
eine Riegel-Kirche aus dem Ende des 12. Jahrhunderts; in der Kirche befindet
sich eine Leutnant-Humel-Gedenktafel (IX Regiment der Husaren)
der während seines Ballonfluges über der Nordsee ums Leben gekommen ist;
KOŚCIÓŁ FILIALNY IN DRZONÓW P.W. ŚW. KRZYŻA, gemauert,
aus dem letzten Viertel des 19. Jahrhundert;
KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. STANISŁAWA W KOŁTKACH, XIX w.;
KOŚCIÓŁ FILIALNY IN STEPIEŃ, eine Riegel-Kirche, Ende des 18.
Jahrhunderts;
KOŚCIÓŁ FILIALNY P.W. ŚW. ANDRZEJA APOSTOŁA
W GRABOWIE, XIV w.;
KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. STANISŁAWA IN KOŁTKI, aus dem 19. Jahrhundert;
KAPLICA CMENTARNA P.W. NMP KP pełniąca w latach 1957 - 1997
funkcję cerkwi dla Parafii Greckokatolickiej.
KOŚCIÓŁ FILIALNY P.W. ŚW. ANDRZEJA APOSTOŁA IN GRABÓW,
aus dem 14. Jahrhundert;
KAPLICA CMENTARNA P.W. NMP KP, in den Jahren 1957-1997 genutzt
als Kirche für die Griechisch-Katholische Gemeinde.
1.
Kościół filialny
w Kazimierzu
Die Filialkirche
in Kazimierz
2.
Kościół filialny
w Sępolnie Wielkim
Die Filialkirche
in Sępolno
3.
Kościół filialny
w Stępieniu
Die Filialkirche
in Stępień
4.
Kościół pomocniczy
p.w. św. Michała
archanioła
w Białym Borze
Die
Michaelhilfsfkirche
in Biały Bór
3
4
14
Warto Zobaczyć
Sehenswert
STADO OGIERÓW położone na terenie 130 hektarowego parku
sąsiadującego z jeziorem Bielsko, na terenie którego znajdują się 3 stajnie na sto
koni, kryta ujeżdżalnia, powozownia z 20 zabytkowymi powozami
i saniami. Ponadto unikatowy na skalę światową stadion ujeżdżeniowy
z krytymi trybunami na ok. 4.000 osób. W parku znajduje się kilkadziesiąt
przeszkód terenowych, z których komponuje się trasy zawodów we
wszechstronnym konkursie konia wierzchowego (ul. Kolejowa 2, Biały Bór);
DIE HENGSTSTATION BIAŁY BÓR - in direkter Nachbarschaft des See
Bielsko gelegen, befindet sich auf einem Areal von 130 ha die Hengststation
Biały Bór, deren 3 Stallgebäude ca. 100 Pferde beherbergen können. Eine
Reithalle, ein europaweit einzigartiger Dressurplatz mit überdachten Tribunen
für ca. 4000 Zuschauer, über 20 antike Schlitten und Kutschen die zum
Anschauen freigestellt werden sowie ein Vielseitigkeitsübungsgelände
mit Geländehindernissen machen die baldenburger Hengststation zu einem
der wichtigsten Vielseitigkeitsreitsportzentren Polens. (ul. Kolejowa 2, Biały Bór);
DAWNY GMACH SĄDU GRODZKIEGO w stylu neogotyckim z 1878 r.
(ul. Sądowa, Biały Bór);
DAS ALTE GEBÄUDE DES GERICHTSAMTES, erbaut 1878,
im neogotischen Stil (ul. Sądowa, Biały Bór);
BUNKRY I TRANSZEJE WAŁU POMORSKIEGO obejmujące schrony
różnego przeznaczenia zbudowane w 1934 r.(ścieżka przyrodniczo-leśna
w Białym Borze);
BUNKER UND FORTIFIKATIONEN DES WAŁ POMORSKI, erbaut 1934
(Natur - Waldpfad in Biały Bór);
POMNIK TARASA SZEWCZENKI (1814-1861) - ukraińskiego pisarza,
poety i malarza, patrona szkoły ukraińskiej (ul. Dworcowa 25, Biały Bór);
POMNIK z 1982 roku na pamiątkę 600-lecia uzyskania praw miejskich
Białego Boru, (ul. Żymierskiego, Biały Bór);
15
DENKMAL DES TARAS SZEWCZENKO (1814-1861) - eines ukrainischen
Schriftstellers, Dichter und Künstlers, des Namenpatron der baldenburger
ukrainischen Schule (ul. Dworcowa 25, Biały Bór);
1
POMNIK FRYDERYKA WILHELMA III (1770-1840) oraz POMNIK
BOHATERÓW ARMII RADZIECKIEJ (ul. Żymierskiego, park miejski,
Biały Bór);
DENKMAL AUS DEM JAHR 1982, erstellt zum Gedenken des 600-Jahrestag der
Stadt Biały Bór, (ul. Żymierskiego, Biały Bór);
DENKMAL DES FRIEDRICH WILHELM (1770-1840) sowie das Denkmal
der Helden der Sowjetarmee (ul. Żymierskiego, im Stadtpark von Biały Bór);
OBELISK z 2007 r. poświęcony mieszkańcom Białego Boru przesiedlonych
podczas Akcji „Wisła” (ul. Dworcowa 25, Biały Bór);
OBELISK AUS DEM JAHRE 2007, gewidmet den Einwohnern von Biały Bór,
die während der Aktion „Wisła“ übersiedelt worden sind (ul. Dworcowa 25,
Biały Bór);
POMNIKI OFIAR PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ (Biały Bór,
Biskupice, Kaliska, Sępolno Wielkie);
DENKMÄLER ZUM GEDENKEN DER OPFER DES I. WELTKRIEGES
(Biały Bór, Biskupice, Kaliska, Sępólno Wielkie);
POMNIK KARLA RUSSA - niemieckiego przyrodnika i społecznika
żyjącego przed wojną w Białym Borze (ścieżka przyrodniczo-leśna w Białym
Borze).
DENKMAL DES KARL RUSS, eines deutschen Naturwissenschaftler und
Sozialaktivisten, der vor dem II. Weltkrieg in Biały Bór lebte
(Natur - Waldpfad in Biały Bór).
CENTRUM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ W BIAŁYM BORZE,
w którego skład wchodzi wiata dydaktyczna wyposażona w stoły i ławki
oraz ścieżka edukacyjno-ekologiczna z tablicami edukacyjnymi, nasadzeniami
różnych gatunków krzewów i drzew, tabliczkami informacyjnymi,
lampami solarnymi oraz pojemnikami na segregację odpadów
(ul. Dworcowa 25, Biały Bór)
ZENTRUM DER ÖKOLOGISCHEN BILDUNG IN BIAŁY BÓR,
das sich u.a. aus einem didaktischen überdachten Freiraum mit Tischen
und Stühlen sowie einem didaktisch - ökologischen Pfad mit Bildungsschildern,
Anpflanzungen der verschiedenen Strauch - und Baumarten, Informationstafeln,
Solarlampen als auch Containern für die Mühltrennung zusammensetzt
(ul. Dworcowa 25, Biały Bór);
22
1.
Dawny gmach sądu
grodzkiego
Ehemaliges
Gebäude des
Gerichtshofes
2.
Centrum Edukacji
Ekologicznej Najlepsza Przestrzeń
Publiczna
Województwa
Zachodniopomorskiego 2011
Das Okoligische
Edukationszentrum
- ausgezeichnet als
die beste öffentliche
Einrichtung in
Zachodniopomorskie
17
1.
Pomnik
upamiętniający 600
rocznicę nadania
praw miejskich
Denkmal zum
Gedenken des 600
Jahrestages des
Erhaltens der
Stadtrechte
2.
Pomnik Kurta
Hummela
w Sępolnie Wielkim
Das Kurt Hummel
Denkmal
in Sępolno Wielkie
1
3
5
3.
Fortyfikacje Wału
Pomorskiego
Die Befestigungen
des Wał Pomorski
4.
Pancerny dzwon
obserwacyjny 9P7
na schronie - Wał
Pomorski
Panzerglocke 9P7
5.
Pomnik Tarasa
Szewczenki
Das Denkmal des
Taras Szewczenko
6.
Stado Ogierów
Die Hengststation
2
4
6
Ośrodek Wypoczynkowy
„Na Plaży”
19
Ośrodek wypoczynkowy „Na Plaży” jest umiejscowiony nad jeziorem Łobez,
posiada bezpośredni dostęp do linii brzegowej. Jezioro posiada I klasę czystości
wód, która jest poddawana stałej kontroli Sanepidu. Jest to miejsce bardzo
lubiane i tłumnie odwiedzane również przez wędkarzy - nic w tym dziwnego
skoro jezioro posiada dużą różnorodność ryb (m.in. szczupak, węgorz, lin, okoń,
płoć, karp, leszcz, krasnopiór, sum, sandacz, karaś i ukleja).
Na terenie ośrodka znajduje się publiczne kąpielisko - plaża miejska - „Najlepsze
Kąpielisko Śródlądowe w województwie zachodniopomorskim w 2010 roku”
z profesjonalną obsługą ratowniczą (WOPR).
Na terenie ośrodka znajdują się zjeżdżalnia, kawiarnia, stołówka, wypożyczalnia
sprzętu pływającego, parking, plażowe boisko do piłki siatkowej. Ośrodek
posiada 58 miejsc noclegowych w domkach typu Brda i Omega. Do ośrodka
przylega pole namiotowe oddalone 5m od linii brzegowej jeziora.
Serdecznie zapraszamy.
2
Das Freizeit- und Ferienzentrum
„Na Plaży”
Das Ferienzentrum ist direkt am Strand des Łobez See gelegen. Die Wasserqualität
des See wurde als Sauberkeitsstufe 1 eingestuft, deshalb ist er nicht nur als Badesee,
sondern auch als Anglerparadies sehr beliebt, besonders da in dem See eine Vielfalt
an Fischen lebt (Hecht, Schleie, Aal, Barsch, Plötze, Karpfen, Brasse, Wels, Zander,
Karausche, Ukelei).
Im Gebiet des Zentrums befindet sich eine öffentliche Badestätte - Stadtstrand „Die beste Inlandbadestätte in der Zachodniopomorskie Woiwodschaft in 2010“,
mit einer professionellen Rettungsmannschaft (WOPR).
Zu dem Ferienzentrum gehört auch ein Zwei-Sterne Strandbad (einschließlich mit
Wasserrettungsdienst, Wasserrutsche, Volleyballplatz und Badestege).
Für die Gäste stehen 58 Übernachtungsplätze in Ferienbungalows „Brda“
und „Omega“ zur Verfügung, zwei Lagerfeuerstellen und eine Grillplatz.
Angrenzend zu dem Ferienzentrum befindet sich auch ein am See gelegener
Zeltplatz.
Wir laden Sie herzlich ein.
1
3
1. / 2. / 3.
Ośrodek
Wypoczynkowy
„Na Plaży”
Das Freizeit- und
Ferienzentrum
„Na Plaży”
20
Szlaki Turystyczne
Wanderwege
ROWEROWE
CZARNY tzw. „Bobięcińskie Góry” o długości 42,6 km. Oznakowany kolorem
czarnym. Trasa szlaku: Biały Bór - Kaliska - Kołtki - Cybulin - Jez. Iłowatka Dolimierz - Gołogóra - Drzewiany - Goleszany - Sępolno Wielkie - Cieszęcino Jez. Łobez - Biały Bór;
FAHRRADWEGE
SCHWARZMARKIERT, „Bobięcińskie Góry“; Länge 42,6 km: Biały Bór - Kaliska
- Kołtki - Cybulin - See Iłowatka - Dolimierz - Gołogóra - Drzewiany - Goleszany Sępólno Wielkie - Cieszęcino - See Łobez - Biały Bór;
BLAUMARKIERT, „Ukryte Jezioro“; Länge 34,1 km: Biały Bór - See Bielsko Trzmielewo - Jeziernik - Drzonowo - Świerszczewo - Stepień - Drężno - Kazimierz Biskupice - Biały Bór;
NIEBIESKI tzw. „Ukryte Jezioro” o długości 34,1 km, oznakowany kolorem
niebieskim. Trasa szlaku: Biały Bór - Jez. Bielsko - Trzmielewo - Jeziernik - Drzonowo
- Świerszczewo - Stepień - Drężno - Kazimierz - Biskupice - Biały Bór;
ROTMARKIERT, „Szlak wokół Piaszczystej Góry”; Länge 20,0 km: Biały Bór Sępólno Małe - Bobolice.
CZERWONY tzw. „Szlak wokół piaszczystej góry” o długości 20 km, oznaczony
kolorem czerwonym. Trasa szlaku: Biały Bór - Sępolno Małe - Bobolice.
Die baldenburger Radfahrwege sind Teil des Fernradweges „Greenway” (durch
die Gemeinde Biały Bór führen insgesamt 25 km dieses Radweges).
Białoborskie szlaki rowerowe wchodzą w skład ponadregionalnego szlaku
rowerowego „Greenway” (łącznie przez gminę przebiega 25 km szlaku Greenway).
REITWEGE
KONNY
SZLAK KONNY POJEZIERZA DRAWSKIEGO - o długości 18,9 km.
Oznakowanie: kolor pomarańczowy koło o średnicy 60 mm. Przez gminę Biały Bór
przebiega 5-ty odcinek trasy: Miłobądź (Karolewko) - Dołgie - Stepień - Biskupice
- Biały Bór.
21
REITWEG „Pojezierza Drawskiego“; Länge 18,9 km, Markierung: orangefarbener
Kreis mit einem Durchmesser von 60 mm. Durch die Gemeinde Biały Bór führt die
fünfte Etappe: Miłobądź (Karolewko) – Dołgie – Stepień – Biskupice – Biały Bór.
1
WANDERWEG
GRÜNMARKIERT, „Wzniesienia Moreny Czołowej“; Länge 158,0 km. Durch
die Gemeinde Biały Bór führt die Etappe: Szczecinek - Czarnobór - Gwda Wielka Stepień - Biały Bór - Żydowo.
PIESZY
ZIELONY tzw. „Wzniesienia Moreny Czołowej” o długość 158 km.
Przez gminę Biały Bór przebiega odcinek szlaku: Szczecinek - Czarnobór - Gwda
Wielka - Stepień - Biały Bór - Żydowo.
NATURWALDWEG
NATURWALDWEG AM UFER DES SEES ŁOBEZ, Länge 3,4 km. An vielen
Stellen findet man sowohl Informationstafeln über die Problematik
der Forstwirtschaft und des Naturschutz als auch Wanderhütten, Sitzbänke
und Feuerstellen. Auf der Landenge zwischen den Seen Łobez und Cieszęcino
befindet sich ebenfalls sog. „Fischerhütte“, die mit einem Kamin ausgestattet
wurde. Auf dem Wanderweg kann man auch das Karl Russ Denkmal besichtigen,
eines Naturwissenschaftler und Aktivisten der vor dem 2. Weltkrieg in Biały Bór
lebte. Der Wanderweg grenzt mit dem Radweg „Bobięcińskie Góry“, der ein Teil
des Fernradweges „Greenway“ ist. Entlang des Pfades kommen Bunker und Graben
des Dammes Wał Pomorski vor.
ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO - LEŚNA
ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO - LEŚNA o dł. 3,4 km, rozciągająca się wzdłuż
linii brzegowej jeziora Łobez. Na ścieżce znajdują się tablice dydaktyczne
o tematyce problematyki gospodarki leśnej i ochrony przyrody. Ścieżka została
zagospodarowana wiatami postojowymi, ławkami i miejscem na ognisko.
Na przesmyku między jeziorami Łobez i Cieszęcino znajduje się tzw. „domek
rybaka” z kominkiem. Na trasie ścieżki znajduje się ponadto pomnik Karla Russa
- przyrodnika i społecznika żyjącego przed wojną w Białym Borze.
Ścieżka leży na szlaku rowerowym „Bobięcińskie Góry”, wchodzącym w skład
ponadregionalnego szlaku „Greenway” - Naszyjnik Północy oraz szlaku pieszego
wzniesień moreny czołowej biegnącego przez tereny Pojezierza Drawskiego. Wzdłuż
ścieżki występują bunkry i transzeje Wału Pomorskiego.
1. / 2.
Szlaki rowerowe
na ścieżce
przyrodniczo-leśnej
Radwege an den
Edukationspfaden
3.
Szlak pieszy
Fussweg
2
3
22
Obszar NATURA 2000
TERRAINS NATURA 2000
im Gebiet der Gemeinde Biały Bór
na terenie gminy Biały Bór
BOBIĘCIŃSKIE SEE
(Kode: PLH320040 / Typ des Standes: E / Fläche: 3.383,3 Ha)
Das Gebiet umfasst mit seiner Reichweite 5 Lobelienseen, von denen
der Bobięcińskie Wielkie See mit der Fläche von 524,6 Ha und der Tiefe
von 48 Meter der größte ist. Fast alle Seen zeichnen sich durch die Anwesenheit
der Reliktenpflanzen wie: Wasser – Lobelie Lobelia Dortmanna, Europäischer
Strandling Litorella uniflora, Seebrachesnkraut Isoetes lacustris aus. Außerdem
in dem Bobięcińskie See befindet sich eine große Population des Froschkrauts
Luronium natans und in dem Iłowatka See kommt das in Polen seltene
Stachelsporige Brachsenkraut Isoetes echinospora vor. Eine bedeutende Fläche
bedecken auch andere Siedlungen darunter: distrophische Wasserreservoire sowie
die den Wasserspiegel überlappende Scheidenwollgras- Torfmoosgesellschaft,
Übergangstorfmoore, Torfmoosgesellschaft, Kiefer Moorwälder, Birken-Moorwälder
als auch feuchte und frische Wiesen. Der ganze Komplex ist von Buchenund Eichenwäldern umgeben. Das ist auch ein Ort der Erholung und Entspannung.
JEZIORO BOBIĘCIŃSKIE
(Kod: PLH320040 / Typ Ostoi: E / Powierzchnia: 3.383,3 ha)
Obszar swoim zasięgiem obejmuje 5 jezior lobeliowych, z których największe to
jezioro Bobięcińskie Wielkie o powierzchni 524,6 ha i maksymalnej głębokości 48 m.
Prawie wszystkie jeziora charakteryzują się obecnością roślin
reliktowych, takich jak: lobelia jeziorna Lobelia dortmanna, brzeżyca jednokwiatowa
Litorella uniflora i poryblin jeziorny Isoetes lacustris. Ponadto w jeziorze
Bobięcińskim znajduje się duża populacja elismy wodnej Luronium natans,
a w jeziorze Iłowatka występuje bardzo rzadki w Polsce poryblin kolczasty Isoetes
echinospora. Znaczną powierzchnię zajmują również inne siedliska, w tym: zbiorniki
dystroficzne i nachodzące na taflę wody pła mszarne, torfowiska przejściowe
i dywanowe mszary, bory i brzeziny bagienne oraz wilgotne i świeże łąki. Całość
kompleksu otoczona jest buczynami i dąbrowami. Jest to również ważne miejsce
odpoczynku i rekreacji.
OSTOJA DRAWSKA
(Kod: PLB320019 / Typ Ostoi: F / Powierzchnia: 153.906,1 ha)
Obszar obejmuje część Pojezierza Drawskiego z ponad 50 jeziorami
(10 % pow. terenu), reprezentującymi wszystkie typy jezior. Teren został
ukształtowany w wyniku działalności lądolodu podczas ostatniego zlodowacenia
bałtyckiego. Pozostałościami tej działalności są między innymi: wały moreny
czołowej, ozy, liczne jary, doliny rzek, jeziora rynnowe i wytopiskowe. Jeziora należą
do najgłębszych w Polsce (Drawsko - 79,7 m). Największe to Drawsko (powierzchnia
1872 ha), Siecino, Żerdno, Komorze i Wilczkowo. Mają one urozmaiconą linię
brzegową, na niektórych są wyspy. Brzegi jezior są wysokie, porośnięte lasem, głównie
łęgami i buczyną, lub niskie, z roślinnością przybrzeżną. Lasy pokrywają ok. 25%
terenu. Dominują tu bory, duże powierzchnie zajmują drzewostany bukowe, dębowe.
Rzeźba terenu jest zróżnicowana, z licznymi wąwozami, parowami, niewielkimi,
bezodpływowymi zbiornikami wodnymi, bagnami i torfowiskami. Największą rzeką
jest Drawa, mająca tu swoje źródła. Swój początek biorą tutaj także inne rzeki, jak:
Dębnica, Wogra, Piławka, Kokna i Rakon. Znaczna część obszaru jest użytkowana
rolniczo.
BOBOLICKIE JEZIORA LOBELIOWE
(Kod: PLH320001 / Typ Ostoi: B / Powierzchnia: 4.759,3 ha)
Ostoja obejmuje skupienie kilkunastu jezior rynnowych oraz bardzo dużą liczbę
oczek polodowcowych w okolicach Bobolic i Porostu. W jej granicach, oprócz różnego
typu zbiorników wodnych, znajdują się torfowiska i rozległe kompleksy buczyn.
Na szczególną uwagę i ochronę zasługują jeziora lobeliowe. Obejmują one aż 16
zbiorników wodnych, z których największe to jezioro: Chlewe Wielkie (Porost),
Trzebień Średni, Kiełpino i Pniewo (Nafta). Prawie wszystkie jeziora charakteryzują
się obecnością gatunków reliktowych, takich jak: lobelia jeziorna Lobelia dortmanna,
brzeżyca jednokwiatowa Litorella uniflora i poryblin jeziorny Isoetes lacustris oraz
1
2
STAND OSTOJA DRAWSKA
(Kode: PLB320019 / Typ des Standes: F / Fläche: 153,906,1 Ha)
Das Gebiet umfasst ein Teil der Seeplatte Pojezierze Drawskie mit über 50 Seen
(10% der Gebietfläche), die alle Seetypen darstellen. Das Gebiet wurde in Folge
der Aktivität des Inlandeises während der letzten baltischen Vereisung geformt.
Die Überreste dieser Aktivitäten sind u.a.: Dämme der Frontmoräne, Hügel,
Schluchten, Flusstale, Glaziale Rinnen (Rinnenseen), Tauseen. Die Seen gehören
zu den tiefsten in Polen (Drawsko See – 79,7 m). Die größten sind: Drawsko See
(1872 Ha der Fläche), Siecino, Żerdno, Komorze und Wilczkowo. Sie besitzen eine
abwechslungsreiche Uferlinie, auf manchen gibt es sogar Inseln. Die Ufer der Seen
sind hoch, mit dem Wald bewachsen, überwiegend mit dem Bruchwald, Buchenwald
oder niedrige Ufer mit den Uferpflanzen. Die Wälder bedecken 25% des Gebietes.
Hier überwiegen dichte Wälder, große Flächen belegen Buchen- und Eichenwälder.
Die Form des Terrains ist abwechslungsreich, mit zahlreichen Schluchten,
Hohlwegen, kleinen abflusslosen Wasserreservoiren, Sumpfen und Torfmooren.
Der größte Fluss ist Drawa, der hier seine Quellen hat. Ihre Anfänge nehmen
hier auch andere Flusse wie: Dębnica, Wogra, Piławka, Kokna und Rakon.
Ein bedeutender Teil des Gebietes wird landwirtschaftlich genutzt.
LOBELIENSEEN VON BOBOLICE
(Kode: PLH320001 / Typ des Standes: B / Fläche: 4.759,3 Ha)
Der Stand umfasst die Konzentration eines Dutzends der Glazialen Rinnen sowie
eine große Anzahl der postglazialen „Weiher“ in der Nähe von Bobolice und
Porost. In seinen Grenzen außer verschiedener Art Wasserreservoire befinden
sich Torfmoore und weite Komplexe des Buchenwaldes. Einer besonderen
Aufmerksamkeit und des Schutzes bedürfen die Lobelienseen. Sie umfassen bis
zu 16 Reservoire, von welchen Chlewe Wielkie (Porost), Trzebień Średni, Kiełpino
23
1.
Grzybień biały
Weisse Seerose
2.
Rosiczka okrągłolistna
Sonnentau
dobrze zachowaną roślinnością isoetydów Isoeto-Lobelietum dortmannae.
W czterech jeziorach stwierdzono występowanie elismy wodnej Luronium natans.
Znaczną powierzchnię zajmują również zbiorniki dystroficzne; największe z nich
to jez. Trzebień, jez. Żubrowo, ponadto jest tu wiele innych oczek polodowcowych
bez nazwy. Często w ich obrębie rozwijają się rozległe pła mszarne. Niemałą
powierzchnię stanowią też zbiorniki mezotroficzne i eutroficzne z największym
z nich jez. Przybyszewko. Liczne małe oczka eutroficzne rozproszone są na obrzeżach
kompleksów leśnych lub w krajobrazie rolniczym. Znaczącą powierzchnię zajmują
torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą. Na szczególną uwagę zasługuje
kompleks żywych torfowisk wysokich koło Drzewian. Mniejsze torfowiska mszarne
(tzw. torfowiska kotłowe) występują bardzo licznie na bezodpływowych obszarach
morenowych koło Porostu. Ponadto obszar obejmuje torfowiska mszarne z wrzoścem
bagiennym, torfowiska przejściowe, brzeziny bagienne, suche wrzosowiska oraz
liczne torfowiska mszarne zdolne do regeneracji. W otoczeniu jezior największą
powierzchnię zajmują kwaśne buczyny i dąbrowy ze znacznym udziałem starodrzewi.
und Pniewo (Nafta) die größten sind. Fast alle Seen zeichnen sich durch
die Anwesenheit der Reliktenarten solchen wie Wasser - Lobelie Lobelia Dortmanna,
Europäischer Strandling Litorella uniflora, Seebrachesnkraut Isoetes lacustris sowie
die gut erhaltenen Isoëto-Lobelietum Pflanzen Isoeto-Lobelietum dortmannae aus.
In vier Seen wurde das Vorkommen des Froschkrauts Luronium nantas festgestellt.
Eine bedeutende Fläche besetzen auch die distrophischen Wasserreservoire und
die größten von ihnen sind Trzebień See und Zubrowo See, außerdem gibt es hier
viele andere postglaziale Weiher ohne Namen. Oft in ihrer Umgebung entwickeln
sich Scheidenwollgras- Torfmoosgesellschaften. Ziemlich große Fläche stellen auch
die mesotrophischen und eutrophischen Reservoire mit dem größten von ihnen,
dem Przybyszewko See dar. Zahlreiche kleinere eutrophische „Weiher“ sind an den
Rändern der Waldkomplexe oder in der landwirtschaftlichen Landschaft verstreut.
Eine bedeutsame Fläche belegen hohe Torfmoore mit der torfbildenden Pflanzen.
Einer besonderen Aufmerksamkeit bedarf ein Komplex der hohen Torfmoore
in der Nähe von Drzewiany. Kleinere Scheidenwollgras Torfmoore (die sog.
Kesseltorfmoore) treten sehr zahlreich in den abflusslosen Moränegebieten
in der Nähe von Porost auf. Außerdem umfasst das Gebiet die Scheidenwollgras
Torfmoore mit der Glocken - Heide, Übergangstorfmoore, Birken-Moorwälder,
trockene Heiden sowie zahlreiche Scheidenwollgras Torfmoore, die zur Regeneration
fähig sind. In der Umgebung der Seen, die größte Fläche belegen saure Buchenund Eichenwälder mit einem bedeutenden Anteil der Altbäume.
25
26
Stały Kalendarz
Imprez
Dauerveranstaltungskalender
BIAŁOBORSKIE KOLĘDOWANIE - styczeń;
WEIHNACHTSLIEDERGESANG - Januar;
FESTIWAL UKRAIŃSKIEJ BAJKI - luty;
FESTIVAL DER UKRAINISCHEN MÄRCHEN - Februar;
PRZEGLĄDY TEATRÓW AMATORSKICH - marzec;
FESTIVAL DER AMATEURTHEATER - März;
REGIONALNE UROCZYSTOŚCI SZEWCZENKOWSKIE - maj;
REGIONALE GEDENKTAGE FÜR TARAS SZEWCZENKO - Mai;
DZIEŃ FLAGI PAŃSTWOWEJ / PRZEGLĄD POEZJI I PIEŚNI
PATRIOTYCZNYCH - maj;
DZIEŃ FLAGI PAŃSTWOWEJ / TAGE DER PATRIOTISCHEN LIEDER
UND PATRIOTISCHER POESIE - Mai;
REGATY KAJAKOWE maj - czerwiec;
KANU-REGATTA - Mai/Juni;
„NIE W SWOIM IMIENIU” - akcja ratowania koni - czerwiec;
UKRAINISCHES KULTURFESTIVAL - Juni;
FESTIWAL TWÓRCZOŚCI UKRAIŃSKIEJ - czerwiec;
BALDENBURGER STADTFEST - Juli;
DNI BIAŁEGO BORU - lipiec;
UNABHÄNGIGKEITSFEIERTAGE DER UKRAINE - August;
ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI PRZEZ UKRAINĘ
- sierpień;
GRECKOKATOLICKIE UROCZYSTOŚCI ODPUSTOWE
NARODZENIA PRZENAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY - wrzesień;
27
GRIECHISCH-KATHOLISCHE KIRMES - September;
1
ERNTEDANKFEST - September;
POLNISCHE MEISTERSCHAFTEN DER JUNGEN PFERDE
(Vielseitigkeit) - September;
DOŻYNKI GMINNE - wrzesień;
EINSCHULUNG UND VEREIDLICHUNG DER MITTELSTUFE
- Zespół Szkół im. O. Lange - Oktober;
MIĘDZYNARODOWY TURNIEJ PIŁKI NOŻNEJ - wrzesień / listopad;
INTERNATIONALES FUSSBALLTURNIER - September/Oktober;
ŚLUBOWANIE KLAS MUNDUROWYCH z Zespołu Szkół im. O. Lange
- październik;
DZIEŃ ORŁA BIAŁEGO - November;
DZIEŃ ORŁA BIAŁEGO - listopad;
WEIHNACHTSKRIPPENWETTBEWERB - Dezember.
KONKURS SZOPEK BOŻONARODZENIOWYCH - grudzień.
1.
Warsztaty artystyczne
Kunstwerkstätten
2.
Regaty Kajakowe
Kanu-Regatta
2
29
1.
Warsztaty
muzyczne
Musikwerkstätten
2.
Dni Białego Boru
Das Stadtfest von
Biały Bór
1
4
3.
Festiwal Bajki
Ukraińskiej
Festspiele
der Ukrainischen
Märchen
4.
Warsztaty bębniarskie
Trommelwerkstätten
5.
Ślubowanie klas
mundurowych Z.S.
im. O. Lange,
w którym realizowany
jest program klas
o profilu wojskowym
i policyjnym
Vereidigung
der Schüler des
Z.S. im. O. Lange
2
3
5
30
M niejszość
U k r a i ńska w gminie
Die Ukrainer
in der Gemeinde Biały Bór
Biały Bór
Die Präsenz der Ukrainer in Pommern ist eine Folge der Deportationsaktion
„Wisła“ während dessen 45.000 Bewohner aus südöstlichen Polen umgesiedelt
worden sind. Nach Biały Bór und Umgebung ist eine große Gruppe
Ukrainer umgesiedelt worden. 1956 erhielten die ukrainischen Einsiedler
die Zustimmung sich organisieren zu dürfen. Aufgrund dieser Zustimmung
gründeten die eingesiedelten Ukrainer 1957 eine griechisch-katholische
Gemeinde sowie eine Sozialkulturelle Arbeitsgemeinschaft. 1958 entstand
eine Grundschule mit ukrainischem Sprachunterricht, 1961 erhielt sie
den Namen des Taras Szewczenko. Bis heute blieb Biały Bór ein Zentrum
für ukrainische Kultur, Bildung und Religion.
Obecność Ukraińców na Pomorzu to następstwo deportacyjnej akcji „Wisła”,
w wyniku której, do tego regionu, trafiło ok. 45 tys. byłych mieszkańców
południowo - wschodniej Polski. W Białym Borze i okolicy osiedlono dość
liczną grupę Ukraińców. Od 1956 roku Ukraińcy uzyskali duże możliwości
organizowania się. Dzięki temu w 1957 roku powstała w Białym Borze parafia
greckokatolicka oraz zawiązano koło Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno Kulturalnego. W 1958 roku rozpoczęła działalność szkoła podstawowa
z ukraińskim językiem nauczania, której w 1961 roku nadano imię Tarasa
Szewczenki.
Dzisiaj Biały Bór to prężny ośrodek ukraińskiego życia religijnego,
oświatowego i kulturalnego, a stało się to możliwe dzięki staraniom takich
instytucji jak:
PARAFIA GRECKOKATOLICKA z nową cerkwią według projektu Jerzego
Nowosielskiego i domem rekolekcyjnym;
ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 2 im. Tarasa Szewczenki z ukraińskim językiem
nauczania (szkoła podstawowa, gimnazjum);
I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. TARASA SZEWCZENKI;
KOŁA ZWIĄZKU UKRAIŃCÓW W POLSCE w Białym Borze i Bielicy;
UKRAIŃSKIE TOWARZYSTWO NAUCZYCIELSKIE;
SKAUCKA ORGANIZACJA MŁODZIEŻY UKRAIŃSKIEJ PŁAST
31
1
Die ukrainische Kultur in Biały Bór heute:
GRIECHISCH-KATHOLISCHE GEMEINDE mit einer Kirche nach
dem Projekt von Jerzy Nowosielski (erbaut 1992-1997)
TARAS-SZEWCZENKO-GESAMTSCHULE (Hauptschule, Mittelstufe und
gymnasiale Oberstufe)
UKRAINISCHER ARBEITSKREIS in Biały Bór und Bielica
UKRAINISCHER LEHRERVERBAND
UKRAINISCHER JUGENDARBEITSKREIS „PŁAST“
Am 22. September 1991 wurde in der direkten Nachbarschaft des Schulinternat
das Taras-Szewczenko-Denkmal enthüllt und am 14. Mai 2007
ein Gedenkstein für den 60. Jahrestag der Aktion „Wisła“.
In den Schulen sind mehrere Arbeitsgemeinschaften aktiv: Chor „Dżereło“,
Koło Żywego Słowa „Kałynowyj Mist“, Tanzgruppe „Witrohon“, Vokalgruppe
„Oksamyt“.
Dnia 22 września 1991 r., w sąsiedztwie internatu ZS nr 2, przy
ul. Dworcowej 25, odsłonięto pomnik Tarasa Szewczenki, a 14 maja 2007 r.
pamiątkowy kamień w 60 rocznicę Akcji „Wisła”.
W szkołach działają zespoły artystyczne: chór „Dżereło”, koło żywego słowa
„Kałynowyj Mist”, Zespół Ukraińskiego Tańca Ludowego „Witrohon”, zespół
wokalny „Oksamyt”, które na wysokim poziomie prezentują szerokim kręgom
kulturę ukraińską.
Jedes Jahr werden ebenfalls Großveranstaltungen seitens der ukrainischen
Gemeinde angeboten: NEUJAHRSFEST „MAŁANKA“ (Januar),
POLNISCH-UKRAINISCHES WEIHNACHTSLIEDERGESANG (Januar),
FESTIVAL DER UKRAINISCHEN MÄRCHEN (Februar), REGIONALE
GEDENKTAGE FÜR TARAS SZEWCZENKO (Mai), GRIECHISCHKATHOLISCHE KIRMES (September).
Coroczne, duże imprezy organizowane ze środowiskiem ukraińskim
w Białym Borze to:
w styczniu:MAŁANKA (zabawa noworoczna), POLSKO - UKRAIŃSKI
WIECZÓR KOLĘD; w lutym - FESTIWAL UKRAIŃSKIEJ BAJKI; w maju
REGIONALNE UROCZYSTOŚCI SZEWCZENKOWSKIE; w święto
Bożego Ciała - FESTIWAL UKRAIŃSKIEJ TWÓRCZOŚCI SAKRALNEJ
oraz we wrześniu - UROCZYSTOŚCI ODPUSTOWE.
1.
Dzień Niepodległości
Ukrainy
Tag der Befreiung
der Ukraine
2.
Chór „Dżereło”
Chor „Dżereło”
2
32
Cerkiew greckokatolicka
Griechisch - katholische
Kirche der Geburt
p.w. Narodzenia Przenajświętszej
Bogurodzicy w Białym Borze
der Heiligsten Mutter Gottes
in Biały Bór
„Od dziecka marzyłem żeby zaprojektować obiekt sakralny. Współpracowałem
z architektami, robiłem polichromie, ale to były kawałki.
A chciałem stworzyć coś od podstaw” - Jerzy Nowosielski.
Projekt budowy cerkwi zrealizowano w latach 1992-1997. W 1998 r.
cerkiew została uznana za perłę polskiej nowoczesnej architektury sakralnej
(Architektura - „Murator”, (2) 1998 r.), a w 2006 r., w czasie wystawy „Ikony
polskiej architektury” w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej, przez jury
została zaliczona do 20 najważniejszych budynków III RP (Gazeta Wyborcza
20-21.05.2006, Kultura, s. 12).
„Elewacje i wnętrze stanowią niezwykłą metafizyczną całość” (A. Cymer),
która na co dzień służy młodzieży, wiernym, pielgrzymom, a turystów
i artystów zadziwia swą niepowtarzalnością. Swój szczególny wymiar ma
corocznie odbywające się święto Parafialne Narodzenia Przenajświętszej
Bogurodzicy. Od samego początku funkcjonowania parafii święto to ma
charakter diecezjalny. Gromadzi kilka tysięcy grekokatolików, przede wszystkim
z Polski Północno - Zachodniej. Wychowało się tu wiele tysięcy młodych
grekokatolików. Szczególna rola tego miejsca oraz kultu, jakim cieszy się
białoborska Ikona Matki Bożej stały się podstawą do tego, aby 23.09.2007 r.
cerkiew została podniesiona do rangi sanktuarium diecezjalnego.
W 2009r. w plebiscycie na 10 najbardziej niezwykłych budowli i pereł
architektury województwa zachodniopomorskiego, tzw. „Pereł w Koronie”
białoborska cerkiew zajęła 5 miejsce.
33
„Von der Kindheit an träumte ich davon, ein sakrales Gebäude zu entwerfen.
Ich habe mit Architekten zusammengearbeitet, Polychromien gemacht, aber das
waren nur einzelne Elemente. Und ich wollte etwas ganzes vom Grund
auf schaffen.“ - Jerzy Nowosielski.
1
Obok cerkwi powstało centrum stanowiące integralną całość z obiektem
cerkwi. Centrum sanktuaryjno - formacyjne pełni rolę promocyjno
- informacyjną o twórczości prof. Jerzego Nowosielskiego, tradycji
chrześcijańskiego wschodu jak również organizuje wystawy, konferencje
i warsztaty poświęcone sztuce.
Das Projekt des Baus der griechisch - katholischen Kirche wurde in den Jahren
1992 – 1997 realisiert. In 1998 wurde die Kirche für eine Perle der polnischen
modernen sakralen Architektur erklärt (Architektura - „Murator“ (2) 1998)
und in 2006 während der Ausstellung „Ikony Polskiej Architektury“ in dem
Zentrum der Modernen Art in Warschau wurde sie von dem Jury zu den 20
größten Gebäuden der III Republik Polen angerechnet (Gazeta Wyborcza
20-21.05.2006, Kultura, S. 12).
„Die Fassaden und das Innere stellen eine einmalige metaphysische Einheit
dar (A.Cymer), die täglich der Jugend, den Gläubigern, den Pilgern dient
und die Touristen sowie Künstler mit ihrer Einzigartigkeit verwundert. Ihren
besonderen Ausmaß hat das jährlich stattfindende Pfarrfest der Geburt der
Heiligsten Mutter Gottes. Seit dem Anfang der Aktivierung der Pfarre hat
das Fest einen Diözesecharakter. Es versammelt einige Tausende griechisch katholische Gläubiger vor allem aus Nord- und Westpolen.
Hier wurden Tausende junge griechisch - katholische Gläubiger großgezogen.
Eine besondere Rolle dieses Ortes und des Kultes, denen sich die Ikone der
Muttergottes von Biały Bór erfreut, sind die Grundlage dazu geworden, um
am 23.09.2007 die griechisch - katholische Kirche zum Rang des Diözese Heiligtums zu erheben.
In 2009 in dem Plebiszit für 10 ungewöhnlichsten Bauten und
Architekturperlen der Zachodniopomorskie Woiwodchaft, der sog. „Perlen
in der Krone“ belegte die Kirche von Biały Bór den 5 Platz.
Neben der griechisch - katholischen Kirche entstand ein Zentrum,
das eine integrale Einheit mit dem Objekt der Kirche darstellt.
Das Sanktuarium- und Formationszentrum erfüllt eine Werbungsund Informationsrolle über das Schaffen des Professoren Jerzy Nowosielski,
die Tradition des christlichen Ostens sowie organisiert Ausstellungen,
Konferenzen und Werkstätte, die der Kunst gewidmet sind.
2
1. / 2.
Cerkiew
Greckokatolicka
p.w. NPB projektu
prof. J. Nowosielskiego
Griechischkatholische Kirche
NPB, erbaut nach
dem Projekt von
prof. J. Nowosielski
34
Sport
Sport
w naszej gminie
in unserer Gemeinde
Dla turystów odwiedzających gminę dostępna jest zróżnicowana
i nowoczesna baza sportowa, m.in. kompleks ogólnodostępnych boisk
sportowych „Moje boisko - Orlik 2012”, w skład którego wchodzi: boisko do
piłki nożnej, dwa boiska do koszykówki oraz kort do tenisa ziemnego. W skład
kompleksu stanowiącego zagospodarowanie terenu wokół Zespołu Szkół nr 1
wchodzi: boisko do piłki siatkowej, skocznia do skoku wzwyż, bieżna do skoku
w dal oraz bieżnia na 60 m. Dla młodszego i aktywnego turysty dostępna jest
tzw.„zielona sala gimnastyczna” wyposażona w przyrządy gimnastyczne, tor
przeszkód oraz mini plac zabaw.
W Białym Borze znajduje się również hala widowiskowo-sportowa, stadion
miejski z boiskiem do piłki nożnej, kryta ujeżdżalnia na terenie Stada Ogierów
oraz wypożyczalnia sprzętu pływającego na terenie kąpieliska miejskiego.
Na terenie Zespołu Szkół im. O Lange znajduje się nowoczesna strzelnica oraz
siłownia.
35
Für Touristen und Besucher der baldenburger Gemeinde wird
ein vielfältiges Sportprogramm angeboten, u.a. mehrere öffentliche
Sportplätze, Fußballplatz, Basketball- und Volleyballplatz sowie Tennisplatz,
die in dem Wettbewerb „Moje boisko-Orlik 2012“ ausgezeichnet worden
sind. In direkter Nachbarschaft der Gesamtschule Nr. 1 sind etliche
Leichtathletikeinrichtungen gelegen. In der sog. „Grünen Sporthalle“
werden den sportlichen und den jüngeren Besuchern Turngeräte, eine
Hindernisstrecke und Mini-Spielplatz angeboten.
Eine große Sporthalle, ein Fußballplatz und eine Reithalle runden
das Sportangebot in Biały Bór ab. Die Touristen können sich bei Bedarf
auch Schwimmausrüstung ausleihen. Die Oskar-Lange-Gesamtschule bietet
auch einen modernen Schiesstand und ein Fitnessstudio.
2
1.
Rajd samochodów
terenowych Pomorska Góra
Piachu
Geländewagen
Rallye - Pomorska
Góra Piachu
2.
Zawodnicy LKK
Hubertus
Die Kanuter
des LKK Hubertus
3. / 4.
Kompleks boisk
„Orlik 2012”
Die Sportanlage
Orlik 2012
3
1
4
37
1. / 2. / 3.
Trasa krosu
WKKW w Białym
Borze
Vielseitigkeitsstrecke
in Biały Bór
1
2
3
Biały Bór
w rankingach
Gmina Biały Bór zdobyła wiele nagród i wyróżnień, ostatnie z nich to:
39
W 2010 r. w rankingu „Europejska Gmina, Europejskie Miasto”, który wyróżnił
samorządy, na obszarze których osiągnięte są największe sukcesy
w pozyskiwaniu środków unijnych Gmina Biały Bór zajęła 1 miejsce w województwie
zachodniopomorskim, a 7 w klasyfikacji ogólnopolskiej w kategorii gmin miejskowiejskich.
Nasze kąpielisko zdobyło tytuł „Bezpiecznego Kąpieliska 2009” oraz tytuł
„Najlepszego Kąpieliska Śródlądowego w województwie zachodniopomorskim
w 2010 roku”.
Zostaliśmy Najlepszą Gminą Powiatu Szczecineckiego 2009!
W 2009 r. zdobyliśmy II miejsce w konkursie na „Laur Bezpieczeństwa”
w województwie zachodniopomorskim dzięki skutecznym, sprawnym
i innowacyjnym działaniom w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom
i turystom odwiedzającym naszą gminę.
Biały Bór
in Ranglisten ...
Die Gemeinde Biały Bór gewann viele Preise und Auszeichnungen, die letzten
von ihnen sind:
2010 wurde Biały Bór ebenfalls in der Rangliste „Europäische Gemeinde,
Europäische Stadt“ als die erfolgreichste Gemeinde bei der Erwerbung
von EU-Mitteln ausgezeichnet, und belegte den 7 Platz in der gesamtpolnischen
Klassifizierung in der Kategorie der städtisch - ländlichen Gemeinden.
Unsere Badestätte gewann den Titel „Sichere Badestätte 2009“ und den Titel „Beste
inländische Badestätte in der Zachodniopomorskie Woiwodschaft im Jahre 2010“.
2009 wurde Biały Bór als Beste Gemeinde aus dem Landkreis Szczecinek
ausgezeichnet!!!
1
2
2009 erhielten wir auch den 2. Platz in dem Wettbewerb „Laur Bezpieczeństwa“
als eine Gemeinde die den Einwohnern durch wirksame, effiziente und innovative
Maßnahmen die größte Verkehrssicherheit gewährleistet.
Der Badestrand in Biały Bór wurde ebenfalls 2009 als „Sichere Badestelle“
ausgezeichnet.
1.
Mapa gminy
Der Stadtplandie
Stadt und
die Gemeinde
2.
Widok z lotu ptaka
Vogelperspektive
40
41
Baza Noclegowa
Übernachtung in Biały Bór
KWATERY PRYWATNE K. MIACZKOWSKA
PRIVATUNTERKUNFT K. MIECZKOWSKA
ul. Dworcowa 2/18, Biały Bór, tel. 94 373 92 47 / 513 353 85
DOM REKOLEKCYJNY / EXERZITIENHAUS
ul. Topolowa 4, Biały Bór, tel. 600 932 933
GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE / FERIEN AUF DEM BAUERNHOF
Sępolno Małe 3A, Biały Bór, tel. 695 113 304
OŚRODEK KOLONIJNO-OBOZOWY ZESPOŁU SZKÓŁ NR 1
FERIENLAGER ZENTRUM BEI DIE SCHULE NR 1
ul. Dworcowa 19, Biały Bór, tel./fax. 94 373 90 48
GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE „LARIX”
FERIEN AUF DEM BAUERNHOF „LARIX“, BRZEZNICA
Brzeźnica 21, Biały Bór, tel. 94 373 74 83 / 603 563 735
OŚRODEK WYPOCZYNKOWY „BIAŁY BÓR”
ERHOLUNGSZENTRUM “BIAŁY BÓR“
ul. Sądowa 30, Biały Bór, tel. 94 373 92 00
GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE „LEŚNY DWOREK”
FERIEN AUF DEM BAUERNHOF, „LEŚNY DWOREK“
Linowo, Biały Bór, tel. 94 37 39 088 / 606 997 582
OŚRODEK WYPOCZYNKOWY „NA PLAŻY”
ERHOLUNGSZENTRUM „NA PLAŻY“
ul. Sądowa 31, Biały Bór, tel. 94 373 95 87 / 696 460 802
GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE R. M. WÓJCISZYN
FERIEN AUF DEM BAUERNHOF, R.M. WÓJCISZYN
Stepień 14 A, Biały Bór, tel. 94 37 58 154 / 695 743 583
PENSJONAT „HUBERTUS” / PENSION „HUBERTUS”
ul. Dworcowa 22, Biały Bór, tel. 94 373 90 66
GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE - STADNINA KONI „KAROLEWKO”
FERIEN AUF DEM BAUERNHOF GESTÜT „KAROLEWKO“
Miłobądz 1., Biały Bór, tel. 94 375 72 28 / 603 229 101
POKOJE GOŚCINNE „NOCLEGI” / GÄSTEZIMMER - ÜBERNACHTUNGEN
ul. Ogrodowa 5, Biały Bór, tel. 94 373 96 77
HOTELIK „U MICHASIA”
KLEINES HOTEL „U MICHASIA“
ul. Podgórna 10, Biały Bór, tel. 94 373 96 07 / 691 979 178
INTERNAT Z.S. IM. O. LANGE / INTERNAT BEI OSKAR LANGE SCHULE
ul. Brzeźnicka 10, Biały Bór, tel. 94 373 90 19
INTERNAT Z.S IM. T. SZEWCZENKI
INTERNAT BEI T. SZEWCZENKO SCHULE
ul. Dworcowa 25, Biały Bór, tel. 94 373 90 84
KWATERY AGROTURYSTYCZNE J. MAŚLANKA
UNTERKÜNFTE J. MAŚLANKA
ul. Sosnowa 10, Biały Bór, tel. 94 372 60 42 / 695 989 688
1.
Widok z lotu ptaka
na plażę miejską
KWATERY AGROTURYSTYCZNE „MEWA” / UNTERKÜNFTE „MEWA“
ul. Brzeźnicka 17, Biały Bór, tel. 515 360 965
Der Strand aus der
Vogelperspektive
1
42
Baza Gastronomiczna
Ważne Telefony
Wichtige Telefonnummer
Verpflegung
43
APTEKA „NOVA” / APOTHEKE “NOVA”
ul. Nadrzeczna 2a, Biały Bór, tel. 94 372 60 52
BAR „BABCINY DOMEK” ul. Dworcowa, Biały Bór, tel. 94 373 92 17
BANK SPÓŁDZIELCZY / BANKOMAT
ul. Żymierskiego 13, Biały Bór, tel. 94 373 91 65
BAR „WENA”
ul. Żymierskiego, Biały Bór, tel. 94 373 93 29
BIBLIOTEKA PUBLICZNA / BIBLIOTHEK
ul. Nadrzeczna 2a, Biały Bór, tel. 94 373 94 23 DRINK-BAR „POD LIPĄ”
ul. Tamka 3, Biały Bór, tel. 698 524 861
DWORZEC PKS / BUS BAHNHOF
Rynek, Biały Bór, tel. 94 374 27 54
Pensjonat „HUBERTUS” / PENSION „HUBERTUS”
ul. Dworcowa 22, Biały Bór, tel. 94 373 90 66
DWORZEC PKP / BAHNHOF
ul. Kolejowa, Biały Bór, tel. 9436 / informacja 94 374 13 00
Restauracja „AMAZONKA” / RESTAURANT “AMAZONKA” Tamka 2, Biały Bór, tel. 94 373 90 95
GMINNA PRZYCHODNIA ZDROWIA / GESUNDHEITSZENTRUM
ul. Nadrzeczna 2 a, Biały Bór, tel. 94 373 90 16
Kawiarenka „CAFE’ KULTURA”
ul. Tamka 3, tel. 94 373 94 66
KOMISARIAT POLICJI - REWIR DZIELNICOWYCH / POLIZEI
ul. Żymierskiego 6, Biały Bór, tel. 94 375 34 71
Bary na terenie ośrodków wypoczynkowych czynne sezonowo
Bars in dem Erholungszentrums saisonbedingt geöffnet
BAR SZYBKIEJ OBSŁUGI / SNACK BAR
Sępolno Wielkie, tel. 695 944 324
MIEJSKO-GMINNY OŚRODEK KULTURY / KULTURZENTRUM
ul. Tamka 3, Biały Bór, tel. 94 373 94 66, tel./fax 94 373 91 20
www.mgok.com.pl, e-mail: [email protected]
PUNKT INFORMACJI TURYSTYCZNEJ / TOURISTEN INFO
ul. Tamka 3, Biały Bór, tel. 94 373 94 66, tel./fax 94 373 91 20
e-mail: [email protected]
KAWIARNIA „POD DĘBEM” / CAFE „POD DEBEM”
ul. Sądowa 30, Biały Bór, tel. 94 373 92 00
Bar „NA PLAŻY”
ul. Sądowa 31, Biały Bór, tel. 94 373 95 87 / 696 460 802
URZĄD MIEJSKI W BIAŁYM BORZE
STADT- UND GEMEINDE AMT IN BIAŁY BÓR
ul. Żymierskiego 10, Biały Bór, tel. 94 373 90 32 / 94 373 90 02 / fax 94 373 97 45
www.bialybor.com.pl, e-mail: [email protected]
URZĄD POCZTOWY „POCZTA POLSKA”, KANTOR / POST
ul. Żymierskiego 15, Biały Bór, tel. 94 373 90 18
STRAŻ MIEJSKA / STADTWACHDIENST
ul. Żymierskiego 10, Biały Bór, tel. 94 372 61 08
1
STRAŻ POŻARNA / FEUERWEHR
ul. Tamka, Biały Bór, tel. 998 / 112
1.
Jez. Bielsko
Der See Bielsko
Plan Miasta
Biały Bór
Wydawca
VEGA Studio Adv. Tomasz Müller
82-500 Kwidzyn, ul. Grudziądzka 22/3A
www.grupavega.pl, e-mail: [email protected]
grupa
Tłumaczenie
J. Ciszewska, J. Stopikowski
Zdjęcia
W. Zdunek, I. Piaszczyńska, M. Dallig, M. Rajnert, A. Siewiera
P. Maciupa, Sz. Szcześniak, SAPiK Szczecinek
SAPIK Szczecinek, www.mentor-polska.pl
Na okładce - jez. Łobez - fot. M. Dallig
Opracowanie graficzne i przygotowanie do druku
Agnieszka Zdaniewicz - Vega Studio Adv. Kwidzyn
VEGA Studio Adv.
Wszelkie prawa zastrzeżone / All rights reserved
Printed in Poland - Kwidzyn 2011
Przedruk i powielanie w jakiejkolwiek formie jest zabronione
ISBN 978-83-89855-99-2