Przędziorki – nowym zagrożeniem dla buraków?
Transkrypt
Przędziorki – nowym zagrożeniem dla buraków?
14 Agrotechnika Przędziorki – nowym zagrożeniem dla buraków? dr inż. Magdalena Jakubowska, Instytut Ochrony Roślin – PIB w Poznaniu Przędziorki to szkodniki, które atakowały dotychczas głównie rośliny ogrodnicze. Obecnie, gdy lata są upalne i suche zaczynają coraz częściej żerować na burakach. W sierpniu ubiegłego sezonu wegetacyjnego zaobserwowano ich większą liczebność na niektórych plantacjach buraka cukrowego w województwie kujawsko-pomorskim, wielkopolskim i mazowieckim. Jakie stanowią zagrożenie w tej uprawie i jak z nimi walczyć? Pogoda sprzyja przędziorkom Ich rozwojowi i rozprzestrzenianiu się sprzyja sucha, słoneczna pogoda i wysoka temperatura, głównie w sierpniu i wrześniu, a także pozostawione na polu resztki pożniwne, chwasty i rośliny dziko rosnące, stanowiące rezerwuar pożywienia. Objawy uszkodzeń Objawy uszkodzeń powodowanych przez tę grupę szkodników początkowo obserwuje się na brzegach pól, z czasem występują placowo na całej powierzchni uprawy (Rys. 1). Żerowanie roztoczy widoczne jest po obu stronach blaszki liściowej. Na dolnej Rys. 2. Pomarańczowe punkciki to dorosłe roztocze stronie objawia się w postaci delikatnego oprzędu (pajęczynki) z dorosłymi przędziorkami, z ogromną ilością jaj (Rys. 2). Na górnej stronie blaszki liściowej, w wyniku intensywnego żerowania szkodników, pojawiają się drobne, jasne plamki tworzące tzw. mozaikę (Rys. 3). Bardzo często początkowe objawy żerowania przędziorków są bagatelizowane, mylone z objawami powodowanymi przez wirusy lub nicienie. Głównym gatunkiem zasie- dlającym plantacje buraków cukrowych i wielu innych roślin rolniczych jest przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) (Rys. 4). Żywi się on wieloma gatunkami roślin, a w uprawach rolniczych jest szkodnikiem okolicznościowym i ma najczęściej znaczenie marginalne. Jednakże nie powinno się lekceważyć przędziorków, ponieważ od kilku lat stanowią one problem w burakach rozszerzając swoją ekspansję na teren całego kraju. Konsekwencją licznego występowania przędziorków na plantacjach buraków cukrowych jest zakłócenie fotosyntezy, ograniczenie ilości substancji pokarmowych, zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin oraz obniżenie jakości cukru występującego w liściach. Uszkodzone liście stają się chlorotyczne, brunatnieją, w końcu zasychają. Biologia szkodnika Rys. 1. Uszkodzenia na liściach buraka cukrowego powodowane przez przędziorki Przędziorek chmielowiec ma ciało owalne, różnie ubarwione – od bezbarwnego, żółtozielonego z dwiema ciemniejszymi plamami z boku ciała, do ceglastoczerwonego (tuż przed diapauzą). Zimują zapłodnione samice we wszelkich ukryciach, w szczelinach kory, na resztkach roślin oraz w glebie. Na wiosnę po znalezieniu rośliny żywicielskiej, samice składają jaja. BURAK CUKROWY 1/2014 Agrotechnika Przędziorki w sprzyjających warunkach, czyli przy wysokiej temperaturze i niskiej wilgotności szybko zwiększają swoją liczebność, żerując intensywnie na dolnej stronie liści (pod osłonką z przędzy), co powoduje marmurkowate przebarwienia liści i ich deformacje (Rys. 5). Monitoring plantacji Ważną rolę w systemie ochrony plantacji spełnia monitoring prowadzony przez służby surowcowe cukrowni, jak również przez specjalistów instytucji naukowych. Doświadczenia lat ubiegłych nad występowaniem przędziorków na burakach wymusiły na plantatorach prowadzenie monitoringu tych roztoczy. Szczególnie ważne jest wskazanie najbardziej optymalnego terminu pierwszego zabiegu. Najwyższą efektywną ochronę uzyskuje się wtedy, gdy jest on wykonany w początkowych fazach rozwoju szkodnika. Zatem, zlekceważenie przez plantatora pierwszych objawów żerowania na plantacji równe będzie przegraniu walki z agrofagiem i grozi poważnymi stratami w plonie buraków. Walka z tymi szkodnikami jest trudna i nie zawsze przynosi zadowalające efekty. Obecnie nie ma żadnych zarejestrowanych akarycydów na przędziorka chmielowca w buraku cukrowym. Od roku 2013 Instytut Ochrony Roślin – PIB wraz z koncernem Pfeifer & Langen prowadzi doświadczenia nad skutecznością wybranych preparatów roztoczobójczych w walce z tymi szkodnikami. Rys. 3. Żółknięcia i mozaika na liściach buraka powodowane żerowaniem przędziorków Rys. 4. Przędziorek chmielowiec Jak zwalczać przędziorki Przędziorki w uprawach polowych zwalcza się zwykle jeden lub dwa razy w sezonie wegetacyjnym. W pierwszej kolejności zaleca się stosowanie preparatów zawierających oleje parafinowe, np. Promanal 60 EC, które utrudniają wylęganie się larw lub uniemożliwiają im oddychanie. Później można użyć akarycydów: Apollo 500 S.C. (s.a. chlofentezyna), Nissorun 050 EC (hexithiazoks), Magus 200 SC (fenazachin), Sanmite 20 WP (pirydaben), Ortus 05 SC (fenpiroksymat), Omite 30 WP (propargit), Vermitec 018 EC (abamektyna) oraz Envidor 240 SC (spirodiclofen). Stosowanie wyłącznie chemicznej ochrony nie zawsze jest skuteczne, między innymi, dlatego, że przędziorki bardzo 1/2014 BURAK CUKROWY Rys. 5. Pole zaatakowane przez przędziorki, zahamowanie wzrostu roślin, żółknięcie liści 15 16 Ochrona roślin szybko wykształcają odporność. Dlatego w przypadku tej grupy szkodników ważne jest naprzemienne stosowanie środków o różnych mechanizmach działania. Alternatywą są środki biologiczne Do zwalczania przędziorków w uprawach można także stosować czynniki biologiczne, które są skuteczne i bez- pieczne dla uprawianych roślin oraz dla ludzi i zwierząt. Oprócz występujących w środowisku naturalnych wrogów, można stosować środki biologiczne dostępne na naszym rynku, np.: Phytoseiulus System, Spidex, Fitopak, Phytoline P, Therodiplosis System, Feltiline, Spidend, Mirical-N, Miripak, Spiral, Amblyline Cal, Anderline A, Andersoni System do zwalczania przędziorków. Biorąc pod uwagę coraz częstsze występowanie w naszym kraju wysokich temperatur i suszy, można spodziewać się na plantacjach buraczanych wzrostu zagrożenia ze strony przędziorków. Warto więc być przygotowanym na takie „niespodzianki”. Co będzie w bieżącym sezonie wegetacyjnym – czas pokaże, ważne jest aby być wyczulonym na pojawiający się problem z roztoczami. Kiedy stosować herbicydy – przedczy powschodowo, zalety i wady Adam Paradowski, Instytut Ochrony Roślin-PIB w Poznaniu Już w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto badania nad odchwaszczaniem buraków metodą dawek dzielonych. Metoda okazała się bardzo skuteczna i aktualnie jest stosowana prawie na wszystkich plantacjach. W najbliższym sezonie buraki cukrowe należy odchwaszczać zgodnie z obligatoryjnie przyjętą tak zwaną integrowaną metodą odchwaszczania. Powstaje pytanie czy „zderzenie” tych dwóch metod jest zgodne, czy wpływ nowszej spowoduje zmiany w starszej? Integrowane metody odchwaszczania, mówiąc w dużym skrócie, preferują ochronę ograniczającą stosowanie zabiegów chemicznych i tym samym mniejsze zużycie substancji czynnych. Fachowcy z zakresu herbologii, twierdzą, że dotychczas stosowany program ochrony buraków cukrowych przed zachwaszczeniem jest najbardziej zbliżony do integrowanego spośród wszystkich zaleceń odchwaszczania pozostałych upraw rolniczych, ale… Metody integrowane zalecają stosowanie herbicydów tam, gdzie to jest konieczne i tyle, ile jest potrzebne. Progi szkodliwości Aby sprostać powyższej zasadzie należałoby posługiwać się progami szkodliwości. Dopiero ich przekroczenie upoważnia do wykonania zabiegu chemicznego. W takiej sytuacji problematyczne staje się stosowanie środków doglebowych. Przewidujemy zachwaszczenie, ale każdy z zabiegów jest wykonywany co najmniej częściowo w „ciemno”. Sugeruje to odstępstwo od metod integrowanych. Drugi czynnik – progi szkodliwości, również jest problematyczny. A to z prostej przyczyny, że nie ma opracowanych obligatoryjnych progów szkodliwości dla chwastów. Te, które znajdujemy w publikatorach są danymi orientacyjnymi. Dokładna ich analiza wykazuje znaczne różnice. Wynika to z opracowań w różnych warunkach klimatycznych, badań przeprowadzonych na odmiennych typach gleb oraz przy zróżnicowanym nawożeniu. Ponadto chwasty występują grupowo od kilku do kilkunastu gatunków na jednym polu. W zależności od składu gatunkowego w odmiennym stopniu konkurują wzajemnie ze sobą. Opracowanie progów szkodliwości dla chwastów jest bardzo trudne, wymaga Sposoby działania substancji czynnych zalecanych do odchwaszczania buraków cukrowych Typ zabiegu Substancje czynne Tylko doglebowo S-metolachlor Tylko nalistnie Chinomerak, chlopyralid, desmedifam, fenmedifam, triflusulfuron, graminicydy Doglebowo i nalistnie Chloridazon, etofumesat, lenacyl, metamitron ogromnego nakładu badań naukowych i należy się spodziewać, że tak szybko prace nad nimi nie zostaną ukończone. Należy sądzić, że w praktyce w najbliższym czasie nie dojdzie (nie może dojść) do istotnych zmian w odchwaszczaniu buraków. Nie jest to jednoznaczne z tym, by zaprzestać prac nad możliwością obniżenia dawek herbicydów (substancji czynnych). Należy tu uwzględnić poprawną agrotechnikę, zrównoważone nawożenie, prawidłowy płodozmian, wykorzystanie technik uprawy, takich jak np. mulczowanie, mechaniczne zabiegi w międzyrzędziach. Do takich czynności należą elementy bezpośrednio związane z zabiegiem, czyli terminowe stosowanie środków, używanie do zabiegów tzw. wody „miękkiej” o ustabilizowanym pH (najlepiej około 5–6), wykorzystanie adiuwantów. Jednym słowem precyzyjne rolnictwo, które z pewnością ma wpływ na ograniczenie zachwaszczenia, a tym na niższe zużycie środków ochrony roślin. Wybrać zabieg doglebowy czy dolistny Zmian czeka nas niewiele, ale dobrze jest szczegółowo zapoznać się zasobem substancji czynnych, którymi dysponujemy do odchwaszczania buraków cukrowych. W tabeli zestawiono terminy ich stosowania. Ma to istotny wpływ na podejmowanie decyzji czy ochronę rozpocząć od zabiegów doglebowych czy nalistnych. BURAK CUKROWY 1/2014