Strategia rozwoju edukacji w Gminie Wałbrzych
Transkrypt
Strategia rozwoju edukacji w Gminie Wałbrzych
Załącznik do Uchwały nr L III/393/06 z dnia 26. 06. 2006 r. Urząd Miejski w Wałbrzychu Strategia Rozwoju Edukacji w Gminie Wałbrzych na lata 2006 - 2013 Wałbrzych, 2006 rok 1 Spis treści 1. Wstęp ......................................................................................................... str. 3 2. Uwarunkowania prawne i powiązania z innymi dokumentami ............. str. 4 3. Diagnoza stanu edukacji w mieście ........................................................ str. 5 3.1. Przedszkola ......................................................................................... str. 5 3. 2. Szkoły podstawowowe ....................................................................... str. 7 3. 3. Gimnazja............................................................................................. str. 12 3. 4. Szkoły ponadgimnazjalne.................................................................... str. 15 3. 5. Szkoły policealne................................................................................. str. 16 3. 6. Szkoły wyższe..................................................................................... str. 17 3. 7. Uniwersytety Trzeciego Wieku ........................................................... str. 18 3. 8. Szkolnictwo specjalne ........................................................................ str. 19 3. 9. Liczba uczniów i prognoza demograficzna na lata 2005 – 2013 ....... str. 19 3. 10. Kadra pedagogiczna ........................................................................ str. 21 3. 11. Stan techniczny i wyposażenie placówek oświatowych ................... str. 24 3. 12. Analiza SWOT ................................................................................. str. 27 4. Cele i założenia strategii edukacji .......................................................... str. 28 4. 1. Założenia wstępne ............................................................................. str. 28 4. 2. Cel strategiczny .................................................................................. str. 29 4. 3. Cele szczegółowe .............................................................................. str. 29 5. Działania służące realizacji zamierzeń strategicznych .......................... str. 29 5. 1. Opracowanie spójnego systemu wychowawczego i profilaktycznego .............................................................................. str. 29 5. 2. Budowanie systemu jakości placówek ............................................... str. 30 5. 3. Stworzenie standardów edukacyjnych ............................................... str. 32 5. 4. Racjonalizowanie sieci szkolnej ......................................................... str. 32 5. 5. Tworzenie warunków dla pełnego rozwoju uczniów wybitnie uzdolnionych ...................................................................................... str. 33 5. 6. Organizowanie pomocy dla uczniów pochodzących ze środowisk biednych i kulturalnie zaniedbanych oraz dla uczniów niepełnosprawnych ............................................................................ str. 33 5. 7. Utworzenie systemu doradztwa zawodowego dla uczniów szkół gimnazjalnych ................................................................................... str. 34 5. 8. Zakorzenienie szkoły w środowisku lokalnym jako swoistego centrum kulturalno - sportowo - rekreacyjnego ................................. str. 35 6. Monitoring i ewaluacja strategii rozwoju edukacji ................................ str. 36 7. Podsumowanie ......................................................................................... str. 37 2 1.Wstęp Niniejszy dokument powstał dzięki wspólnej pracy zarówno dyrektorów szkół i placówek oświatowych Wałbrzycha w ramach działań Forum Dyrektorów, członków Wałbrzyskiej Rady Oświatowej oraz pracowników merytorycznych Działu Edukacji i Wychowania Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego. Główny nacisk położono na te etapy kształcenia, które stanowią zadania własne gminy, tzn. wychowanie przedszkolne, kształcenie w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. Dokument składa się z 5 części: przedstawienia stanu obecnego, analizy mocnych i słabych stron oraz zagrożeń i możliwości, przedstawienia celów i zadań strategicznych, zaproponowania działań służących realizacji celów strategicznych, zasad i metod monitorowania wprowadzania strategii. Niniejsza strategia zawiera cele i kierunki rozwoju edukacji dla Wałbrzycha przewidziane na lata 2006 – 2013. 3 2.Uwarunkowania prawne i powiązania z innymi dokumentami Przystępując do opracowania strategii rozwoju edukacji w Gminie Wałbrzych, kierowano się przede wszystkim poczuciem dobra wspólnego jakim jest rozwój miasta i polepszenie jakości życia jego mieszkańców. Podstawą stało się przekonanie, że edukacja i rozwój społeczno - gospodarczy są współzależne. Żyjemy w czasach permanentnej zmiany. Integracja Europy, procesy globalizacji, budowa gospodarki opartej na wiedzy, stwarzają nowe możliwości rozwoju, a jednocześnie niosą nowe zagrożenia. Odpowiedzią na wyzwania współczesnej cywilizacji jest proces uczenia się, zgodny z tendencjami zmieniającego się świata. Mówiąc o „uczeniu się”, mamy również na myśli krystalizację wartości, umiejętności skutecznego działania i podnoszenia jakości życia. Zarówno placówki oświatowe, szkolnictwo wyższe, biznes, organizacje pozarządowe oraz instytucje kultury powinny współtworzyć nową jakość – model społeczeństwa rozwijającego się. Zapewnienie dzieciom i młodzieży jak najlepszych warunków harmonijnego rozwoju intelektualnego, fizycznego, duchowego i moralnego będzie procentowało w przyszłości. Wałbrzyskie szkoły i placówki powinny być tętniącymi życiem centrami oświatowymi, społecznymi, kulturalnymi i sportowymi w społecznościach lokalnych. Strategiczne zamierzenia w dziedzinie wałbrzyskiej edukacji, zawarte w niniejszym opracowaniu wpisują się w ramy Strategii Rozwoju Edukacji na lata 2007- 2013 Ministerstwa Edukacji Narodowej, Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta Wałbrzycha do 2013 r., Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na lata 2004-2008. 4 3.Diagnoza stanu edukacji w Wałbrzychu Liczba 11 12 10 8 5 6 3 4 2 0 Gmina Wałbrzych Organizacje Osoby fizyczne 3.1. Przedszkola Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty wychowaniem przedszkolnym objęte są dzieci w wieku od 3 – 6 lat. Gmina jest odpowiedzialna za stworzenie warunków do odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci sześcioletnich. Rolę przedszkola dla dzieci sześcioletnich mogą przejmować oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych. Ustawodawca pozostawia radzie gminy prawo do ustalania liczby przedszkoli zgodnie z potrzebami mieszkańców oraz określania zasad odpłatności. Zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej Wałbrzycha Nr XLII/265/05 z 29 sierpnia 2005 r. w sprawie ustalenia opłat za realizację świadczeń w przedszkolu samorządowym opłata za pobyt dziecka wykraczający poza realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego wynosi 127,36 zł miesięcznie. Według stanu na 15. 09. 2005 r. w Wałbrzychu działa 19 przedszkoli, z tego dla 5 organem prowadzącym jest Gmina Wałbrzych, dla 3 -organizacje wyznaniowe i dla 11 osoby fizyczne. Z pięciu przedszkoli samorządowych, jedno jest przedszkolem integracyjnym, dwa funkcjonują w zespołach szkolno-przedszkolnych. Liczba przedszkoli w Wałbrzychu w/g organów prowadzących Z powyższych danych wynika, że 14 przedszkoli jest przedszkolami niepublicznymi, co stanowi ogółem 74%. Placówkom tym Gmina przekazuje dotację na ich prowadzenie, użycza sprzętów oraz 11, prowadzonym przez osoby fizyczne, dzierżawi budynki. 5 Organ prowadzący przedszkola - diagram procentowy 26% Gmina Wałbrzych Organizacje wyznaniowe Osoby fizyczne 58% 16% Do przedszkoli samorządowych uczęszcza łącznie 310 dzieci, do pozostałych – 1722. Do oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych zapisanych jest 446 przedszkolaków. Łącznie wychowaniem przedszkolnym objętych w roku szkolnym 2005/2006 jest 2478 dzieci, w tym 1017 w oddziałach dla sześciolatków. Poniższa tabela przedstawia liczbę dzieci i oddziałów w/g stanu na 15. 09. 2005 r. w przedszkolach prowadzonych przez Gminę Wałbrzych. Tabela nr 1. Liczba dzieci i oddziałów w przedszkolach samorządowych Przedszkole Przedszkole Samorządowe Nr 4 Przedszkole Samorządowe Nr 14 Integracyjne Przedszkole Samorządowe Nr 17 z Oddziałem Specjalnym Przedszkole Samorządowe Nr 10 Przedszkole Samorządowe Nr 22 RAZEM Dzieci 3– 5 letnie Dzieci 6 letnie Razem Liczba oddziałów Liczba dzieci Liczba oddziałów Liczba dzieci Liczba oddziałów Liczba dzieci 3 2 4 53 56 69 1 1 1 17 14 21 4 3 5 70 70 90 1 2 12 23 31 232 1 1 5 14 12 78 2 3 17 37 43 310 Średnia liczba dzieci w oddziale dla trzy – pięciolatków wynosi 19,33, dla sześciolatków – 15,6. Podwyższa to oczywiście koszty prowadzenia tych placówek. Tabela nr 2. Liczba dzieci i oddziałów w przedszkolach niepublicznych. Dzieci 3 – 5 letnie Dzieci 6 letnie Razem Przedszkole Liczba oddziałów Liczba dzieci Liczba oddziałów Liczba dzieci Liczba oddziałów Liczba dzieci Pierwsze Niepubliczne Przedszkole Przedszkole Niepubliczne Nr 2 Przedszkole Niepubliczne Nr 3 Przedszkole Niepubliczne Siódemka Przedszkole Niepubliczne Bajka Przedszkole Niepubliczne Jedyneczka Przedszkole Niepubliczne Tęcza Przedszkole Niepubliczne Sobięcinek Przedszkole Niepubliczne Pod akacją Przedszkole Niepubliczne Agatka Przedszkole Niepubliczne Wiolinka Przedszkole Niepubliczne Pod Grzybkiem Przedszkole Niepubliczne Stokrotka Przedszkole Zgromadzenia Sióstr Św. Elżbiety Razem 4 2 2 4 5 6 4 2 3 3 3 2 5 2 47 129 46 35 96 150 185 102 44 44 94 85 50 122 47 1229 2 1 1 3 2 3 2 3 1 1 1 1 1 2 24 25 20 23 55 46 73 43 57 22 26 27 18 30 28 493 6 3 3 7 7 9 6 5 4 4 4 3 6 4 71 154 66 58 151 196 258 145 101 66 120 112 68 152 75 1722 6 Średnia liczba dzieci w oddziale dla trzy – pięciolatków wynosi 26,15, natomiast dla sześciolatków – 20,54. Tabela nr 3. Liczba dzieci i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych Szkoła Podstawowa Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 15 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 20 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 21 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 23 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 26 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 30 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 31 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 37 SGMK (szkoła niepubliczna) Razem Oddziały przedszkolne Liczba oddziałów Liczba dzieci 3 61 2 47 2 48 1 23 3 55 2 43 2 48 2 36 2 40 2 36 1 9 22 446 Średnia liczba dzieci w grupie wynosi 20,54. Jest to wynik wyższy niż w oddziale w przedszkolu samorządowym. Można jednoznacznie stwierdzić, iż liczba miejsc w przedszkolach nie jest w pełni wykorzystana, szczególnie w przedszkolach prowadzonych przez Gminę Wałbrzych. Łącznie w mieście w roku szkolnym 2005/2006 funkcjonuje 59 oddziałów dla 1461 trzypięciolatków i 51 oddziałów (jeden w Szkole Gminnej Menadżersko - Księgowej - 9 dzieci) łącznie dla 1017 dzieci sześcioletnich. Stanowi to w przypadku oddziałów dla dzieci sześcioletnich ok. 79% wykorzystania posiadanej bazy. Każda z placówek oferuje tzw. zajęcia dodatkowe, wykraczające poza podstawy programowe wychowania przedszkolnego. Część z tych zajęć opłacana jest dodatkowo przez rodziców, część płatna jest ze środków placówki. Zajęciami płatnymi dodatkowo jest nauka języków obcych. Najczęściej jest to język angielski, ale również niemiecki, a w Przedszkolu Niepublicznym „Jedyneczka” i „Bajka” prowadzona jest jeszcze nauka języka czeskiego ze względu na aktywną współpracę z przedszkolami w przygranicznych miejscowościach Czech. Płatna jest również gimnastyka korekcyjna prowadzona przez specjalistów. Dyrektorzy przedszkoli na początku roku szkolnego zapraszają do placówki lekarza ortopedę, który wskazuje dzieci wymagające rehabilitacji. Za zgodą rodziców prowadzone są wówczas zajęcia z gimnastyki korekcyjnej. Ze względu na posiadanie przez wszystkie przedszkola sal komputerowych, dzieci mogą korzystać bezpłatnie z zajęć komputerowych. W takich zajęciach udział biorą małe grupki dzieci, najwyżej dwoje przy jednym stanowisku komputerowym. Do większości przedszkoli docierają muzycy z Filharmonii Sudeckiej z bajkami muzycznymi dla dzieci. Wałbrzyski Teatr Lalki i Aktora co miesiąc wystawia jedno przedstawienie dla dzieci. W zależności od formy spektaklu odbywa się on w przedszkolu lub dzieci jadą do teatru. Ciekawą formę mają też zajęcia w bibliotece „Pod Atlantami”, dzięki którym rozbudza się u dzieci zainteresowanie książką i czytelnictwem. 3.2 Szkoły Podstawowe Głównym celem wprowadzonej reformy oświaty było radykalne podniesienie jakości edukacji szkolnej. Celowi temu służyć mają szeroko zakrojone zmiany programowe, organizacyjne, kadrowe i związane z nadzorem pedagogicznym. Najszybciej nastąpiły zmiany strukturalne, które polegały na utworzeniu 6-letnich szkół podstawowych i 3 – 7 letnich gimnazjów, choć nie zawsze lokalowo rozdzielonych (np. PSP nr 22 i PG nr 2 oraz PSP nr 21i PG nr 7). W roku szkolnym 2005/2006 Gmina Wałbrzych prowadzi 16 szkół podstawowych oraz 2 zespoły szkolno – przedszkolne dla 6631 uczniów (stan na 15.09.2005 r.). Poniższa tabela obrazuje liczbę dzieci i oddziałów w poszczególnych szkołach. Tabela nr 4. Liczba dzieci i oddziałów w roku szkolnym 2005/2006 w szkołach podstawowych. kl. I kl. II kl. III kl. IV kl. V kl. VI Razem Oddz. Uczn. Oddz. Uczn. Oddz. Uczn. Oddz. Uczn. Oddz. Uczn. Oddz. Uczn. Oddz. Uczn. Szkoła PSP 2 2 55 3 83 4 95 3 85 4 105 4 96 20 519 PSP 5 3 65 3 68 3 82 4 96 3 91 4 107 20 509 PSP 6 2 43 2 41 2 47 2 60 2 61 2 52 12 304 PSP 12 3 69 3 77 3 69 3 65 3 86 3 80 18 446 PSP 15 3 82 3 75 3 82 3 77 3 91 3 96 18 503 PSP 17 3 73 2 53 3 71 2 56 3 70 3 68 16 391 PSP 18 1 4 0 0 1 12 1 11 1 15 1 17 5 59 PSP 20 1 22 1 21 1 16 1 21 1 28 1 30 6 138 PSP 21 4 88 3 89 4 100 4 101 4 92 5 127 24 597 PSP 22 2 57 2 52 3 60 2 63 2 59 2 45 13 336 PSP 23 2 56 3 64 3 62 3 85 3 64 3 70 17 401 PSP 26 5 98 5 97 5 108 5 108 5 102 5 116 30 629 PSP 28 4 111 4 110 4 98 4 118 4 113 4 114 24 664 PSP 30 2 46 2 58 2 56 2 49 2 59 2 52 12 320 PSP 31 1 30 1 23 2 37 2 37 2 40 2 45 10 212 PSP 37 2 51 2 54 2 58 3 76 2 65 3 67 14 371 ZSP Nr 1 1 8 1 18 1 16 1 24 1 14 1 16 6 96 ZSP Nr 2 1 20 1 11 1 18 1 23 1 32 1 32 6 136 Razem: 42 978 41 994 49 1230 271 6631 47 1087 46 1155 46 1187 Średnia liczba uczniów w oddziale dla szkoły podstawowej wynosi 24,47. Jest to bardzo dobry wskaźnik, niższy o 1,53 od zakładanego (26 uczniów w oddziale przeliczeniowym). Średnią liczbę uczniów w poszczególnych klasach przedstawia poniższy diagram. Średnia liczba uczniów w oddziale w roku szk. 2005/2006 26,38 26,5 26 25,1 25,5 24,57 25 24,24 24,5 24 23,28 23,13 23,5 23 22,5 22 21,5 kl. I kl. II kl.III kl.IV 8 kl.V kl. VI Najbardziej liczne w roku szkolnym 2005/2006 są klasy piąte, najmniej – klasy trzecie. Lokalizację szkół przedstawia poniższa tabela. Tabela nr 5. Liczba szkół w poszczególnych dzielnicach miasta. Dzielnica Biały Kamień Gaj Nowe Miasto Piaskowa Góra Podgórze Podzamcze Poniatów Rusinowa Sobięcin Stary Zdrój Środmieście Ogółem Szkoła podstawowa PSP nr 2 i 6 PSP nr 9* PSP nr 23 PSP nr 15, 20 i 37 PSP nr 5 PSP nr 18, 21 i 26 PSP nr 19* PSP nr 31 PSP nr 17 PSP nr 22 i 30 PSP nr 12 i 28 16 + 2* zespół szkolno-przedszkolny Z ogólnej analizy wynika, że są dzielnice, w których zlokalizowane są dwie, trzy szkoły. Nie wszystkie są w pełni wykorzystane. Podany niżej diagram pokazuje, że na Piaskowej Górze są dwie szkoły ze zmianowością niższą niż 0,75, po jednej na Podzamczu oraz na Gaju. Zmianowość poniżej 0,75 powinna sugerować konieczność podjęcia kroków połączenia placówek położonych w niedalekiej odległości lub nawet całkowitej likwidacji z dowożeniem uczniów do szkoły w innej dzielnicy. Poniższy diagram przedstawia stosunek ilości oddziałów do ilości sal dydaktycznych. Wskazuje on w jakim stopniu wykorzystana jest baza szkoły czyli tzw. zmianowość (jeżeli sal dydaktycznych jest tyle samo co oddziałów, to zmianowość wynosi 1). Wykorzystanie sal dydaktycznych PSP 20 0,44 PSP 9 0,55 PSP 18 0,71 PSP 37 0,73 PSP 19 0,75 PSP 21 0,75 PSP 23 0,79 PSP 17 0,8 PSP 22 0,81 PSP 30 0,82 PSP 6 0,86 PSP 5 0,88 PSP 15 0,91 PSP 2 1,05 PSP 12 1,2 PSP 31 1,2 PSP 28 1,33 PSP 26 1,45 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 9 0,8 0,9 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Porównanie liczby uczniów kończących szkołę podstawową z liczbą uczniów rozpoczynających naukę w klasie I w roku szk. 2005/2006 stan na 15.09.2005 (bez szkół niepublicznych) 1600 1402 1173 1400 1260 1230 1204 1154 1063 1200 1187 1008 978 1000 800 600 400 200 0 2002/2003 2003/2004 2004/2005 odeszło kl.VI 2005/2006 2006/2007 przyszło kl.I Pustoszenie szkół będzie się pogłębiać, ponieważ więcej dzieci kończy szkołę niż ją zaczyna. W tym roku szkolnym różnica ta wynosi 252 dzieci, co daje 9,69 oddziałów przeliczeniowych (26 uczniów na oddział).Obrazuje to poniższy diagram. Problem dostosowania sieci szkół do aktualnych potrzeb jest bardzo ważny, tym bardziej, iż koszty utrzymania placówek oświatowych są wysokie. Osiągnięty wynik przez poszczególne szkoły PSP 9 20,9 PSP 18 23,5 PSP 17 24,2 PSP nr 5 25,3 PSP 23 26,1 PSP 22 26,2 PSP 19 26,5 PSP 2 26,8 PSP 12 27,3 PSP 30 27,9 PSP 6 28,8 PSP 20 29 PSP 31 29,5 PSP 21 30,1 PSP 28 30,1 PSP 37 31,1 PSP 15 31,7 PSP 26 32,9 0 5 10 20 15 25 30 35 Od czterech lat przeprowadzane są w szkołach podstawowych sprawdziany dla szóstoklasistów. Wyniki osiągane przez uczniów pozwalają porównać poszczególne szkoły. Poniższy diagram przedstawia wyniki z roku szkolnego 2004/2005 Kolejne dwa diagramy pozwalają porównać wyniki uzyskane przez poszczególne szkoły ze średnimi wynikami dla miasta Wałbrzycha i dla województwa dolnośląskiego. 10 P orów na nie w y niku sz k oły z e ś re dnią dla W a łbr zy cha 35 30 25 20 15 10 5 0 P S P nr 9 PS P nr P SP nr 18 17 PSP nr PSP nr 5 23 P S P nr 22 PS P nr P SP nr 19 2 PSP nr PSP nr PSP nr 12 30 6 PSP nr PS P nr 20 31 PSP nr PSP nr 21 28 P S P nr 37 PS P nr P SP nr 15 26 Po rów na nie w yn iku sz k oły z e ś re dnią dla w oje w ódz tw a dolnoś lą śk ie go 35 30 25 20 15 10 5 0 P S P nr P S P n r P S P n r P S P n r P S P n r P S P nr P S P n r P SP n r P S P n r P S P n r P S P n r P S P n r P S P n r P S P n r P S P n r P S P nr P S P n r P S P n r 9 18 17 5 23 22 19 2 12 30 6 20 31 21 28 37 15 26 Analiza danych wykazuje, że 10 szkół nie osiągnęło średniej punktów gminy, a 8 znacznie ją przekroczyło. Średnia dla Gminy Wałbrzych jest wyższa od średniej dla powiatu wałbrzyskiego, ale niższa od średniej dla województwa dolnośląskiego. Średnią dla województwa przekroczyło 6 szkół. Reasumując, zmniejszanie się liczby dzieci w wieku szkolnym wpływa na: • ilość szkół podstawowych, które w pełni zaspokoją potrzeby, • konieczność dokonania zmiany lokalizacji tych szkół, • zmniejszenie się liczby pełnozatrudnionych nauczycieli. Władze samorządowe Wałbrzycha stoją już przed: • koniecznością wyboru pomiędzy rozproszeniem szkół podstawowych a ich koncentracją, zapewniając odpowiednią ich infrastrukturę i wysoki poziom kształcenia, • określeniem możliwości wykorzystania budynków po zlikwidowanych szkołach na ośrodki edukacji ustawicznej, na działalność kulturalną czy też inną, • koniecznością dowożenia uczniów do szkół. 11 3.3. Gimnazja Jednym z założeń reformy systemu oświaty było utworzenie gimnazjów w celu wyrównywania szans edukacyjnych. Obejmują one uczniów od 13-16 roku życia. Z psychologicznego punktu widzenia jest to bardzo trudny okres w życiu młodego człowieka. Nauka w gimnazjach okazuje się często dla uczniów trudniejsza niż w szkołach podstawowych. Z reguły w I klasie więcej uczniów ma kłopoty z nauką, co między innymi generuje zachowania problemowe: wagary, niszczenie sprzętu, agresję werbalną i fizyczną, palenie tytoniu i picie alkoholu. Stwarza to przed nauczycielami konieczność rozwiązywania wielu problemów wychowawczych. Uczęszczając do gimnazjum dziecko realizuje obowiązek szkolny. W mieście, od 1 września 2005 r., funkcjonuje 10 gimnazjów. Poniższa tabela przedstawia ich lokalizację oraz szkoły podstawowe, z których przyjmują uczniów zgodnie z obowiązującą rejonizacją. Tabela nr 6. Lokalizacja gimnazjów Nazwa Gimnazjum Dzielnica Rejon szkół podstawowych Publiczne Gimnazjum nr 1 Śródmieście PSP nr 9,12, 28 Publiczne Gimnazjum nr 2 Stary Zdrój PSP nr 22, 23, 30, 31 Publiczne Gimnazjum nr 3 Podgórze PSP nr 5, 12 Publiczne Gimnazjum nr 4 Sobięcin PSP nr 17 Publiczne Gimnazjum nr 5 Biały Kamień PSP nr 2, 6, 30 Publiczne Gimnazjum nr 6 Piaskowa Góra PSP nr 15, 19, 20, 37 Publiczne Gimnazjum nr 7 Podzamcze PSP nr 18, 21 Publiczne Gimnazjum nr 9 Podzamcze PSP nr 26 Publiczne Gimnazjum z Oddziałami Dwujęzycznymi nr 12 Nowe Miasto PSP nr 23, 31 Publiczne Gimnazjum nr 13 Śródmieście PSP nr 12, 28 Zasadą powinno być, iż jedno gimnazjum gromadzi uczniów przynajmniej z 2 szkół podstawowych, ponieważ pozwala to właściwie wykorzystać bazę szkoły. Publiczne Gimnazjum nr 9 od 1 września 2005 przekształcone zostało w gimnazjum z oddziałami integracyjnymi, co oznacza, że oprócz oddziałów integracyjnych są w szkole oddziały ogólnodostępne. Gimnazja nr 12 i 13 znajdują się w zespołach szkół razem z renomowanymi liceami ogólnokształcącymi. Publiczne Gimnazjum nr 12 od 1 września 2005 r. przekształcone zostało w gimnazjum z oddziałami dwujęzycznymi z angielskim językiem nauczania. Publiczne Gimnazjum nr 4 dodatkowo prowadzi, we współpracy z Ochotniczym Hufcem Pracy w Wałbrzychu, 5 oddziałów tzw. uzawodowionych, w których młodzież nie radząca sobie w gimnazjach rejonowych kontynuuje edukację równocześnie przyuczając się do zawodu. Z kolei w Publicznym Gimnazjum nr 3 obowiązek szkolny realizują wychowankowie oddziału interwencyjnego z Domu Dziecka „Promyk”, którzy oczekują na skierowanie do placówki opiekuńczej bądź wychowawczej. Poniższa tabela przedstawia liczbę uczniów i oddziałów w gimnazjach na dzień 15.09.2005 r. 12 Tabela nr 7. Liczba uczniów i oddziałów w gimnazjach (stan na 15.09.2005 r.) Szkoła KL. I Kl. II Kl. III Liczba uczniów 5 6 4 3 5 5 5 139 165 105 85 130 156 154 5 6 4 4 5 7 5 151 150 107 112 118 202 153 6 8 4 4 5 8 6 164 203 112 98 136 202 161 16 20 12 11 15 20 16 454 518 324 295 384 560 468 7 142 6 141 6 145 19 428 2 62 2 65 2 59 6 186 2 44 58 1196 2 46 56 1255 2 51 59 1339 6 141 173 3790 PG nr 1 PG nr 2 PG nr 3 PG nr 4 PG nr 5 PG nr 6 PG nr 7 PG z Oddziałami Integracyjnymi nr 9 PG z Oddziałami Dwujęzycznymi nr 12 PG nr 13 Razem Liczba Liczba Liczba oddziałów uczniów oddziałów Razem Liczba oddziałów Liczba Liczba uczniów oddziałów Liczba uczniów Analizując dane w tabeli należy zwrócić uwagę, iż liczba uczniów, a co się z tym wiąże także liczba oddziałów, ulega zmniejszeniu. Od 1 września 2005 r. powołano 44 oddziały klas I, natomiast klas III jest 51. Podobnie jak w szkołach podstawowych, więcej absolwentów odejdzie w czerwcu 2006, niż rozpoczęło naukę we wrześniu 2005 w klasie I. Poniższy wykres przedstawia średnią liczbę uczniów w oddziale w roku szkolnym 2005/06. Najliczniejsze są klasy II, średnio 27,28 ucznia, najmniej liczne klasy III – 26,25 ucznia w oddziale. Uczniowie ci na zajęciach m.in. z języków obcych, informatyki czy wychowania fizycznego dzieleni są na grupy. Średnia liczda uczniów w oddziale w roku szkolnym 2005/06 27,28 27,18 27,4 27,2 27 26,8 26,25 26,6 26,4 26,2 26 25,8 25,6 klasa I klasa II klasa III Stosunek liczby oddziałów do liczby sal dydaktycznych wskazuje, w jakim stopniu wykorzystana jest baza szkoły. Wskaźnik „zmianowości” niższy od 0,7 jak już podkreślano, sugeruje, że szkoła pustoszeje. Najbardziej wykorzystuje bazę Publiczne Gimnazjum nr 6,2 i 4. Poniższy diagram przedstawia wskaźnik „zmianowość” w poszczególnych gimnazjach. Przy Publicznym Gimnazjum z Oddziałami Dwujęzycznymi nr 12 oraz Publicznym Gimnazjum nr 13 nie jest podany wskaźnik, ponieważ w Zespołach Szkół nr 1 i 2 nie są przyporządkowane sale do typu szkoły. 13 Stosunek liczby oddziałów do ilości sal (rok szk. PG nr 13 PG z OD nr 12 PG nr 6 1,053 PG nr 2 1,053 PG nr 4 0,917 PG nr 3 0,857 PG z OI nr 9 0,76 PG nr 5 0,681 PG nr 7 0,667 PG nr 1 0,667 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 Przy ocenie jakości pracy szkoły bardzo istotną kwestią jest jej poziom nauczania. Jednym z mierników jest egzamin zewnętrzny dla trzecioklasistów. Poniższy diagram prezentuje średnie wyniki osiągnięte przez uczniów poszczególnych gimnazjów z części humanistycznej i matematyczno – przyrodniczej. Porównanie wyników poszczególnych gimnazjów ze średnią dla województwa dolnośląskiego (23,9 cz. met. - przyr.kolor różowy i 32,5 cz. hum. Kolor niebieski) 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Szkoła PG nr 1 PG nr 2 PG nr 3 PG nr 4 PG nr 5 PG nr 6 PG nr 7 PG z OI nr 9 PG z OD nr 12 PG nr 13 Najwyższe wyniki osiągnęły Publiczne Gimnazja nr 13,12 i 9. Najniższe wyniki uzyskały gimnazja nr 4, 3 i 5. Cztery wałbrzyskie gimnazja osiągnęły średnie wyniki równe i wyższe od wyników w województwie dolnośląskim. Są to PG nr 7,9,12 i 13. W przypadku jednego gimnazjum, tzn. PG nr 6 do średniego wyniku zabrakło 0, 03 pkt. W Wałbrzychu funkcjonują trzy gimnazja niepubliczne, w Zespole Szkół Społecznych Wałbrzyskiego Towarzystwa Oświatowego, Zespole Szkół Fundacji Szkole Gminnej Menadżersko - Księgowej oraz w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim prowadzonym przez siostry zakonne. Reasumując, gimnazja, jak pokazują różne analizy, spotykają się z problemami, które nie miały miejsca w takim zakresie w szkole podstawowej. Jest to między innymi: • dłuższa droga ucznia do szkoły 14 • wzrost wydatków rodziny związanych z edukacją dzieci (droższe podręczniki) • wzrost zachowań problemowych. Dlatego też przed samorządem gminnym stają takie zadania jak: • doskonalenie infrastruktury gimnazjów, szczególnie tam, gdzie dzielą budynek ze szkołą podstawową (trudna sytuacja PG nr 2 w budynku PSP nr 22) • wspieranie doskonalenia i dokształcania nauczycieli • wspieranie programów zapobiegających zachowaniom problemowym młodzieży • pomoc w kreowaniu kariery zawodowej ucznia i wyboru właściwej szkoły ponadgimnazjalnej. 3.4 Szkoły ponadgimnazjalne Prowadzenie szkół ponadgimnazjalnych jest zadaniem własnym powiatu. Stanowią one kolejny obowiązkowy etap edukacji ucznia, ponieważ obowiązek nauki trwa do 18 roku życia. Zadaniem szkolnictwa ponadgimnazjalnego jest nie tylko przygotowanie do dalszej nauki w szkołach wyższych, ale również do swobodnego poruszania się na rynku pracy. Elastyczny system kształcenia stwarza możliwość rozwoju poprzez wybór odpowiedniego profilu kształcenia, który pozwala realizować różne potrzeby i aspiracje uczniów. Uczeń może zdecydować się na liceum ogólnokształcące lub liceum profilowane, technikum czy zasadniczą szkołę zawodową. Każda droga kształcenia jest na tyle drożna, że uczeń może przystąpić do egzaminu maturalnego i następnie rozpocząć studia wyższe. W Wałbrzychu w roku szkolnym 2005/06 działa 5 liceów ( I LO, II LO, III LO, IV LO i V LO, które jest liceum z oddziałami integracyjnymi), 5 zespołów szkół zawodowych i Centrum Kształcenia Ustawicznego. Poniższa tabela przedstawia lokalizację szkół ponadgimnazjalnych oraz ich typy. Tabela 8. Lokalizacja szkół ponadgimnazjalnych. Dzielnica Nazwa szkoły Zespół Szkół nr 2 Śródmieście Nowe Miasto Stary Zdrój Sobięcin Piaskowa Góra Podzamcze Zespół Szkół nr 8 Zespół Szkół nr 1 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 10 III Liceum Ogólnokształcące Zespół Szkół nr 4 V Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi Szczawienko Zespół Szkół nr 5 Rusinowa Zespół Szkół nr 7 Biały Kamień Zespół Szkół nr 9 Podgórze Typy szkół wchodzących w skład zespołu Liceum Ogólnokształcące Liceum Profilowane Technikum Zasadnicza Szkoła Zawodowa Liceum Ogólnokształcące Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Liceum Profilowane Technikum Zasadnicza Szkoła Zawodowa Liceum Ogólnokształcące Liceum Ogólnokształcące Liceum Ogólnokształcące Liceum Profilowane Technikum Technikum Uzupełniające na podbud. ZSZ Liceum Profilowane Technikum Technikum Uzupełniające na podbud. ZSZ Zasadnicza Szkoła Zawodowa Liceum Profilowane Technikum Zasadnicza Szkoła Zawodowa Gimnazjum dla Dorosłych Liceum Ogólnokształcące Liceum Profilowane Liceum Handlowe po ZSZ Centrum Kształcenia Ustawicznego 15 Przygotowanie zawodowe uczniowie szkół ponadgimnazjalnych mogą zdobywać bezpośrednio w zakładach pracy, w warsztatach szkolnych lub w Centrum Kształcenia Praktycznego. To ostatnie jest nowoczesną placówką dydaktyczną przygotowaną również do przeprowadzania egzaminu zewnętrznego z przygotowania praktycznego. W roku szkolnym 2005/2006 zajęcia praktyczne w centrum odbywa łącznie 681 uczniów z 6 szkół ponadgimnazjalnych w 35 oddziałach w następujących zawodach: mechanik i elektromechanik pojazdów samochodowych, ślusarz, operator obrabiarek skrawających, sprzedawca, kierowca, stolarz, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, technik budownictwa, drogownictwa i architektury krajobrazu, technolog robót wykończeniowych w budownictwie, technik technologii drewna, technik mechatronik, technik BHP. Jest to bardzo szerokie spektrum. Sieć szkół ponadgimnazjalnych umożliwia uczniom właściwy wybór dalszej drogi kształcenia, tym bardziej, że mogą wybrać również szkołę niepubliczną. Poniższa tabela przedstawia szkoły niepubliczne dla młodzieży oraz dorosłych uczniów. Tabela 9. Lokalizacja niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych Dzielnica Piaskowa Góra Sobięcin Rusinowa Organ prowadzący Wałbrzyskie Towarzystwo Oświatowe Typy szkół wchodzących w skład zespołu Społeczne Liceum Ogólnokształcące ul. Malczewskiego 22 Liceum Ogólnokształcące Sudeckie Centrum Kształcenia Ustawicznego ul. Malczewskiego 22 Zgromadzenie Sióstr Prywatne LO Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Niepokalanego Poczęcia NMP Poczęcia NMP Pl. M. Darowskiej 1 Cech Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości Anna Cysewska Podzamcze Stanisław Pilus Stary Zdrój Nazwa szkoły Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Liceum Ogólnokształcące Zespół Szkół Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości ul. Osiedle Górnicze 29 Zasadnicza Szkoła Zawodowa Liceum Profilowane Technikum Uzupełniające Technikum Uzupełniające Dla Dorosłych Prywatne Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące Dla Dorosłych ul. Kasztelańska 5-7 Liceum Ogólnokształcące (na podbudowie ZSZ) Prywatne Liceum Ogólnokształcące Dla Dorosłych ul. Kasztelańska 5-7 I Elitarne Liceum Ogólnokształcące ul. Kasztelańska 5-7 Liceum Ogólnokształcące (na podbudowie gimnazjum) Liceum Ogólnokształcące Międzynarodowa Federacja Modern Ju-Jitsu Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych ul. Przywodnia1 Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych „MUR” Centrum Edukacji Zawodowej Spółka z o.o Liceum Ogólnokształcące Dla Dorosłych „MUR” ul. 11 Listopada 75 Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych 3.5 Szkoły policealne Rola wykształcenia w świadomości młodego człowieka stale wzrasta, bowiem lepsze wykształcenie przynosi wyraźne korzyści związane z możliwością znalezienia lepszej pracy. Liceum ogólnokształcące nie daje kwalifikacji zawodowych, wymaga podwyższenia kwalifikacji w szkole policealnej, w której nauka trwa od 0,5 do 2 lat. Celem kształcenia w tych szkołach jest między innymi usprawnienie posługiwania się technologią 16 komputerową i informacyjną. Młody człowiek w krótkim czasie ma możliwość przekwalifikowania się, zdobycia atrakcyjnego zawodu. Szkoły policealne nowego typu, w strukturze systemu oświaty, powstały jako ostatnie (po 6-letnich szkołach podstawowych, gimnazjach, 3 – letnich liceach ogólnokształcących, 2 – letnich liceach uzupełniających i technikach uzupełniających), dopiero w roku szkolnym 2005/06. Powołano szkoły policealne w 3 zespołach szkół oraz w CKU. Jednak żadna z nich w roku szkolnym 2005/2006 nie dokonała pełnego naboru. Wynika to prawdopodobnie z faktu, iż w Wałbrzychu działają szkoły wyższe, które w trakcie 3 lat umożliwiają zdobycie wykształcenia wyższego. Poniższa tabela przedstawia lokalizację szkół policealnych, które zostały powołane w zespołach szkół zawodowych od 1 września 2005 r. Tabela 10. Lokalizacja szkół policealnych Dzielnica Stary Zdrój Szczawienko Biały Kamień Podgórze Środmieście Rusinowa Nazwa szkoły Zespół Szkół Ponadgimnazjalych nr 10 Zespół Szkół nr 5 Zespół Szkół nr 9 Centrum Kształcenia Ustawicznego Zespół Szkół nr 8 Zespół Szkół nr 7 Oprócz szkół policealnych prowadzonych przez Powiat Wałbrzyski działają szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych. Dzięki nim wachlarz propozycji oferowanej młodzieży znacznie się poszerza. Organy prowadzące muszą szybko reagować na zmiany związane z rynkiem pracy, ponieważ inaczej traciłyby słuchaczy, a co się z tym wiąże - środki finansowe na ich prowadzenie, ponieważ za naukę w nich młodzież płaci. Kolejna tabela obrazuje ofertę niepublicznych szkół policealnych o uprawnieniach szkół publicznych. Tabela 11. Niepubliczne szkoły policealne o uprawnieniach szkół publicznych Dzielnica Organ prowadzący Podzamcze Hanna Rosół Nazwa szkoły Studium Służb Ochrony, Detektywów i Biznesu „ELEKTRA” ul. Grodzka 71 Studium Finansów ul. Rynek 9 Szkoła Informatyki i Internetu ul. Rynek 9 Śródmieście Towarzystwo Edukacji Bankowej S.A. Ryszard Mierzejewski Stary Zdrój Międzynarodowa Federacja Modern Ju-Jitsu Szkoła Europejska „EUROCOLLEGE” ul. Rynek 9 Studium Projektowania i Reklamy ul. Rynek 9 Studium Zdrowia i Urody ul. Rynek 9 Policealne Studium Zarządzania ul. Armii Krajowej 78 Policealna Szkoła Detektywów i Pracowników Ochrony ul. Przywodnia 1 3.6 Szkoły wyższe Ostatnim etapem w systemie oświaty są szkoły wyższe. Ustawa o szkolnictwie wyższym z 1990 roku znacząco rozszerzyła autonomię uczelni i stworzyła prawne przesłanki do działalności uczelni niepaństwowych, a ustawa o wyższych szkołach 17 zawodowych, umożliwiła uruchomienie tych uczelni i kształcenie na poziomie licencjackim i inżynierskim. Ustawy te wraz z polityką finansową, tworzeniem zamiejscowych placówek kształcenia oraz możliwością pobierania odpłatności za studia wieczorowe i zaoczne w uczelniach publicznych, znacząco powiększyły ofertę edukacyjną. Szkoły wyższe mogą być jednolite, pięcioletnie magisterskie lub dwu stopniowe, umożliwiające najpierw zdobycie tytułu licencjata, w trakcie trzyletnich studiów, a następnie dwuletnie studia uzupełniające do wykształcenia magisterskiego. W Wałbrzychu młodzież może podjąć studia w uczelniach przedstawionych w poniższej tabeli. Tabela nr 12. Lokalizacja siedzib uczelni wyższych działających w Wałbrzychu Dzielnica Śródmieście Stary Zdrój Sobięcin Nazwa uczelni Status uczelni Rodzaj studiów Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa publiczna studia licencjackie Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP niepubliczna studia licencjackie publiczna studia magisterskie i licencjackie publiczna studia magisterskie i licencjackie niepubliczna studia licencjackie Akademia Ekonomiczna im. O. Langego we Wrocławiu Wydział Gospodarki Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Wałbrzychu Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Politechniki Wrocławskiej w Wałbrzychu Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości W ofercie wałbrzyskich szkół wyższych jest tryb studiów dzienny i zaoczny. Studia zaoczne umożliwiają pracującym studentom naukę w weekendy. 3.7.Uniwersytet Trzeciego Wieku Wałbrzyskie Towarzystwo Oświatowe w 2003 r. powołało Sudecki Uniwersytet Trzeciego Wieku. Opiekę programową nad uniwersytetem sprawuje Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Wałbrzychu i Uniwersytet Trzeciego Wieku działający przy Uniwersytecie Wrocławskim. Zadaniem uniwersytetu jest zachowanie i zwiększenie intelektualnej, psychicznej oraz fizycznej sprawności jego słuchaczy, prowadzenie edukacji w różnych dziedzinach nauki, propagowanie zasad kulturalnego współżycia społecznego, aktywizację społeczną osób starszych oraz integrację osób niepełnosprawnych. Zadania te są realizowane poprzez wykłady specjalistów z różnych dziedzin nauki, zajęcia seminaryjne, lektoraty, zajęcia ruchowe, kluby dyskusyjne. Rada Programowa Sudeckiego UTW skupia elitę intelektualną miasta – ludzi kultury, nauki, medycyny. W jej skład wchodzą m.in. Halina Pankanin - wiceprezydent Wałbrzycha, Alicja Młodecka – dyrektor BWA, Danuta Marosz – dyrektor Teatru Dramatycznego, Irena Borecka – prorektor PWSZ w Wałbrzychu. W pierwszym roku działalności udział w zajęciach brało 120 osób. 1 października 2005 roku uniwersytet zainaugurował trzeci rok akademicki. Swoją siedzibę ma w Wałbrzychu przy ulicy Malczewskiego 22 Uniwersytet Trzeciego Wieku przy Wałbrzyskiej Wyższej Szkole Zarządzania i Przedsiębiorczości został powołany na mocy Uchwały Nr 12/03 Senatu Uczelni. Zgodnie ze Statutem Uczelni na ww. Uniwersytecie prowadzona jest działalność edukacyjna w formie otwartej, skierowana do osób ze środowiska emerytów i rencistów. Uniwersytet funkcjonuje na trzech płaszczyznach: ekonomicznej, społecznej, kulturalnej. Wykłady są bezpłatne, cykliczne, odbywają się od wtorku do czwartku od września do czerwca w budynku Uczelni przy ul. Wrocławskiej 10. UTW od początku swojej działalności cieszy się wielkim zainteresowaniem, a liczba słuchaczy przekroczyła 200 18 osób i systematycznie wzrasta. Słuchacze mają zajęcia z języków obcych, warsztaty komputerowe oraz wykłady o różnorodnej tematyce. 3.8.Szkolnictwo specjalne. Kształcenie dzieci i młodzieży w zależności od rodzaju niepełnosprawności, a także potrzeb indywidualnych, odbywa się w trzech równoprawnych formach: w placówkach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych realizujacych program specjalny zgodnie z orzeczeniem Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej. Najliczniejszą grupą wymagającą kształcenia specjalnego jest grupa dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Prowadzenie szkół i ośrodków szkolno – wychowawczych specjalnych jest zadaniem powiatu. W Wałbrzychu funkcjonuje Zespół Szkół Specjalnych. W jego skład wchodzi Szkoła Podstawowa Specjalna oraz Gimnazjum Specjalne. W roku szkolnym 2005/2006 naukę w zespole pobierało łącznie 280 uczniów, w tym 157 w szkole podstawowej (w 9 oddziałach dla lekko upośledzonych umysłowo, w 6 dla umiarkowanie i znacznie, w 1 dla głęboko) oraz 123 w gimnazjum (w 8 oddziałach dla lekko upośledzonych i 3 dla umiarkowanie i znacznie). Działa również w Wałbrzychu Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna. W roku szkolnym 2005/2006 funkcjonuje w niej 7 oddziałów dla 96 uczniów lekko upośledzonych umysłowo. Kształcą się oni w następujących zawodach: kucharz małej gastronomii, ogrodnik, malarz-tapeciarz, krawiec, stolarz, cukiernik, pomoc hotelarska, piekarz, technolog robót wykończeniowych. Dla uczniów głębiej upośledzonych uruchomiono Szkołę Specjalną Przysposabiającą do Pracy. W bieżącym roku szkolnym otworzono 1 oddział dla 7 uczniów upośledzonych w stopniu umiarkowanym. Przygotowują się do pracy ogrodnika. Od 1 stycznia 2006 roku obie szkoły zostaną połączone w zespół o nazwie Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych. Dla Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi oraz Integracyjnego Przedszkola Samorządowego z Oddziałem Specjalnym organem prowadzącym jest Gmina Wałbrzych. W placówkach tych uczą się dzieci i młodzież z różną niepełnosprawnością, nie tylko intelektualną, wspólnie z pełnosprawnymi. W roku 2004/2005 wydano łącznie 51 skierowań do kształcenia specjalnego w tych placówkach, w tym 17 do Integracyjnego Przedszkola Samorządowego z Oddziałem Specjalnym oraz 34 do Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi (do oddziału zerowego – 1, szkoły podstawowej 25 i gimnazjum – 8). Do szkół ogólnodostępnych wydano 19 skierowań. Poradnia Psychologiczno – pedagogiczna orzeka o potrzebie kształcenia specjalnego na różne okresy, od roku do sześciu lat. Na podstawie sprawozdań S-01, S-02 na dzień 30.09.2004 r. ogółem 445 dzieci niepełnosprawnych uczyło się w wałbrzyskich przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach. Najliczniejszą grupę stanowili uczniowie z zaburzeniami zachowania – 127 osób, w tym 87 gimnazjalistów, przewlekle chorzy – 48, w tym 43 ze szkół podstawowych oraz niepełnosprawni ruchowo – 47. 3.9. Liczba uczniów i prognoza demograficzna na lata 2005 –2013 Według danych uzyskanych z Biura Ewidencji Ludności Urzędu Miejskiego w Wałbrzychu liczba dzieci urodzonych w latach1988 –2004 systematycznie spada. Na przestrzeni ostatnich 10 lat rodziło się rocznie o połowę mniej dzieci niż w roku 1988. Oznacza to, że przez najbliższe lata liczba dzieci przyjmowanych do szkół podstawowych jak również gimnazjalnych, będzie malała. Poniższy diagram przedstawia liczbę urodzin w poszczególnych latach. Jak widać od 1998 roku wskaźnik ten utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie, tj. 990 – 940, żywych urodzeń. 19 Wykaz dzieci urodzonych w latach 1988-2004 1 800 1 600 954 940 957 990 950 962 991 400 1 063 1 162 1 182 1 232 1 325 1 270 600 1 327 800 1 459 1 000 1 589 1 200 1 760 liczba urodzeń 1 400 200 0 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 rok urodzenia Kolejne tabele pokazują jak przedstawia się liczba urodzeń w obwodach poszczególnych szkół podstawowych Tabela nr 13. Demografia – szkoły podstawowe Szkoły podstawowe 2004/05 2005/06 faktyczny nabór faktyczny nabór (stan na 15.09.05) 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 PSP Nr 2 PSP Nr 5 89 68 55 65 77 75 85 82 92 92 76 83 73 86 84 78 PSP Nr 6 44 43 32 45 42 56 51 45 PSP Nr 9 16 20 33 35 32 41 37 33 PSP Nr 12 77 69 48 63 68 58 54 64 PSP Nr 15 75 82 50 41 57 47 53 43 PSP Nr 17 53 73 69 72 72 62 65 56 PSP Nr 18 0 4 38 33 36 25 34 32 PSP Nr 19 17 8 16 8 13 15 14 21 PSP Nr 20 17 22 38 44 39 33 43 39 PSP Nr 21 85 88 91 78 85 96 88 76 PSP Nr 22 55 57 54 52 41 43 30 46 PSP Nr 23 67 56 82 95 77 73 80 71 PSP Nr 26 99 98 56 44 50 56 49 57 PSP Nr 28 113 111 52 47 54 57 51 65 PSP Nr 30 60 46 64 53 73 58 59 57 PSP Nr 31 26 30 38 17 32 20 19 31 PSP Nr 37 58 51 49 56 35 58 54 56 Ogółem 1 019 * 978* 962 950 990 957 940 954 20 *według demografii liczba uczniów klas I jest wyższa. Różnicę tą powodują dzieci, które uczą się w szkołach niepublicznych, specjalistycznych i specjalnych, zostały odroczone lub zmieniły miejsce zamieszkania. Na podstawie powyższej tabeli trudno wysnuć wniosek, że od 2004 roku powoli będzie wzrastać liczba rodzących się dzieci. Poniżej tabela przedstawia liczbę uczniów według rocznika urodzenia w poszczególnych latach szkolnych. Tabela nr 14. Demografia - gimnazja nabór do klasy I Rok urodzenia 2004/05 nabór zrealizowany* 1991 nabór zrealizowany* 1992 151 164 106 85 143 203 153 143 65 56 PG Nr 1 PG Nr 2 PG Nr 3 PG Nr 4 PG Nr 5 PG Nr 6 PG Nr 7 PG Nr 9 PG Nr 12 PG Nr 13 Ogółem 2005/06 1 269* 1 196* 2006/07 2007/2008 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 1993 1994 1995 1996 1997 1998 139 193 172 148 147 133 131 165 207 217 191 209 198 182 105 161 117 138 126 129 112 85 82 84 71 85 72 72 130 210 227 199 200 201 153 156 212 202 209 178 159 156 154 180 141 157 152 116 140 142 58 58 58 57 54 45 62 2 2 2 0 0 0 58 0 1 0 0 1 0 1305 1221 1173 1154 1063 991 Oznacza faktycznie zrealizowany nabór. Liczby te są niższe niż w informacjach z biura ewidencji, wiąże się to z migracją, niepromowaniem, wyborem szkoły niepublicznej. Podsumowując, należy podkreślić, że prognozowana liczba uczniów rozpoczynających swoją edukację w kolejnych latach wymusza na włodarzach Gminy Wałbrzych podjęcie działań, które dostosują sieć szkół do aktualnych potrzeb wynikających z demografii. 3.10. Kadra pedagogiczna By uczniowie osiągali wysokie wyniki w nauce, potrzebują bardzo dobrze przygotowanych do zawodu nauczycieli. Poniższa tabela przedstawia liczbę etatów nauczycieli z podziałem na pełno- i niepełnozatrudnionych według stopnia awansu zawodowego. Tabela nr 15. Nauczyciele wg. sposobu zatrudnienia i stopnia awansu zawodowego Placówka Ogółem Pełnozatrudnieni Niepełnozatrunieni 453 PSP 56,82 Razem 509,82 23 Odd. O 0,14 razem 23,14 254 PG razem 310,49 21 Stażysta Kontraktowy Mianowany Dyplomowany 14 46 297 96 9,25 12,57 31,14 3,86 23,25 58,57 328,14 99,86 0 1 19 3 0 0 0,09 0,5 0 1 19,09 3,05 9 31 154 60 5,4 14,15 32,62 4,62 14,4 45,15 186,62 64,32 Placówka Ogółem Pełnozatrudnieni Stażysta Niepełnozatrunieni 453 PSP 56,82 Razem 509,82 31 Przedszkola 2,94 Razem 33,94 Mianowany Dyplomowany 14 46 297 96 9,25 12,57 31,14 3,86 23,25 58,57 328,14 99,86 0 3 24 4 0 0,1 1,67 1,17 0 3,1 25,67 5,17 23 81 494 163 116,39 14,65 26,82 65,52 9,4 877,39 37,65 107,82 559,52 172,4 761 ŁĄCZNIE Kontraktowy Analizując powyższe dane należy stwierdzić, iż kadra nauczycielska ma wysokie kwalifikacje, bowiem najliczniejszą grupę tworzą nauczyciele mianowani a prawie 20% to nauczyciele dyplomowani (dane wg EN –3 2005/06). Tabela nr 16: Nauczyciele w podziale na lata pracy oraz wymiar zatrudnienia – stan na dzień 01. 06. 06 r. Liczba nauczycieli pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych rok szkolny 2005/2006 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. Szkoła PSP 2 PSP 5 PSP 6 PSP 12 PSP 15 PSP 17 PSP 18 PSP 20 PSP 21 PSP 22 PSP23 PSP 26 PSP 28 PSP 30 PSP 31 PSP 37 ZSP Nr 1 ZSP Nr 2 PG 1 PG 2 PG 3 PG 4 PG 5 PG 6 PG 7 PG 9 PG 12 PG 13 PS 4 PS 14 PS 17 Razem: Pełnozatrudnieni Niepełnozatrudnieni 0-10 10 – 20 20 – 30 Powyżej 30 0-10 10 – 20 20 – 30 Powyżej 30 3 9 8 3 6 11 13 13 5 10 15 11 3 2 9 7 9 27 16 8 3 14 2 4 12 8 5 2 8 13 12 12 4 2 1 4 5 259 18 10 6 12 9 6 3 4 27 11 12 10 13 9 11 8 6 3 11 9 5 1 8 8 8 8 1 1 4 2 7 251 2 3 1 3 3 3 7 2 4 4 2 5 5 10 3 3 3 3 2 1 2 4 3 2 4 3 5 5 22 12 4 2 5 3 10 15 7 12 11 20 8 10 2 4 204 3 3 2 5 5 6 1 2 2 1 1 3 3 1 3 3 49 2 6 1 1 3 4 1 8 2 7 1 2 1 1 2 1 2 8 4 4 6 6 6 6 17 3 1 2 1 3 1 1 1 2 1 1 7 10 19 2 4 2 4 128 1 77 1 4 2 1 1 1 3 2 1 2 5 5 7 2 1 1 56 21 Tabela nr 16 przedstawia liczbę nauczycieli w poszczególnych placówkach oświatowych z podziałem na staż pracy oraz wymiar zatrudnienia. Najliczniejsze grupy stanowią nauczyciele pełnozatrudnieni z przedziałów 10-20 oraz 20-30 lat pracy. 22 Struktura zatrudnienia w poszczególnych szkołach różni się. Pożądanym jest, by wyróżnione przedziały tj. 0-10, 10-20, 20-30 lat pracy były równoliczne. Daje to gwarancję stabilności pracy szkoły bez gwałtownych zmian związanych z odejściem nauczycieli na emeryturę. Poniższy wykres przedstawia podział nauczycieli według stażu pracy w szkołach podstawowych. W pięciu szkołach tj. PSP Nr 6, 18, 20, 22 i 31 nie pracują nauczyciele ze stażem wyższym niż 30 lat. W PSP Nr 21,31,2 i ZSP Nr 1 dominują nauczyciele ze stażem 20-30 lat. Z kolei w PSP Nr 5, 15, 26, 28, 37 - nauczyciele z przedziału 10 – 20 lat pracy. S z k o ł y p o d s ta w ow e . P o d z ia ł n a u c z yc ie l i w /g s t aż u pr a c y 30 25 20 15 10 5 0 P SP 2 P S P 5 P S P 6 PSP 12 PSP 15 PSP 17 0 -1 0 lat p rac y PSP 18 PSP 20 PSP 21 10 – 20 la t pr ac y PS P 22 P S P2 3 2 0 – 30 lat pra cy PSP 26 PSP 28 PSP 30 PSP 31 PSP 37 ZSP Nr 1 ZSP Nr 2 P ow yżej 3 0 la t pr ac y Kolejny wykres przedstawia strukturę zatrudnienia w gimnazjach. Najliczniejszą grupę stanowią tu młodzi nauczyciele z przedziału 0-10 lat pracy, następnie z 10-20 i 2030 lat pracy. W PG nr 1, 5, 7, 12 i 13 nie są zatrudnieni nauczyciele ze stażem powyżej 30 lat. Zdecydowanie najmłodszą kadrę ma PG Nr 4, potem kolejno PG Nr 6, 5 i 2. W gimnazjach nr 1, 7, 9, 12 i 13 dominują nauczyciele z przedziału 10 – 20 lat pracy. Ogólna liczba 49 nauczycieli pełno zatrudnionych, którzy osiągnęli już wiek emerytalny i nadal pracują, gdy zdecydują się odejść, nie spowoduje zagrożenia dla wałbrzyskiej oświaty. 23 G i m n az j a . Po d z ia ł n a u c z yc ie li w /g s t a żu pr a c y 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 PG 1 PG 2 PG 3 PG 4 0 -1 0 la t pra cy PG 5 1 0 – 2 0 la t p ra cy PG 6 2 0 – 3 0 l at p racy PG 7 PG 9 PG 1 2 P G 13 P o wyżej 30 la t pra cy 3.11. Stan techniczny i wyposażenie placówek oświatowych. Przyglądając się obiektom, w których mieszczą się placówki oświatowe, należy stwierdzić, iż większość z nich mieści się w budynkach sprzed 1945 roku. Ich stan jest różny. Większość wymaga dużych nakładów finansowych związanych z remontami. Poniższa tabela przedstawia bazę przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów na dzień 15.09.05. Tabela nr 17. Baza placówek oświatowych. Baza placówek oświatowych Budynki sprzed 1945 roku Budynki wybudowane w latach 60 i później Samorządowe Przedszkole nr 4 i 14 Integracyjne Przedszkole Samorządowe nr 17 Samorządowe Przedszkole nr 10 i 22 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2, 5, 6, 9, 12, 17, 20, 22, 28. Publiczna Szkoła Podstawowa nr 15, 19, 21, 23, 26, 30, 31, 37. Publiczne Gimnazjum nr 1, 2, 3, 4, 12, 13. Publiczne Gimnazjum nr 5, 6, 7, 9 W roku 2005 Gmina Wałbrzych podjęła decyzję o pracach termomodernizacyjnych w obiektach oświatowych. Termomodernizacji w tym roku poddano już 5 placówek tj. budynki PSP nr 15, 23, 37 oraz Zespołu Szkolno – Przedszkolnego nr 1 i Publicznego Gimnazjum nr 5. W kolejnych latach, aż do 2008 roku będą prowadzone, oprócz bieżących remontów, prace termomodernizacyjne w następnych placówkach, polegające na dociepleniu dachu oraz ścian, wymianie stolarki okiennej i drzwiowej a także modernizacji kotłowni. 24 Baza sportowa szkół wałbrzyskich jest mocno zróżnicowana. Ogólnie jest to baza w dość wyeksploatowanych szkołach, popularnych „1000-latkach” z przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Pozostałe szkoły posiadają poniemieckie sale gimnastyczne niepełnowymiarowe i sale zastępcze. Szkoły Podstawowe Na 18 szkół podstawowych 6 posiada dość dobre sale gimnastyczne uniwersalne o wymiarach od 24x12m do 36x18m (PSP nr 5, 6, 17, 21, 22, ZSI), 9 sal niepełnowymiarowych (PSP nr 12, 15, 21, 23, 28, 30, 31, 37, ZSP nr 1). W Publicznych Szkołach Podstawowych nr 2, 20, ZSP nr 2 ze względu na brak sal sportowych utworzono z klas lekcyjnych zastępcze sale. Ponadto PSP nr 2 prowadzi zajęcia wychowania fizycznego w sali sportowej Wałbrzyskiego Ośrodka Kultury, a PSP 18 korzysta z obiektów sportowych PSP nr 21. W Wieloletnim Planie Inwestycyjnym ujęto budowę sali sportowej w PSP nr 2. Szkoły posiadają łącznie 27 boisk do gier małych jako boiska przyszkolne i basen w PSP nr 21. Poniższa tabela obrazuje stan bazy w szkołach podstawowych. Tabela nr 18. Baza sportowa w szkołach podstawowych Nazwa placówki Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 6 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 12 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 15 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 17 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 20 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 21 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 22 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 23 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 28 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 30 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 31 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 37 Zespół Szkół Integracyjnych Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 1 Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 Sale gimnastyczne 1 – zastępcza sala gimn. 1 - pełnowymiarowa 1 - pełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 - pełnowymiarowa 1 – zastępcza sala gimn. 1 – pełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 - pełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 – pełnowymiarowa 4 - niepełnowymiarowe 1- niepełnowymiarowa 1 – zastępcza sala gimn. Boiska do gier zespołowych 1 1 1 1 2 1 3 Siłownie Baseny 1 1 3 1 2 2 2 3 - - 2 2 - - Gimnazja Na 10 gimnazjów w Wałbrzychu 3 placówki posiadają sale gimnastyczne uniwersalne o wymiarach od 24x12m do 36x18m (PG nr 7- mieści się w budynku PSP nr 21, PG nr 9 wchodzące w skład Zespołu Szkól Integracyjnych oraz PG nr 2 mieszczące się w budynku PSP nr 22) oraz 7 sal gimnastycznych niepełnowymiarowych o wymiarach poniżej 24x12m. Gimnazja te posiadają 14 boisk przyszkolnych do gier małych. Nadmienić należy, że 2 gimnazja korzystają z użyczonych sal gimnastycznych od szkół ponadgimnazjalnych I tak: PG nr 12 korzysta z sali ZS nr 1, PG nr 13 korzysta z sali ZS nr 2, a PG nr 3 z użyczonej przez Gminę Wałbrzych sali gimnastycznej przy ul. Niepodległości 33. 25 Natomiast PG nr 4 posiada zastępczą salę gimnastyczną. Szkoły gimnazjalne posiadają również 3 siłownie (PG nr 4 i PG nr 5). Stan bazy w gimnazjach przedstawia tabela nr 16. Tabela nr 19. Baza sportowa gimnazjów Nazwa placówki Sale gimnastyczne Publiczne Gimnazjum nr 1 Publiczne Gimnazjum nr 2 (PSP 22)* Publiczne Gimnazjum nr 3 Boiska do gier zespołowych Siłownie Baseny 1 3 - - 2 - - 1 2 1 1 1 - - 3 - 1 3 - - 1 1 - - 1 – niepełnowymiarowa 1 - pełnowymiarowa 1 – niepełnowymiarowa (dzierżawa od Gminy Wałbrzych) Publiczne Gimnazjum nr 4 Publiczne Gimnazjum nr 5 Publiczne Gimnazjum nr 6 Publiczne Gimnazjum nr 7 (PSP 21)* Publiczne Gimnazjum nr 9 (ZSI)* Publiczne Gimnazjum nr 12 (ZS nr 1) Publiczne Gimnazjum nr 13 (ZS nr 2) 1 – zastępcza sala gimn. 1 - niepełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 – pełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa 1 – pełnowymiarowa 4 - niepełnowymiarowe 1 - niepełnowymiarowa 1 - niepełnowymiarowa *gimnazja znajdują we wspólnych budynkach, razem ze szkołą podstawową Stan techniczny sal gimnastycznych w placówkach oświatowych ogólnie ocenić można jako dobry. W ostatnich 2 latach przeprowadzono remonty sal gimnastycznych w PSP nr 6, 17, 22, 37, PG 6 polegające na malowaniu ścian i konserwacji parkietu. Sukcesywnie prowadzone są prace konserwacyjne i zabezpieczające polegające na usunięciu przyczyn powstawania zacieków na ścianach m.in. w salach sportowych (naprawy połaci dachowych).Również placówki we własnym zakresie wykonują wiele prac remontowych. W nieco gorszym stanie znajdują się boiska przyszkolne zwłaszcza tam, gdzie nawierzchnie pokryte są asfaltem. Z kolei stan wyposażenia obiektów w sprzęt oraz środki dydaktyczne można określić jako zadowalający. Poniższa tabela zawiera informacje związane z ilością pracowni, w tym komputerowych z dostępem do internetu. Tabela nr 20. Pracownie szkolne w szkołach podstawowych i gimnazjach. Szkoła Pracownie szkolne W tym komputerowe Komputery ogółem W tym z dostępem do internetu PSP nr 2 PSP nr 5 PSP nr 6 PSP nr 9 PSP nr 12 PSP nr 15 PSP nr 17 PSP nr 18 PSP nr 19 PSP nr 20 PSP nr 21 PSP nr 22 PSP nr 23 PSP nr 26 PSP nr 28 PSP nr 30 PSP nr 31 PSP nr 37 Razem 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 2 1 1 7 6 1 1 1 45 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 19 19 17 20 12 17 16 35 9 20 18 42 13 14 22 11 29 18 21 316 15 10 17 4 11 15 27 2 1 18 22 12 13 14 11 29 3 19 209 26 PG nr 1 PG nr 2 PG nr 3 PG nr 4 PG nr 5 PG nr 6 PG nr 7 PG nr 9 PG nr 12 * PG nr 13* Razem 2 1 2 1 6 3 3 7 2 1 1 1 1 1 2 2 31 15 21 19 22 19 24 41 30 13 13 19 17 12 23 36 25 11 192 163 * gimnazja znajdujące się w zespołach szkół nie podają oddzielnie bazy. Analizując dane łatwo stwierdzić, że wyposażenie w sprzęt komputerowy jest lepsze w gimnazjach niż w szkołach podstawowych. 3. 12. Analiza SWOT Mocne strony Słabe strony •wysoki poziom wykształcenia nauczycieli, często specjalistów z kilku przedmiotów; •duże zainteresowanie gminy wynikami egzaminów zewnętrznych i konkursów; •możliwość organizowania zajęć pozalekcyjnych; •promocja miasta przez szkoły •duża ilość programów, warsztatów, spotkań, konferencji organizowanych przez szkoły; •bogaty kalendarz imprez organizowanych przez szkoły; •organizowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego; •udział dyrektorów w opracowaniu różnego rodzaju strategii oraz praca w WRO; •zdobywanie przez szkoły dodatkowych środków finansowych i rzeczowych •duża liczba szkół wyższych •rozwój szkolnictwa wyższego •Nie najlepszy stan techniczny budynków; •brak nawyków ustawicznego kształcenia; •brak długofalowej strategii w zakresie sieci szkół, potrzeb edukacyjnych szkól i nauczycieli na poziomie Państwa, •niedofinansowana baza edukacyjna, •zbyt duże nastawienie w szkołach na rywalizację, zbyt małe na wsparcie i pomoc, •rejonizacja szkół Zagrożenia Możliwości •wielość instytucji edukacyjnych; •duża chęć nauczycieli do podnoszenia kompetencji; •wykorzystanie roli szkoły w środowisku lokalnym; •stworzenie planu imprez na dany poziom edukacyjny – priorytety; •zwiększenie środków na godziny dodatkowe na zajęcia pozalekcyjne; •otwartość na współpracę, wsparcie (moja sprawa, sprawą gminy) •uściślenie współpracy z MOPS i innymi instytucjami. •nastawienie się na ekonomię; •szkoła wykonująca zadania innych instytucji dyrektor zbyt obciążony; •oferta szkół wyższych nie wychodzi na naprzeciw aktualnym zmianom rynku pracy; •brak pracy dla nowych nauczycieli; •likwidacja szkół; •niewłaściwe wykorzystanie 4 godzin wychowania fizycznego; •ucieczka z Wałbrzycha młodych, wykształconych osób. 27 4.Cele i założenia strategii edukacji 4.1. Założenia wstępne Edukacja to spójny system kształcenia oraz wychowania dzieci i młodzieży a także kształtowanie u nich takich postaw, które są niezbędne do funkcjonowania w społeczności lokalnej. Efektywna edukacja jest kluczowym warunkiem rozwoju społeczeństwa oraz drogą do podnoszenia jakości życia, tak w wymiarze indywidualnym, społecznym jak i gospodarczym. Jakość, dostępność oraz otwartość edukacji warunkują rozwój społeczeństwa obywatelskiego bazującego na zasadzie solidarności społecznej. Przygotowanie, a następnie uczestnictwo obywateli w procesie uczenia się przez całe życie wzmacnia w nich gotowość do podejmowania wyzwań, działań innowacyjnych oraz poczucie własnej wartości; wspiera ich rozwój osobisty i pozwala na swobodne poruszanie się na rynku pracy. System edukacji musi więc odpowiadać na zmiany zachodzące w świecie, stale się rozwijać i doskonalić korzystając z najlepszych wzorów, a także monitorować osiągane efekty. 4.2. Cel strategiczny „Wykształcone i mobilne zawodowo społeczeństwo” to zadanie strategiczne zapisane w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta Wałbrzycha do 2013 roku. Ma być ono realizowane poprzez: podniesienie standardów edukacyjnych, w tym nauki języków obcych, dostosowanie struktur szkolnictwa do potrzeb lokalnych, krajowych i europejskich, rozwój form edukacji pozaszkolnej, rozwój edukacji dla osób o niskich kwalifikacjach, promocję uzdolnień, reintegrację zawodową i społeczną osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W związku z powyższym, głównym celem rozwoju edukacji w Wałbrzychu powinna być szeroko rozumiana poprawa jakości kształcenia oraz zwiększenie skuteczności działań wychowawczo - opiekuńczych w placówkach oświatowych Gminy Wałbrzych. 4.3. Cele szczegółowe Przy określeniu celów szczegółowych strategii należy wziąć pod uwagę zmiany jakie zaszły w Polsce, a tym samym w naszym mieście, w ostatnich 15 latach. Należy tu wymienić: - procesy demograficzne, a także mobilność społeczną, która wymusza głębokie zmiany w sieci placówek oświatowych; - przemiany w obyczajowości i postawach, zagrożenia wychowawcze, otwartość na świat; - pogłębianie się różnic materialnych i środowiskowych (zjawiska wykluczenia); - nowe, związane ze współczesną cywilizacją i otwarciem na świat kompetencje niezbędne na rynku pracy i w społeczeństwie (języki obce, technologie informacyjnokomunikacyjne, przedsiębiorczość, nowe zawody itp.); - wzrost liczby dzieci i młodzieży wymagającej wzmożonej i zindywidualizowanej pomocy, ze względu na różnego rodzaju zaburzenia rozwojowe; - rozdźwięk między dynamizmem zmian w otoczeniu edukacji a naturalnym konserwatyzmem systemu edukacji; - wzrost znaczenia uczenia się przez całe życie przy jednoczesnym braku takich postaw i nawyków w społeczeństwie. 28 Próba sprostania tym zmianom a równocześnie postawiony cel główny strategii wyznaczają następujące cele szczegółowe: 1. Zapewnienie odpowiednich warunków wychowania, opieki oraz bezpieczeństwa 2. Zapewnienie wysokiego poziomu kształcenia 3. Wzmocnienie opieki psychologicznej i doradztwa zawodowego dla uczniów 4. Tworzenie warunków dla edukacji osób niepełnosprawnych i o specjalnych potrzebach edukacyjnych 5. Podnoszenie poziomu pracy kadry nauczycielskiej i kierowniczej 6. Usprawnianie systemu zarządzania oświatą 5. Działania służące realizacji zamierzeń strategicznych 5.1. Opracowanie spójnego systemu wychowawczego i profilaktycznego Założenia podstawowe: 1.Wychowaniem dziecka zajmują się przede wszystkim jego rodzice. Kiedy dziecko rozpoczyna naukę szkolną, rodzice realizują ten proces współdziałając ze szkołą i są za jego przebieg współodpowiedzialni. 2.Każda szkoła realizuje program wychowawczy w oparciu o uniwersalne wartości: prawda, dobro, wolność, pokój, tolerancja, sprawiedliwość, piękno, aspekt duchowy… 3.Program wychowawczy uwzględnia obligatoryjne realizowanie zadań związanych z: • Edukacją patriotyczną i obywatelską • Edukacją regionalną • Edukacją europejską • Edukacją ekologiczną • Edukacją w zakresie języków obcych • Edukacją artystyczną • W zależności od indywidualnych potrzeb dzieci oraz specyficznych potrzeb środowiska szkoła winna realizować odpowiednie programy profilaktyczne. Pozostałe działania wynikają z misji i wizji poszczególnych szkół. 1. W ramach realizacji programu wychowawczego każda szkoła współpracuje z podmiotami życia publicznego o różnym charakterze, w tym: • Ośrodkami kultury • Ośrodkami promującymi zdrowie • Organizacjami pozarządowymi • MOPS • Policją, Strażą Miejską, sądem • Innymi placówkami oświatowymi • Uczelniami wyższymi, DODN, CIZ, PPP 2. Organizowanie cyklicznych konferencji wychowawczych „Wychowawcze drogowskazy” z tematem wiodącym, ustalanym corocznie w wyniku analizy działalności wychowawczo-opiekuńczej szkół z podziałem na etapy kształcenia. 3. Poszerzanie oferty zajęć pozalekcyjnych, realizujących priorytety na szczeblu miejskim oraz potrzeby szkoły. 4. Ustalenie wspólnych wskaźników dla porównywania efektywności pracy wychowawczej szkół z uwzględnieniem szeroko rozumianych czynników kontekstowych. 29 5. Każda szkoła realizuje własny program profilaktyczny, który wynika ze specyfiki danej placówki oraz uwzględnia działania zaplanowane na szczeblu miejskim (Środowiskowy Program Profilaktyczny). 6. Koordynowanie działań na szczeblu miejskim tych instytucji, które mogą przyczynić się do poprawienia sytuacji w zakresie profilaktyki/ w szczególności MOPS. 7. Stworzenie miejskiego systemu działań realizującego edukację prawną, ekologiczną, prozdrowotną, profilaktykę uzależnień na każdym poziomie edukacyjnym. Sposób realizacji: 1. Koordynowanie na szczeblu miejskim (WEiSS) przedsięwzięć realizujących priorytety związane z edukacją patriotyczną i obywatelską, regionalną i europejską poprzez: • Ustalenie harmonogramu stałych imprez (np. konkursy, przeglądy aktywności, konferencje, warsztaty, debaty itp.) dla określonego poziomu wiekowego uczniów, • Zagwarantowanie środków finansowych na realizację powyższych przedsięwzięć w ramach programu Otwarta szkoła. 2. Koordynowanie na szczeblu miejskim działań realizujących inne kierunki działalności wychowawczej np. ekologiczna, prozdrowotna, społeczna itp. 3. Zachęcanie uczniów do uczestniczenia w propozycjach kulturalnych oferowanych przez Teatr Lalki i Aktora, Teatr Dramatyczny, Filharmonię Sudecką, WOK oraz dalsze zacieśnianie współpracy szkół z tymi instytucjami kultury. 4. Zwiększanie funduszy na poszerzanie oferty zajęć pozalekcyjnych w ramach realizowanych przez szkoły programów wychowawczych (do 3 godzin). 5. Zwiększenie ilości etatów pedagogów i psychologów w szkołach. 6. Zatrudnienie szkolnych doradców zawodu w celu lepszego przygotowania uczniów do wyboru zawodu i funkcjonowania na rynku pracy. 7. Udzielanie wsparcia finansowego i merytorycznego tym placówkom oświatowym, które w wyniku diagnozy wewnętrznej lub zewnętrznej tego potrzebują. 8. Opracowanie spójnego kalendarza imprez szkolnych oraz rozszerzenie ich różnorodności np.: o warsztaty, debaty, spotkania z ciekawymi ludźmi, pokazy, wystawy tematyczne, opracowania tematyczne dla nauczycieli itp. 9. Organizowanie profesjonalnych spotkań tematycznych dla rodziców uczniów określonego typu szkół w ramach „Uniwersytetu dla Rodziców XXI wieku”. 10. Podejmowanie bardziej efektywnych działań w zakresie realizacji obowiązku szkolnego i nauki (koordynator + pracownik socjalny w tym zakresie). 11. Zintensyfikowanie współpracy z Policją i Strażą Miejską w celu zapewnienia bezpieczeństwa na terenach przylegających do placówek oświatowych. 5. 2. Budowanie systemu jakości placówek Założenia podstawowe 1.Zdiagnozowanie oczekiwań klientów placówek oświatowych i uspołecznienie procesu planowania przez włączenie różnych podmiotów (reprezentacji różnych grup podmiotów) tworzących placówkę oświatową do kreowania kierunków rozwoju i podejmowania różnych przedsięwzięć. 2.Zachęcanie nauczycieli do dbania o własny rozwój, systematyczne podnoszenie swoich kwalifikacji i umiejętności pedagogicznych i psychologicznych. 3.Stworzenie warunków do wymiany poglądów, negocjacji ustaleń, analizy wyzwań przyszłości płynących z otoczenia. 4.Powiązanie strategii rozwoju miasta z planowaniem rozwoju konkretnych placówek oświatowych. 30 5.Promowanie inicjatyw lokalnych mających na celu tworzenie polityki oświatowej na terenie Wałbrzycha. Sposoby realizacji 1.Zapewnienie bazy i wyposażenia szkół potrzebnych do realizowania zadań statutowych oraz osiągania wysokiej jakości pracy • Budowa sal gimnastycznych i przyszkolnych obiektów sportowych (tam, gdzie jest taka potrzeba) • Remont obiektów sportowych, rozwój infrastruktury sportowej placówek • Doposażenie obiektów sportowych w sprzęt niezbędny do realizacji zajęć wychowania fizycznego, korekcji wad postawy, zadań związanych z promocją zdrowia • Wykonywanie remontów bieżących i konserwacji, modernizacja bazy • Wyposażanie szkół w nowoczesne środki dydaktyczne, sprzęt audio video • Skuteczne planowanie i organizowanie rozwoju inwestycyjnego placówek oraz konsekwentne realizowanie zaplanowanych inwestycji 2.Zapewnienie sprawności organizacyjnej i systemu komunikowania szkół umożliwiające efektywne zarządzanie szkołami • Debata na forum Rady Miasta; dyskusje w Komisji Edukacji i Kultury na temat przyszłości lokalnej oświaty. Przedstawianie harmonogramu spotkań i ich tematyki na cały rok szkolny; • Stworzenie wystandaryzowanych narzędzi sprawozdawczych; • Wypracowanie systemu promocji szkół w środkach masowego przekazu 3.Wypracowanie systemu wspierania szkół i rodziny w zakresie stworzenia równych szans uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych • Zatrudnienie w każdej placówce psychologa, pedagoga, terapeuty • Zespoły klasowe liczące nie więcej niż 26 uczniów • Wspieranie szkół przez organizacje i instytucje pozaszkolne w zakresie prawidłowego funkcjonowania rodziny • Łatwość uzyskiwania wysokiej jakości pomocy poradni psychologiczno – pedagogicznej w zakresie pedagogizacji rodziców 4.Stworzenie szkołom warunków do podejmowania działań służących lokalnej społeczności (szkoły online) • Stworzenie sprzyjającego klimatu dla różnych innowacji podejmowanych w szkołach i placówkach zapewniających skuteczność procesu zmian • Zatrudnianie trenerów, specjalistów, instruktorów • Pozyskiwanie sojuszników wspierających działania szkół • Sprzyjanie i wspieranie wymianiy doświadczeń szkół ze szkołami miast partnerskich i innych miast zagranicznych • Stworzenie i koordynacja działalności Stowarzyszenia Uczniów z Inicjatywą 5.Zapewnienie warunków do realizacji od najmłodszych lat przez uczniów zajęć zgodnie z europejskimi standardami w zakresie nauki języków obcych i technologii informatycznej. • Wspieranie szkół w realizacji międzynarodowych programów edukacyjnych • Wyposażenie każdej placówki w pracownie komputerową i językową • Wprowadzenie nauki języka obcego od 3 roku życia • Sprzyjanie kontaktom międzynarodowym uczniów i wymianie zagranicznej • Wychowanie nowoczesnego obywatela Europy, korzystającego z nowoczesnych technologii informacyjnych (Internet) 31 5.3. Stworzenie standardów edukacyjnych Założenia podstawowe Ważnym czynnikiem podnoszącym poziom edukacji w szkołach są standardy edukacyjne, które muszą być w zgodzie ze standardami określonymi przez Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Dolnośląskie Kuratorium Oświaty. Sposób realizacji: Edukacja w wałbrzyskich szkołach podstawowych i gimnazjach, wspomagając rozwój dziecka jako osoby i wprowadzając je w życie społeczne powinna zapewniać: 1.Każdemu uczniowi od klasy I szkoły podstawowej obowiązkową naukę języka obcego, a w gimnazjum - drugiego języka obcego, 2.Każdej szkole pracownię komputerową ze stałym dostępem do Internetu, 3.Każdej szkole w bibliotece warunki do funkcjonowania tzw. centrum informacji internetowej i medialnej, 4.Mając na celu wspomaganie harmonijnego rozwoju psychofizycznego każdego dziecka, bezpłatny dostęp do hali sportowej i basenu, 5.Każdej szkole pomoc psychologa, pedagoga i logopedy (do 26h), 6.Każdej szkole bezpłatny udział w lokalnych inicjatywach kulturalnych, 7.Każdej szkole wyposażenie i obudowę medialną, która stanowi niezbędny element dobrze zorganizowanego procesu kształcenia i wychowania, 8.Każdej szkole działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego regionu, warunki do wdrażania nawyków i umiejętności sprzyjających proekologicznym zachowaniom, kształtowania postawy odpowiedzialności za stan środowiska, 9.Uczniom możliwości udziału w akcjach, kampaniach rozwijających wrażliwość na problemy środowiska, 10.Szkole kształtowanie indywidualnej postawy europejskiej (każdy uczeń ma możliwość propagowania idei wspólnej Europy, uczniowie uczestniczą w akcjach i kampaniach proeuropejskich, nauczyciele na zajęciach realizują zagadnienia dotyczące integracji europejskiej). 11.W każdej szkole klasy nieliczące więcej niż 26 uczniów. 12.W każdej szkole opiekę pielęgniarki. 13.Każdemu uczniowi umożliwienie korzystania z różnych form pomocy psychologiczno – pedagogicznej, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi. 5. 4. Racjonalizowanie sieci szkolnej Założenia podstawowe Zgodnie z zapisem w ustawie o systemie oświaty art.17 ust.3a Rada Gminy ustala plan sieci publicznych szkół podstawowych i gimnazjów prowadzonych przez gminę, a także określa granice obwodów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów. Malejąca liczba dzieci w szkołach wymusza na Radzie Gminy Wałbrzych dostosowanie ilości szkół w poszczególnych dzielnicach do bieżących potrzeb środowiska. Trudna sytuacja finansowa nie pozwala na utrzymywanie szkół nie w pełni wykorzystanych, których funkcjonowanie nie ma racjonalnego uzasadnienia. Dodatkowe budynki to dodatkowe koszty związane z ogrzewaniem, oświetleniem, wywozem nieczystości czy bieżącymi remontami, to koszty, na które Gminy po prostu nie stać. Sposób realizacji. 1.Ustalić optymalną liczbę szkół podstawowych i gimnazjów gwarantującą uczniom realizację obowiązku szkolnego. 2.Ustalić, które obiekty szkolne z uwagi na swoje wyeksploatowanie, nie gwarantują właściwych warunków uczniom, a ich modernizowanie jest bardzo kosztowne. 3.Jeżeli w danej dzielnicy funkcjonuje kilka szkół, wskazać te, które mogłyby ulec likwidacji. 32 4.W dzielnicach odległych od centrum, przeanalizować możliwość obniżenia poziomu organizacyjnego szkoły (tylko I etap kształcenia) i połączenia z przedszkolem, tworząc Zespół Szkolno – Przedszkolny. Zmniejszy się liczba budynków. 5.Zaproponować nowe rejony dla szkół, które pozostaną. 6.Wypracować optymalny harmonogram wprowadzania zmian. 7.Zapewnić dowóz do szkoły tam, gdzie pojawi się taka konieczność. 5.5.Tworzenie warunków dla pełnego rozwoju uczniów wybitnie uzdolnionych Założenia podstawowe Reforma oświatowa i zmiany zachodzące w edukacji zakładają, że dobra edukacja – to edukacja wspierająca rozwój dziecka. Dlatego należy: 1. Diagnozować, pobudzać i stymulować motywację uczniów do twórczej inwencji, 2. Kształtować aktywną postawę uczniów poprzez pobudzanie procesu twórczego myślenia, samodzielne poszukiwanie, zdobywanie różnorodnych umiejętności zgodnie z indywidualnymi zainteresowaniami i uzdolnieniami. Sposób realizacji W trosce o budowanie efektywnego systemu wspierania uczniów wybitnie uzdolnionych konieczne jest spełnienie następujących warunków: 1. Zabezpieczenie środków na doskonalenie nauczycieli pod kątem pracy z dzieckiem zdolnym 2. Realizacja projektów i grantów na zajęcia pozalekcyjne wspierające uzdolnienia z uwzględnieniem specyfiki placówki, 3. Realizacja indywidualnych programów i toku nauczania, 4. Stworzenie możliwości prezentacji wytworów dziecięcych poprzez organizowanie: - wystaw, - plenerów, - aukcji na terenie instytucji użyteczności publicznej. 5. Pomoc i wsparcie organizacyjno – finansowe przy organizacji jednego z ogniw Dziecięcego Festiwalu Nauki. 6. Wsparcie w promowaniu uczniów wybitnie uzdolnionych przez Prezydenta Miasta Wałbrzycha w formie: - przyznawania stypendiów, - organizowanie spotkań z dziećmi uzdolnionymi. 7. Utworzenie Otwartej Pracowni Wspierania Uzdolnień na terenie miasta Wałbrzycha. 8. Powołanie Gminnego Stowarzyszenia Wspierania Uzdolnień. 9. Promocja w mediach i prasie lokalnej. 5.6. Organizowanie pomocy dla uczniów pochodzących ze środowisk biednych i kulturalnie zaniedbanych oraz dla uczniów niepełnosprawnych Założenia podstawowe 1.Należy doprowadzić do zmiany położenia społecznego znacznej grupy dzieci poprzez stworzenie uczniom pochodzącym z rodzin o niskim statusie społecznym i materialnym, dogodnych warunków i równych szans w zdobywaniu wiedzy i umiejętności na wszystkich etapach kształcenia. 2.Należy zwiększać w środowisku dzieci i młodzieży szkolnej poziom motywacji do osiągania sukcesów edukacyjnych. 3.Umożliwić kształcenie dziecka niepełnosprawnego w szkołach ogólnodostępnych w najbliższym środowisku. Sposób realizacji: 33 1.Podejmowanie działań mających na celu uzyskanie przez rodziców specjalistycznej pomocy celem wcześniejszego wykrycia wad rozwojowych, zaburzeń. 2.Szeroko pojęte poradnictwo psychologiczno – pedagogiczne • badania specjalistyczne, • diagnoza, • formy pomocy, • instytucje wspierające rodzinę i dziecko, • bezpłatne warsztaty i terapia dla dzieci z deficytami rozwojowymi oraz uzdolnionymi. 3.Stwarzanie warunków umożliwiających udział dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, zaniedbanych środowiskowo w zespołach powołanych do wyrównywania różnic i wspomagania ich rozwoju; właściwe wykorzystanie na ten cel stypendiów szkolnych. 4.Współpraca ze wszystkim osobami i instytucjami wspierającymi pracę szkół, niosącymi pomoc nauczycielom i rodzicom – (stworzenie „sieci” placówek) • z TPD, • z PCK, • z MOPS • z organizacjami pozarządowymi • z innymi podmiotami 5.Integracja dzieci zdrowych i sprawnych inaczej nie tylko w szkołach i zespołach integracyjnych. 6.Prezentacja osiągnięć: konkursy, festyny, akcje charytatywne, uroczystości okolicznościowe. 7.Pozyskiwanie nauczycieli przygotowanych do pracy z dzieckiem niepełnosprawnym oraz likwidacja barier architektonicznych w placówkach oświatowych. 5.7. Utworzenie gimnazjalnych systemu doradztwa zawodowego dla uczniów szkół Założenia podstawowe 1. Każda ze szkół stara się rozpoznawać potrzeby swoich uczniów w zakresie planowanej kariery zawodowej, bada rynek pracy, potrzeby środowiska. Zgromadzoną wiedzę odpowiednio przetwarza, a następnie próbuje dobrze wykorzystać. Zwykle są to jednak indywidualne działania i dotyczą poszczególnych placówek, nie są globalne. 2. Konieczne jest zatrudnienie nauczyciela – doradcy zawodowego tak, aby swoim działaniem mógł objąć uczniów danej dzielnicy od przedszkola do gimnazjum włącznie. Powinien posiadać odpowiednią bazę: miejsce, komputer, specjalistyczne programy, program pracy - zsynchronizowany z pozostałymi pracownikami w mieście, dostęp do odpowiednich danych, które pozwolą na modyfikacje realizowanego programu. Sposób realizacji 1. Wspieranie uczniów w planowaniu kariery zawodowej poprzez: • Zapoznanie uczniów ze strukturą szkolną w Polsce, • Zapoznanie uczniów z możliwościami dalszej edukacji w najbliższym środowisku oraz instytucjami wspierającymi edukację, • Zapoznanie uczniów z warunkami ekonomicznymi i środowiskiem zawodowym najbliższego otoczenia i regionu dolnośląskiego, • Poszerzenie umiejętności lepszego samopoznania w aspekcie indywidualnych możliwości i ograniczeń oraz autoprezentacji, • Poszerzenie umiejętności interpersonalnych, w tym komunikowania się i współpracy z innymi ludźmi, 34 Poszerzenie umiejętności prognozowania własnej przyszłości w aspekcie dalszej kariery edukacyjnej i zawodowej, • Poszerzanie umiejętności racjonalnego podejmowania decyzji, 1. Kształcenie postawy otwartości i szacunku wobec ludzi reprezentujących różne grupy zawodowe, 2. Organizowanie obowiązkowych zajęć lekcyjnych o charakterze zawodoznawczym dla uczniów poszczególnych etapów edukacyjnych w ramach godzin do dyspozycji wychowawcy klasy, wiedzy o społeczeństwie oraz języka polskiego, 3. Organizowanie zajęć o charakterze warsztatowym, 4. Gromadzenie, aktualizowanie i udostępnianie uczniom informacji edukacyjnych w postaci wizualnej-gablota tematyczna na korytarzu, wystawki tematyczne w klasach, kącik zawodoznawczy w bibliotece, 5. Organizowanie okolicznościowych spotkań informacyjnych dla uczniów i rodziców z przedstawicielami szkół ponadgimnazjalnych najbliższego środowiska, 6. Wprowadzanie uczniów w świat pracy poprzez spotkania z przedstawicielami wybranych zawodów w szkole i poza nią w określonych instytucjach, 7. Organizowanie indywidualnego poradnictwa dla uczniów i ich rodziców w zakresie orientacji zawodowej, 8. Inne działania np. monitorowanie prowadzenia przez uczniów indywidualnego portfolio zawodoznawczego, • 5.8. Zakorzenienie szkoły w środowisku lokalnym jako swoistego centrum kulturalno – sportowo- rekreacyjnego Założenia podstawowe 1. Szkoła powinna w środowisku lokalnym, oprócz pełnienia funkcji edukacyjno – wychowawczo – opiekuńczej, stać się swoistym centrum kulturalno – sportowo – rekreacyjnym. Służyłoby to przede wszystkim aktywizacji i integracji środowiska, w którym szkoła działa, a także, poprzez korzystanie z oferty szkoły, pozwoliłoby mieszkańcom poczuć się za nią współodpowiedzialnymi. 2. Mieszkańcy Wałbrzycha wiedzą, że każdemu dniu tygodnia przyporządkowany jest określony rodzaj aktywności proponowany we wszystkich placówkach. 3. Każda szkoła zaproponuje rodzaj zajęć uwzględniając warunki jakimi dysponuje. Sposób realizacji 1. Ustalenie rodzaju aktywności w poszczególnych dniach tygodnia np.: sportowe poniedziałki - koszykówka, siatkówka środy - pływanie, tenis stołowy soboty - gry zespołowe artystyczne wtorki - warsztaty plastyczne, rzeźbiarskie, fotograficzne, wokalne, taneczne, instrumentalne, teatralne, haft artystyczny zgrabne czwartki - gimnastyka dla pań intelektualne piątki - szachy, brydż, spotkania językowe 2. Zabezpieczenie środków na realizację zadania 3. Ustalenie zasad rozdzielania środków finansowych dla szkół (np. konkurs ofert) 4. Rozpropagowanie oferty w mediach. 5. Opracowanie systemu informowania środowiska. 6. Imprezy i konkursy realizowane dla społeczności: • Liga parafialna • Rambit sportowy • Festyny rodzinne • Wybrane imprezy w konkretne dni 35 6.Monitoring i ewaluacja strategii rozwoju edukacji Monitoring jest niezbędnym elementem składowym każdej strategii. Celem monitoringu jest zapewnienie zgodności efektów końcowych działań z wcześniej zatwierdzonymi założeniami. Dobrze funkcjonujący system monitoringu pozwala na wcześniejsze wykrycie zagrożeń związanych z prawidłową i terminową realizacją projektu. Pozwala stwierdzić stopień osiągnięcia założonych celów, korektę przyjętych założeń oraz zastosowanie najlepszych rozwiązań. Elementem nierozerwalnie związanym z monitoringiem jest ewaluacja procesów realizowanych strategii. Ma ona za zadanie sprawdzić trafność wyboru celów, skuteczność i trwałość procesów zmiany. W trakcie pracy nad strategią były, a w trakcie realizacji strategii zostaną wykorzystane różne typy ewaluacji: •ex-ante – jest to ocena sytuacji wyjściowej, określenie silnych, słabych stron, szans i zagrożeń. •on-going (bieżącą) - odpowiada na pytanie czy przyjęte cele i podjęte działania zmierzają w dobrym kierunku. Jej wyniki służą ewentualnym modyfikacjom. •ex-post (ocena po realizacji działań) – obejmuje ocenę skuteczności wykorzystania środków i efektywność podjętych działań. Dotyczy długoterminowego wpływu strategii na grupy docelowe oraz efektów wynikłych z zastosowania strategii. Stworzenie właściwego systemu monitoringu i ewaluacji będzie kluczowym elementem warunkującym sukces wdrożenia strategii, jednocześnie stwarzając szanse dostrzeżenia potencjalnych możliwości i ograniczeń, tkwiących w różnych elementach i czynnikach dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. Najważniejszą i najcenniejszą korzyścią płynącą ze stosowania monitoringu i ewaluacji jest możliwość ulepszania, uzupełniania czy skorygowania realizowanej strategii. Dlatego konieczne jest rejestrowanie, analiza i aktualizacja kluczowych uwarunkowań rozwoju, które zapewni możliwości elastycznego reagowania na zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne. Mogą one bowiem spowodować konieczność modyfikacji przyjętych celów oraz wymusić zmianę sposobów ich realizacji. Niezbędne będzie określenie dla każdego zadania terminu wykonania, źródeł finansowania oraz wskaźników osiągnięcia zakładanych efektów. Proces monitoringu i ewaluacji wymaga rozszerzenia zakresu wykonywanych działań przez Dział Edukacji i Wychowania. Zaangażowani powinni być również dyrektorzy szkół i placówek oświatowych, nauczyciele i liderzy lokalnej społeczności. Monitoring realizacji Strategii Rozwoju Edukacji w Gminie Wałbrzych prowadzić będzie do okresowej ewaluacji skutków wdrażanych zadań. Raz w roku składne będą raporty z realizacji strategii przez odpowiedzialne komórki organizacyjne. Po ich obróbce przez Dział Edukacji i Wychowania raporty będą przedmiotem debat na Komisji Edukacji i Kultury, a następnie przedstawiane Radzie Miejskiej na sesji. Zostaną także upublicznione i poddane weryfikacji środowisk biorących udział w tworzeniu strategii. 36 7.Podsumowanie Przedstawiony materiał propozycji Strategii Rozwoju Edukacji w Gminie Wałbrzych jest efektem pracy szerokiego gremium osób. Tworzyli ją dyrektorzy w ramach prac Forum Dyrektorów, pracownicy merytoryczni Działu Edukacji i Wychowania. Jest to propozycja, która powinna zostać poddana dyskusji społecznej zarówno przez tworzących ją dyrektorów szkół i przedszkoli, a także członków Komisji Edukacji i Kultury oraz inne ciała współodpowiedzialne za jej późniejsze wdrażanie. Jest to pewna próba spojrzenia na edukację. Po ustaleniu propozycji zmian, terminów realizacji, poprawiona i uzupełniona powinna zostać przedstawiona do ewentualnego przyjęcia przez Radę Miejską Wałbrzycha. 37