plik pdf

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA I PLAN WYNIKOWY – PROPOZYCJA
KLASA V SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Zgodnie z obowiązującą od 1 września 2009 r. reformą programową, szkole podstawowej przypadła rola wprowadzająca i zaznajamiająca ucznia
z podstawowymi zagadnieniami z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie. Właściwe opanowanie podstaw wiedzy i umiejętności – zgodnie z zasadą
kumulatywności – jest warunkiem niezbędnym do prawidłowego przebiegu procesu kształcenia na kolejnym etapie edukacyjnym.
Opublikowana w Dzienniku Ustaw z 15 stycznia 2009 r. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych opisuje w języku efektów
kształcenia wiadomości i umiejętności, które uczeń zdobędzie w szkole podstawowej. Cele kształcenia zostały sformułowane w języku wymagań
ogólnych, natomiast treści kształcenia i oczekiwane umiejętności uczniów – w języku wymagań szczegółowych. Ponieważ wymagania ogólne odnoszą
się do całego cyklu kształcenia, nie uwzględniono ich w planie wynikowym. Zawiera on jedynie wymagania szczegółowe przypisane do poszczególnych
jednostek lekcyjnych. Kursywą oznaczono treści wynikające z Podstawy programowej – powinny one zostać obowiązkowo zrealizowane. Cele i materiał
poszczególnych tematów sformułowano w ujęciu operacyjnym i zakwalifikowano na poziomy wymagań: podstawowy (P) oraz ponadpodstawowy (PP).
Gwiazdką * zaznaczone są tematy wykraczające poza Podstawę programową.
Przedstawiony plan wynikowy jest jedynie propozycją rozwiązań metodycznych, z której nauczyciel może skorzystać, dostosowując ją do kryteriów
I
Czego będziemy się
uczyć w klasie V szkoły
podstawowej?
1
Realizacja
podstawy
programowej
TEMAT
LICZBA
GODZIN
DZIAŁ
oceniania sporządzonych na potrzeby swoich uczniów.
CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM
ZAPAMIĘTYWANIE
ROZUMIENIE
UMIEJĘTNOŚCI
Zapoznanie uczniów z tematyką zajęć i przedmiotowym systemem oceniania.
Omówienie zasad kontroli i oceny osiągnięć ucznia.
1
1. Krzyżacy
2
Część I. Decyzja
Konrada
Mazowieckiego
I
Część II. Krzyżacy na
ziemiach polskich
2. Unia Polski z Litwą
1
3. Wielka wojna
z Krzyżakami
2
I
I
Część I. Wybuch
wielkiej wojny
Część II. Bitwa pod
Grunwaldem
12.1) Uczeń zna:
17.4)  daty: 1230 (P), 1283,
1308, 1309 (PP),
 postać: Konrada
Mazowieckiego (P),
 czas i miejsce
powstania zakonów
rycerskich (PP).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: zakon rycerski,
zakon krzyżacki
(Krzyżacy) (P), wielki
komtur, wielki mistrz,
islam, fosa, warownia
(PP),
 zagrożenia dla państwa
polskiego, wynikające
z pojawienia się
Krzyżaków (PP).
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić, czym zajmowały się zakony rycerskie
(PP),
 przedstawić okoliczności pojawienia się Krzyżaków
na ziemiach polskich (P),
 zlokalizować na mapie ziemię chełmińską, Prusy
i Pomorze Gdańskie (P),
 wskazać na mapie stolicę państwa zakonnego
i terytoria zajęte przez Krzyżaków (P),
 omówić osiągnięcia państwa zakonnego (PP),
 scharakteryzować zamek średniowieczny na
przykładzie zamku w Malborku (P).
17.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
17.2)  daty: 1385, 1386, 1399  pojęcia: unia, unia
 scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej
17.3) (P), 1370, 1384 (PP),
personalna, dynastia
zasługi dla kultury polskiej (P),
Jagiellonów (P),
 postacie: Jadwigi,
 wskazać na mapie Krewo i Wielkie Księstwo
Władysława Jagiełły
 dlaczego Jadwigę nazywa
Litewskie oraz obszar państwa polsko-litewskiego po
(P), Ludwika
się królem Polski (P),
zawarciu unii (P),
Węgierskiego (PP),
 konsekwencje unii dla
 przedstawić najważniejsze informacje o państwie
 postanowienia umowy
relacji między Polską,
litewskim w II połowie XIV w. (PP),
w Krewie (P).
Litwą a zakonem
 wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej (P),
krzyżackim (PP).
 podjąć próbę oceny znaczenia unii z punktu
widzenia interesów Polski i Litwy (PP).
17.4) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 daty: 1409–1411, 15
 konsekwencje przegranej  omówić relacje między Polską, Litwą a zakonem
lipca 1410, 1411, 1466
pod Grunwaldem dla
krzyżackim po 1386 r. (PP),
(P), 1454 (PP),
zakonu krzyżackiego
 opowiedzieć o przyczynach i skutkach bitwy pod
(PP).
 postać: Ulricha von
Grunwaldem (P),
Jungingena (PP),
 opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem (P),
 postanowienia
 zlokalizować na mapie Grunwald, ziemię
pierwszego i drugiego
dobrzyńską, Żmudź i Toruń (P),
pokoju toruńskiego
 podjąć próbę oceny skutków bitwy pod
(P).
Grunwaldem (PP).
2
Na nowej drodze –
lekcja powtórzeniowa
1
Polska i Litwa –
sprawdzian
wiadomości
1
4. Jakie życie jest
najdoskonalsze?
1
I
I
II
12.1) Uczeń zna:
17.1)  daty, postacie i
17.2) wydarzenia związane z
17.3) tematyką działu
17.4) Polska i Litwa,
 postanowienia umowy
w Krewie oraz
pierwszego i drugiego
pokoju toruńskiego.
12.1)
17.1)
17.2)
17.3)
17.4)
11.1) Uczeń zna:
11.2)  postacie:
św. Franciszka (P),
św. Benedykta (PP),
 nazwy stanów
średniowiecznej
Europy (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia związane
z tematyką działu Polska
i Litwa,
 związki przyczynowo-skutkowe zachodzące
między omawianymi
wydarzeniami.
Uczeń potrafi:
 przedstawić relacje między Polską a zakonem
krzyżackim w XIII–XV w.,
 wskazać na mapie miejsca związane z konfliktem
między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim,
 omówić przyczyny i skutki unii zawartej przez Polskę
i Litwę,
 opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem.
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: stan,
 opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role
duchowieństwo, zakon,
w społeczeństwie (PP),
reguła, zakon
 opisać klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów,
żebraczy (P), opat,
używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo (P),
opactwo (PP),
 opowiedzieć, jak wyglądała edukacja
 na czym polegały różnice
w średniowiecznej szkole klasztornej (PP),
między poszczególnymi
 scharakteryzować postać św. Franciszka z Asyżu (P),
stanami (PP),
 przedstawić działalność św. Benedykta i św.
 w jaki sposób działalność
Franciszka (PP).
benedyktynów
przyczyniła się do
rozwoju Europy (PP).
3
5. O rycerzach
i zamkach
1
6. W średniowiecznym
mieście
1
II
II
12.1) Uczeń zna:
12.2)  postać: Zawiszy
Czarnego z Garbowa
(P),
 najważniejsze
elementy zabudowy
średniowiecznego
zamku (P).
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: rycerz, rycerz bez  opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role
skazy, paź, giermek (P),
w społeczeństwie (PP),
pasowanie na rycerza
 opisać charakterystyczne cechy wzoru osobowego
(PP),
średniowiecznego rycerza (P),
 rolę Kościoła w zmianie
 wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać
wizerunku
rycerzem (P),
średniowiecznego
 opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania
rycerza (PP).
na rycerza (PP),
 omówić dokonania Zawiszy Czarnego (PP),
 scharakteryzować zamek średniowieczny i jego
mieszkańców (P),
 przedstawić wychowanie dziewczynek
w średniowieczu i pozycję kobiety w
średniowiecznym społeczeństwie (PP).
13.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
13.2)  najważniejsze budowle  pojęcia: rynek, ratusz,
 opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role
średniowiecznego
samorząd, rada miejska,
w społeczeństwie (PP),
miasta (P).
burmistrz, cech (P),
 opisać miasto średniowieczne, używając pojęć:
pręgierz, czeladnik,
kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd
majstersztyk (PP).
miejski, rynek, mury miejskie (P),
 opowiedzieć, czym zajmowali się mieszkańcy
średniowiecznych miast (P),
 omówić warunki życia panujące w średniowiecznym
mieście (PP),
 porównać warunki życia w mieście średniowiecznym
i współczesnym (PP).
4
7. Najliczniejszy stan
1
14.1) Uczeń zna:
14.2)  rodzaje prac
wykonywanych przez
średniowiecznego
chłopa (P).
8. „Mądrość całego
świata”
1
10.6) Uczeń zna:
 datę: 1400 (P),
 przedmioty
wykładane na
średniowiecznych
uniwersytetach (P).
*9. Średniowieczne
rozrywki
1
II
II
II
Uczeń zna:
 zasady obowiązujące
podczas turnieju
rycerskiego (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: pan, dzierżawa,
czynsz, pańszczyzna,
dziesięcina, sołtys, targ,
jarmark (P),
 z czego wynikała duża
liczebność stanu
chłopskiego
w średniowieczu (PP).
Uczeń potrafi:
 opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role
w społeczeństwie (PP),
 scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu (P),
 opisać warunki życia na wsi średniowiecznej (P),
 wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu
mieszkańców średniowiecznej wsi (PP),
 dostrzec zależności między średniowieczną wsią
a średniowiecznym miastem (PP),
 porównać życie chłopa z życiem rycerza i
mieszczanina (PP).
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: Akademia
 przedstawić okoliczności, w których doszło do
Krakowska, Uniwersytet
odnowienia Akademii Krakowskiej (P),
Jagielloński, teologia, żak,  opowiedzieć o działalności krakowskiej uczelni
otrzęsiny (P), bean,
w XV w. (PP),
absolwent, stypendium,
 scharakteryzować szkolnictwo w średniowiecznej
szkoła parafialna, szkoła
Polsce (PP),
katedralna (PP).
 opisać życie krakowskiego żaka (P).
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: turniej rycerski,  wymienić najważniejsze rozrywki ludzi żyjących
szranki, trubadur,
w średniowieczu (P),
misteria (P).
 przedstawić przebieg średniowiecznego turnieju
rycerskiego (P),
 wyjaśnić, jak organizowano polowania (PP),
 omówić tematykę średniowiecznej literatury
i misteriów (PP),
 scharakteryzować twórczość trubadurów (PP).
5
Średniowieczny
porządek świata –
lekcja powtórzeniowa
1
10.6) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
11.1)  daty, postacie i
 pojęcia związane
11.2) wydarzenia związane z z tematyką działu Blaski
12.1) tematyką działu Blaski
i cienie średniowiecza,
12.2) i cienie średniowiecza,  czym poszczególne stany
13.1)  nazwy stanów
różniły się od siebie.
13.2) średniowiecznej
14.1) Europy.
14.2)
Blaski i cienie
średniowiecza –
sprawdzian
wiadomości
1
10.6)
11.1)
11.2)
12.1)
12.2)
13.1)
13.2)
14.1)
14.2)
II
II
Uczeń potrafi:
 opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role
w społeczeństwie,
 opowiedzieć, jak wyglądało życie codzienne w epoce
średniowiecza,
 porównać warunki życia przedstawicieli
poszczególnych stanów średniowiecznej Europy,
 scharakteryzować klasztor, zamek, miasto i wieś
średniowiecza,
 dostrzec pozytywne i negatywne cechy związane ze
strukturą i funkcjonowaniem społeczeństwa
w średniowiecznej Europie,
 scharakteryzować szkolnictwo średniowiecznej
Polski,
 przedstawić działalność Akademii Krakowskiej w XV
w.,
 opowiedzieć, jak ludzie średniowiecznej Europy
spędzali czas wolny.
6
*10. „Jestem
człowiekiem”...
1
*11. Dzieci odrodzenia
1
III
III
Uczeń zna:
 ramy chronologiczne
epoki nowożytnej
i odrodzenia (P),
 datę: ok. 1450 (P),
 postacie wybitnych
przedstawicieli
odrodzenia (Filippa
Brunelleschiego,
Michała Anioła,
Leonarda
da Vinci) (P).
Uczeń zna:
 postać: Vittorino da
Feltre (PP).
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: humaniści,
 omówić porządek panujący w średniowiecznej
odrodzenie
Europie (P),
(renesans) (P),
 opisać zmiany, jakie nastąpiły na kontynencie
 znaczenie
europejskim w XV w. (PP),
sformułowania: „Jestem
 wymienić cechy charakterystyczne okresu
człowiekiem i sądzę, że
odrodzenia (P),
nic, co ludzkie, nie jest mi  przedstawić dokonania najwybitniejszych
obce” (PP).
przedstawicieli odrodzenia (PP),
 dostrzec rolę druku jako wynalazku, który odmienił
życie Europejczyków (PP).
Uczeń rozumie:
 z czego wynikała
surowość, z jaką
średniowieczni rodzice
wychowywali swoje
dzieci (P).
Uczeń potrafi:
 opisać sposób wychowania dzieci żyjących
w średniowieczu (P),
 opowiedzieć, jak wyglądały szkoły okresu
odrodzenia na przykładzie Domu Radości (P),
 wskazać różnice między Domem Radości
a średniowieczną szkołą (PP),
 wyjaśnić, jak w odrodzeniu wychowywano
dziewczynki (PP),
 określić wpływ zmian zapoczątkowanych w
szkołach odrodzenia na funkcjonowanie
współczesnego szkolnictwa (PP),
 wymienić mocne i słabe strony systemu edukacji
w odrodzeniu (PP).
7
12. „Ziemia! Ziemia!”
1
13. „Wstrzymał
Słońce”...
1
III
III
15.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
15.2)  datę: 1492 (P),
 pojęcia: karawela,
 dostrzec znaczenie handlu z Indiami dla
15.3)  postacie: Krzysztofa
karaka, Indianie, wielkie
mieszkańców Europy (PP),
odkrycia geograficzne,
Kolumba (P), Ameriga
 podać przyczyny wypraw odkrywczych (P),
Nowy Świat (P), kolonia,
Vespucciego, Vasco
 opisać wygląd karaweli i karaki z uwzględnieniem
plantacja (PP),
da Gamy (PP).
wprowadzonych w nich ulepszeń (PP),
 znaczenie daty odkrycia
 umieścić Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą
Ameryki jako końca epoki
odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni (P),
średniowiecza i początku  opisać odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć:
epoki nowożytnej (P).
karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna (P),
 wymienić następstwa wypraw odkrywczych dla
Europy i dla Ameryki (PP),
 wskazać na mapie tereny odkryte przez
Europejczyków na przełomie XV i XVI w. (PP).
16.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
16.2)  datę: 1517 (PP),
 pojęcia: uczony,
 omówić wydarzenia w Europie będące
astronom, człowiek
następstwami wystąpienia Marcina Lutra (PP),
 postacie: Mikołaja
renesansu, odkrycie
 przedstawić poglądy uczonych średniowiecznych
Kopernika (P),
naukowe (P), Kościół
Marcina Lutra (PP).
na temat budowy wszechświata (PP),
luterański
 opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika, używając
(protestancki),
pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe (P),
reformacja, teoria (PP),
 opisać i umieścić w czasie odkrycie Mikołaja
 dlaczego odkrycie
Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie:
Kopernika zostało
„Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię” (P).
poddane krytyce (PP).
8
Nowe widzenie
człowieka i świata –
lekcja powtórzeniowa
1
15.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
15.2)  daty, postacie i
 pojęcia związane
15.3) wydarzenia związane z z tematyką działu Czasy
16.1) tematyką działu Czasy
odrodzenia,
16.2) odrodzenia,
 znaczenie odkryć
 ramy chronologiczne
dokonanych przez
epoki nowożytnej i
Krzysztofa Kolumba
odrodzenia.
i Mikołaja Kopernika.
1
15.1)
15.2)
15.3)
16.1)
16.2)
18. Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
 datę: 1525 (PP),
 pojęcia: czasy
zygmuntowskie (złoty
 postacie: Zygmunta
wiek), szlachta,
Starego, Zygmunta
tolerancja religijna (P),
Augusta, królowej
hołd pruski, jezuici
Bony, Mikołaja Reja,
(Towarzystwo
Jana Kochanowskiego
(P), Piotra Skargi (PP), Jezusowe), kolegium
(PP),
 ramy chronologiczne
 dlaczego lata panowania
czasów
Zygmunta Starego
zygmuntowskich
i Zygmunta Augusta
(złotego wieku) (P).
nazywamy złotym
wiekiem (P).
III
Czasy odrodzenia –
sprawdzian
III wiadomości
14. Polska złotego
wieku
IV
1
Uczeń potrafi:
 scharakteryzować porządek panujący w Europie pod
koniec średniowiecza,
 wymienić cechy charakterystyczne odrodzenia,
 opisać najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w
Europie pod wpływem odrodzenia,
 omówić dokonania największych przedstawicieli
odrodzenia,
 scharakteryzować szkolnictwo odrodzenia,
 przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wyprawy
Krzysztofa Kolumba,
 wyjaśnić, na czym polegało odkrycie dokonane przez
Mikołaja Kopernika,
 dostrzec pozytywne i negatywne skutki zmian, jakie
zaszły w Europie w okresie odrodzenia.
Uczeń potrafi:
 scharakteryzować międzynarodową pozycję Polski
w XVI w. (PP),
 określić, czym różniła się szlachta od rycerstwa (P),
 wyjaśnić, dlaczego w Polsce XVI w. panowała
tolerancja religijna (P),
 omówić cele działalności jezuitów (PP),
 opisać przebieg edukacji w szkołach jezuickich
(PP),
 przedstawić wkład królowej Bony w rozwój
odrodzenia na terenie Polski (P),
 wymienić osiągnięcia twórców literatury polskiej
okresu odrodzenia (P),
 ocenić wpływ tolerancji religijnej na
funkcjonowanie państwa polskiego w XVI w. (PP).
9
15. Na dworze
Jagiellonów
1
16. „Szlachcic na
zagrodzie”...
1
17. Spichlerz Europy
1
IV
IV
IV
18.
Uczeń zna:
 postać: Stańczyka
(PP).
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: paź,
 opisać wygląd zamku królewskiego na Wawelu (P),
włoszczyzna, arras (P),
 opisać życie dworskie na Wawelu w okresie
błazen (PP),
panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór,
 znaczenie zachowania
paziowie, komnata, arras (P),
ciągłości władzy dla
 opisać okoliczności narodzin Zygmunta Augusta
sprawnego
(PP),
funkcjonowania państwa  przedstawić wkład Zygmunta Starego i Zygmunta
(PP).
Augusta w rozwój odrodzenia na terenie Polski (P),
 wyjaśnić, jaką rolę odgrywał błazen na dworze
królewskim (P),
 scharakteryzować kuchnię polską XVI w. (PP).
19.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 treść przywilejów
 pojęcia: przywilej,
 scharakteryzować system rządów w Polsce
nadanych szlachcie
pospolite ruszenie, sejmik,
w XIV–XVI w. (PP),
w 1374 i 1454 r. (PP),
poseł, sejm walny,
 opisać sposób działania sejmików (P),
senator (P),
 skład i zadania sejmu
 przedstawić organizację sejmu walnego (PP),
walnego (P).
 konsekwencje nadawania  wymienić prawa szlachcica (P),
przez władców
 scharakteryzować obowiązki szlachcica wobec
przywilejów szlacheckich
państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite
(PP).
ruszenie (P),
 dostrzec zagrożenia dla państwa polskiego
wynikające z dominującej pozycji szlachty (PP),
 ocenić system rządów w Polsce w XV–XVI w. (PP).
19.2) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 produkty sprowadzane  pojęcia: folwark, kmiecie  scharakteryzować sytuację gospodarczą w Europie
do Polski z Europy
(poddani), pańszczyzna,
Zachodniej w XVI w. (PP),
Zachodniej i wysyłane
spichlerz, szkuta,
 opisać działalność gospodarczą polskiej szlachty,
z Polski na zachód
flisak (P), szyper (PP),
używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie,
Europy (PP).
 zależności między
spichlerz, spław rzeczny – Wisłą do Gdańska (P),
zmianami
 wyjaśnić, z czego wynikała potęga gospodarcza
gospodarczymi w
Gdańska w XVI i XVII w. (P),
Europie Zachodniej
 dostrzec negatywne konsekwencje posiadania
a sytuacją gospodarczą
przez Polskę tylko jednego liczącego się portu nad
w Polsce (PP).
Bałtykiem (PP).
10
18. Wspólna
Rzeczpospolita
2
20.1) Uczeń zna:
 datę: 1569 (P),
 nazwy, którymi
określano państwo
polsko-litewskie po
zawarciu unii
lubelskiej (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: magnaci, Korona,
unia realna (P),
 różnice między unią
personalną a unią
realną (P).
1
20.2) Uczeń zna:
 daty: 1572, 1573 (P),
 postać: Henryka
Walezego (P),
 postanowienia
artykułów
henrykowskich (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: bezkrólewie,
prymas, konfederacja,
konfederacja
warszawska, wolna
elekcja, artykuły
henrykowskie (P),
interrex (PP),
 zasady, na jakich
odbywała się wolna
elekcja (P).
Część I. Na drodze do
nowej unii
IV
Część II. Jaka unia?
19. Król z wyboru
IV
Uczeń potrafi:
 scharakteryzować relacje między Polską a Litwą od
czasu zawarcia unii w 1386 r. (PP),
 wyjaśnić przyczyny dążenia Polaków do zawarcia
nowej unii (P),
 omówić postawę Litwinów wobec propozycji
zawarcia nowej unii (PP),
 opisać przebieg sejmu w Lublinie (PP),
 wyjaśnić, na czym polegała unia lubelska (P),
 wskazać na mapie Lublin, Rzeczpospolitą Obojga
Narodów oraz ziemie litewskie przyłączone do Polski
przez Zygmunta Augusta (P).
Uczeń potrafi:
 przedstawić zasady następstwa tronu obowiązujące
w czasach rządów dynastii Piastów i Jagiellonów
(PP),
 scharakteryzować sytuację Rzeczypospolitej po
bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta (PP),
 opisać, w jaki sposób dokonywano wyboru króla,
używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja
(P),
 wyjaśnić, czym zakończyły się rządy Henryka
Walezego (PP),
 dostrzec negatywny wpływ wolnej elekcji na
funkcjonowanie państwa polskiego (PP).
11
Na chwałę
Rzeczypospolitej –
lekcja powtórzeniowa
1
IV
Lata świetności Polski –
sprawdzian
IV wiadomości
20. Potop
V
1
1
18. Uczeń zna:
19.1)  daty, postacie i
19.2) wydarzenia związane z
20.1) tematyką działu Lata
20.2) świetności Polski,
 ramy chronologiczne
czasów
zygmuntowskich
(złotego wieku),
 postanowienia unii
lubelskiej i artykułów
henrykowskich.
18.
19.1)
19.2)
20.1)
20.2)
21.1) Uczeń zna:
 daty: 1655, 1660 (P),
1648, 1654, 1667
(PP),
 postacie: Stefana
Czarnieckiego (P),
Bohdana
Chmielnickiego,
Karola X Gustawa,
Jana Kazimierza (PP).
Uczeń rozumie:
 pojęcia związane
z tematyką działu Lata
świetności Polski,
 dlaczego czasy
panowania Zygmunta
Starego i Zygmunta
Augusta nazywa się
złotym wiekiem.
Uczeń potrafi:
 wskazać na mapie obszar Rzeczypospolitej po unii
lubelskiej oraz tereny Litwy przyłączone do Polski
przez Zygmunta Augusta,
 wymienić i scharakteryzować najważniejsze
przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i
społeczne w czasach zygmuntowskich,
 dostrzec pozytywne i negatywne skutki tych
przemian.
Uczeń rozumie:
 pojęcia: potop, wojna
szarpana (P),
 dlaczego wydarzenia lat
1655–1660 nazywa się
potopem (P).
Uczeń potrafi:
 wymienić przyczyny wybuchu powstania
Chmielnickiego (PP),
 wyjaśnić okoliczności wybuchu i opisać przebieg
wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą (PP),
 sytuować w czasie i omówić wydarzenia potopu
szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy
i postaci Stefana Czarnieckiego (P),
 wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane
z potopem szwedzkim (P) oraz ziemie utracone
przez Rzeczpospolitą w wyniku wojny z Rosją (PP),
 przedstawić skutki wojen prowadzonych przez
Rzeczpospolitą w połowie XVII w. (PP).
12
21. Złota wolność
1
22. Zwycięzca spod
Wiednia
1
*23. Czasy saskie
1
V
V
V
19.1) Uczeń zna:
 okoliczności, w
których po raz
pierwszy doszło
do zerwania obrad
sejmu (PP).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: liberum veto,
sarmatyzm (P), złota
wolność, „przedmurze
chrześcijaństwa” (PP),
 z czego wynikała
postawa magnaterii
polskiej w XVII w. (PP).
Uczeń potrafi:
 scharakteryzować polską magnaterię w XVII w. (P),
 omówić funkcjonowanie sejmu polskiego w XVII w.
(PP),
 przedstawić konsekwencje stosowania zasady
liberum veto (P),
 wyjaśnić, jak zmieniał się stosunek szlachty do
liberum veto (PP),
 wymienić główne elementy ideologii sarmackiej
(P).
21.2) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 daty: 1674, 1683 (P),
 pojęcia: sułtan, „lew
 opisać organizację państwa tureckiego (PP),
1672, 1673 (PP),
Lechistanu”, husaria (P),  przedstawić relacje między Polską a Turcją w XVII
wielki wezyr (PP),
 postacie: Jana III
w. (PP),
Sobieskiego (P),
 znaczenie zwycięstwa
 sytuować w czasie i opisać wyprawę wiedeńską Jana
Kara Mustafy (PP).
pod Wiedniem (PP).
III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz,
sułtan, husaria (P),
 wskazać na mapie Wiedeń (P) i Chocim (PP),
 scharakteryzować postać Jana III Sobieskiego (P).
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 daty: 1700–1721 (PP),  w czym przejawiała się
 scharakteryzować sytuację polityczną
słabość Rzeczypospolitej
Rzeczypospolitej w czasach saskich (PP),
 postacie: Augusta II
w czasach saskich (PP).
 omówić zmiany położenia chłopów i szlachty w
Mocnego, Augusta III
Sasa (P),
XVII i XVIII w. (P),
 ramy chronologiczne
 opowiedzieć o warunkach życia na polskiej wsi
czasów saskich (P).
w XVIII w. (P),
 wyjaśnić, skąd pochodzą i kiedy pojawiły się na
ziemiach polskich ziemniaki, kawa i herbata (PP),
 opisać kuchnię szlachecką i magnacką
w XVII i XVIII w. (P).
13
*24. Rodzina i szkoła
1
25. Ostatni król Polski
2
V
Część I. Stanisław
August Poniatowski –
ostatni król Polski
V
Część II. Konstytucja
3 maja
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
 postać: Stanisława
 pojęcia: oświecenie,
Konarskiego (PP),
Collegium Nobilium (P),
makaronizm (PP),
 ramy chronologiczne
okresu oświecenia (P),  zmianę w sposobie
myślenia, jaka nastąpiła
 główne założenia
w okresie oświecenia
ideologii oświecenia
(PP).
(P).
Uczeń potrafi:
 opisać sposób wychowania dzieci w XVIII w. (P),
 porównać XVIII-wieczny model wychowania dzieci
ze współczesnym (PP),
 scharakteryzować szkoły jezuickie w XVIII-wiecznej
Polsce (PP),
 przedstawić zmiany w sposobie nauczania, jakie
zostały wprowadzone w Collegium Nobilium (PP).
22.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 daty: 1764–1795,
 pojęcia: obiady
 przedstawić dokonania ostatniego króla Polski
1772, 1788–1792,
czwartkowe, czasy
w dziedzinie kultury, gospodarki i edukacji (PP),
3 maja 1791 (P), 1765,
stanisławowskie, Sejm
 podać przykłady naprawy państwa polskiego za
1773 (PP),
Czteroletni (Sejm
panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego,
Wielki)
(P),
Szkoła
 postacie:
z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja (P),
Rycerska, Komisja
Stanisława Augusta
 wymienić państwa, które uczestniczyły w I rozbiorze
Edukacji Narodowej (PP),
Poniatowskiego (P),
Polski (P),
carycy Katarzyny II
 dlaczego okres
 wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku
(PP),
panowania Stanisława
I rozbioru (P),
Augusta Poniatowskiego
 najważniejsze
 opisać okoliczności, w których doszło do uchwalenia
nazywa się czasami
postanowienia
Konstytucji 3 maja (PP),
stanisławowskimi (P),
Konstytucji 3 maja (P).
 scharakteryzować (P) i ocenić postać Stanisława
 znaczenie Konstytucji
Augusta Poniatowskiego (PP).
3 maja jako próby
ratowania państwa
polskiego (PP).
14
26. Upadek
Rzeczypospolitej
1
Na drodze do upadku –
lekcja powtórzeniowa
1
V
V
22.2) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
22.3)  daty: 1793, 1794, 1795  pojęcia: powstanie
 wyjaśnić, dlaczego zawiązano konfederację
(P), 1792 (PP),
kościuszkowskie,
targowicką (PP),
Naczelnik powstania,
 postać: Tadeusza
 przedstawić okoliczności, w których doszło do wojny
kosynierzy, patriota (P),
Kościuszki (P).
w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbioru (PP),
konfederacja targowicka,  sytuować w czasie wydarzenia powstania
abdykacja (PP),
kościuszkowskiego (P),
 dlaczego doszło do
 omówić wydarzenia powstania kościuszkowskiego,
upadku państwa
używając pojęć: Naczelnik powstania, przysięga
polskiego (PP).
Kościuszki, kosynierzy (P),
 wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku
państwa polskiego, i podać datę III rozbioru (P),
 wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku
II i III rozbioru (P),
 scharakteryzować (P) i ocenić postać Stanisława
Augusta Poniatowskiego (PP),
 podjąć próbę oceny postaw różnych grup
społeczeństwa polskiego wobec zagrożenia
upadkiem państwa (PP).
19.1) Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
21.1)  daty, postacie i
 pojęcia związane
 omówić najważniejsze konflikty militarne, w jakich
21.2) wydarzenia związane z z tematyką działu
uczestniczyła Rzeczpospolita w XVII i XVIII w.,
22.1) tematyką działu
Nieszczęsne Królestwo,
 przedstawić działania podejmowane w celu
22.2) Nieszczęsne Królestwo,  na czym polegała zmiana
ratowania państwa polskiego przed upadkiem,
22.3)  ramy chronologiczne
sposobu myślenia ludzi
 wymienić przejawy ingerencji państw ościennych
czasów saskich i
żyjących w oświeceniu.
w wewnętrzne sprawy państwa polskiego,
czasów
 wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku
stanisławowskich,
I, II i III rozbioru,
 najważniejsze
 wyjaśnić, dlaczego doszło do upadku państwa
postanowienia
polskiego,
Konstytucji 3 maja.
 scharakteryzować postawę różnych grup
społecznych wobec państwa polskiego w XVII i XVIII
w.,
 dostrzec charakter zmian w międzynarodowym
położeniu Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.
15
Nieszczęsne Królestwo
– sprawdzian
V wiadomości
1
19.1)
21.1)
21.2)
22.1)
22.2)
22.3)
16