warsztatowe rady znanego śląskiego fotografika Zbigniewa Sawicza

Kilka rad o tym co i jak fotografować w Górnośląskim
Przedsiębiorstwie Wodociągów? - poradnik dla uczestników
konkursu fotograficznego pt „Woda –nasz śląski skarb”
Opracował: Zbigniew Sawicz, znany śląski fotografik i dokumentalista, od 40 lat związany z
Katowicami. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Jego fotografie znajdują się
min. w zbiorach Muzeum Śląskiego i Śląskiej Kolekcji Fotografii Artystycznej ZPAF.
W swoim dorobku twórczym ma udział w kilkudziesięciu wystawach krajowych
i zagranicznych, wystawy indywidualne, publikacje w prasie (m.in. „Ekran”, „Panorama”,
„Śląsk”), publikacjach książkowych i licznych wydawnictwach albumowych.
Słowo wstępu
Nie jest łatwo w krótkiej formie przekazać kompendium warsztatu fotografa tym bardziej, że
dziś każdy dysponuje lepszym czy gorszym aparatem fotograficznym i niemal każdy uważa,
że potrafi robić dobre zdjęcia. Nie mniej, postaram się przekazać kilka podstawowych rad
i wskazówek dla tych, którzy zachęceni konkursem fotograficznym ogłoszonym przez
Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów udadzą się zwiedzać i fotografować miejsca
związane z przygotowaniem wody, którą wszyscy pijemy.
Dla fotografa zawodowo, czy nawet hobbystycznie biorącego aparat do ręki, to arcyciekawe
zadanie. Zdecydowana większość ludzi codziennie wielokrotnie odkręcając kran nie
zastanawia się jaką drogę musi przebyć woda i jak być przygotowywana aby nadawała się do
picia. Zdobycie i pokazanie na zdjęciu tej wiedzy to właśnie zadanie dla uczestników tego
konkursu.
Dlatego poniżej kilka rad o tym jak zrobić udaną fotografię i uniknąć podstawowych
błędów. Piszę to zdanie choć wiem, że wielu, zwłaszcza młodych adeptów fotografii, uważa,
że każdy powinien fotografować jak umie, nawet celowo łamiąc wszelkie zasady i kanony
według swojej własnej wizji. Studenci szkół artystycznych często mówią mi ,że gdyby
Picasso lub inni awangardowi artyści przestrzegali żelaznych zasad ówczesnego malarstwa,
czy innych form twórczości to by w ogóle nie zaistnieli. To prawda. Ale zgódźmy się, że aby
łamać zasady i eksperymentować warto najpierw poznać podstawowe reguły choćby po to,
żeby wiedzieć, że eksperymentujemy a nie powtarzamy czyjeś błędy.
Dlatego warto wiedzieć, że…
Jeśli staniesz przed którymś z obiektów Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów
z zamiarem sfotografowania go to :
Punkt 1.Nie spiesz się.
Punkt 2. Zastanów się co i po co fotografujesz?
Punkt 3. Wiedz, że od ciebie zależy jak to pokażesz.
str. 1
Punkt 4. Na zdjęcie musisz mieć dobry pomysł, Pomyśl, jak będzie wyglądać gotowa
fotografia. Obejrzyj zdjęcie przed jego zrobieniem na tzw. podglądzie w aparacie i wtedy
zdecyduj, czy lepszy będzie kadr pionowy, czy może poziomy. Staraj się, by w kadrze nie
było za dużo nieba i ziemi, no chyba, że jest to merytorycznie uzasadnione.
Punkt 5. Ważna jest kompozycja zdjęcia. Początkujący najczęściej robią zdjęcia
w tzw. centralnym kadrze. Wtedy fotografowany obiekt jest jest umieszczony centralnie,
przez co kompozycja staje się mało ciekawa i dynamiczna.
Punkt 6. Zastosuj zasadę trójpodziału kadru. To prosta ale podstawowa zasada, która mówi
o tym, aby horyzont na zdjęciu nie przechodził idealnie przez środek zdjęcia, a przecinał go
w 1/3 lub 2/3 wysokości. Trójpodział wyznacza cztery "mocne punkty" kadru, leżące na
zbiegu czterech linii (dwóch poziomych i dwóch pionowych) dzielących zdjęcie na dziewięć
równych prostokątów. Decydując się na umieszczenie obiektu w jednym z "mocnych
punktów", otrzymasz o wiele ciekawszy kadr. Warto tam lokować najbardziej istotne
elementy zdjęcia, np. ludzkie twarze. Na liniach poziomych tworzących „mocne punkty"
staraj się umieszczać linie horyzontu, a na pionowych drzewa czy linie ścian.
Punkt 7. Fotografując osobę warto zwrócić, uwagę na to, w którą stronę spogląda. Właśnie
po tej stronie zostaw więcej miejsca.
Punkt 8. Zastanów się nad perspektywą Nie bój się robić zdjęcia w nietypowych pozycjach.
Masz do wyboru perspektywę ptasią (zdjęcie zrobione z góry), żabią (zdjęcie zrobione z dołu)
i normalną (zdjęcie wykonane z poziomu twarzy fotografującego. Przed zrobieniem zdjęcia
obiektowi, poszukaj wpierw ciekawego punktu widzenia, na przykład obchodząc go wokół.
Punkt 9. Z umiarem korzystaj z zoomu! (obiektyw „bliżej-dalej”). Lepszy efekt uzyska się
podchodząc do obiektu z bliska. Nie tracisz wtedy jasności obiektywu i możesz zbędne
elementy wyeliminować z kadru. np. jeśli robisz portret, możesz podejść bliżej, bo interesuje
Cię twarz, a nie to, co jest w tle. Podobnie jest z fotografowaniem detali technicznych.
Punkt 10. Jeśli fotografujesz krajobraz lub wykonujesz zdjęcia nocne- użyj statywu lub
wykorzystaj np. murek albo postaw aparat w trakcie ekspozycji na czymś stałymi. To
pozwoli ci otrzymać ostrzejsze zdjęcie.
Punkt 11. Nie szukaj wzrokiem tylko osób i budynków. Cień dziecka, odbicie budynku
w kałuży mogą o twoich wakacjach powiedzieć więcej.
Punkt 12. Zwróć uwagę, skąd pochodzi główne źródło światła, zlokalizuj je i użyj do swoich
potrzeb. To ono tworzy obraz, decyduje o świetle i cieniu na zdjęciu. Spraw, by było Twoim
sprzymierzeńcem. Nie rób zdjęcia pod słońce, gdyż postacie będą zaciemnione. Gdy jednak to
robisz, doświetl takie zdjęcie lampą błyskową
Punkt 13. Gdy nie ma takiej konieczności, dla bardziej ambitnego zdjęcia, lepiej nie
korzystaj z wbudowanej w aparacie lampy błyskowej. Lampa taka nie zawsze daje korzystne
str. 2
oświetlenie. Jeśli nie trzeba – nie używaj jej jako głównego źródła światła, a raczej jako
światło dopełniające, np. przy fotografowaniu pod światło w pełnym słońcu.
Punkt 14. Jeśli jest taka potrzeba, używaj wyższej czułości, zmieniając wartość ISO
w ustawieniach aparatu. Zasadą jest używanie możliwie najniższego ISO (np. 100 lub 200),
dzięki czemu mamy małe „ziarno” i lepszy kontrast. Natomiast w trudniejszych warunkach
oświetleniowych używaj wyższych ustawień. Wyższe czułości ISO i krótszy czas otwarcia
migawki pozwalają także lepiej uchwycić poruszający się obiekt.
Punkt 15. Jeśli zechcesz pokazać na zdjęciu płynącą wodę wiedz, że im bardziej czas
naświetlania będzie się różnił od tego, jak postrzega płynącą wodę człowiek tym bardziej
końcowy efekt wyda się niezwykły i wart pokazania. Zapewnienie odpowiednio długiego
czasu naświetlania spowoduje, że woda uwieczniona będzie w postaci mniej lub bardziej
rozmytej.
Punkt 16. Jeśli zdecydujesz się na profesjonalne fotografowanie płynącej wody pamiętaj, że
będziesz musiał użyć mocnej lampy błyskowej, statyw, najlepiej taki, którego nogi bez obaw
będzie można zanurzyć w płynącej wodzie. Jakimś ekwiwalentem statywu może być
ustawienie aparatu na przybrzeżnym kamieniu, zestaw neutralnych szarych filtrów, zwłaszcza
jeśli zamierzamy fotografować z przysłoną otwartą w celu uzyskania małej głębi ostrości.
str. 3
Przykłady:
Fotografie
wodospadów
to
klasyka
wykorzystania
efektu
płynącej
wody,
rozmytej
przy
dłuższych
czasach
naświetlania.
To
zdjęcie
naświetlano
aż 4 s (przysłona f/29). Fot. B. Mrożewski
str. 4
.
Leśny krajobraz dobrze prezentuje się z motywem płynącego, rozmytego strumienia na
pierwszym planie. Przysłona ustawiona została na f/22, aby wszystkie
elementy kadru były ostro odwzorowane, czas naświetlania - 1/4 s. Fot. B. Mrożewski
Punkt 17. Fotografując skomplikowane techniczne obiekty lub instalacje rur odnajdź w nim
odblaski tworzące wzory, kształty, inne faktury miłe dla oka. Wtedy twoje zdjęcie będzie
czymś ciekawszym i ambitniejszym niż rysunek techniczny.
Punkt 18. Pamiętaj, że nawet brzydkie lub z pozoru nieciekawe obiekty techniczne można
uczynić interesującymi, a nawet pięknymi wtedy, gdy fotografując dostrzeżesz w nich to,
czego inni nie zauważają.
Punkt 19. Staraj się w swojej fotografii „zatrzymać czas” i pokazać obiekt innym tak jak go
widzisz tylko Ty- oryginalnie oraz „tu i teraz”. Niech w twoim zdjęciu obiektu lub przyrody
widoczne będzie twoje autorskie spojrzenie.
W Poradniku wykorzystano opinie i rady fotografików: Michała Korta, Georga Bara, Jakuba Gładkowskiego,
Ryszarda Ryczkowskiego oraz Jakuba Kaźmierczyka i Tomasza Kulasa.
str. 5