Poradnik jak fotografowac´ w GPW cz.II – ludzie

Poradnik: jak fotografować w GPW cz. II – jak na fotografii dobrze
pokazywać ludzi.
Autor: Janusz Moczulski*
Rok temu, w pierwszej części poradnika towarzyszącego konkursowi fotograficznemu
organizowanego przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów SA Zbyszek Sawicz w
swym warsztatowym poradniku przedstawił zasady, które obowiązują zarówno przy
fotografowaniu przedmiotów, krajobrazów jak i zdjęć z udziałem ludzi. Zobacz:
https://www.gpw.katowice.pl/aktualnosc,397,atrakcyjne-nagrody-za-najlepsze-zdjecia-wkonkursie-fotograficznym_o-gpw.php
Całkowicie zgadzam się z tymi zasadami i niewiele mogę do nich dodać. Pozwolę sobie
jedynie przedstawić kilka słów uzupełnienia dotyczących fotografowania ludzi związanych z
GPW i jego działalnością.
WYKORZYSTYWANIE WIZERUNKU OSÓB
W uzupełnieniu zasad fotografowania przedstawię reguły fotografowania z udziałem osób
związanych z GPW. Na początek ważna sprawa formalna dotycząca zgody osoby
fotografowanej .
Na mocy ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (z
późniejszymi zmianami i uwzględnieniem dyrektyw Wspólnot Europejskich)
Art. 81 ust. 1 Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim
przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba
ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie.
Należy przez to rozumieć, że wykonując zdjęcia powinniśmy mieć zgodę osób w nim
uczestniczących na rozpowszechnianie ich wizerunku. W przypadku osób niepełnoletnich
powinna to być zgoda opiekunów prawnych. Nie jest określona forma takiej zgody – może to
być ustna lub pisemna, przy czym forma pisemna daje nam większą pewność.
Jednak nie we wszystkich sytuacjach jest niezbędna taka zgoda:
Art. 81 ust. 2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
1. osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez
nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,
2. osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz,
publiczna impreza.
Jeśli zatem w pracy konkursowej pokazujemy większą grupę ludzi to z prawnego punktu
widzenia nie potrzebujemy zgody każdej osoby na publikację jej wizerunku.
JAK FOTOGRAFOWAĆ
Konieczność uzyskania zgody osób fotografowanych stanowi pewne utrudnienie, zwłaszcza
kiedy chcemy wykonać reporterskie zdjęcie z zaskoczenia. Jeśli już takie zdjęcie wykonamy
możemy poprosić o zgodę użycia go w konkursie po wykonaniu zdjęcia. Jest to już sprawa
indywidualnego wyczucia.
USTAWIENIE OSOBY FOTOGRAFOWANEJ
Fotografowanie ludzi wbrew pozorom jest znacznie trudniejsze niż wszelkich planów stałych
z przedmiotami, wodą i elementami przyrody. W naturalnych planach bez udziału człowieka
fotografujemy istniejący stan. Nie wpływamy na jego wygląd. Do nas należy tylko
znalezienie odpowiedniego kadru, wybranie światła, zastosowanie odpowiedniego obiektywu,
wybranie najlepszej pozycji do wykonania zdjęcia. Natomiast fotografując ludzi, przeważnie
wpływamy dodatkowo na ich wygląd. Musimy to robić świadomie. Twarze i sylwetki
znajdują się w nieustannym ruchu w większym czy mniejszym wymiarze.
Fotografując ludzi musimy wykonywać znacznie większą ilość zdjęć do późniejszego wyboru
niż przy wykonywaniu zdjęć natury. Przeważnie najlepsze najbardziej naturalne zdjęcia są na
początku i końcu sesji. Na początku osoba ta jeszcze bywa dość luźna, a na końcu po jakim
czasie jest na tyle zmęczona, że znowu przyjmuje naturalny wygląd. Jeśli fotografowana
osoba zdaje sobie sprawę, że jest fotografowana przyjmuje przeróżne gesty i wyrazy twarzy
nie zawsze naturalne.
Osoba w ruchu pozwala na uzyskanie lepszego efektu niż unieruchomiona w jakiejś pozycji.
Nie należy tego ruchu ograniczać.
Fotografując musimy często wpłynąć na osobę i jej zachowanie. Nie jest to łatwe.
Najważniejsze jest znalezienie kontaktu z. Zanim zrobisz pierwsze zdjęcie nawiąż kontakt
osobą którą chcesz fotografować. Nieodzowny jest tu uśmiech i zainteresowanie
bezpośrednio osobą lub czymś co jest z nią związane.. Osoba fotografowana powierza
fotografującemu swój wizerunek, jeśli nie ma do fotografa odrobiny zaufania będzie na planie
sztywna, bez wyrazu. Natomiast jeśli ta osoba cię zaakceptuję, znacznie łatwiej będzie
wykonać jej dobre zdjęcie.
Dobrze jest przed wykonaniem zdjęcia poobserwować daną osobę bez zwracania na siebie jej
uwagi, po to by potem kiedy wykonujemy zdjęcie poprosić ją o przyjęcie wcześniej
zaobserwowanej postawy. Należy się starać, by uzyskać jak najbardziej naturalną pozycję i
wyraz twarzy. Jeśli jest to niemożliwe, dobrze jest prowokować przyjęcie odpowiedniej
postawy poprzez rozmowę o rzeczach przyjemnych dla wywołania uśmiechu czy zadawania
pytań, by wywołać stan zamyślenia.
Stosowanie bezpośrednich form, typu uśmiechnij się skutkuje przeważnie nienaturalnym
uśmiechem. Ale jak sam się uśmiechniesz, wywołasz uśmiech. Można też osobę
fotografowaną próbować rozwścieczyć, ale osobiście nie polecam…
USTAWIENIE PLANU ZDJĘCIOWEGO
Jak już doszliśmy do ustawienia danej postaci możemy też nieco wpłynąć na inne elementy
obrazu. Sprawdzić, czy nie ma czegoś nienaturalnego we włosach czy ubiorze, usunąć z kadru
rzeczy niepotrzebne jak krawędź krzesła czy stołu, widoczny śmieć czy jakiś przedmiot w
nieodpowiednim miejscu.
Należy zwrócić uwagę czy stan ubioru odpowiada naszym wcześniej przyjętym założeniom i
efektowi jaki chcemy osiągnąć. Czy w tle nie pojawi się niezamierzony element, przykładowo
jakiś kwiat czy pręt sprawiający na zdjęciu wrażenie, że wyrasta z głowy. Może trzeba
otworzyć lub zamknąć jakieś drzwi czy okno. Fotografując osobę znajdującą się w kadrze
dobrze jest zaobserwować też plan na krawędzi kadru i wszystkie rogi. Należy to robić dość
szybko, by obiekt nie zmienił pozycji w niezamierzony sposób. Przy fotografowaniu planów z
ludźmi w ruchu polecam wykonywanie zdjęć seriami by potem wybrać najlepsze ujęcie bez
mrugnięcia oka czy niezamierzonego tiku na fotografowanej twarzy.
OPEROWAMIE ŚWIATŁEM
Słowo fotografia pochodzi od greckiego phōtós – światło; gráphō – piszę, graphein –
rysować, a więc malujemy światłem.
Pozornie mamy niewielki wpływ na światło. Ale to my wybieramy plan, a więc miejsce w
którym chcemy kogoś sfotografować, a zatem i światło. Oczywiście tło musi być adekwatne
do treści zdjęcia.
Ludzi najlepiej fotografować w cieniu, w świetle zastanym, kiedy nie mrużą oczu, a twarz jest
równomiernie oświetlona, bez zbędnych kontrastów. Oczy mają ogromny wpływ na ekspresję
portretu. Oczy, które patrzą w obiektyw, w których są emocje. Spróbuj tak ustawić swojego
modela, żeby stojąc w świetle zastanym, w cieniu, miał przed sobą przestrzeń dość mocno
oświetloną — np. oddalone okno, otwarte drzwi wychodzące na zewnątrz. W jego oczach
pojawi się błysk z odbitego światła. Portret będzie jeszcze lepszy, wyraźniejszy.
Możemy oczywiście pójść na łatwiznę i użyć po prostu lampy błyskowej. Ale to już nie
będzie malowanie ale chlaśnięcie ostrym światłem zabijającym wszelka plastykę obrazu.
Takie zdjęcie nigdy nie będzie miało większej wartości.
Jeśli dysponujemy tylko światłem bocznym lub tylnobocznym należy zastosować ekran
odbijający, biały lub srebrny. Ekran musi być dość blisko obiektu, co ogranicza nam kadr.
STOSOWANE OBIEKTYWY
Przy fotografowaniu osób możemy stosować wszelkie obiektywy, ale musimy mieć
świadomość jaki efekt wywołamy i dlaczego wybraliśmy właśnie taki obiektyw. Obiektywy
szerokokątne zniekształcają obraz powodując deformację twarzy i całej postaci.
W portrecie powiększy się przednia część twarzy nos, czoło, a nienaturalnie zmniejszą się
uszy i cała czaszka. Przy fotografowaniu całej postaci mogą się nienaturalnie powiększyć
wystające dłonie czy ręce. W zależności od przyjętej perspektywy, przy żabiej lub trochę z
dołu pogrubią się nienaturalnie nogi, a zmniejszy się cała sylwetka, a przy normalnej pozycji
odwrotnie. Z drugiej strony zwiększy się plastyka całego obrazu.
Przy świadomym stosowaniu szerokiego kąta możemy uzyskać interesujące zdjęcia, a
uzasadnione przerysowania zwiększą ekspresję obrazu. Z kolei przy zastosowaniu długich
obiektywów uzyskamy naturalne proporcje ciała, ale nieco przybliży się tło. Jeśli zastosujemy
duży otwór przesłony, tło zgubimy w głębi ostrości. W skrajnych przypadkach, możemy w
portrecie uzyskać ostry nos i oczy, a uszy i włosy mogą zostać rozmyte, co da ciekawy lecz
trochę archaiczny efekt. Dlatego generalnie do portretów stosuje się raczej długie obiektywy.
I jeszcze jedna rada: przy robieniu zdjęć ludzi musimy pamiętać, że oczy na zdjęciu
muszą być zawsze ostre.
*Janusz Moczulski – były fotoreporter czasopism Panorama, Gazeta Wyborcza, Student, ITD., Red
Naczelny czasopisma Zielona Liga, autor wielu publikacji, albumów i wystaw. Pilot i pasjonat zdjęć
lotniczych z samolotu.