Anatomia z elementami histologii człowieka

Anatomia z elementami histologii człowieka

Anatomia
z elementami histologii człowieka
Temat: osie, płaszczyzny, główne części i okolice ciała
Dr n. biol. Henryk Różański
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie
Osie i płaszczyzny ciała ludzkiego
• Ciało człowieka posiada symetrię dwustronną.
• Płaszczyzna pośrodkowa (planum medianum) dzieli ciało na
dwie symetryczne połowy, wyznaczona przez oś pionową i
oś poprzeczną, jest jedną z nieskończonej liczby płaszczyzn
strzałkowych.
• Płaszczyzna pozioma (planum horizontale) dzieli ciało na
część górną i dolną, przebiega prostopadle do płaszczyzny
czołowej (równolegle do płaszczyzny podstawy),
wyznaczona przez oś strzałkową i poprzeczną.
• Płaszczyzna czołowa (planum frontale) dzieli ciało na
połowę przednią i tylną, wyznaczona przez oś pionową i oś
poprzeczną.
Osie ciała ludzkiego
• W ciele ludzkim wyróżnić można osie.
• Oś strzałkowa (axis sagitalis), czyli przedniotylna, prostopadła do osi pionowej, biegnie od
przodu ku tyłowi.
• Oś pionowa (axis verticalis), biegnące wzdłuż
ciała, pionowo w stosunku do ziemi.
• Oś pozioma, czyli poprzeczna (axis
transversalis) biegnie prostopadle do osi
pionowej od strony lewej do prawej.
Ryc. 1. Osie i płaszczyzny ciała człowieka (wg
Martin Trebsdorf, 2000 r.).
Ryc. 2. Kierunki ciała (wg Martin Trebsdorf, 2000 r
Główne części i okolice ciała ludzkiego
•
•
•
•
•
•
Ciało człowieka (corpus hominis) składa się z:
Głowa (caput).
Szyja (collum, cervix).
Tułów (truncus).
Kończyny górne (extremitas superior).
Kończyny dolne (extremitas inferior).
Ryc. 3. Główne części ciała. (wg Martin Trebsdorf, 2000 r.).
• Głowa (caput) obejmuje część twarzową (pars
facialis) i część mózgową (pars cerebralis).
• Cząśó męzgowa głowy obejmuje jamę czaszki i
ściany jamy czaszki.
• Ściany jamy czaszki tworzą podstawę czaszki i
sklepienie czaszki.
• Sklepienie głowy jest sklepieniem czaszki wraz
z powłokami (mięśnie, skóra).
Ryc. 4 i 5. Okolice głowy i szyi (wg Stefan Różycki, 1952 r.).
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sklepienie głowy zawiera nieparzyste okolice:
- okolicę czołową – regio frontalis
- okolicę potyliczną – regio occipitalis
Sklepienie głowy zawiera ręwnieć okolice parzyste:
- okolicę ciemieniową - regio parietalis
- okolicę skroniową – regio temporalis
- okolicę sutkowatą – regio mastoidea
- okolicę uszną – regio auricularis
Cząśó twarzowa głowy obejmuje okolice twarzy powierzchowne i głębokie oraz jamy: oczodołową,
nosową i ustną.
Okolice twarzy powierzchowne nieparzyste:
- okolica nosowa – regio nasalis
- okolica wargowa – regio labialis
- okolice bródkowa – regio mentalis
- okolica ustna – regio oralis
Okolice twarzy powierzchowne parzyste:
- okolica powiekowa górna i dolna – regio palpebralis
- okolica podoczodołowa – regio infraorbitalis
- okolica policzkowa – regio buccalis
- okolica licowa – regio zygomatica seu malaris
- okolica przyuszniczo-żwaczowa – regio parotideo-masseterica
Okolice cząści twarzowej głąbokie:
- dół podskroniowy – fossa infratemporalis
- dół skrzydłowo-podniebienny – fossa pterygo-palatina
(wg Stefan Różycki, 1952 r.).
•
•
•
•
•
•
•
Szyja (collum, cervix) składa się z okolicy przedniej (regio colli
anterior) i okolicy tylnej (regio colli posterior), czyli karku –
nucha. Trójkąt szyi pośrodkowy (trigonum colli medianum)
obejmuje okolic nadgnykową i podgnykową.
Okolica nadgnykowa (regio suprahyoidea) składa się z
nieparzystej okolicy bródkowej (regio submentalis) oraz
parzystych okolic:
- okolica podżuchwowa – regio submandibularis seu
submaxillaris
- okolica pozażuchwowa – region retromandibularis
Okolica podgnykowa (region infrahyoidea) zawiera parzysty
trójkąt tętnicy szyjnej (trigonum caroticum) i nieparzystą
okolicę szyi pośrodkową, która składa się z okolicy
podgnykowej właściwej – (regio subhyoidea), okolicy
krtaniowej (regio laryngea), okolicy tarczycowej (regio
thyreoidea) i okolicy nadmostkowej (regio suprasternalis).
W okolicy mostkowo -obojczykowo-sutkowej (regio sternocleido-mastoidea) wyróżnić można dół nadobojczykowy
mniejszy (fossa supraclavicularis minor) położony nad stawem
mostkowo-obojczykowym.
(wg Stefan Różycki, 1952 r.).
Tręjkżt szyi boczny (trigonum colli laterale) obejmuje trójkąt
barkowo-czworoboczny (trigonum omotrapezoideum) i trójkąt
barkowo-obojczykowy (trigonum omoclaviculare). Zagłębienie
w trójkącie szyi bocznym, nad obojczykiem nosi nazwę dołu
nadobojczykowego większego (fossa supraclavicularis major).
• Tułęw (truncus) obejmuje klatkę piersiową (thorax),
brzuch (abdomen) i miednicę (pelvis). W tułowiu
występuje część przednia i tylna.
• Okolica tułowia przednia – regio trunci anterior
obejmuje:
• - okolicę piersiową – regio pectoralis
• - okolicę brzuszną – regio abdominalis
• Okolica piersiowa (regio pectoralis) złożona jest z:
• - okolicy mostkowej - regio sternalis (nieparzysta)
• - okolicy podobojczykowej – regio intraclavicularis
• - okolicy sutkowej – regio mammalis
• - okolicy podsutkowej - regio inframammalis
• - okolicy piersiowej bocznej – regio pectoralis lateralis,
zbudowanej z okolicy pachowej (regio axillaris) i
żebrowej bocznej (regio costalis lateralis)
• Okolica brzuszna (regio abdominalis)
złożona jest z:
- okolicy nadbrzusznej – epigastrium
- okolicy śródbrzusznej – mesogastrium
- okolicy podbrzusznej - hypogastrium
• Okolica nadbrzuszna obejmuje:
- okolicę nadpępkową – regio supraumbilicalis
- okolicę podżebrową – regio hypochondriaca
• Okolica śrędbrzuszna obejmuje:
- okolicę pępkową – regio umbilicalis
- okolicę brzuszną boczną – regio abdominalis
lateralis
• Okolica podbrzuszna obejmuje:
- okolicę łonową – regio pubica
- okolicę pachwinową – regio inguinalis
Okolice przedniej części tułowia (wg Stefan Różycki, 1952 r.).
• Okolica tułowia tylna (regio trunci
posteriori), czyli okolica grzbietu (regio
dorsi) została podzielona na okolicę
pośrodkową grzbietu, czyli kręgową (regio
mediana dorsi seu vertebralis) i dwie
okolice boczne (regiones laterales dorsi).
• Okolica boczna grzbietu złożona jest z:
- okolicy nadłopatkowej – regio
suprascapularis
- okolicy łopatkowej – regio scapularis
- okolicy podłopatkowej – regio subscapularis
- okolicy lędźwiowej – regio lumbalis
- okolicy międzyłopatkowej – regio
interscapularis
Okolice tylnej części tułowia (wg Stefan Różycki, 1952 r.).
• Kończyna gęrna (extremitas superior) złożona jest z okolic:
- okolicy barkowej – regio acromialis
- okolicy naramiennej – regio deltoidea
- okolicy ramieniowej – regio brachialis
- okolicy łokciowej – regio cubiti
- okolicy przedramieniowej – regio antebrachii
- okolic ręki – regiones manus, w których wyróżnić należy okolicę
nadgarstkową – regio carpi, okolicę śródręcza – regio metacarpi oraz
okolicę palców – regio digitorum.
• Kończyna dolna (extremitas inferior) złożona jest z okolic:
- okolicy biodrowej – regio caxae
- okolicy pośladkowej – regio glutaea
- okolicy udowej – regio femoris
- okolicy kolanowej – regio genus
- okolicy goleniowej – regio cruris
- okolicy kostkowej – regio malleolaris
- okolic stopy – regiones pedis, a w nich: okolica stępu – regio tarsi, okolica
śródstopia – regio metatarsi i okolica palców – regio digitorum.
• Między pośladkami i udami, u wylotu
miednicy mniejszej zlokalizowana jest
okolica krocza – regio perinealis. W okolicy
krocza mieści się okolica odbytowa – regio
analis, okolica moczowo-płciowa – regio
urogenitalis oraz okolica sromowa – regio
pudendalis.
• Tuber ischiadicum – guz kulszowy
• Ligamentum sacrotuberale – więzadło
krzyżowo-guzowe
• Labium minus et majus pudendi – warga
sromowa mniejsza i większa
• Bulbus vestibuli – opuszka przedsionka
• Orificium externum urethrae muliebris –
ujście zewnętrzne cewki
• Orificium vaginae – ujście pochwy
• Clitoris - łechtaczka
Ryc. 8 i 9. Okolice krocza. (wg Stefan Różycki, 1952 r.).