Innowacyjne modele finansowania projektów

Innowacyjne modele finansowania projektów
poprawy efektywności energetycznej (EE)
5 lipiec 2013
Szymon Liszka
[email protected]
Jan Twardowski
[email protected]
Niniejszy projekt jest realizowany w ramach Programu dla Europy Środkowej ze środkó
rodków EWT/ERDF
Zakres prezentacji
• Modele finansowania przedsięwzięć z zakresu poprawy
efektywności energetycznej
• Zakres działania firm ESCO
• Protokoły IEEFP i IPMVP
• Projekt CombinES
• Przykłady projektów zrealizowanych w formule EPC
2
Finansowanie przedsięwzięć
poprawy efektywności energetycznej
Konwencjonalne sposoby finansowania
-
środki własne inwestora
dotacje
-
kredyty preferencyjne
kredyty komercyjne, leasing
3
Zadania inwestora podejmującego
przedsięwzięcie
•
•
•
•
•
rozpoznać problem i dokonać wstępnych oszacowań
wykonać we własnym zakresie lub zlecić wykonanie
analiz i koncepcji, a następnie projektu technicznego
zapewnić środki finansowe na realizację
podjąć się we własnym zakresie, bądź zlecić
wykonawstwo
• dokonać rozruchu i odbioru urządzeń;
• eksploatować urządzenia
4
Finansowanie przez „trzecią stronę”
Third Party Financing (TPF)
- finansowanie przez trzecią stronę;
Energy Performance Contracting (EPC)
- umowa o osiągnięcie oszczędności energii;
Energy Services Company (ESCO)
- firma usług energetycznych;
5
Finansowanie przez „trzecią stronę”
Third Party Financing (TPF)
- finansowanie przedsięwzięć energooszczędnych przez
zewnętrzną (trzecią) firmę (np. bank), która odbiera
wyłożone pieniądze poprzez różnicę w rachunku
za energię przed i po wdrożeniu przedsięwzięć;
Energy Performance Contracting (EPC)
- najczęściej jest to zmniejszenie zużycia energii
u użytkownika poprzez wdrożenie przedsięwzięć
energooszczędnych w zamian za opłatę, której wysokość
jest proporcjonalna do ilości rzeczywiście
zaoszczędzonej energii;
6
Finansowanie przez „trzecią stronę”
Energy Services Company (ESCO)
- zazwyczaj prywatne firmy, które oferują użytkownikowi
(klientowi) szeroki wachlarz usług energetycznych,
w tym również inwestycje w przedsięwzięcia
energooszczędne, gwarantując co najmniej,
że rachunek za energię nie wzrośnie;
7
Finansowanie przez „trzecią stronę”
użytkownik nie angażuje własnego kapitału
w inwestycje energooszczędne
użytkownik gwarantuje regularne regulowanie należności
za energię i usługi dodatkowe
UNIKNIĘTE KOSZTY ENERGII =
OPŁATA dla "TRZECIEJ STRONY"
8
Finansowanie przez „trzecią stronę”
PIERWOTNE ODMIANY EPC:
Najpierw Spłata - First Out
ESCo dostarcza kompleksową usługę, a uzyskane
oszczędności są w całości przeznaczone na spłatę
poniesionych nakładów.
Podział Oszczędności - Shared Savings
ESCo dostarcza kompleksową usługę, a uzyskane
oszczędności są dzielone pomiędzy ESCo a użytkownika.
9
Formuła - podział oszczędności
KLIENT
rozpoznanie projektu
inwestycja
Spłata z oszczędności
(po podziale)
ESCO
Ryzyko osiągnięcia wyników
Ryzyko kredytowe
Przygotowanie projektu
Gwarancja oszczędności
Obsługa projektu
W
r a pł a
t k ty
re
dy
tu
Fi
pr nan
oj s
ek ow
tu an
ie
POŻYCZKODAWCA/
INWESTOR
100% FINANSOWANIA
10
Formuła – gwarantowane oszczędności
KLIENT
Ryzyko rynkowe
i ryzyko zadłużenia
Gwarancja
oszczędności
ESCO
Ryzyko osiągnięcia wyników
Stała spłata
POŻYCZKODAWCA/
INWESTOR
Ryzyko kredytowe
11
Zakres usług świadczonych przez ESCO
Zarys usług świadczonych przez ESCO, wskazujący usługi oraz ryzyka
związane z opracowaniem i realizacją:
• Wstępnego szacunku potencjału EE i/lub działań EE
• Investment Grade energy Audit (IGA) oceny przedinwestycyjnej
przedsięwzięć energoooszczędnych /przed-Inwestycyjny, Generalny
Audyt energetyczny/
• Projekt techniczny
• Finansowania przedsięwzięcia
• Wykonanie kompletnej instalacji i przekazanie do eksploatacji
• Gwarancje długoterminowych oszczędności energii
• Pomiar, ocena i weryfikacja (M&V) oszczędności
• Oraz bieżąca konserwacja sprzętu i (opcjonalnie) powtórne
przekazanie do eksploatacji.
12
Na podstawie IEEFP (EVO) ‘2009
• Międzynarodowy
Protokół
Finansowania
Efektywności
Energetycznej
(ujednolicone
pojęcia)
www.evo-world.org
13
Standardy
• IPMVP ‘2010
Międzynarodowy
Protokół Oceny i
Weryfikacji
Efektywności
www.evo-world.org
• PN EN15900 Usługi
w zakresie efektywności energetycznej
14
IPMVP (EVO) ‘2010
•
IPMVP dokumentuje powszechne warunki/metody oceny rezultatów
projektów efektywnościowych, dla nabywców, sprzedawców, finansistów.
Niektóre z tych warunków/metod można wykorzystać umowach
projektowych, chociaż IPMVP nie posługuje się językiem stosowanym
umowach.
• IPMVP zawiera metody opracowane dla różnych poziomów kosztów,
dokładności określenia oszczędności jak zakresu przedsięwzięć.
• IPMVP wprowadza pojęcie planu oceny/pomiarów i weryfikacji (M&V).
Taki plan M&V pozwala na opracowywanie wiarygodnych i możliwych do
zweryfikowania raportów dotyczących oszczędności.
• IPMVP ma zastosowanie w przypadku przedsięwzięć
„efektywnościowych”, zarówno w istniejących jak i nowych obiektach oraz
w projektach wymiany źródeł zasilania w energię w tym zastosowania
odnawialnych źródeł energii.
15
Geneza projektu CombinES
W Europie Środkowej najczęściej stosowanymi mechanizmami wsparcia
efektywności energetycznej (EE) są subsydia i dotacje bezpośrednie. Zbyt
rzadko uwzględniane są możliwości współfinansowania EE za
pośrednictwem „strony trzeciej” poprzez mechanizm umowy o efekt
energetyczny (EPC - energy performance contracting).
Umowy EPC finansują poprawiające efektywność energetyczną inwestycje o
kilkuletnim okresie zwrotu. Objęcie skutecznym i sprawdzonym
mechanizmem EPC inwestycji o długim okresie zwrotu wymaga
dodatkowego wsparcia odpowiednimi programami subsydiów i dotacji.
CombinES –kończy właśnie 2 pierwsze etapy: ocenę rynku EPC oraz
krajowych programów wsparcia. Rozpoczęte są prace nad propozycjami
zmian w programach i stworzenie rekomendacji dla nowego unijnego
programu łączącego finansowanie EE z umowami EPC.
16
Dyrektywa 2012/27/UE
z dnia 25 października 2012 r.
w sprawie efektywności energetycznej (EED)
"usługa energetyczna" oznacza fizyczną korzyść, udogodnienie lub pożytek pochodzące z
połączenia zużycia energii z wykorzystywaniem technologii energooszczędnych lub działań, które
mogą obejmować czynności, utrzymanie i kontrolę niezbędne do świadczenia danej usługi, która
jest świadczona na podstawie umowy i która w normalnych okolicznościach prowadzi do
sprawdzalnej i wymiernej lub możliwej do oszacowania poprawy efektywności energetycznej
lub do oszczędności energii pierwotnej;
”system zarządzania energią" oznacza zbiór wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących
elementów planu, który wyznacza cel w zakresie efektywności energetycznej oraz określa
strategię osiągnięcia tego celu;
”EPC umowa o EFEKT ENERGETYCZNY (poprawę efektywności energetycznej)" oznacza umowę
pomiędzy beneficjentem a dostawcą realizującym środek poprawy efektywności energetycznej,
weryfikowaną i monitorowaną w trakcie całego okresu jej obowiązywania, zgodnie z którą
inwestycje (roboty, dostawa lub usługa) w ten środek są spłacane w relacji do uzgodnionego w
umowie poziomu poprawy efektywności energetycznej lub innego uzgodnionego kryterium (…)
na przykład oszczędności finansowych;
•
- EPC jako preferowany model kontraktu na osiągnięcie poprawy efektywności energetycznej
(EPC – Energy Performance Contract/ing/) stosowany przez Przedsiębiorstwa Usług
Energetycznych tzw. ESCO często udzielających gwarancję uzyskania efektu energetycznego.
17
Doświadczenia krajowe i zagraniczne
• wskazują, ze prawie w każdej jednostce można
zmniejszyć w sposób opłacalny koszty energii od 1040% a w budynkach publicznych do 50%. Co to znaczy
w sposób opłacalny? To znaczy, że koszty
zaoszczędzenia energii (koszty zmniejszenia zużycia
energii) będą niższe od kosztów zakupu energii, której to
dodatkową ilość trzeba by kupić, gdyby nie podjęto
działań oszczędnościowych.
• Wieloletnie skumulowane oszczędności (po dyskoncie)
wyznaczają poziom opłacalnych inwestycji w EE, które
„same się spłacą” .
18
Doświadczenie zagraniczne
• “Model biznesowy” przedsiębiorstw typu „ESCO” jest
wyjątkowy, łączy różnorodne technologie i usługi
niezbędne do wdrożenia u Gospodarza /Klienta
energooszczędnych przedsięwzięć opartych na
„spłacie z oszczędności” tzw. Energooszczędnych
Samo-spłacalnych Przedsięwzięć .
• ESCO przygotowują i opracowują, finansują i wdrażają
projekty poprawiające EE na zasadzie „pod klucz”,
oceniają i ograniczają towarzyszące ryzyko oraz za
swoje usługi otrzymują zapłatę od Gospodarza z
oszczędności generowanych przez wdrożone projekty
19
EPC – w Niemczech definicje/normy
•
•
Standard 24198VDMA - dot. Umów o Efekt, Wynik
(Performance Contracting):
“EPC jest kompleksową umową usług energetycznych (planowanie,
wdrożenie, eksploatacja, optymalizacja instalacji budynkowych)
mającą na celu osiągnięcie zagwarantowanej poprawy. Podstawą
[EPC] jest współpraca i umowa. Konieczne inwestycje są
refinansowane dzięki gwarantowanym oszczędnościom
kosztów w okresie zawartej umowy. “
Inne istotne Niemieckie normy:
– DIN EN 15900 Usługi w zakresie efektywności energetycznej
– DIN 8930 część 5 Modele umów s
•
•
Trwałe ramy dla umów EPC w Niemczech
Niemieckie wzorcowe kontrakty i wytyczne dla EPC są dostępne od
ponad 15-stu lat.
20
EPC w Niemczech elementy umowy
Usługi gwarantowane przez ESCO:
• Gwarancja oszczędności energii i udziału Klienta w
zrealizowanych oszczędnościach w kosztach → główny
element umowy
• Opis inwestycji w majątek, urządzenia (wartość
struktura/udział)
• System zarządzania energią, Energy controlling system
• Utrzymanie (samych środków poprawy EE lub
utrzymanie kompleksowe)
• Dochowanie wymaganych poziomów komfortu
• Zawarcie czynnika motywacji użytkownika (system
zachęt)
• Weryfikacja, dokumentowanie oszczędności energii
ul. Rymera 3/4; 40-048 Katowice; tel./fax 32/203 51 14
E-mail: [email protected]; www.combines-ce.eu
21
Modele finansowania EPC – Niemcy
• Model czasowy, ”na okres spłaty”, strony
umawiają się, iż przez cały czas trwania umowy
finansujący inwestycję przejmuje oszczędności
kosztów energii tzn. Klient spłaca partnera
poprzez ‘opłatę umowną’ obejmującą wartość
inwestycji, koszty jej finansowania oraz
„rozsądny” zysk.
22
Modele finansowania EPC - Niemcy
• Model partycypacyjny: strony umawiają się, iż od
początku trwania umowy Klient uzyskuje udział
(zwykle 10%) w zrealizowanych
oszczędnościach kosztów energii tj. Klient
odczuwa zmniejszenie wydatków w budżecie.
Czas trwania umowy jest wydłużony
23
Modele finansowania EPC - Niemcy
• Model partycypacyjny jest w Niemczech
stosowany najczęściej, gdyż Klient uzyskuje
spadek wydatków „energetycznych” natychmiast
co jest warunkiem uzasadnienia
„gospodarności” działania,
• Wydatki za „usługi energetyczne” traktowane są
jak wydatki „za energię” Akceptacja wydłużenia
czasu umowy.
24
Program Energy Saving Partnership
•
•
•
•
•
EPC w budynkach publicznych Berlina,
(BEA Berliner Energie Agentur)
Od roku 1995 zawarto 24 umowy w ramach
programu ESP - objęły ponad 1400 budynków
11,3 mln€/rocznie udzielonych gwarancji
energetycznych
Uzyskane w budżecie Miasta oszczędności ok.
2,7 mln€ rocznie
Wartość zrealizowanych inwestycji ok. 49 mln€
Redukcja emisji CO2 o 67 900 ton rocznie
25
Berlin: Steglitz-Zehlendorf - w liczbach
•
•
•
•
•
•
•
Pool- (pula) :69 budynków (szkół, przedszkoli)
Baseline- Koszty okresu odniesienia- :1.84 mln €/rok
Oszczędności zagwarantowane:29,4 % = 541,679 €/a
Wartość Inwestycji :
około 2.8 mln €
Planowana redukcja emisji CO2: 3,973 t/rok
Czas trwania kontraktu:
14 Lat
Środki zastosowane: nowe kotły w 11 budynkach,
zmiana nośnika na gaz, automatyka budynkowa,
modernizacja oświetlenia
• Dotacja:100,000€ na zastosowanie technologii OZE
26
Berlin: szpital ‘Hubertus’ - w liczbach
•
•
•
•
•
•
•
Budynek: szpital ‘ogólny’ na
300 łóżek,
Baseline (roczny koszt energii):
860,000 €/rok
Zagwarantowane oszczędności:30 % = 140,000 €/rok
Inwestycje:
0.55 m €
Redukcja emisji CO2:
2,600 t/rok
Okres trwania kontraktu:
12 lat
Środki EE wdrożone: modernizacja systemu dostaw
ciepła, automatyka budynkowa, scentralizowany system
zarządzania energią, zarządzanie zamówiona mocą,
jednostki CHP, utrzymanie wszystkich urządzeń
grzewczych, chłodzących (wentylacja) sfinansowane
przez niższy udział Klienta w oszczędnościach.
27
Podstawy sukcesu ESP wg BEA
• Obiekty winne funkcjonować przez kolejne 10 lat,
• Dotychczasowe zużycie energii spójne, rosnące,
• Możność ustalenia zużycia energii przez „innych
użytkowników” poprzez instalacje liczników.
• Opłacalność inwestycji w system centralnego
ogrzewania,
• Spełnienie ustalonego wymogu- minimalnej wartości
inwestycji
• Uwzględniony podział oszczędności właściciel najemca
• Wstępne pilotażowe testy są konieczne/wskazane
28
Doświadczenie i wyniki ESP wg BEA
•
•
•
•
•
Gwarantowane oszczędności uzyskano w większości przypadków,
możliwość uzyskania do 35% oszczędności,
24 umów zrealizowało 15 różnych ESCO, ok.100 podwykonawców
MŚP regionu było/jest zaangażowanych we wdrożenia/eksploatację,
Wysoka jakość stosowanych środków EE możliwa dzięki wiedzy
ESCO, wzrost doświadczenia daje poprawę opłacalności,
Dodana wartość, poprawa zarządzania utrzymaniem poprzez
scentralizowane zarządzanie przez ESCO,
Dotychczas brak sądowych sporów i konieczności skorzystania z
gwarancji bankowych, powtórne przetargi EPC dowodem sukcesu,
•
Sukces osiągnięty dzięki trwałym ramom prawnym,
ujednoliconym procedurom i umowom wspartym
profesjonalnym zarządzaniem procesem
29
Przykłady 15 szkół , Praga, Dzielnica 13
Wymiana instalacji i urządzeń
umowa EPC
Inwestycja 3,6 mln EUR
(spłacana z przyszłych
oszczędności w kosztach)
Ocieplenie budynku + nowe okna
Inwestycja 16 mln EUR
Dofinansowanie OP
Environment
Współfinansowanie właściciel
budynków max. 39 %
30
Karczew: łączenie umowy EPC z dotacją
programu NFOŚiGW
• Umowa 2.I.2013 Termomodernizacja i utrzymanie
(konserwacja, naprawy, remonty, usuwanie usterek,
wymiana uszkodzonych/ zużytych elementów) przez
okres 14 lat wszystkich objętych pracami obiektów.
(wartość ok.12,9mln przed aneksem /10,5mln zł po)
• Umowy z NFOŚiGW (program GIS) do PPP -141,5t/rok
CO2:
–
–
–
–
Umowa nr 659/2012/Wn-07/OA-TR-ZI/D 8.X. ( 580 158 PLN)
Umowa nr 943/2012/Wn-07/OA-TR-ZI/D 17.XII ( 743 643 PLN)
Łączna wartość dotacji30%:1 434 180,00zł (UM -110 559 PLN)
Wkład własny gminy 70%:3 088 451,00zł (wzrósł przez nr943)
31
Karczew: łączenie umowy EPC z dotacją
programu NFOŚiGW
• 16II2011 burmistrz powołuje zespół ds. PPP
• III’2011 dwie analizy wstępne XI’2011 ‘Certyfikat
Przejrzysta Gmina’ dla systemu PPP,
• Etapy procesu
– 1. Przygotowanie przedsięwzięcia PPP (od koncepcji, PFU,
doradztwo zewnętrzne, decyzja negatywna dla
samodzielności - realizacja w PPP,
– 2. Wybór Partnera Prywatnego (Komisja Przetargowa, !!
Ścieżka Dialog Konkurencyjny, ogłoszenie, zaproszenie,
negocjacje, doprecyzowanie SIWZ, wybór, Umowa 2.I.2013
– 3. Obecnie: realizacja przez Partnera Prywatnego, zaliczka
na dotację, Monitorowanie, nadzór przez Gminę.
32
Karczew dlaczego PPP
•
•
•
Termomodernizacja 10 obiektów w ciągu jednego roku,
Pewność zastosowania najnowszych technologicznie systemów,
Gwarancja osiągnięcia oszczędności w zużyciu energii cieplnej i
elektrycznej lub uzupełnienie nieosiągniętego, założonego
poziomu poprzez wpłatę Partnera,
• Zarządzanie przez Partnera Prywatnego obiektami przez 14 lat
– gwarancja przez ten okres osiągania oszczędności,
• Dokładne ustalenie (podczas dialogu konkurencyjnego) zakresu
planowanych do wykonania prac – ustalenie zakresu robót i
wysłuchanie uwag/sugestii Partnera,
• Spłata części opłaty miesięcznej w znacznej mierze pochodząca z
wygenerowanych oszczędności,
• Ustalenie metodologii obliczania oszczędności w uzgodnieniu z
Partnerem.
33
Karczew: Cele modernizacji
• Uzyskanie gwarantowanych
oszczędności w ogólnym zużyciu energii
cieplnej i elektrycznej:
56% dla energii cieplnej,
20,9% dla energii elektrycznej,
• Poprawa funkcjonalno funkcjonalności i
estetyki w 10-ciu budynkach użyteczności
publicznej
34
Karczew: Zakres modernizacji
•
•
•
•
1. System monitorowania i zarządzania energią
2. System komfortu pomieszczeniowego
3. Modernizacja oświetlenia
4. Modernizacja kotłowni/węzłów
cieplnych/instalacji
• 5. Wymiana okien
• 6. Izolacja ścian i stropów
35
Dziękuję za uwagę
Szymon Liszka
[email protected]
www.fewe.pl
This project is implemented through the CENTRAL EUROPE Programme coco-financed by the ERDF
36