Efektywności produkcji świń w różnych krajach

Efektywności produkcji świń w różnych krajach - analiza umożliwiająca poprawę
wyników i obniżenie kosztów produkcji
Peter Wilcock, Jan Wellock
Wielka Brytania, Primary Diets
Streszczenie
W pracy przedstawiono wyniki produkcyjne oraz koszty chowu tuczników w
wybranych rozwiniętych rolniczo krajach Europy, USA i Brazylii. Na podstawie
porównania danych uzyskanych w roku 2007 można stwierdzić, że w odniesieniu do
wiodących krajów w zakresie produkcji trzody chlewnej Polska obok Hiszpanii
miała najwyższe koszty produkcji. Decydował o tym przede wszystkim wysoki koszt
paszy (60% wszystkich kosztów). W okresie 2006-2008, koszty paszy wzrosły w
Polsce o 94%, w porównaniu do Francji, Holandii i Niemiec, gdzie wzrosły one o
59%. Niższa niż w krajach UE była również liczba prosiąt odchowanych od lochy w
ciągu roku. Średnio odchowywano w Polsce 2 prosięta mniej. Rezultatem
powyższego były wyższe koszty produkcji. W publikacji na podstawie analizy
komponentów paszy zwrócono
uwagę na żywieniowe przyczyny ponad
normatywnych kosztów produkcji.
Sumary
Paper compare efficacy of pigs production in Poland, EU, USA and Brazil.
Evaluation of pig performance between countries is necessary to determine their
strength and weaknesses to identify areas that can be improved and to target the
areas of improvement that will provide the greatest return per pig. In 2007, when
compared to the main EU pig producing countries, US and Brazil, Poland had the
highest cost of production with the exception of Spain. This can be attributed in the
main due to the higher feed cost with approximately 60% of the cost of production
in Poland being related to the feed cost whereas the other main EU countries
typically are at a lower percentage than this. Situation will only have been made
worse in Poland in the last two years due to globally increasing feed prices with
higher feed prices driving up the cost of production. The impact of higher feed
prices on cost of production has been shown previously when between 2006 and
2008 Poland saw an increase of 94% in feed cost/kg slaughter weight, compared to
France, Netherlands and Germany that saw an average increase of 59%. Authors
indicate areas connected with swine nutrition which should be controlled to improve
production parameters.
Key words: benchmarking, swine feeding, production efficacy
2
W ostatnim czasie, analizując sytuację na światowym rynku trzody chlewnej, coraz
więcej uwagi poświęca się na benchmarking - czyli porównywanie wyników
produkcyjnych i kosztów produkcji pomiędzy poszczególnymi krajami. Robi się to po to,
by wskazać mocne i słabe strony produkcji i na tej podstawie opracować strategię
prowadzącą do poprawy wyników, a zarazem podniesienia opłacalności produkcji w
przeliczeniu na zysk jednostkowy. W 2007 roku porównując koszty produkcji w gronie
największych i najbardziej znaczących producentów świń na świecie można stwierdzić,
że w porównaniu do wiodących krajów z Unii Europejskiej, USA i Brazylii, Polska miała
najwyższe koszty produkcji z wyjątkiem Hiszpanii (wykres 1). Wynika to przede
wszystkim z wysokiego udziału kosztu paszy w ogólnych kosztach produkcji, które w
Polsce wynoszą ok. 60% ogółu kosztów, co oznacza że są one wyższe od ponoszonych w
grupie najlepszych państw europejskich, gdzie z reguły są one niższe. (Hoste i Puister,
2008).
Rycina 1.
Porównanie kosztów produkcji świń w
2007r.
Pod tabelą zmienić podpisy: Feed = pasza, Labor = robocizna, Housing utrzymanie
pomieszczeń, Capital = odsetki kredytów; Other = inne
Dla Polski sytuacja w dwóch kolejnych latach jeszcze bardziej się pogorszyła z powodu
globalnie rosnących kosztów paszy, które windowały w górę koszty całkowite. Wpływ
wysokich kosztów paszy na ogólne nakłady na produkcję stał się zauważalny w latach
2006 - 2008, kiedy w Polsce koszty paszy w przeliczeniu na kg przyrostu wzrosły o 94%,
w porównaniu do Francji, Holandii i Niemiec, gdzie koszty te wzrosły o 59%. (ADHB
Meat Services et al 2009). Przede wszystkim jest to skutkiem gorszych wyników
produkcyjnych w porównaniu do pozostałych krajów (wykres 2), zwłaszcza w takich
parametrach, jak wskaźnik wykorzystania paszy oraz liczba odsadzonych od lochy
2
3
prosiąt. Gorsze wykorzystanie paszy przekłada się na zwiększony jeszcze wpływ na
wzrost kosztów produkcji w sytuacji drożejącej jednostki paszy.
Analizując wyniki w produkcji prosiąt, liczba prosiąt odsadzonych, a raczej uzyskanych
w odchowie 25-kg warchlaków od lat była na niższym poziomie w porównaniu do
krajów UE (ponad 2 prosięta od lochy w 2004 r.). To skutkuje jednocześnie mniejszą
produkcją mięsa od lochy rocznie w polskich gospodarstwach. Rezultatem tego
wszystkie koszty stałe w produkcji świń muszą być rozłożone na mniejszą ilość
wyprodukowanego mięsa, czyniąc ją jednocześnie droższą - co obrazują wyniki
przedstawione na wykresie 1 (Hoste and Puister, 2008).
Rycina 2. Współczynnik wykorzystania paszy na fermie w produkcji świń w
wybranych krajach w roku 2007
3.4
3.2
3.21
PL
US
2.86
DE
2.9
3.03
FR
2.75
2.6
3
2.8
3.24
3.14
FCR
3
2.4
NL
DK
ES
BR
Po części wyższe koszty produkcji w polskich fermach można wytłumaczyć wielkością
gospodarstw i efektem skali (ekonomia skali). W porównaniu do rynku europejskiego
polskie gospodarstwa produkujące trzodę chlewną są zdecydowanie mniejsze i jest ich
jednocześnie znacznie więcej. Trzeba jednak zaznaczyć, że te małe gospodarstwa
statystycznie obciążają generalne wyniki dla Polski, ale niekoniecznie muszą znajdować
odzwierciedlenie w większych fermach, produkujących w nowoczesnych systemach,
których w Polsce nie brakuje.
Średnia wielkość stada podstawowego mieści się pomiędzy 25 a 50 loch i wynika przede
wszystkim z dużej liczby gospodarstw utrzymujących 1 - 2 albo kilka loch, których wciąż
w Polsce jest całkiem sporo. Tam produkcja jest dosyć prymitywna i niekoniecznie
zorientowana na uzyskanie wysokich wyników chowu.
Na wszystkich rynkach na całym świecie priorytetem w produkcji świń jest zmniejszanie
kosztów produkcji i Polska nie jest - nie może być - wyjątkiem. Zrozumiałym jest często
dążenie do obniżenia kosztów paszy, które mogą dochodzić do 60, a nawet 70% kosztów
całkowitych i producent musi stawiać sobie za cel ich zmniejszenie. Jak już wspomniano
3
4
powyżej, zmniejszenie kosztów żywienia nie zawsze oznacza konieczność zmniejszenia
samej ceny jednostki paszy, ale także wymaga spojrzenia na poprawę wyników
produkcyjnych.
W rzeczywistości skarmianie taniej paszy, nierzadko o niższej jakości, może
poskutkować raczej wzrostem kosztów całkowitych, jeśli spadną wyniki produkcyjne na
skutek podawanie gorszej jakościowo paszy.
Jeśli zatem spojrzymy na wyniki osiągane w odchowalni prosiąt, wówczas widać, że
kluczem do obniżenia kosztów jest poprawa wskaźnika wykorzystania paszy, dziennych
przyrostów, zmniejszenie śmiertelności, a w mniejszym stopniu to, po ile wychodzi tona
paszy. Poprawiając przyrosty dzienne, wykorzystanie paszy i straty poprzez
udoskonalenie organizacji i zarządzania produkcją, a także właściwe żywienie powinny
być w głównym obszarze zainteresowania, bardziej niż koszty nabycia paszy.
Tab. 1. Poprawa wyników w odchowalni może zredukować koszty/kg
+20 g/day
Przyrosty
dzienne
Konwersja -0.1
paszy
-1.0%
Padnięcia
£10
Wzrost
kosztu tony
paszy
Wpływ na koszty zł/kg (UK £/kg)
Szacowane
0.15 (0.027)
0.20 (0.038)
0.18 (0.035)
0.08 (0.016)
A zatem, na które obszary powinni rolnicy i żywieniowcy zwrócić szczególną uwagę, by
poprawić te parametry?
Bardzo dobra jakość pasz typu prestarter i starter - wysoka strawność
Ważne jest, by już pierwsze pasze stosowane dla prosiąt: presterter i starter były wysokiej
jakości, by uzyskać wysokie wyniki odchowu. Dobrze udokumentowano, że pierwszy
okres po odsadzeniu prosiąt jest fazą krytyczną dla świń, mającą istotny wpływ na wyniki
produkcyjne w dalszych okresach odchowu i tuczu. Opublikowane badania
przeprowadzone na Uniwersytecie w Leeds pokazują ogromny wpływ pierwszych 20 dni
po odsadzeniu (Miller et al,1999, Isley et al, 2001). Jeden przykład niezależnych badań,
gdzie testowano wpływ strawności na wyniki odchowu prosiąt był prowadzony przez
zespół Mahana (Mahan et al 2004) który sprawdzał efekty stosowania paszy przy niskim,
średnim i wysokim poziomie strawności w ciągu pierwszych 28 dni po odsadzeniu.
Wyniki pokazują (tab.2), że świnie karmione paszą o wysokiej strawności osiągały
najlepsze przyrosty, uzyskując dodatkowe 1,3 i 2,65 kg masy ciała w ciągu 28 dni
doświadczenia w porównaniu do świń z grup żywionych paszą o średniej i niskiej
4
5
strawności. Przekładając to na dzienne przyrosty: było to o 46 g/dzień więcej niż w
grupie średniej strawności i o 94 g/dzień więcej w grupie niskiej strawności.
Obserwowano także poprawę wskaźnika wykorzystania paszy (WWP) wraz ze wzrostem
stawności paszy. W grupie niska strawność było to 1,44, średnia - 1,43 i wysoka - 1,37).
Warto mieć na uwadze, że stawiamy sobie za cel poprawę zarówno przyrostów
dziennych jak i WWP, jako naszych dwóch głównych parametrów decydujących o
zmniejszeniu kosztów kilograma przyrostu. Zatem, zapewniając dobór tego właściwego,
najlepszego prestartera czy startera, podejmuje się właściwy krok właśnie do osiągnięcia
tego celu. Jest to ważne także dlatego, że wyniki uzyskiwane przez zwierzęta, a
zwłaszcza przyrosty i WWP muszą być rozpatrywane wraz z ceną jednostkową paszy, ale
przede wszystkim w kontekście uzyskania niskich kosztów przyrostu masy ciała i
możliwie wysokiej stopy zwrotu poniesionych nakładów. Mówiąc prościej, to nie cena
prestartera i startera jest najważniejsza, ale jaki jest końcowy efekt stosowania tych pasz
u odsadzonych prosiąt. Kierowanie się wyłącznie ceną, to często fałszywa ekonomia.
Tab. 2. Efekty stosowania paszy Starter o różnej strawności u prosiąt odsadzonych
Wysoka strawność
6.34
dniach 18.21
Masa odsadzeniowa
Masa
po
28
doświadczenia
Przyrost masy
Średni
przyrost
dzienny
(g/day)
Średnie dzienne pobranie
paszy (g/day)
Wskaźnik
wykorzystania
paszy
Srednia strawność
6.32
16.91
Niska strawność
6.35
15.56
11.87a
422a
10.59b
378b
9.21c
328b
579a
544a
473b
1.37a
1.44b
1.44b
Dla przykładu, w badaniach komercyjnych testowano dwa programy żywienia w sektorze
odchowalni. Program 1 był systemem żywienia 3-fazowego: 1 - pasza prestarter (1
kg/prosię), po niej zadawano paszę 2 - prestarter (4 kg/prosię), jako ostatnią podawano
starter do końca okresu odchowu. Program 2 był programem żywienia 2-fazowego: 1 mieszanka prestarter zadawana w ilości 5 kg/prosię, po niej 2 - starter do końca okresu
odchowu.
Jedyną różnicą pomiędzy obydwoma programami było wprowadzenie 2-prestarteru w
programie 1 w celu obniżenia kosztów. Jakie były efekty stosowania na tej farmie?
Wyniki przedstawione w tabeli 3 pokazują, że zastosowanie przez dłuższy czas lepszej
jakościowo paszy prestarter w programie 2 poskutkowało poprawą wyników w całym
okresie przebywania w odchowalni. Prosięta uzyskały wyższy przyrost masy ciała o ok.
2,5 kg/szt. (średnio 44 g/dzień więcej) w porównaniu do programu 1. Pomimo wyższych
kosztów programu 2 w porównaniu do programu 1, to jednak producent zdecydował się
na jego zastosowanie ze względu na poprawę wyników w całym okresie odchowu, które
w efekcie dały wyższy zysk w tym sektorze chlewni.
5
6
Tab. 3. Wpływ różnych programów żywienia prosiąt na wyniki w odchowalni
Program żywienia
Faza 1
Faza 2
Odchowalnia 1
Wyniki
Masa początkowa
(kg)
Masa
końcowa
(kg)
Przyrost (kg)
Przyrost dzienny
(g/dzień)
Program 1
Program 2
1
4
Balance
5
0
Balance
8.05
7.81
36.4
38.61
28.35
506
30.80
550
Zysk
+ 2.45 kg
+ 44 g/day
Nie wszystkie prestartery i startery są takie same
Producent świń nie zawsze jest w stanie wybrać właściwy prestarter, ponieważ deklaracja
zawarta na etykiecie dostarcza zazwyczaj jedynie informacji nt. zawartości składników
pokarmowych i użytych surowców do wytworzenia mieszanki, a nie zawiera informacji o
jakości wykorzystanych surowców ani o tym, jak ta mieszanka została przygotowana.
Jednym z kluczowych problemów w stworzeniu paszy typu prestarter i starter o wysokiej
jakości i wysokiej strawności na różnych międzynarodowych rynkach jest możliwość
pozyskania takich surowców, których jakość będzie odpowiednia do zastosowania w tak
wymagającej mieszance.
Wszelkie kompromisy w zakresie jakości surowców wykorzystywanych w paszach dla
prosiąt mają dalsze konsekwencje, a wiąże się to z faktem, że parametry wzrostu
uzyskiwane w pierwszym okresie po odsadzeniu mają kluczowe znaczenie na cały dalszy
okres odchowu aż do końca tuczu. Z tego powodu nie można sobie pozwolić na żadne
kompromisy. Poza tym trzeba mieć świadomość, że tak naprawdę świnia tylko raz w
życiu dostaje paszę typu prestarter i starter, i jeśli są one kiepskie, to nie ma już później
możliwości skorygowania błędu przy następnej dostawie paszy. Zatem kluczową sprawą
dla uzyskania jak najlepszych wyników jest stosowanie nie tylko jednolitej paszy dla
prosiąt wg. tej samej receptury dla każdej dostawy, ale także z zachowaniem tej samej
bardzo dobrej jakości - wysoko strawnych - surowców wyjściowych stosowanych w jej
przygotowaniu.
Jakie zatem parametry charakteryzujące komponenty paszowe są istotne, aby
żywieniowcy i producenci mogli skutecznie poprawić swoje wyniki w chlewni? Poniżej
przedstawiono 4 przykłady:
Produkty mleczne
6
7
Wiele jest produktów pochodzących z mleka, które można zastosować w mieszankach
dla prosiąt: chude mleko, białkowy koncentrat z serwatki, serwatka w proszku, i zwykła
serwatka. Serwatka jest wprawdzie powszechnie dostępnym surowcem paszowym na
rynku i z tego powodu należałoby oczekiwać, że różnice pomiędzy serwatką z różnych
źródeł pochodzenia powinny być minimalne i mało znaczące. Choć w ostatnich latach
przeprowadzone badania (Bergstrom et al, 2008) dowodzą, że tak nie jest. W
doświadczeniu tym badacze testowali wpływ serwatki z różnych źródeł pochodzenia na
wyniki produkcyjne w odchowie prosiąt. Serwatkę o "tej samej specyfikacji" zakupiono u
7 różnych dostawców i każdą z nich włączono do tej samej receptury oraz żywiono różne
grupy doświadczalne, gdzie jedyną zmienną była serwatka pochodząca z innego źródła.
Udział serwatki w recepturze nie był wysoki (10%) efekty jej stosowania zmierzono po
14 dniach (tab. 4).
Tab. 4. Wpływ jakości serwatki na wyniki odchowu w pierwszych 2 tyg. po
odsadzeniu
Kontrola A
349b
Średnie 295a
dzienne
przyrosty
B
308a
C
327ab
D
308a
E
349b
F
327ab
G
318a
Srednia
326
Wyniki pokazały, że choć wydawało się że na papierze jest to ta sama serwatka, o tej
samej specyfikacji jakości, to jednak w rzeczywistości przyrosty dzienne były wysoce
zróżnicowane. Najgorszy wynik to 308 g/dzień, zaś najlepsze przyrosty wyniosły 349
g/dzień, dla porównania w grupie kontrolnej - bez serwatki - prosięta przyrastały 295
g/dzień. Te różnice w wysokości przyrostów dziennych wynikały jedynie z odmiennych
źródeł pochodzenia serwatki, bo była to jedyna zmienna w stosowanej paszy, co pokazuje
jak ważne jest monitorowanie jakości kupowanych produktów mlecznych w celu
uzyskania najlepszych wyników produkcyjnych i zminimalizowania różnic. Różnica
pomiędzy przyrostami u prosiąt żywionych najlepszą i najgorszą jakościowo serwatką
wyniosła 0,574 kg w ciągu 14 dni po odsadzeniu, i to zaledwie przy 10% jej udziale w
recepturze. Gdyby jej udział w mieszance był wyższy, różnice mogłyby być jeszcze
większe.
Zatem co można zrobić, by zapewnić jednakową jakość kolejnych partii wysokiej jakości
serwatki? Najlepiej jest pozyskiwać serwatkę - jeśli to jest możliwe - bezpośrednio od jej
producenta z łańcucha produkcji żywności, zanim zostanie sprzedana do łańcucha
produkcji pasz. Z reguły serwatka bezpośrednio od producenta jest w najwyższym
stopniu jakościowym.
Alternatywnie, w przypadku pozyskania serwatki od pośredników, dystrybutorów,
trudniejsze jest zagwarantowanie powtarzalności wysokiej jakości dostaw i powinno się
przeprowadzić badanie jakości dostarczonej partii.
Decydując się na wprowadzenie procedury testowania jakości pasz można uniknąć
zmiennych wyników produkcyjnych, obserwowanych w doświadczeniu sprawdzającym
rzeczywistą jakość serwatki z różnych źródeł. Przykładowo jeśli procedura testowania
7
8
została ustalona w kraju poza Unią Europejską, jakość serwatki wahała się od poziomu A
do B i jeszcze niżej do gorszego poziomu jakości (od C do F), pomimo że w oficjalnej
specyfikacji deklarowano jakość A lub B.
Wprowadzając taką procedurę kontroli jakości przed rozpoczęciem produkcji pasz dla
prosiąt, można było zabezpieczyć się przed wprowadzeniem serwatki o słabej jakości, a
tym samym uniknąć pogorszenia wyników odchowu. Taką samą procedurę można
zastosować w stosunku do innych produktów mlecznych wykorzystywanych w paszach
dla prosiąt.
Bazując na przeprowadzonych badaniach, w których porównano 7 serwatek
pochodzących z różnych źródeł, można wyliczyć, że wybór dostawcy najlepszej jakości
przyniósł zysk na poziomie około 8 zł/prosię na prosię i pokazał jak ważna jest kontrola i
selekcja surowców pod kątem ich jakości.
Termiczna obróbka ziarna zbóż
Kolejnym przykładem na to, jak ważna jest jakość surowców jest przetwarzanie zbóż.
Dobrze udokumentowano pozytywny wpływ gotowania zbóż na strawność zawartej w
ziarnach skrobi, stosowanych u dopiero co odsadzonych prosiąt. Bezpośredni okres po
odsadzeniu jest często powiązany z deficytem energii u prosiąt limitującym wzrost, z
tego powodu tak ważna jest wysoka strawność skrobi. Jednak należy podkreślić, że nie
wszystkie metody termicznej obróbki ziarna są takie same i można zapytać czy jedna
metoda jest lepsza od drugiej? W jednym z doświadczeń (tab. 5) porównywano efekty
obróbki ziarna, zarówno metodą ekstruzji jak i rzadziej stosowaną metodą mikronizacji,
w porównaniu do nieprzetworzonych zbóż. Badania pokazały, że obydwie metody
termicznej obróbki dają pozytywny efekt w postaci wyższych przyrostów dziennych,
przy czym mikronizacja dała najlepsze przyrosty. Na podstawie tego doświadczenia
można wyliczyć, że ekstruzja przyniosła dodatkowo 6,5 zł na prosię, zaś mikronizacja
przyniosła dodatkowo 13 zł na świnię w porównaniu do grupy kontrolnej żywionej z
udziałem zbóż nieprzetworzonych termicznie.
Tab. 5. Wpływ procesu obróbki termicznej ziarna zbóż na wyniki w odchowie
prosiąt odsadzonych
Średnie
przyrosty
dzienne
Średnie
dzienne
pobranie
paszy
WWp
Surowe
Ekstrudowane Mikronizowane
% wartości względne
100
104
110
100
105
108
100
100
96
8
9
Przyrost (kg)
9.44
9.88
10.36
Ten przykład ponownie pokazuje, jak ważny jest dobór wyjściowych materiałów
paszowych i kontrola ich jakości. Mikronizacja, pod warunkiem prawidłowego
wykonania, daje lepsze efekty u młodych prosiąt bezpośrednio po odsadzeniu i jeśli tylko
na rynku jest dostępne ziarno przetworzone w tej technologii, to naszym zdaniem jest ona
godna polecenia. Jakość przetworzonego termicznie ziarna można badać, mierząc ilość
skrobi zaglutynowanej w zbożu co pozwala monitorować cały proces obróbki. I choć
może nie jest to nic niezwykłego, to równie dobrze metoda ta może posłużyć do oceny
stopnia obróbki termicznej u zbóż przetwarzanych w różnych technologiach.
Zródła mączki rybnej
Popularnym źródłem białka wykorzystywanego w żywieniu młodych świń jest mączka
rybna, dzięki wysokiej zawartości białka i jego dobrej strawności. Jakość mączki rybnej
jest uzależniona od wielu czynników, jak gatunek wykorzystanej do jej wytworzenia
ryby, czy przetwarzane ryby były świeże oraz od samej technologii produkcji mączki.
Te czynniki wpływają na ostateczną jakość mączki rybnej i w konsekwencji przesądzają
o wynikach uzyskiwanych w odchowie prosiąt żywionych paszami z jej udziałem, co
testowano w doświadczeniu na początku lat 2000. W badaniu poszukiwano odpowiedzi
na pytanie: w jaki sposób gatunek ryby oraz proces produkcji wpływają na przyrosty
prosiąt. Testowano 4 warianty: menhaden (rodzaj śledzia), makrela w 75 C, makrela w 85
C i śledź w 75 C.
W zainicjowanych badaniach naukowcy (Kim and Easter, 2001) sprawdzali
przyswajalność aminokwasów i wykazali, że najwyższa strawność aminokwasów jest
związana z najniższą temperaturą produkcji mączki. Dla przykładu przyswajalność lizyny
z mączki z makreli produkowanej w temp. 70 C i 85 C wynosiła odpowiednio 75,5% i
68,1% .
W doświadczeniu sprawdzającym efekty żywieniowe u prosiąt przez pierwsze 28 dni
bezpośrednio po odsadzeniu wszystkie mączki zastosowano w czterech mieszankach w
jednakowym udziale procentowym (9,5%).Wyniki przedstawione w tab. 6 pokazują, że
źródło pochodzenia mączki i jej sposób wytworzenia mogą wpływać na uzyskiwane
parametry odchowu prosiąt, zwłaszcza we wczesnym okresie po odsadzeniu. W
przytoczonym doświadczeniu świnie żywione mączką z makreli uzyskiwały najlepsze
wyniki, żywione mączką z makreli wytworzonej w niższej temperaturze osiągały
najlepsze przyrosty dzienne i najniższy współczynnik wykorzystania paszy.
Bazując tylko na tych wynikach, można stwierdzić, że producent mógł pozwolić sobie
zapłacić więcej o ok. 250 funtów za tonę paszy starter z udziałem mączki z makreli
wytworzonej w temp. 70 C. w porównaniu do mączki ze śledzi (menhaden), bo to mu się
i tak opłaciło w postaci lepszych wyników w produkcji.
Tab. 6. Pochodzenie mączki rybnej oraz proces produkcji może wpływać na wyniki
w odchowie prosiąt odsadzonych
9
10
Menhaden
247
Przyrosty
dzienne
Średnie dzienne 419
pobranie paszy
WWp
1.69
Makrelal 85 oC
275
Makrela 70 oC
272
Sledź 70 oC
251
427
410
402
1.55
1.50
1.60
Ten przykład ponownie dobitnie wskazuje na wagę kontroli jakości oraz wyboru dobrego
źródła pochodzenia mączki rybnej. Jakość mączki można określać na podstawie
znajomości procesu produkcyjnego, informacji podanej przez producenta uzyskanych w
standardowych badaniach zawartości białka, popiołu, soli a także na podstawie
zastosowania bardziej zaawansowanych metod, jak np. badanie strawności białka.
Pełnotłusta soja - zawartość składników antyżywieniowych
Kluczowym, najważniejszym surowcem paszowym, wykorzystywanym w produkcji
mieszanek dla prosiąt jest śruta z pełnotłustych nasion soi, które zostały obrobione
termicznie w celu usunięcia niektórych czynników antyżywieniowych. Mając na uwadze
międzynarodowe rynki, jednym z problemów jest zróżnicowanie jakościowe pełnotłustej
soi po obróbce termicznej w porównaniu do soi oferowanej w UK. Obróbka termiczna
soi jest istotna, gdyż proces ten usuwa wrażliwy na temperaturę inhibitor trypsyny
obecny w pełnotłustej soi. Efektywność tego procesu zależy od współdziałania
jednocześnie kilku czynników: temperatury, czasu podgrzania i wilgotności. W procesie
podgrzewania neutralizowana jest większość czynników antyżywieniowych, ale
przegrzanie soi może spowodować pogorszenie strawności białka, zatem proces ten
wymaga stosowania specjalistycznej technologii, którą muszą wypracować naukowcy i
praktycy.
Dane z tabeli 7 pokazują jak duży jest wpływ 8 różnych warunków obróbki termicznej
soi na inhibitor trypsyny. Temperatura, ciśnienie pary, długość trwania procesu i czas
podgrzewania to niektóre parametry całego procesu, które przetestowano. Wyniki
pokazują, że aktywność inhibitorów trypsyny (TIA) w nasionach soi wahała się od
wartości 2,0 TIA do 24,1 TIA zależnie od zastosowanej technologii obróbki termicznej.
Ze względu na to, iż wiele czynników może wpływać na zawartość TIA w soi, to
wyjaśnia dlaczego tak trudno jest określić trwałe parametry dla wysokiej jakości (poniżej
2,0 TIA), które byłyby uniwersalne dla międzynarodowych rynków.
Jeśli zatem zawartość TIA w soi zmienia się w każdej partii, wówczas następstwem tego
będą zmienne efekty żywienia świń.
Tab. 7. Wpływ procesu obróbki termicznej soi na zawartość TIA
Process Æ
TIA
1
2.0
2
4.1
3
5.2
4
16.0
5
24.1
6
16.8
7
6.4
8
2.9
10
11
Uwaga: Wartość TIA odpowiada mg czystej trypsyny w gramie próbki.
Wynikające z odmiennej jakości soi różnice w przyrostach można było prześledzić na
podstawie wyników doświadczenia, w którym mierzono pobranie TIA oraz przyrosty i
wykorzystanie paszy w pierwszym tygodniu po odsadzeniu (w wieku 32 dni przy średniej
masie prosiąt 9,62 kg) w odchowalni (ryc. 3).
Rycina 3. Wpływ aktywności inhibitora trypsyny (TIA) na wyniki odchowu
warchlaków
TIA Intake v FCR
(Nursery)
600
1.8
550
1.7
500
1.6
FCR
ADG (g/day)
TIA Intake v Growth Rate
(Nursery)
450
1.5
400
1.4
350
1.3
300
1.2
1
2
3
4
TIA Intake (mg)
5
6
1
2
3
4
5
6
TIA Intake (mg)
Wprowadzić polskie podpisy.
TIA intake v Growth Rate = Pobranie TIA/przyrosty m.c. w warchlakarni
TIA intake v FCR = Pobranie TIA/wykorzystanie paszy w warchlakarni
Wyniki wskazują, że wraz ze wzrostem poziomu TIA pobieranego przez zwierzęta
pogarszają się przyrosty dzienne i wskaźnik wykorzystania paszy. W konsekwencji
każdy czynnik zwiększający zawartość TIA w dawce, czy jego duże zróżnicowanie w
kolejnych partiach soi, skutkuje pogorszeniem efektów żywienia w okresie po
odsadzeniu. Z tego właśnie powodu należy zdefiniować taki proces obróbki termicznej
soi, którego celem będzie uzyskanie surowca o niskiej zawartości TIA, powtarzalnej w
kolejnych partiach. Ważne jest także opracowanie testu analitycznego w celu kontroli czy
wymagane parametry zostały osiągnięte. To wymaga czasu i zbudowania odpowiednich
relacji z dostawcą soi.
Jeśli nie jesteś pewien wyników, Twoje świnie Ci o tym powiedzą.
11
12
Niewielka ilość prestartera i startera, jaką otrzymują świnie (z reguły jest to od 6 do 10
kg na prosię) skłania do tego, by dołożyć wszelkich starań dla zapewnienia najlepszej
jakości i jej powtarzalności, by zagwarantować prosiętom najlepszy start do życia. To
właśnie z tego powodu przestrzegać należy konsekwentnie zasadę jednolitej receptury,
tak by pasza była powtarzalna w każdej partii. Można to osiągnąć pod warunkiem
stawiania wysokich wymogów odnośnie do wykorzystywanych surowców, a także
rygorystycznie prowadzonej kontroli ich jakości.
Jak pokazano powyżej sprawdzanie jakości surowców paszowych jest istotne, ale w
przypadku Primary Diets ( w firmie tej pracuje wykładowca) stosowany jest jeszcze test
finalny na zwierzętach - w sytuacji zmiany składu surowcowego lub zmiany dostawcy
surowca - prowadzony w ramach programu naukowo-badawczego Uniwersytetu Leeds.
Każda zmiana, która ma być wprowadzona w mieszankach komercyjnych musi być
najpierw przetestowana w warunkach doświadczalnych, dając pozytywne i powtarzalne
efekty.
Takie postępowanie gwarantuje uzyskanie pozytywnego wpływu na wyniki odchowu z
zastosowania programu żywieniowego komercyjnego niezależnie od dostawcy surowca
czy receptury mieszanki, dzięki innowacjom opracowanym w ramach badań programu
badawczo-rozwojowego.
Konkludując, producent świń nie powinien patrzeć wyłącznie na etykietę i cenę pasz typu
prestarter i starter. Jak podkreślano powyżej, jakość paszy, strawność i kompozycja
mieszanki mogą istotnie wpływać na uzyskiwane wyniki i najtańsza pasza nie zawsze
gwarantuje najniższego kosztu wyprodukowania jednego kilograma masy ciała prosięcia,
a co się z tym wiąże najlepszego wyniku finansowego na fermie.
W Polsce niewątpliwie wyzwaniem jest zmniejszenie kosztów produkcji, a w tym
kontekście uzyskanie wyższych przyrostów dziennych przy niższym zużyciu paszy na kg
przyrostu. Pasze typu prestarter i starter są mieszankami rozpoczynającymi cały cykl
produkcyjny. Zatem kiedy przy najbliższej sposobności nadarzy się okazja
przetestowania innych mieszanek, również tych odmiennych cenowo dajcie szansę
swoim świniom na odpowiedź: która pasza daje najlepsze przyrosty i najniższy koszt
uzyskania tego przyrostu.
Całkiem często może się okazać, że wysokiej jakości prestarter/starter zawierający
wysoko przyswajalne składniki z surowców o wysokiej strawności daje najniższy koszt
w przeliczeniu na kg przyrostu, a tym samym największą stopę zwrotu inwestycji.
Piśmiennictwo u Autorów
12