Rodzaje bezrobocia

Bezrobocie
Bezrobocie jest różnie definiowane w literaturze ekonomicznej. Zwraca się uwagę, że nie
każda osoba nie pracująca jest bezrobotnym. Za bezrobotnego uważa się taką osobę, która nie
pracuje i poszukuje pracy. Zjawisko bezrobocia można zdefiniować jako sytuację, w której
część siły roboczej w wieku produkcyjnym, skłonnej przyjąć pracę, nie znajduje zatrudnienia.
Zasoby siły roboczej zależą od liczby osób w wieku produkcyjnym oraz od współczynnika
aktywności zawodowej. Stopa bezrobocia jest określana jako procentowy udział bezrobocia w
zasobach siły roboczej.
W praktyce pomiar bezrobocia jest dokonywany na podstawie informacji z urzędów
zatrudnienia, rejestrujących osoby poszukujące pracy bądź też przez szacunkowe określenie
liczby bezrobotnych na podstawie informacji pochodzących z badań ankietowych na wybranej
losowo grupie ludności (metoda ta stosowana jest m.in. w Stanach Zjednoczonych ). Obie te
metody nie są jednak w stanie dokładnie określić skali zjawiska. Urzędy zatrudnienia nie
zawsze rejestrują wszystkich bezrobotnych, a często ci, co są zarejestrowani, nie są
zainteresowani podjęciem pracy. Stąd też w niektórych krajach za bezrobotnych uważa się te
osoby, które są uprawnione do otrzymywania zasiłków dla bezrobotnych.
Zjawisko bezrobocia pociąga za sobą negatywne konsekwencje społeczne i ekonomiczne.
Pogarsza się sytuacja materialna bezrobotnych i ich rodzin. Bezrobotni podlegają procesom
frustracji i degradacji społecznej, co może być źródłem patologicznych zjawisk społecznych. Z
makroekonomicznego punktu widzenia skutkiem bezrobocia są straty produkcyjne, wynikłe z
niepełnego wykorzystania siły roboczej, straty budżetu państwa wynikłe z wypłacania zasiłków
dla bezrobotnych, a także straty, jakie ponosi budżet we wpływach podatkowych.
Rodzaje bezrobocia
W literaturze można się spotkać z różnymi kwalifikacjami bezrobocia. Najczęściej spotykany
podział to bezrobocie: frykcyjne, strukturalne i cykliczne. Bezrobocie frykcyjne jest wynikiem
nieprzystosowania struktury podaży pracy do zmieniającej się w dynamicznej gospodarce
struktury popytu na pracę. Oznacza to, że z jednej strony są wolne miejsca pracy, a z drugiej
bezrobotni. Występują tutaj procesy przystosowawcze, dopasowujące struktury podaży i popytu
na pracę i po pewnym czasie bezrobotni znajdują pracę.
Bezrobocie strukturalne
, podobnie jak frykcyjne, powstaje na tle strukturalnych rozbieżności podaży pracy i popytu na
pracę, ma jednak charakter długookresowy i jest bardziej trwałe. Związane jest z niemobilnością
popytu i podaży pracy z takich przyczyn, jak: kwalifikacje, zawód, płeć, wiek, przestrzeń, a
nawet
rasa
.
1/3
Bezrobocie
Bezrobocie cykliczne
jest związane z niedostatecznym popytem. Zgodnie z koncepcjami nurtu keynesowskiego, w
fazie pogarszania się koniunktury występuje spadek popytu, produkcji i zatrudnienia.
Bezrobocie a działalność państwa
W działalności państwa na rynku pracy można wyodrębnić politykę pasywną, mającą na celu
łagodzenie ekonomicznych skutków bezrobocia oraz aktywną, której celem jest zmniejszenie
liczby bezrobotnych.
Pasywna polityka państwa na rynku pracy
Współcześnie stosuje się różne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych. Obok podstawowej
formy, jaką są zasiłki dla bezrobotnych, występują również zasiłki z funduszu pomocy socjalnej,
jednorazowe odszkodowanie dla osób zwalnianych z pracy czy też, w niektórych krajach,
prywatne ubezpieczenia na wypadek bezrobocia. Przepisy regulujące wypłaty tych zasiłków są
w poszczególnych krajach zróżnicowane. Nie wszyscy bezrobotni otrzymują zasiłki. W
większości krajów wypłacane są one jedynie tym, którzy utracili pracę, mają określony staż
pracy i są zarejestrowani w urzędzie zatrudnienia. W praktyce więc osoby pobierające zasiłek
stanowią jedynie część ogólnej liczby bezrobotnych.
Aktywna polityka państwa na rynku pracy
Państwo wykorzystuje instrumenty ekonomiczne, mające na celu zmniejszenie rozmiarów
bezrobocia. Stara się oddziaływać na wzrost popytu na siłę roboczą, obniżenie rozmiarów
podaży siły roboczej oraz poprawę funkcjonowania rynku pracy. W aktywnej polityce państwa
stosowane są instrumenty polityki makroekonomicznej oraz "specjalne" instrumenty polityki
zatrudnienia. Instrumenty polityki makroekonomicznej dotyczą oddziaływania przez państwo na
rozmiary globalnego popytu na dobra i usługi za pośrednictwem podatków i wydatków państwa
oraz poprzez wpływ na wysokość stopy procentowej i podaży pieniądza. Wzrost globalnego
popytu powoduje w efekcie wzrost popytu na silę roboczą.
Do specjalnych instrumentów polityki zatrudnienia zaliczamy: roboty publiczne, subsydiowanie
płac, szkolenie zawodowe, rozwój pośrednictwa pracy, ograniczanie podaży siły roboczej i
redukcję czasu pracy. Subsydiowanie płac polega na udzielaniu przez państwo bezzwrotnej
pomocy finansowej przedsiębiorstwom prywatnym na częściowe pokrycie kosztów płacowych
zatrudnionych pracowników pod warunkiem, że przedsiębiorstwo zrezygnuje z planowanej
redukcji zatrudnienia bądź też utworzy nowe miejsca pracy. Wpływ państwa na ograniczenie
podaży siły roboczej polega na zachęcaniu pracowników w starszym wieku do wcześniejszego
przechodzenia na emeryturę. Redukcja czasu pracy może być zrealizowana przez skracanie
tygodniowego czasu pracy przy zwiększeniu wymiaru urlopu, redukcję godzin nadliczbowych i
2/3
Bezrobocie
dzielenie całego etatu między kilku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin.
3/3