Stadion Olimpijski João Havelange

Stadion Olimpijski João Havelange
Stadion Prefektury miasta Rio de Janeiro (stan Rio de Janeiro) przeznaczony do Igrzysk
Panamerykańskich 2007 jest wynikiem trzech różnych, następujących po sobie projektów. Tym, co łączy je
wszystkie, jest idea podtrzymania ogromnego stropu przez cztery metalowe łuki oparte na zewnętrznych
filarach.
Prace nad zaprojektowaniem stadionu rozpoczęły się pod koniec 1995 roku, w Rio-Urbe (Miejskim
Przedsiębiorstwie Urbanizacji Rio de Janeiro). Do współpracy przy projekcie, który został przygotowany
dla Prefektury Rio de Janeiro zaangażowano wówczas architektów i inżynierów z DPL - Rio-Urbe, którzy z
entuzjazmem podjęli wyzwanie stworzenia stadionu piłkarskiego, nowoczesnego i funkcjonalnego,
przewidzianego na 50 tys. widzów. Teren przeznaczony pod budowę znajdował się niedaleko stacji żółtej
linii metra w dzielnicy Barra.
Później, w ciągu roku 1996 i już z perspektywą przygotowań kandydatury Rio do organizacji Igrzysk
Olimpijskich w 2004 roku, powstała nowa wersja projektu stadionu. Przewidywała ona już między
innymi specjalne tory, wymagane przy rozgrywaniu międzynarodowych zawodów lekkoatletycznych. Projekt
ten został opracowany i przedstawiony przez biuro projektowe BC Engenharia, przez spółkę Bruno Contarini
oraz przez firmę Lopes, Santos & Ferreira Gomes Arquitetos Ltda. W związku z późniejszym odrzuceniem
kandydatury Rio, proces budowy został przesunięty w bliżej nieokreśloną przyszłość.
Kolejna okazja pojawiła się pod koniec 2002 roku, kiedy ogłoszono wybór Rio na organizatora Igrzysk
Panamerykańskich w roku 2007. W owym czasie, zgodnie z przewidzianym programem, rozpatrzyliśmy
nową alternatywną lokalizację na terenie o powierzchni 200 tys. m². Znajdował się on naprzeciwko stacji
Engenho de Dentro, która mieściła dawną wagonownię, w dzielnicy o tej samej nazwie, niedaleko żółtej linii
metra.
Zaprojektowany tym razem przez architektów Carlosa Porto, Geraldo Lopesa, Gilsona Santosa i José R.
Ferreirę Gomesa, stadion był przewidziany początkowo na 45 tys. widzów, z możliwością zwiększenia tej
liczby o 15 tys. dodatkowych miejsc, co dawało łącznie 60 tys. miejsc.
Lokalizacja na gęsto zaludnionym obszarze, przechodzącym ponadto gruntowną przebudowę
zapoczątkowała prawdziwą odnowę regionu. Ulepszony został m.in. system dróg, chodników i deptaków,
zmodernizowana kanalizacja, oświetlenie, poprawiona jakość usług komunalnych, zadbano również o
zadrzewienie terenu i sprawnie działającą sygnalizację świetlną. Komunikacja miejska sprzyja teraz
aktywności sportowej, kulturalnej i społecznej mieszkańców. Jednakże wciąż niezbędne są bardzo
precyzyjne działania na polu planowania i wdrażania projektów długoterminowych, tak, aby przygotować
zarówno miasto jak i społeczeństwo do korzystania i czerpania jak największych korzyści z nowego
obiektu.
Kopuła i konstrukcja z łuków metalowych
Stadion Olimpijski João Havelange to obiekt wielofunkcyjny, w kształcie owalnym z osiami mierzącymi 284
i 232 m, nie licząc zespołu zewnętrznych ramp. Kopuła wykonana jest z metalu, zawieszona i
podtrzymywana przez zespół czterech masywnych stalowych łuków rurowych o średnicy 2 m.
Zakrywa ona cały parter i wznosi się nad sześć głównych poziomów, obok dołączony jest dodatkowy
budynek administracyjny, który stanowi zaplecze dla stadionu, a na dwóch poziomach znajduje się parking,
na którego dachu umieszczono pomieszczenia dla sportowców, które spełniają najbardziej surowe
międzynarodowe normy bezpieczeństwa i komfortu wymagane przy organizacji zawodów tak wysokiego
szczebla. Łączna powierzchnia obiektów wynosi 182 tys. m², z czego sam stadion wraz z dodatkowymi
pomieszczeniami zajmuje 47% terenu pomiędzy ulicami Arquias Cordeiro, José dos Reis, Dr.Padilha i das
Oficinas.
Niezwykła dbałość o szczegóły, obecna przy opracowywaniu projektów technicznych oraz przy budowie
Stadionu Olimpijskiego João Havelange, obrazują przekonanie o tym, że stadiony sportowe to nie tylko
wielkie teatry przeznaczone do przedstawiania bohaterskich czynów. To również jedne z najstarszych i
najtrwalszych dzieł architektury, poczynając od rzymskiego Koloseum (Włochy) aż po aktualny Park
Olimpijski w Pekinie (Chiny), wybudowany 2000 lat później. Dzieła te wciąż zyskują na znaczeniu, od
czasu kiedy, w drugiej połowie XIX wieku, wśród publiczności z dużych miast pojawiło się wielkie
zapotrzebowanie na imprezy masowe. To wówczas zaczęto używać połączenia żelaza ze szkłem m.in.
przy budowie wielkich mostów i stacji kolejowych, przeszklonych galerii i widowiskowych pawilonów
wystawowych; to dzięki nowym technologiom konstrukcyjnym możliwe było wybudowanie tych
imponujących obiektów.
W dziedzinie sportu przełom ten nastąpił po wskrzeszeniu idei Igrzysk Olimpijskich przez Barona de
Coubertin. Pierwsza nowożytna olimpiada odbyła się w Atenach (Grecja) w roku 1896. Od tamtego czasu
powstało wiele wybitnych obiektów poświęconych idei sportu, do najświetniejszych należą: stadiony
olimpijskie w Berlinie (1936), Rzymie (1960), czy w Tokio (1964), a także wspaniały kompleks sportowy w
Monachium (1972).
Z powstałych ostatnio obiektów warto wspomnieć stadiony w Barcelonie, Sydney i Atenach, a ostatnio budzące podziw wyposażenie stadionu przygotowywanego na Igrzyska Olimpijskie w Pekinie w 2008 roku,
który według obietnic ma przekraczać wszystko, co do tej pory można sobie było wyobrazić.
Z drugiej strony, piłka nożna, ulubiony przez wszystkich sport, również ma na swoim koncie stadiony w
wielu miejscach świata, a w szczególności te przeznaczone na Mistrzostwa Świata. Warto tu wspomnieć
przede wszystkim Maracanę w Rio, zbudowaną w rekordowym czasie na Puchar Świata w roku 1950.
Wszystkie te budowle charakteryzuje nie tylko to, że były one miejscem ważnych wydarzeń, ale również
fakt posiadania przez nie cech architektonicznych niezbywalnych dla ważnych projektów:
monumentalności, liturgii, znaczenia, wielkości, formatu i wyjątkowego wyglądu.
Po stu latach stopniowych przemian, w ostatnim czasie we wszystkich większych ośrodkach stadiony
przyjęły znacznie szerszy i bardziej wyspecjalizowany niż dotychczas zakres funkcji. Sport stał się jednym
z najistotniejszych elementów zachodniej kultury, a tym samym szczególna kultura związana ze sportem
zyskała wpływ na nasze życie. I nie chodzi tu jedynie o czynne uprawianie sportu przez wielu osób, co
oczywiście ma pozytywny wpływ na zdrowie, ale również o niebywały rozwój biernego uczestnictwa w
sporcie, w charakterze widza. Status osiągnięty przez stadiony może być porównywany do tego, który
przypisujemy najbardziej wymownym dziełom architektury począwszy od lat 90: muzeom, teatrom,
ośrodkom kultury, kościołom i bibliotekom. Są to konstrukcje bardzo reprezentatywne, o wielkim znaczeniu
dla postrzegania miasta czy kraju. Stadiony to teraz dużo więcej niż tylko miejsca, w których odbywają się
imprezy sportowe. Stały się one w dzisiejszych czasach centrami spotkań wielkich mas ludności miejskiej
XXI wieku i tym samym atrakcyjnymi miejscami dla turystów.
Wszyscy wiemy, jednakże, że rozwiązania architektoniczne zawarte w projekcie budynku, choćby były
najlepsze, nie wystarczą, aby zapewnić jego idealną eksploatację. Wszystkie wprowadzane ulepszenia
muszą iść w parze z najważniejszym warunkiem integralnego funkcjonowania wszystkich elementów, a
mianowicie z bezpiecznym i efektywnym zarządzaniem imprezami sportowymi, które odbywać się będą na
stadionie. Jest to absolutnie kluczowa kwestia i najmniejszy błąd w tej sferze spowodować może złe
funkcjonowanie całego opracowanego systemu planowania. Oznacza to w skrócie, że widz, wchodząc na
stadion musi mieć zapewniony komfort, bezpieczeństwo i nienaruszalność swoich praw, jako uczestnik
imprezy, na którą wykupił bilet.
Nowe technologie, które wciąż rewolucjonizują społeczeństwo, mogą i powinny być wykorzystywane w
świecie sportu. Dzięki temu można łatwiej zrozumieć, dlaczego stadion przyszłości różni się od stadionu z
przeszłości. Jako że granica między sportem a odpoczynkiem nagle uległa zatarciu, powinniśmy dbać o to,
by przyszłe pokolenia również uczestniczyły w wydarzeniach sportowych na żywo z tym samym
entuzjazmem, który jest udziałem współczesnych kibiców. To od naszej pracy zależy, czy tak się stanie.
Jesteśmy świadkami niezwykle interesujących i wyjątkowych czasów, kiedy to możemy coraz bardziej
wyrafinowane innowacje technologiczne połączyć z nieograniczoną wielością możliwości twórczych
oferowanych nam przez nowe materiały i najbardziej zaawansowane techniki konstrukcyjne. W dzisiejszych
czasach my architekci możemy działać w coraz szerszych ramach, tak aby nasze najbardziej śmiałe
pomysły przekuć w rzeczywistość. W tym przypadku, można połączyć w jednym budynku: cztery ogromne
białe łuki, lekką i elegancką falistość formy kopuły oraz smukłą strukturę betonowych portyków
podtrzymujących kryte trybuny i przejścia dla publiczności. Ludyczny i rytmiczny układ powtarzających się,
falistych łuków w budynku Stadionu Olimpijskiego João Havelange, które są jego znakiem rozpoznawczym,
wydaje się obrazować w oczywisty sposób idealną równowagę, jaką udało się osiągnąć pomiędzy wolą
twórcy a matematycznym rygorem strukturalnych wyliczeń.
Dlatego też można stwierdzić, że Stadion Olimpijski w Rio de Janeiro odzwierciedla głębokie znaczenie
sportu w naszej kulturze. Jest on w szczególności odpowiedzią na bardzo silne i mocno zakorzenione
zamiłowanie mieszkańców tego miasta do tradycji świętowania na wolnym powietrzu, na ulicach i placach,
na naszą spontaniczną i przepełnioną muzyką radość, entuzjazm i pasją, z jaką potrafimy celebrować
nasze najważniejsze wydarzenia sportowe.
Autorzy tekstu: Carlos Porto, Geraldo Lopes, Gilson Santos i José Raymundo Gomes - architekci
odpowiedzialni za projekt.
Dodatkowa nota techniczna:
Pozostali architekci pracujący przy projekcie: Cecília Moreira, Renato Silveira, Diogo Taddei, Rafael
Segond, Marcelo Fernandes, Patricia Miranda i Paola Saito
Klimatyzacja i wentylacja: Dw Engenharia
Instalacje budowlane: Mbm Engenharia
Komunikacja wizualna: Modonovo / Bruno Porto
Nadzór: Rio-Urbe - Miejskie Przedsiębiorstwo Urbanizacji
Miejski Sekretariat Robót
Copyright © 2014 Constructalia. All rights reserved