Program - Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Białymstoku

Zarząd Oddziału PTP w Białymstoku
PROGRAM
PROFILAKTYKI ZESPOŁÓW BÓLOWYCH KRĘGOSŁUPA
U PERSONELU PIELĘGNIARSKIEGO
okres realizacji 2014 - 2016
BIAŁYSTOK 2015
I. INFORMACJE O PROGRAMIE
Istotą programu jest wsparcie informacyjne i pomoc oraz kształtowanie umiejętności
w
rozwiązywaniu problemu występowania dolegliwości i chorób układu ruchu (zespoły bólowe
kręgosłupa) u personelu pielęgniarskiego.
2. Nazwa Programu
PROGRAM PROFILAKTYKI
ZESPOŁÓW BÓLOWYCH KRĘGOSŁUPA U PERSONELU PIELĘGNIARSKIEGO
3. Koordynatorzy programu:
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie Oddział w Białymstoku
4. Partnerzy:

Podlaski Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Białymstoku

Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Białymstoku
5. Realizatorzy programu:
Program realizowany będzie w zakładach opieki zdrowotnej przez zespół głównych realizatorów
programu oraz zaproszonych do współpracy wykładowców i fizjoterapeutów, przy wsparciu
merytorycznym i organizacyjnym koordynatorów programu.
6. Zasięg programu
Program zakłada objęcie swoim zasięgiem pielęgniarek z dużych zakładów opieki zdrowotnej, w
których potwierdzono badaniami ankietowymi istnienie problemu zespołów bólowych kręgosłupa
wśród personelu pielęgniarskiego, z jednoznacznym wyrażeniem przez uczestników zgody na
aktywne uczestnictwo w zajęciach terapeutycznych z fizjoterapeutą.
7. Okres realizacji programu:
Realizacja programu planowana jest na lata 2014-2016
II. OPIS PROBLEMU
Choroby układu ruchu stanowią poważny problem społeczno-ekonomicznych, a ich
rozpowszechnienie sprawia, że są zaliczane do chorób społecznych. Są jedną z najczęstszych
przyczyn czasowej niezdolności do pracy. Choroba układu ruchu spowodowana sposobem
wykonywania pracy to koszty zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy.
Zespoły bólowe kręgosłupa zaliczane są do chorób układu ruchu pośrednio związanych z pracą
(dawniej parazawodowe). Są to choroby, w powstaniu których warunki pracy stanowią jeden z
możliwych czynników ryzyka wpływających na ujawnienie, przyśpieszenie bądź zaostrzenie choroby.
-2-
Do rozpoznania choroby pośrednio związanej z pracą konieczne jest udokumentowanie i wykazanie
niekorzystnego wpływu warunków lub sposobu wykonywania pracy na powstanie lub przebieg
choroby. Czynniki mające wpływ na występowanie bólów kręgosłupa to: ciężka praca fizyczna,
podnoszenie i przenoszenie ciężarów, wymuszone, statyczne pozycje ciała, praca w pozycjach ze
skręceniem tułowia, w pochyleniu, narażenie na wibrację ogólną.
Największy problem zdrowotny osób pracujących stanowią dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowokrzyżowego kręgosłupa. Bóle krzyża mogą świadczyć o różnych stanach chorobowych struktur
zlokalizowanych w odcinku lędźwiowo-krzyżowym pleców.
Szczególnie często zespoły bólowe kręgosłupa obserwuje się w grupach zawodowych, w których ze
względu na sposób wykonywania pracy kręgosłup podlega różnorodnym obciążeniom. Wśród tych
grup zawodowych znajdują sie pracownicy medyczni, w tym pielęgniarki, a schorzenia kręgosłupa
stają się główna przyczyną absencji w pracy w tej grupie zawodowej. Większość czynności
pielęgnacyjno-higieniczno-leczniczych wykonywana jest w pozycji wymuszonej, zarówno w
charakterze statycznym jak i dynamicznym, a najbardziej uciążliwe są te które wymagają pokonania
ciężaru, zwłaszcza podczas podnoszenia i przemieszczania pacjentów.
Międzynarodowa Organizacja Pracy podkreślała potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia
pielęgniarek w miejscu pracy. (Konwencja ILO 157 i towarzyszące jej Zalecenia 147 z roku 1977).
Światowe Zgromadzenie Zdrowia (WHA) od roku 1979 podkreśla wartość pracy pielęgniarek dla
społeczności świata i potrzebę zapewnienia im bezpiecznego i zdrowego środowiska pracy (WHA
36.11, 42.27, 45.5, 49.12 i 54.12). Międzynarodowe, krajowe i lokalne organizacje oraz wiele rządów
jest zachęcanych do wprowadzania środków i regulacji prawnych chroniących pielęgniarki.
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie rekomenduje podjęcie działań, spójnych ze strategią
Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy na lata 2006-2012:
Wszelkie
działania
podejmowane
w
podmiotach
działalności
leczniczej
dotyczące
prac
transportowych przy podnoszeniu i przemieszczaniu pacjentów muszą uwzględniać zapisy:
Dyrektywy nr 90/269/EWG z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów w przypadku możliwości
wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa pracowników (Dz.U. L 156 z 21.6.1990, str. 9),
Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U.2000.26.313 z późn. zm.)
oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie
uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U.1996.114.545 z późn.zm.)
Zarządzający podmiotami prowadzącymi działalność leczniczą przy wprowadzaniu zmian szacują
koszty, przy czym należy podkreślić, że w rzeczywistości koszty nie są tak duże, a korzyści to m.in.
mniejsza absencja w pracy, nieograniczanie wykonywania zadań przy pacjencie, z uwagi na
pogłębiające się dolegliwości przekładające się na obniżenie jakości opieki.
Z danych wynika, że zakup specjalistycznego sprzętu do opieki tj. łóżka, podnośniki, łatwo ślizgi, czy
łóżka do kąpieli to zaledwie 0,3% kosztów jednostki.
-3-
W profilaktyce zapobiegania zespołom bólowym kręgosłupa należy uwzględnić metody
techniczno-organizacyjne i postępowanie medyczne:

Dostosowanie ergonomiczne stanowiska pracy do wykonywanych czynności,

Stosowanie częstych przerw w pracy,

Prowadzenie szkoleń dotyczących zasad fizjologii pracy,

Właściwy dobór zdrowotny kandydatów do pracy,

Kwalifikowanie osób z zespołem bólowym kręgosłupa do grup czynnego poradnictwa,

Właściwa współpraca służb medycyny pracy z pracodawcami, inspektorami BHP, inspekcją
sanitarną i inspekcją pracy w zakresie poprawy warunków pracy, mająca na celu eliminacje
bądź ograniczenie zawodowych czynników ryzyka choroby parazawodowej.
Należy jednak pamiętać, że najskuteczniejszym i najtańszym postępowaniem jest upowszechnianie
właściwego stylu życia, dobrych nawyków w życiu codziennym, w pracy zawodowej i podczas
wypoczynku.
1. CELE PROGRAMU
Cel główny:
Poprawa wydolności i funkcjonalności Analiza porównawcza częstotliwości występowania
dolegliwości bólowych kręgosłupa wśród losowo wybranych pielęgniarek pracujących w placówkach
opieki zdrowotnej na terenie powiatu białostockiego i miasta Białystok.
Cele szczegółowe:

Przekazanie wiedzy na temat schorzeń kręgosłupa.

Uświadomienie związku między charakterem i warunkami środowiska pracy a występowaniem
dolegliwości bólowych kręgosłupa u osób świadczących opiekę pielęgniarską.

Kształtowanie umiejętności wykonywania ćwiczeń fizycznych wzmacniających układ
mięśniowo-kostny;

Kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie;
Oczekiwane efekty

Poprawa sprawności funkcjonalnej

Motywowanie do podejmowania działań prozdrowotnych

Wdrażanie w środowisku pracy ergonomicznych zasad bezpieczeństwa pracy

Zmniejszenie absencji chorobowej wśród personelu pielęgniarskiego.

Doskonalenie działań organizacyjnych służących budowaniu bezpiecznego i zdrowego
środowiska pracy.
-4-
2. Grupa docelowa

Personel pielęgniarski pracujący w zakładach opieki zdrowotnej na terenie powiatu
białostockiego i miasta Białystok
3. Planowane działania wdrożeniowe w wytypowanych zakładach opieki zdrowotnej na terenie
powiatu białostockiego i miasta Białystok:
Rozpoznanie skali problemu (zrealizowano w 2014 roku)

Analiza problemu i wstępne opracowanie założeń do badań ankietowych.

Przeprowadzenie wstępnych badań ankietowych wśród losowo wybranych pielęgniarek.
Planowane działania na rok 2015:

Opracowanie ankiet i materiałów edukacyjnych

Identyfikacja
problemów
związanych
z
dolegliwościami
bólowymi
kręgosłupa
przeprowadzenie wstępnych badań ankietowych

Klasyfikacja i rekrutacja do udziału w szkoleniu warsztatowym

Spotkanie szkoleniowo-informacyjne

Zajęcia warsztatowe z udziałem fizjoterapeuty

Przekazanie uczestnikom warsztatów materiałów edukacyjnych

Podsumowanie działań edukacyjnych – ankieta ewaluacyjna-wyniki i wnioski
Na poszczególne lata realizacji programu będą opracowywane szczegółowe harmonogramy.
4. Monitorowanie i ewaluacja
Monitorowanie i ewaluacja programu poprzez:

Ocenę stopnia realizacji zadań na każdym z etapów

Określenie zmian postaw i zachowań osób objętych działaniami programu
-5-
–