Ochrona przeciwpożarowa

Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej.
Zaistnienie pożaru, czyli niekontrolowanego spalania materiałów powoduje szczególny
rodzaj zagrożenia, związany z bezpieczeństwem ludzi, mogący spowodować zagrożenie
dla życia i zdrowia człowieka, duże straty materialne, a także zagrożenie niestabilności
obiektu.
Zagrożenia pożarowe wynikają z obecności wysokiej temperatury, przez co można
doznać poparzeń, a spaleniu mogą ulec cenne materiały, wyposażenie wnętrz i inne
elementy konstrukcyjne. Szczególnie niebezpieczny jest powstający podczas spalania
materiałów dym, który jest bardzo toksyczny dla życia i zdrowia ludzkiego!
Przyczyny powstawania pożaru – środki produkcji, materiały i ciecze łatwopalne,
pomieszczenia magazynowe, gospodarcze, materiały i sprzęt biurowy, urządzenia
elektryczne, drogi komunikacyjne (meble, wykładziny podłogowe, podwieszone sufity,
boazerie), instalacje elektryczne, wentylacyjne, grzewcze.
Czynnik ludzki – palenie tytoniu poza miejscami wydzielonymi, prace remontowokonserwacyjne, nieprawidłowa eksploatacja urządzeń, nieostrożność przy używaniu
otwartego ognia, pozostawienie niedopałków papierosów.
„Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystające ze środowiska,
budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem
pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem.” Art.3 ustawy o ochronie przeciwpożarowej.
Właściciel, zarządca lub użytkownik jest bezpośrednio odpowiedzialny za
przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych!
Właściciel, zarządca lub użytkownik powinien wyznaczyć osobę o odpowiednich
kwalifikacjach odpowiedzialną za realizacje obowiązków z zakresu ochrony
przeciwpożarowej, są to m.in.:
• przestrzeganie
przeciwpożarowych
wymagań
techniczno-budowlanych,
instalacyjnych i technologicznych,
• wyposażanie budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia
przeciwpożarowe i gaśnice,
• zapewnienie konserwacji oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w
sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie,
• zapewnienie osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na
terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji,
• przygotowanie budynku, obiektu budowlanego lub terenu do prowadzenia akcji
ratowniczej,
• zapoznanie pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,
• ustalenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej
lub innego miejscowego zagrożenia.
Zabezpieczenie środowiska, budynku, obiektu lub terenu będzie polegało na podjęciu
odpowiednich działań organizacyjnych i technicznych, zapewniających bezpieczeństwo
przed zagrożeniem pożarowym, klęskami żywiołowymi lub innym miejscowym
zagrożeniem.
Nie wszystkie sposoby zabezpieczenia zawarte są w przepisach. Mogą one też wynikać z
istniejących metod i sposobów postępowania (np. z materiałami łatwopalnymi),
zwyczajów, zdrowego rozsądku itp.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 1
Przez urządzenia przeciwpożarowe należy rozumieć stałe urządzenia gaśnicze wodne i
gazowe, elementy systemu sygnalizacji pożarowej, dźwiękowy system ostrzegawczy,
instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty wewnętrzne i zewnętrzne, zawory
hydrantowe, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia oddymiające, kurtyny
dymowe, przeciwpożarowe drzwi, bramy i wyłączniki prądu, urządzenia zabezpieczające
przed powstaniem wybuchu.
Przez podręczny sprzęt gaśniczy należy rozumieć: gaśnice przenośne i przewoźne,
koce gaśnicze, hydronetki wodne, tłumice.
Gaśnice:
Są to urządzenia zawierające środek gaśniczy, który na skutek ciśnienia wewnętrznego
może być wyrzucony i skierowany na pożar.
Należą one do podręcznego sprzętu gaśniczego uruchamianego ręcznie. Używa ich się
do zwalczania pożarów w początkowej fazie pożaru (w zarodku).
Gaśnice w obiektach powinny być usytuowane w miejscach widocznych i łatwo
dostępnych. Powinny być szczególnie umieszczane przy wejściach do budynku, na
klatkach schodowych, korytarzach. W budynku wielokondygnacyjnym powinny znajdować
się w tym samym miejscu na każdym poziomie. Odległość każdego miejsca do najbliższej
gaśnicy nie powinna przekraczać 30m, a dostęp do niej powinien być zapewniony o
szerokości co najmniej 1m.
Rodzaje gaśnic
Środek Oznacze
gaśniczy
-nie
Proszkowa
Proszek
GP
Śniegowa
Dwutlenek
węgla
GS
Wodno-pianowe
Piana
GPW
Zastosowanie
Najbardziej popularny typ gaśnic, zazwyczaj
do
gaszenia
grup pożarów A,B,C.
UWAGA! Urządzenia pod napięciem
gasimy, gdy jest stosowna informacja!
Używana do gaszenia przede wszystkim
elektroniki i maszyn precyzyjnych, jak
również urządzeń elektrycznych.
Stosowane do gaszenia pożarów grup A,B.
Można
nimi
gasić
urządzenia
pod
napięciem, gdy jest odpowiednia informacja.
Oznaczenie gaśnic:
Przykładowe oznaczenie:
GP-6x
21A 113B C
G – gaśnica
P – rodzaj środka gaśniczego (proszek)
6 – ilość proszku [kg]
x – sposób magazynowania czynnika roboczego (pod stałym ciśnieniem)
ABC – grupy pożarów, do których gaśnica może być użyta!
21A 113B C – cyfra oznacza skuteczność gaśnicza przy danej grupie pożarów (im
większa cyfra, tym większa skuteczność)
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 2
Sposoby magazynowania czynnika roboczego:
x – pod stałym ciśnieniem ( gaśnica z manometrem),
z – oddzielny dodatkowy zbiornik z gazem nośnym (gaśnica bez manometru).
Wielkości gaśnic:
• Proszkowe
• Śniegowe
• Pianowe
- 1, 2, 4, 6, 12 kg
- 2, 5 kg
- 6, 9 dm3
Wymagany czas działania:
3
• do 3 [kg/dm ] → 6 [s]
• 3-6 → 9
• 6-10 → 12
• pow. 10 → 15
Gaśnice wymagane są również w samochodach. Jej wielkość należy dostosować do
rodzaju i wielkości auta. Typowe gaśnice na wyposażeniu w samochodach osobowych to
gaśnice proszkowe 1kg z nabojem CO2.
Przeglądy i czynności konserwacyjne urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic powinny być
wykonywane zgodnie z zaleceniami producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Oznaczenia grup pożarów:
A- ciała stałe pochodzenia organicznego,
np. pożary drewna, papieru, węgla, tkanin itp.
B- ciecze palne i materiały stałe topiące się,
np. nafty, benzyny, alkohole, parafiny itp.
C- gazy,
np. pożary gazu miejskiego, metanu, propanu, wodoru, acetylenu itp.
D- metale,
np. pożary sodu, glinu, litu, potasu, rubidu itp.
F- tłuszcze i oleje w urządzeniach kuchennych,
np. pożary tłuszczów, olejów.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 3
Koc gaśniczy
Koc gaśniczy jest to płachta z tkaniny
całkowicie niepalnej (włókna szklanego)
o powierzchni około 2 x 2m. Przechowuje
się go w specjalnym futerale. Służy do
tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie
dopływu powietrza do palącego się
przedmiotu.
Hydronetka
Hydronetka wodna 20l ze zbiornikiem z
tworzywa sztucznego jest przeznaczona
do gaszenia pożarów w początkowej
fazie.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 4
Oznakowanie urządzeń przeciwpożarowych i znaków ewakuacyjnych
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektu są zobowiązani oznaczyć zgodnie z
polskimi normami drogi ewakuacyjne, usytuowanie urządzeń przeciwpożarowych i
podręcznego sprzętu gaśniczego oraz pomieszczeń z materiałami niebezpiecznymi
pożarowo.
Urządzenia sygnalizacji pożarowej i sterowania ręcznego
Uruchamianie ręczne
Stosowany do wskazania ręcznego przycisku
pożarowego (ROP). Służy on do wzbudzenia
systemu pożarowego i zaalarmowania o pożarze.
Może również służyć do uruchomienia urządzeń
gaśniczych.
Telefon do użycia
w stanie zagrożenia
Znak wskazujący usytuowanie dostępnego telefonu
przeznaczonego dla ostrzeżenia w przypadku
zagrożenia pożarowego.
Sprzęt pożarniczy
Zestaw sprzętu
pożarniczego
Gaśnica
Hydrant wewnętrzny
Znak ten jest stosowany dla uniknięcia podawania
zestawu indywidualnych znaków określających
sprzęt pożarniczy.
Znak ten stosowany jest bezpośrednio przy
wiszącej gaśnicy lub przy szafce z gaśnicą.
Znak ten jest stosowany na drzwiach szafki
hydrantowej.
Techniczne środki przeciwpożarowe
Przeciwpożarowy
wyłącznik prądu
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
W obiektach do oznaczenia wyłącznika
odcinającego dopływ prądu do wszystkich
obwodów z wyjątkiem obwodów zasilających
instalacje, których funkcjonowanie jest niezbędne
podczas pożaru.
Page 5
np. Suchy pion
W obiektach do oznaczenia umiejscowienia
i podłączenia suchego pionu.
Hydrant zewnętrzny
Do oznaczenia miejsca hydrantu zewnętrznego,
wodnego, pianowego, podziemnego lub
nadziemnego; wielkości charakterystyczne
hydrantu należy umieszczać na znaku
dodatkowym.
Drzwi
przeciwpożarowe
Do oznaczenia drzwi znajdujących się w ścianach
oddzielenia przeciwpożarowego
Dźwig
przeciwpożarowy
W obiektach do oznaczenia dźwigów
przystosowanych do potrzeb ekip ratunkowych.
Drabina ewakuacyjna
Do oznaczenia miejsc umieszczenia drabin
ewakuacyjnych
Miejsce zbiórki
do ewakuacji
Do oznaczenia miejsca zgrupowania ludzi podczas
ewakuacji.
Rękaw ratowniczy
Do oznaczenia lokalizacji wejścia do rękawa
ratowniczego.
Klucz do wyjścia
ewakuacyjnego
Do oznaczania lokalizacji klucza przy drzwiach
ewakuacyjnych zamykanych na klucz; znak
dodatkowy należy uzupełnić konkretną lokalizacją
klucza.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 6
Obszary i materiały szczególnego zagrożenia pożarowego
Niebezpieczeństwo
pożaru – Materiały
łatwo zapalne
Do wskazania obecności materiałów łatwo
zapalnych.
Niebezpieczeństwo
pożaru – Materiały
utleniające
Do wskazania obecności materiałów utleniających
Niebezpieczeństwo
wybuchu – Materiały
wybuchowe
Stosowany do wskazania możliwości występowania
atmosfery wybuchowej, gazów palnych lub
materiałów wybuchowych.
Zakaz gaszenia wodą
Do stosowania we wszystkich przypadkach, kiedy
użycie wody do gaszenia pożaru jest zabronione.
Palenie tytoniu
zabronione
Do stosowania w miejscach, gdzie palenie tytoniu
może być przyczyną zagrożenia pożarowego.
Zakaz używania
otwartego ognia –
Palenie tytoniu
zabronione
Do stosowania w miejscach, gdzie palenie tytoniu
lub otwarty ogień mogą być przyczyną zagrożenia
pożarem lub wybuchem.
Znaki ewakuacyjne
Kierunek drogi
ewakuacyjnej
Znak wskazuje kierunek do wyjścia, które może być
wykorzystane w przypadku zagrożenia.
Strzałki krótkie – do stosowania z innymi znakami.
Strzałka długa – do samodzielnego stosowania.
Wyjście ewakuacyjne
Znak informujący o wyjściu do innej bezpiecznej
strefy lub na zewnątrz obiektu.
Drzwi ewakuacyjne
Znak stosowany nad drzwiami skrzydłowymi, które
są wyjściami ewakuacyjnymi (drzwi lewe lub
prawe).
Przesunąć w celu
otwarcia
Strzałka powinna wskazywać kierunek otwierania
drzwi przesuwnych.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Znak stosowany łącznie ze znakiem powyżej na przesuwnych
drzwiach wyjścia ewakuacyjnego, jeśli są one dozwolone.
Page 7
Kierunek do wyjścia
drogi ewakuacyjnej
Znak wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej
do wyjścia; (może kierować w lewo lub w prawo).
Kierunek do wyjścia
drogi ewakuacyjnej
(schodami w dół)
Znak wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej
schodami w dół (na lewo)
Stłuc, aby uzyskać
dostęp
Znak ten może być stosowany:
a) w miejscu, gdzie jest niezbędne stłuczenie szyby
dla uzyskania dostępu do klucza lub systemu
otwarcia,
b) gdy jest niezbędne rozbicie przegrody dla
uzyskania wyjścia.
Zasady użytkowania obiektu pod względem ochrony ppoż.
•
•
•
•
•
•
Zabronione jest składowanie materiałów palnych na drogach ewakuacyjnych
lub umieszczanie innych przedmiotów powodujących zmniejszenie ich
szerokości,
Zabrania się ograniczania dostępu do gaśnic, urządzeń przeciwpożarowych i
źródeł wody do celów przeciwpożarowych,
Zabrania się używania sprzętu i urządzeń ppoż. do celów nie związanych z ich
przeznaczeniem,
Należy stosować się do instrukcji urządzeń,
! Nie pozostawiać bez dozoru urządzeń nieprzystosowanych do ciągłej pracy
Zabrania się ustawiania urządzeń grzewczych na materiałach palnych,
Należy informować osobę odpowiedzialną za ochronę przeciwpożarową o
podejrzeniu nieprawidłowego działania urządzeń, sprzętu przeciwpożarowego
, technicznego i innych okolicznościach mogących być przyczyną pożaru lub
innego zagrożenia.
Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru
W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu
jego likwidacji:
zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby
będące w strefie zagrożenia,
wezwać straż pożarną.
Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób:
Po wybraniu numeru alarmowego straży pożarnej 998 (lub112) i zgłoszeniu
się dyżurnego spokojnie i wyraźnie podaje się:
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 8
o swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest
informacja o zdarzeniu,
o adres i nazwę obiektu,
o co się pali, na którym piętrze,
o czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.
o po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili
potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia.
Przyjmujący może zażądać:
potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie,
dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać.
Przystąpić niezwłocznie do gaszenia pożaru przy użyciu miejscowych
środków gaśniczych,
Nieść pomoc osobom zagrożonym, w przypadku koniecznym przystąpić do
ewakuacji ludzi i mienia.
Należy czynności te wykonać w taki sposób aby nie doszło do powstania
paniki, jaka może ogarnąć ludzi będących w zagrożeniu, które wywołuje u
ludzi ogień i dym. Panika może być przyczyną niepotrzebnych i tragicznych w
skutkach wypadków w trakcie prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych.
Dlatego prowadząc jakiekolwiek działania w przypadku powstania pożaru
należy kierować się rozwagą w podejmowaniu decyzji.
Do czasu przybycia straży pożarnej kierowanie akcją obejmuje kierownik
zakładu pracy (właściciel) obiektu lub osoba najbardziej energiczna i
opanowana.
Osoby mające uczestniczyć bezpośrednio w akcji i wykonywać polecenia
kierującego wskazujemy imiennie (dosłownie palcem).
WSKAZÓWKI…
• w pierwszej kolejności ratujemy życie ludzkie,
• należy wyłączyć dopływ prądu do pomieszczeń objętych pożarem,
• nie wolno gasić wodą urządzeń ani przewodów elektrycznych,
• należy usunąć z zasięgu ognia materiały palne, oraz cenne dokumenty,
komputery z bazą danych itp.
• nie otwieramy bez konieczności drzwi i okien do pomieszczeń gdzie
powstał pożar,
• szybkie i prawidłowe użycie sprzętu gaśniczego umożliwia ugaszenie
pożaru w zarodku.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 9
Jak gasić pożar
• Zbliżyć się do pożaru zgodnie z kierunkiem wiatru (wiatr w plecy).
• Uruchomić gaśnicę (zgodnie z instrukcją) i skierować strumień gaśniczy na
źródło ognia.
• Należy zawsze odpowiednio dobrać wielkość gaśnicy i w razie możliwości
poprosić o pomoc inne osoby. Przed jej użyciem należy poprawnie ocenić
sytuację oraz ryzyko. W przypadku konieczności gaszenia większą ilością
gaśnic, należy zabezpieczyć je wcześniej. W ten sposób zyskuje się na czasie
i zwiększa skuteczność gaszenia.
• Zawsze należy dobrać odpowiedni rodzaj gaśnicy do typu pożaru.
Gaśnica typu BC nie poradzi sobie z pożarami materiałów z grupy A (ciała
stałe). Zmniejszając jednocześnie szanse na ugaszenie pożaru w jego
początkowej fazie.
• Po ugaszeniu dopilnować, aby nie doszło do wtórnego zapłonu.
• Po każdym wykorzystaniu niezwłocznie powinno się oddać gaśnicę do
serwisu, gdyż tylko sprawna gaśnica pomoże przy następnym pożarze.
Pożary pod napięciem gasimy gaśnicami oznaczonymi stosowną informacją,
pozwalającą gasić urządzenia pod napięciem elektrycznym. Zazwyczaj jest to
informacja typu:
„Nadaje się do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem nie większym niż 1
000V w odległości 1m.”
Człowieka gasimy kocami z włókna szklanego, a jeśli nie posiadamy, to innym
kawałkiem płachty, zwykłego koca tłumimy płomienie na osobie.
Nie gasimy płomieni na ludziach za pomocą gaśnicy!
Jak ewakuować ludzi i mienie:
Celem ewakuacji ludzi jest zapewnienie osobom szybkiego i bezpiecznego
opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Do celów ewakuacji ludzi służą
korytarze - poziome drogi ewakuacji i klatki schodowe - pionowe drogi
ewakuacyjne, z których istnieje możliwość bezpośredniego wyjścia na zewnątrz lub
do innej bezpiecznej strefy pożarowej.
Drogi i wyjścia ewakuacyjne oznakowane muszą być pożarniczymi tablicami
informacyjnymi zgodnie z PN - 92/N - 01256/02 "Znaki Bezpieczeństwa - Ewakuacja.
Ewakuacją ludzi z części lub z całego obiektu zarządza kierujący akcją ratowniczo gaśniczą. W przypadku zaistnienia pożaru lub innego zagrożenia budynku lub jego
części, osoby niebiorące udziału w akcji ratowniczej powinny opuścić strefę
zagrożenia. Osoby opuszczające strefę zagrożenia kierują się do najbliższego
wyjścia służącego celom ewakuacji zgodnie z oznakowaniem.
W czasie prowadzenia ewakuacji zabronione jest:
• dokonywanie jakichkolwiek czynności mogących wywołać panikę,
• przechodzenie w kierunku przeciwnym do kierunku ewakuacji,
• zatrzymywanie się lub tamowanie ruchu w inny sposób.
• Osoby ewakuowane muszą podporządkować się poleceniom ratowników to
jest osobom prowadzącym ewakuację: strażakom, pracownikom służby
zabezpieczenia obiektu.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 10
Poza ewakuacją ludzi niejednokrotnie zachodzi konieczność ewakuacji mienia.
Celem ewakuacji mienia jest zabezpieczenie cennych przedmiotów oraz ważnych
dokumentów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w przypadku pożaru lub innego
zagrożenia. Ewakuowane przedmioty i dokumenty należy umieszczać, aby nie były
narażone na zniszczenie lub uszkodzenie. Działania ewakuacyjne muszą być
prowadzone w sposób skoordynowany, niepowodujący utrudnień w innych
działaniach. Kierujący działaniami powinien wstępnie określić pomieszczenia, z
których należy wynieść mienie.
Pracodawca ma obowiązek zabezpieczenia pogorzeliska.
Warunki ochrony przeciwpożarowej
Damian Pankowski
Page 11