Podstawy ekomedycyny i medycyny komórkowej

Wydział Wojskowo – Lekarski
Zajęcia fakultatywne
Zakład Biologii Środowiskowej
I. Nazwa przedmiotu:
Podstawy ekomedycyny i medycyny komórkowej
II. Opiekun dydaktyczny:
dr hab. n. med. Anna Głowacka
III. Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
dr hab. n. med. Anna Głowacka
IV. Nazwa jednostki realizującej przedmiot
Zakład Biologii Środowiskowej
Katedra Nauk Podstawowych i Przedklinicznych
Wydział Wojskowo – Lekarski
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
V. Miejsce przedmiotu:
Rok III – VI, lekarski sem. zimowy
VI. Liczba godzin: wykłady – 0 h, ćwiczenie – 20 h, seminaria – 0 h
VII.
Zasadnicze treści przedmiotu: 5 jednostek po 4 godziny
Program obejmuje zagadnienia dotyczące zagrożeń występujących w środowisku i jego wpływu
na zdrowie i życie człowieka.
1. Zanieczyszczenie środowiska naturalnego w otwartej przestrzeni
Czynniki sprzyjające zanieczyszczeniu środowiska naturalnego
a. Zakłady przemysłowe (metalurgia, papiernictwo, wyroby gumowe, rafinerie, dymy
fabryczne)
b. Wybuchy wulkaniczne
c. Metale ciężkie – ołów, kadm, rtęć
d. Substancje chemiczne prowadzące do powstawania kwaśnych deszczy, inne substancje
lotne np. wielochlorki bifenylu itp.
e. Spaliny (samochody, samoloty, smog, olej napędowy, kosiarki do trawy, skutery śnieżne
itp.)
f. Asfalt
g. Farby
h. Herbicydy (środki chwastobójcze z trawników przydomowych, pól uprawnych, sadów,
ogrodów kwiatowych, parków)
i. Wyziewy ze ścieków
2.
Zanieczyszczenia w pomieszczeniach zamkniętych – mieszkania, biura, szkoły
a.
Jakość powietrza w pomieszczeniach zamkniętych a skutki zdrowotne – mieszkania,
biura
b.
Jakość powietrza w szkołach – zła lokalizacja, niewłaściwa konserwacja i utrzymanie
budynku, pracownie chemiczne, plastyczne i zajęć technicznych, sale gimnastyczne,
sale komputerowe, itp.
c.
Źródła zanieczyszczeń powietrza emitujące cząsteczki stałe (np. kominki, piece
węglowe, palenie papierosów itp.)
d.
Lotne i półlotne substancje chemiczne (np. rozpuszczalniki, płyny do czyszczenia
mebli, formaldehyd itp.)
e.
Czynniki zakaźne i alergizujące (np. roztocze, bakterie, wirusy, karaluchy, grzyby,
pyłki)
3.
Czynniki sprzyjające powstawaniu „zespołu chorego budynku”
a.
Systemy wentylacyjne
b.
Wadliwe projekty architektoniczne
c.
Złe usytuowanie budynków
d.
Dywany, wykładziny, tapety
e.
Środki czystości
f.
Insektycydy
g.
Komputery
h.
Rośliny doniczkowe
i.
Materiały biurowe
4.
Medycyna komórkowa.
a.
Czym jest medycyna komórkowa
b.
Co to są komórkowe składniki odżywcze
c.
Czy komórkowe składniki odżywcze są lekarstwem.
d.
Czym jest synergia składników odżywczych i jakie ma znaczenie dla zdrowia?
e.
Zagrożenia dla zdrowia występujące w codziennej diecie
− Żywność modyfikowana genetycznie, funkcjonalna
− Ukryte i alergizujące składniki pokarmów
− Dodatki do żywności (symbole na opakowaniach i etykietkach artykułów )
− Zawartość pestycydów w żywności
f.
5.
Żywność ekologiczna, organiczna, tradycyjna kontra żywność wysokoprzetworzona
Profilaktyka chorób środowiskowych
a.
Bezpieczny dom dla alergika
b.
Szczególne zasady postępowania. Indywidualna zmiana stylu życia
c.
Stosowanie bezpiecznych dla człowieka i przyjaznych dla środowiska produktów
d.
Organizowanie bezpiecznego i zdrowego otoczenia
e.
Eliminowanie stresorów chemicznych, fizycznych, biologicznych i psychologicznych
VIII.
Celem nauczania przedmiotu będzie poznanie i zrozumienie środowiskowych aspektów
zdrowia i choroby wg czterech głównych zasad medycyny ekologicznej. Należą do nich:
•
Całkowite obciążenie organizmu wynikające z przebywania w zanieczyszczonym
środowisku
•
Zjawisko maskowania (adaptacja, tolerancja, uzależnienie)
•
Dwufazowość – reakcje nietrwałe, reakcje utrwalone
•
Zróżnicowanie biochemiczne - podstawa indywidualnej podatności na działanie różnych
czynników środowiska
•
Zapoznanie studentów z podstawowymi zasadami profilaktyki chorób środowiskowych
•
Nabycie umiejętność postrzegania pacjenta i jego choroby z perspektywy środowiska przyszły lekarz widzi pacjenta na tle jego mieszkania, miejsca pracy, szkoły, spożywanej
żywności i życiowych problemów
•
Kształtowanie postaw i zachowań prozdrowotnych i proekologicznych wśród przyszłych
lekarzy
•
Zapoznanie z naturalnymi komórkowymi składnikami odżywczymi koniecznymi dla
zachowania zdrowia; rola mikroelementów i zagrożeń związanych z ich niedoborem;
synergia komórkowych składników odżywczych przy zakłóceniach układu krążenia,
przemian tłuszczowych i , przemian węglowodanów i zwyrodnieniach komórek;
IX.
Wyniki nauczania przedmiotu
W wyniku realizacji treści nauczania w zakresie wiedzy student:
•
Zna źródła i czynniki sprzyjające zanieczyszczeniu środowiska naturalnego
•
Zna wpływ zanieczyszczeń środowiska na życie i zdrowie człowieka
•
Zna konsekwencje wynikające ze stosowanego samoleczenia dla zdrowia człowieka i
środowiska
•
Zna ukryte i alergizujące składniki pokarmów
•
Zna wartość zdrowej żywności
W zakresie umiejętności student:
•
Umie przeprowadzić wywiad zgodnie z zasadami medycyny ekologicznej na temat
choroby środowiskowej (będzie doszukiwał się czynników środowiskowe, które mogą
być przyczyną zmian chorobowych
•
Będzie jako „doktor” (docere – łac. uczyć) pacjenta jak zachować zdrowie i jak unikać
czynników chorobotwórczych występujących w środowisku, jak walczyć o zdrowe
otoczenie
•
Umie zorganizować bezpieczne, zdrowe otoczenie (sypialnia, łazienka, pralnia, garaż,
kuchnia)
•
Umie rozróżnić symptomy i choroby związane ze złą jakością powietrza w
pomieszczeniach mieszkalnych
•
Umie wybrać alternatywne produkty higieny osobistej i alternatywne środki czystości do
użytku domowego
•
Umie samodzielnie sporządzić naturalne środki do czyszczenia mebli, pielęgnacji skóry i
włosów oraz do odstraszania much i moli
•
Umie wykorzystywać środki naturalne do niszczenia szkodników roślin
W zakresie postaw student:
•
Jest odpowiedzialny za wykorzystanie zdobytej wiedzy w pracy zawodowej i
pozazawodowej
•
Jest przekonany o konieczności pogłębienia wiedzy z metod i technik diagnostycznych
stosowanych w „chorobach środowiskowych”
•
Postępuje zgodnie z przekazanymi zaleceniami profilaktycznymi, służy radą i pomocą
innym osobom i przyszłym pacjentom w zakresie ochrony zdrowia
X. Organizacja pracy:
•
Wykazy tematów ćwiczeń, piśmiennictwo, regulamin zajęć są wywieszone w Zakładzie
Biologii Środowiskowej pok. 320 oraz w Internecie
•
Studenta obowiązuje systematyczne przygotowanie się do każdego ćwiczenia (regulamin
zajęć)
XI. Stosowane metody
•
Praca
zespołowa – schematy
dochodzenia
ewentualnych
powiązań
pomiędzy
upośledzeniem stanu zdrowia (chorobą) a narażeniem na szkodliwe czynniki środowiska
XII.
•
Studium przypadku wybranych „chorób środowiskowych”
•
Burza mózgów
•
Debata oxfordzka
•
Ćwiczenia laboratoryjne
Formy kontroli i oceny wyników nauczania
•
Sprawdzian wiadomości z podstawowych terminów stosowanych w ochronie środowiska
•
Dokumentacja samodzielnej pracy studentów, protokół wywiadu choroby Środowiskowej
•
Karty pracy pt. „Studium przypadku” – analiza przypadku różnych chorób
środowiskowych, postawienie diagnozy
•
Przygotowanie tez debaty oxfordzkiej na temat samoleczenia
•
Opracowanie ankiety mającej na celu sprawdzenie świadomości studentów UM na temat
„Żywności modyfikowanej genetycznie” oraz „Obecności alergenów w żywności”
•
Projekt domu dla alergika
XIII.
Literatura na podstawie której opracowano program zajęć:
1.
Siemiński M. – „Środowiskowe zagrożenia zdrowia”, PWN, Warszawa 2007.
2.
Wolański N. – „Ekologia człowieka”, T. 1, PWN, Warszawa 2006
3.
Jekka MCV i CAR – „Księga ziół”, SOLIS, Warszawa 2006
4.
Łukasiewicz – Kostro R. – „Edukacja holistyczna – kaprys znudzonej cywilizacji czy szansa
na rozwój człowieka XXI wiekuy”, Zdrowie Publiczne, 2005
5.
Maciołek H. – „Środowisko przyrodnicze a zdrowie człowieka”, NWP, Piotrków
Trybunalski, 2006.
6.
Maslansky J. – „Ekomedycyna”, EM – Ottawa – Kanada, 2003.
7.
Howarth P., Reid A. – „Dom dla alergika”, Arkady, Warszawa 2002.
8.
Pęgiel – Kommat J., Zarzeczna - Baron M. – „Zjawisko samoleczenia wśród studentów
medycyny”, Ann. UMCS., Sect. O, Vol. LX Suppl., XVI. 46, 2005.