Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę w terapii

Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę w terapii nadciśnienia tętniczego
M. Wełnicki, A. Mamcarz
Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę
w terapii nadciśnienia tętniczego
Seven arguments for using lercanidipine as a antihypertensive agent
Lek. Marcin Wełnicki
Dr hab. n. med. Artur Mamcarz, profesor WUM
III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, II Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Artur Mamcarz, profesor WUM
WSTĘP
Skuteczne leczenie nadciśnienia tętniczego, jednego z głównych modyfikowalnych
czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, wciąż w wielu przypadkach pozostaje wyzwaniem. Uzyskanie docelowych dla populacji ogólnej wartości
ciśnienia tętniczego (poniżej 140/90 mmHg) bywa trudne pomimo powszechnego dostępu do skutecznych, bezpiecznych i względnie tanich leków hipotensyjnych.
Wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia nadciśnienia tętniczego są jednym z najczęściej aktualizowanych dokumentów medycznych, od wielu lat niezmiennie jednak jako podstawowe wymienia się pięć głównych grup leków hipotensyjnych. Są
to: antagoniści receptora AT1 dla angiotensyny II (sartany), inhibitory konwertazy
angiotensyny (ACE-I), β-adrenolityki, diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne oraz
antagoniści kanałów wapniowych [1]. Aktualne wytyczne akcentują potrzebę sięgania po cząsteczki najnowszej generacji. Zwracają również uwagę na kwestię compliance – bowiem właściwy, uwzględniający indywidualne cechy pacjenta, dobór
leków poprawia wytrwałość terapeutyczną [1]. Ze względu na częste współwystępowanie nadciśnienia tętniczego i dyslipidemii, otyłości oraz cukrzycy (wymienione patologie wchodzą w skład zespołu metabolicznego) pożądane jest, aby leki hipotensyjne były przynajmniej metabolicznie obojętne [1]. Należy również pamiętać
STRESZCZENIE
Lerkanidypina jest przedstawicielem nowej generacji antagonistów kanałów wapniowych. Charakteryzuje się ona wysoką selektywnością względem receptorów zlokalizowanych w naczyniach krwionośnych, skutecznie obniża ciśnienie tętnicze, powoduje też znacznie mniej działań
niepożądanych niż leki starszej generacji. W artykule autorzy podają siedem najważniejszych
powodów, dla których warto sięgać po lerkanidypinę w terapii nadciśnienia tętniczego.
SŁOWA KLUCZOWE
lerkanidypina, nadciśnienie tętnicze, antagonista kanałów wapniowych
Vol. 7/Nr 4(25)/2014, 33-38
33
34
Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę w terapii nadciśnienia tętniczego
M. Wełnicki, A. Mamcarz
o częstej konieczności stosowania dwóch lub trzech leków hipotensyjnych jednocześnie. Ze względu na to chcielibyśmy, by wybrane przez nas cząsteczki nie tylko nie wykazywały niekorzystnych interakcji z innymi lekami hipotensyjnymi, ale i pozwalały
uzyskać synergistyczny efekt obniżający ciśnienie tętnicze [1]. Lerkanidypina wydaje się spełniać wszystkie te wymagania. Poniżej przedstawiamy siedem powodów, dla
których warto sięgnąć po ten lek.
POWÓD 1.
LERKANIDYPINA JEST LEKIEM NOWEJ GENERACJI
O KORZYSTNYCH PARAMETRACH FARMAKOKINETYCZNYCH
I FARMAKODYNAMICZNYCH
Lerkanidypina jest dihydropirydynowym antagonistą kanałów wapniowych typu L
i T, charakteryzującym się bardzo wysoką lipofilnością oraz wysoką selektywnością
względem receptorów wapniowych zlokalizowanych w ścianach naczyń tętniczych
[2, 3]. W efekcie lek ten działa silnie wazodylatacyjnie, jednocześnie nie wpływając
na czynność i kurczliwość mięśnia sercowego oraz aktywność elektryczną komórek
układu bodźcoprzewodzącego (brak wpływu na zapis elektrokardiograficzny) [2, 3].
Lerkanidypina powinna być stosowana przed jedzeniem. Z uwagi na duże znaczenie
efektu pierwszego przejścia biodostępność leku w przypadku jego przyjęcia wraz z pokarmem może się zmniejszyć [2, 3]. Maksymalne stężenie w osoczu lerkanidypina uzyskuje po 1,5–3 h, w ok. 98% wiążąc się z białkami. Okres półtrwania leku wynosi 8–10
h, a efekt hipotensyjny utrzymuje się przez 24 h [2, 3]. Wśród innych przedstawicieli
antagonistów kanałów wapniowych lerkanidypina wyróżnia się korzystnym wskaźnikiem T/P, który wynosi blisko 0,8, ustępując pod tym względem według Macchiarulo
i wsp. jedynie nifedypinie (tabletka GITS) [4]. Wspominana wcześniej wysoka lipofilność cząsteczki zwiększa powinowactwo leku do błony komórkowej – jest to prawdopodobny mechanizm stabilnej i długotrwałej blokady kanałów wapniowych [2, 3].
Metabolizm lerkanidypiny zachodzi z udziałem cytochromów CYP3A4 z pełnymi
tego konsekwencjami. Blisko połowa leku wydalana jest z moczem. Warto również
podkreślić, iż po przekroczeniu dawki 30 mg/24 h siła działania hipotensyjnego (pole
pod krzywą zależności stężenia leku w osoczu od czasu) wchodzi w fazę plateau, co
wskazuje na brak zasadności stosowania wyższych dawek [2, 3]. W standardowych
dawkach 10–20 mg/24 h nowa cząsteczka charakteryzuje się bardzo dobrą tolerancją.
POWÓD 2.
LERKANIDYPINA STOSOWANA W MONOTERAPII
SKUTECZNIE OBNIŻA WARTOŚCI CIŚNIENIA TĘTNICZEGO
Lerkanidypina skutecznie obniża skurczowe i rozkurczowe ciśnienie tętnicze, na co
wskazują liczne badania porównujące siłę działania nowego leku z cząsteczkami star-
ABSTRACT
Lercanidipine is a new generation calcium channels antagonist. Lercanidipine is effective in
blood pressure reduction. It has greater vascular selectivity and less adverse effects than older
calcium antagonists. In the article authors indicate seven arguments for using lercanidipine as
a antihypertensive agent.
KEY WORDS
lercanidipine, arterial hypertension, calcium antagonist
Vol. 7/Nr 4(25)/2014, 33-38
Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę w terapii nadciśnienia tętniczego
M. Wełnicki, A. Mamcarz
szej generacji z grupy antagonistów receptorów wapniowych.
W badaniu LEAD, w którym oceniano skuteczność hipotensyjną lerkanidypiny (10 mg/24 h), felodypiny (10 mg/24 h) oraz
nifedypiny GITS (30 mg/24 h), redukcja ciśnienia tętniczego
uzyskana w ciągu 4 tygodni była porównywalna niezależnie od
zastosowanego preparatu [5]. Schwinger i wsp. w grupie ponad 7000 pacjentów z nadciśnieniem tętniczym 1.–3. stopnia
stosujących przez 12 tygodni 10–20 mg lerkanidypiny na dobę
obserwowali redukcję ciśnienia tętniczego średnio o 26/15
mmHg [6]. Z kolei w badaniu ELYPSE, do którego zakwalifikowano ponad 9 tysięcy pacjentów z nadciśnieniem tętniczym 1
lub 2 stopnia, włączenie 10 mg lerkanidypiny na dobę wiązało
się z redukcją ciśnienia tętniczego średnio o 19/13 mmHg [7].
Warto zaznaczyć, że efekt ten był obecny również u pacjentów
wcześniej otrzymujących leki hipotensyjne, u których farmakoterapię zmodyfikowano ze względu na brak skuteczności lub
nietolerancję wcześniej stosowanych leków [7]. Z kolei Chia
i wsp. dowodzą, że lerkanidypina jest skutecznym lekiem hipotensyjnym również w populacji Azjatów [8]. W grupie 27 pacjentów z wyjściowymi wartościami ciśnienia tętniczego 159
± 12,2/96,6 ± 7,7 mmHg w ciągu 8 tygodni stosowania lerkanidypiny (10 mg/24 h lub 20 mg/24 h w przypadku braku zadowalającego efektu) uzyskano redukcję ciśnienia skurczowego
rzędu 20,5 mmHg (95 CI: 16,5–24,5; p < 0,0001) oraz obniżenie
ciśnienia rozkurczowego o mniej więcej 9,3 mmHg (95% CI:
6,2–12,5; p < 0,0001) [8].
POWÓD 3.
LERKANIDYPINA MOŻE BYĆ STOSOWANA
JEDNOCZEŚNIE Z INHIBITORAMI
KONWERTAZY ANGIOTENSYNY
Inhibitory konwertazy angiotensyny stanowią najczęściej stosowaną grupę leków hipotensyjnych [1]. Wachlarz wskazań,
w których blokada układu renina–angiotensyna–aldosteron na
poziomie konwersji angiotensyny przynosi wymierne korzyści
kliniczne, jest bardzo szeroki. ACE-I znajdują zastosowanie
w przypadku pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i przerostem lewej komory serca lub jawną niewydolnością serca, zespołem metabolicznym, cukrzycą, izolowanym białkomoczem
oraz przewlekłą chorobą nerek, w przypadku pacjentów z rozpoznaną chorobą wieńcową, w tym u osób po zawale mięśnia
sercowego, jak również u pacjentów po epizodach naczyniowo-mózgowych [1]. Nie ulega wątpliwości, że ta klasa leków jest
skuteczna i bezpieczna dla pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Często jednak sam ACE-I nie wystarczy, aby uzyskać docelowe wartości ciśnienia tętniczego. Jednym z sugerowanych
przez wytyczne schematów terapii dwulekowej jest jednoczesne stosowanie ACE-I oraz dihydropirydynowego antagonisty
receptorów wapniowych [1]. Wyniki badań klinicznych wskaVol. 7/Nr 4(25)/2014, 33-38
zują, że w tym przypadku nasz wybór może paść właśnie na
lerkanidypinę.
Ting i wsp. porównywali skuteczność hipotensyjną benazeprilu
(10 mg/24 h z możliwością zwiększenia dawki do 20 mg/24 h)
oraz terapii skojarzonej benazeprilem i lerkanidypiną (10/10
mg/dl/24 h) [9, 10]. W obu grupach redukcja ciśnienia tętniczego w stosunku do wartości wyjściowych była istotna statystycznie (p < 0,05), jednak w grupie stosującej leczenie skojarzone
efekt hipotensyjny był silniejszy i pozwolił uzyskać docelowe
wartości ciśnienia tętniczego u 71,8% badanych (w porównaniu
z 45,9% pacjentów z grupy stosującej tylko inhibitor konwertazy angiotensyny, p < 0,05) [9, 10]. Tolerancja leczenia w obu
grupach była porównywalna, działania niepożądane skutkujące
odstawieniem leków wystąpiły tylko u pojedynczych pacjentów
[9, 10].
Z kolei Recordati i wsp. przeprowadzili dwa ciekawe badania
na populacjach pacjentów, w przypadku których stosowanie
lerkanidypiny w monoterapii (populacja pierwsza) lub enalaprilu w monoterapii (populacja druga) nie pozwalało uzyskać
zadowalającej kontroli ciśnienia tętniczego [9, 11, 12]. W obu
przypadkach do leczenia wdrożono preparat łączony, zawierający lerkanidypinę i enalapril. Efekt terapii lekiem skojarzonym
porównywano z efektem monoterapii pierwotnie stosowaną
cząsteczką po 12 tygodniach [9, 11, 12]. W obu przypadkach
modyfikacja terapii okazała się istotnie poprawiać kontrolę
ciśnienia – w pierwszej badanej populacji zadowalający efekt
hipotensyjny uzyskano u 22% pacjentów w porównaniu z 12%
w grupie kontrolnej (p = 0,012), w drugim przypadku leczenie
było skuteczne u 24% pacjentów w porównaniu z 17% w grupie kontrolnej (w tym przypadku różnica nie była istotna statystycznie) [9, 11, 12]. Skuteczność lerkanidypiny stosowanej jednocześnie z ACE-I obserwowali również Guillen i wsp., Robles
z kolei obserwował korzystne efekty jednoczesnego stosowania
lerkanidypiny i sartanów, podczas gdy Cleophas i wsp. odnotowali wyższą skuteczność hipotensyjną jednoczesnego stosowania ACE-I i lerkanidypiny niż ACE-I i β-adrenolityków u pacjentów z cukrzycą [13–15]. Wreszcie Rengo i Romis dowodzą,
że w przypadku braku pożądanego efektu hipotensyjnego monoterapii β-adrenolitykami, diuretykami lub ACE-I, włączenie
lerkanidypiny pozwala w ciągu 12 tygodni uzyskać zadowalającą kontrolę ciśnienia tętniczego nawet u 90% chorych [16].
POWÓD 4.
LERKANIDYPINA WYWOŁUJE MNIEJ
DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH NIŻ
INNI ANTAGONIŚCI RECEPTORÓW
WAPNIOWYCH
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą przewlekłą, jednak przez
wiele lat bezobjawową. Dlatego tak ważne jest, aby farmakote-
35
36
Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę w terapii nadciśnienia tętniczego
M. Wełnicki, A. Mamcarz
rapia nadciśnienia tętniczego nie powodowała działań niepożądanych, pogarszających jakość życia pacjentów. Klasycznymi
przykładami takich efektów ubocznych leczenia są: kaszel po
inhibitorach konwertazy angiotensyny, zaburzenia potencji po
β-adrenolitykach starej generacji czy obrzęki obwodowe obserwowane u pacjentów stosujących antagonistów wapnia. Makarounas-Kirchmann wskazuje, iż w przypadku antagonistów
wapnia pierwszej generacji obrzęki występowały u ok. 14% pacjentów, podczas gdy w przypadku lerkanidypiny odsetek ten
jest dwukrotnie mniejszy [17]. Lund-Johansen i wsp. wskazują z kolei na różnicę w objętości obrzęków obwodowych między pacjentami stosującymi amlodypinę i lerkanidypinę [18].
W przypadku pierwszej grupy objętość obrzęków wynosiła
średnio 60,4 ml, podczas gdy w przypadku pacjentów stosujących lerkanidypinę jedynie ok. 5,3 ml (p < 0,001) [18]. Wreszcie
bardzo ciekawe badanie przeprowadzili Borghi i wsp. [19]. Oceniali oni częstość występowania obrzęków kostek, bólów głowy
oraz uderzeń gorąca u pacjentów stosujących amlodypinę, felodypinę, nifedypinę GITS oraz nitrendypinę [19]. Wymienione
działania niepożądane stwierdzano odpowiednio u 90%, 38%
i 38% pacjentów przyjmujących antagonistów wapnia II generacji. Zastąpienie stosowanego wcześniej leku lerkanidypiną
wiązało się z redukcją częstości występowania obrzęków kostek
o 42%, bólów głowy o 53% oraz uderzeń gorąca o 50%. Powrót
do stosowanego wcześniej leku wiązał się natomiast z nawrotem dolegliwości – po kolejnych 4 tygodniach obrzęki kostek
obserwowano u 87% badanych, bóle głowy u 35%, a uderzenia gorąca u 33% [19]. Wszystkie zaobserwowane różnice były
istotne statystycznie (p < 0,01) [19].
POWÓD 5.
LERKANIDYPINA JEST LEKIEM
O KORZYSTNYM DZIAŁANIU
METABOLICZNYM
Wielu pacjentów z nadciśnieniem tętniczym ma jednocześnie
zaburzenia gospodarki węglowodanowej – stany przedcukrzycowe lub cukrzycę – i/lub zaburzenia gospodarki lipidowej [1].
Dlatego lek hipotensyjny powinien być przynajmniej metabolicznie obojętny. Lerkanidypina wydaje się wykazywać działanie
metabolicznie korzystne. Badania wskazują, że omawiana cząsteczka poprawia tolerancję glukozy oraz pozwala na uzyskanie
redukcji glikemii na czczo i odsetka hemoglobiny glikowanej
[2, 3]. Farah i wsp. w grupie 15 pacjentów z wcześniej nieleczonym nadciśnieniem tętniczym, u których wdrożono lerkanidypinę, obserwowali wielopoziomowe, przeciwzapalne działanie leku. Po dwóch miesiącach terapii redukcji uległy nie tylko
wartości ciśnienia tętniczego, ale również stężenie CRP, liczba
leukocytów oraz stężenie insuliny z towarzyszącym wzrostem
stężenia albumin [20]. Z kolei Rachmani i wsp. obserwowali
istotną, 35-procentową redukcję oksydacji lipoprotein o małej
gęstości (LDL) w populacji pacjentów z cukrzycą [21].
POWÓD 6.
LERKANIDYPINA JEST SKUTECZNA
I BEZPIECZNA DLA OSÓB W WIEKU
PODESZŁYM – MOŻE POPRAWIAĆ ICH
PROCESY KOGNITYWNE
Badania kliniczne dowodzą, że lerkanidypina jest skutecznym lekiem hipotensyjnym w przypadku pacjentów starszych
z nadciśnieniem tętniczym. Ninci i wsp. dowiedli skuteczności
tego leku w populacji osób między 60. a 85. r.ż. (w porównaniu
z placebo) [22]. Poncelet i wsp. w grupie 756 pacjentów dowiedli z kolei, że lerkanidypina jest równie skuteczna u osób przed,
jak i po 60. r.ż. [23]. Leonetti i wsp. oraz Cherubini i wsp., badając populację pacjentów w wieku podeszłym z nadciśnieniem
tętniczym, obserwowali porównywalną skuteczność lerkanidypiny oraz amlodypiny, lacydypiny i nifedypiny GITS (w standardowych dawkach) [24, 25]. Wreszcie Millar-Craig i wsp.
porównywali skuteczność lerkanidypiny i lacydypiny w terapii
izolowanego skurczowego nadciśnienia tętniczego u 290 pacjentów, nie odnotowując różnicy w skuteczności tych dwóch
leków [26]. Wyjątkowo ciekawe wydają się jednak wyniki badania Tisaire-Sánchez i wsp., którzy oceniali nie tylko efekt hipotensyjny lerkanidypiny, ale również wpływ leczenia na procesy
kognitywne (ocena na podstawie MMSE, Mini-Mental State
Examination oraz TMT, Trail Making Test) [27]. 56% spośród
blisko 500 pacjentów w chwili włączenia do badania miało ponad 60 lat. Po półrocznym okresie obserwacji lerkanidypinę
stosowało 98% badanych. Dobrą kontrolę ciśnienia tętniczego
uzyskano u 68% z nich. Jednocześnie zaobserwowano poprawę w wynikach MMSE z 32,35 (SD 2,59) do 33,25 (SD 2,36)
– różnica była istotna statystycznie (p < 0,0001) i szczególnie
wyraźna w przypadku pacjentów, u których uzyskano docelowe
wartości ciśnienia [27].
POWÓD 7.
LERKANIDYPINA SKUTECZNA RÓWNIEŻ
U PACJENTÓW ZE WSPÓŁISTNIEJĄCYMI
CZYNNIKAMI RYZYKA I DODATKOWYMI
SCHORZENIAMI
Badania wykazują, że lerkanidypina jest lekiem skutecznym
i bezpiecznym w populacjach pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i współistniejącymi czynnikami ryzyka, takimi jak otyłość, dyslipidemia czy nikotynizm [3]. Ponadto nowej generacji
antagonista receptorów wapniowych jest skuteczny i bezpieczny w przypadku współistnienia nadciśnienia tętniczego i cukrzycy, przewlekłej niewydolności serca czy choroby wieńcoVol. 7/Nr 4(25)/2014, 33-38
Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę w terapii nadciśnienia tętniczego
M. Wełnicki, A. Mamcarz
wej [3]. Lerkanidypina redukuje przerost lewej komory serca
[3]. Nie wykazano, aby jej stosowanie pozwalało na zmniejszenie białkomoczu, jednakże lek ten nie jest nefrotoksyczny
– przeciwnie, obserwowano poprawę filtracji kłębuszkowej
u pacjentów stosujących lerkanidypinę [2, 3]. Nowej generacji
cząsteczka jest więc cennym uzupełnieniem terapii hipotensyjnej zarówno w przypadku pacjentów z niskim i umiarkowanym
ryzykiem sercowo-naczyniowym, jak i chorych obciążonych
wysokim ryzykiem.
PODSUMOWANIE
Lerkanidypina jest przedstawicielem antagonistów receptorów
wapniowych III generacji, wyróżniającym się na tle leków starszej generacji wysoką selektywnością wobec receptorów zlokalizowanych w naczyniach, korzystnym profilem działania me-
tabolicznego oraz znacznie lepszą tolerancją. Przede wszystkim
jednak lerkanidypina skutecznie obniża ciśnienie tętnicze niezależnie od wieku pacjentów, może być również stosowana
w przypadku chorych z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym. Te wszystkie cechy czynią z lerkanidypiny cennego sprzymierzeńca w walce o prawidłową kontrolę ciśnienia tętniczego
u wielu naszych pacjentów.
Adres do korespondencji
dr hab. n. med. Artur Mamcarz, profesor WUM
III Klinika Chorób Wewnętrznych I Kardiologii, II Wydział Lekarski,
Warszawski Uniwersytet Medyczny
00-382 Warszawa, ul. Solec 93
e-mail: [email protected]
Piśmiennictwo
1. 2013 ESH/ESC Guidelines for the management of arterial hypertension. The Task Force for the management of arterial hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). European Heart Journal [online: doi:10.1093/eurheartj/
eht151].
2. Borghi C.: Lercanidipine in hypertension. Vascular Health and Risk Management 2005; 1(3): 173-182.
3. Kosicka T., Kara-Perz T.: Nowe leki przeciwnadciśnieniowe z grupy antagonistów kanałów wapniowych (A-Ca2+). Nowiny Lekarskie 2006; 75(4):
371-377.
4. Macchiarulo C., Pieri R., Mitolo D.C. et al.: Antihypertensive effects of six calcium antagonists: Evidence from Fourier Analysis of 24-hour ambulatory blood pressure recordings. Curr. Ther. Res. Clin. Exp. 2001; 62(4): 236-253.
5. Romito R., Pansini M.I., Perticone F. et al.: Comparitive effect of lercanidipine, felodipine, and nifedipine GITS on blood pressure and heart rate
in patients with mild to moderate arterial hypertension: the Lercanidipine in Adults (LEAD) Study. J. Clin. Hypertens. 2003; 5(4): 249-253.
6. Schwinger R.H.G., Schmidt-Mertens A.: The new lipophilic calcium channel blocker lercanidipine combines high antihypertensive efficacy with
low side effects [abstract no. P1-7]. Dtsch. Med. Wochenschr. 2002; 127(supl. 1): S13.
7. Barrios V., Navarro A., Esteras A. et al.: Antihypertensive efficacy and tolerability of lercanidipine in daily clinical practise. The ELYPSE study.
Blood Press 2002; 11(2): 95-100.
8. Chia Y.C., Yeoh E.S.H., Ng C.J. et al.: Efficacy and tolerability of lercanidipine in mild to moderate hypertension among Asians of different ethnic
groups. Singapore Med. J. 2009; 50(5): 500.
9. Barrios V., Escobar C., Echarri R.: Fixed combinations in the management of hypertension: perspectives on lercanidipine – enalapril. Vascular
Health and Risk Management 2008: 4(4): 847-853.
10. Ting C., Guang-hui C., Ting-shu Y. et al.: Efficacy and safety of the treatment: combination of benazepril/lercanidipine vs. benazepril alone in
patients with mild-to-moderate hypertension. Chin. Med. J. 2013; 126(12).
11. Recordati SpA. 2004a. Efficacy and tolerability of a combination of lercanidipine and enalapril in patients with mild to moderate essential hypertension not adequately controlled by lercanidipine treatment (add-on to lercanidipine) [CPL1-0018]. Milan: Recordati SpA, Mar.
12. Recordati SpA. 2004b. Efficacy and tolerability of a combination of lercanidipine and enalapril in patients with mild to moderate essential hypertension not adequately controlled by enalapril treatment (add-on to enalapril) [CPL1-0019]. Milan: Recordati SpA, Mar 25.
13. Guillen V.F.G., Abellan J., Llisterri J.L. et al.: Efficacy and safety of lercanidipine in combination with enalapril in HBP. Preliminary results of ZANYCONTROL study group. Am. J. Hypertens. 2003; 16: 115A.
Vol. 7/Nr 4(25)/2014, 33-38
37
38
Siedem powodów, aby stosować lerkanidypinę w terapii nadciśnienia tętniczego
M. Wełnicki, A. Mamcarz
14. Robles N.R., Canelada J.A., Iglesias M. et al.: Evaluation of lercanidipine in the general practice setting. Ann Med Interna 2003; 20: 282-286.
15. Cleophas T.J., van Ouwerkerk B.M., van der M.J. et al.: Diabetics with hypertension not controlled with ACE inhibitors: alternate therapies. Angiology 2001: 52: 469-75.
16. Rengo F., Romis L.: Activity of lercanidipine in double-blind comparison with nitrendipine in combination treatment of patients with resistant
essential hypertension. J. Cardiovasc. Pharmacol. 1997; 29: S54-58.
17. Makarounas-Kirchmann K., Glover-Koudounas S., Ferrari P.: Results of a meta-analysis comparing the tolerability of lercanidipine and other dihydropyridine calcium channel blockers [Comparative Study, Journal Article, Meta-Analysis, Research Support, Non-U.S. Gov’t] Clin. Ther. 2009;
31(8): 1652-1663.
18. Lund-Johansen P., Stranden E., Helberg S. et al.: Quantification of leg oedema in postmenopausal hypertensive patients treated with lercanidipine or amlodipine. J. Hypertens. 2003; 21: 1003-1010.
19. Borghi C., Prandin M.G., Dormi A. et al.: Improved tolerability of the dihydropyridine calcium-channel antagonist lercanidipine: the lercanidipine challenge trial. Blood Press 2003(supl. 1): 14-21.
20. Farah R., Shurtz-Swirski R., Khamisy-Farah R.: Lercanidipine Effect on Polymorphonuclear Leukocyte-Related Inflammation and Insulin Resistance in Essential Hypertension Patients. Cardiol. Ther. 2012; 1: 4.
21. Rachmani R., Levi Z., Zadok B.S. et al.: Losartan and lercanidipine attenuate low-density lipoprotein oxidation in patients with hypertension
and type 2 diabetes mellitus: a randomized, prospective crossover study. Clin. Pharmacol. Ther. 2002; 72: 302-307.
22. Ninci M.A., Magliocca R., Malliani A.: Efficacy and tolerability of lercanidipine in elderly patients with mild to moderate hypertension in a placebo-controlled, double-blind study. J. Cardiovasc. Pharmacol. 1997; 29: S40-44.
23. Poncelet P., Ribstein J., Goullard L. et al.: Efficacy and acceptability of lercanidipine are not age dependent in patients with essential hypertension: the AGATE study. Ann. Cardiol. Angiol. 2004(Paris); 53: 123-130.
24. Leonetti G., Magnani B., Pessina A.C. et al.: Tolerability of long-term treatment with lercanidipine versus amlodipine and lacidipine in elderly
hypertensives. Am. J. Hypertens. 2002; 15: 932-940.
25. Cherubini A., Fabris F., Ferrari E. et al.: Comparative effects of lercanidipine, lacidipine, and nifedipine gastrointestinal therapeutic system on
blood pressure and heart rate in elderly hypertensive patients: the ELderly and LErcanidipine (ELLE) study. Arch. Gerontol. Geriatr. 2003; 37:
203-212.
26. Millar-Craig M., Shaffu B., Greenough A. et al.: Lercanidipine vs lacidipine in isolated systolic hypertension. J. Hum. Hypertens. 2003; 17: 799-806.
27. Tisaire-Sánchez J., Roma J., Camacho-Azcargorta I.: Assessment of cognitive function in patients with essential hypertension treated with lercanidipine. Vascular Health and Risk Management 2006; 2(4): 491-498.
Vol. 7/Nr 4(25)/2014, 33-38