Fragment publikacji - Stan zdrowia a procesy demograficzne.

Fragment publikacji - Stan zdrowia a procesy demograficzne.

STAN ZDROWIA
A PROCESY DEMOGRAFICZNE
ZIELONOGÓRSKIE SPOTKANIA
Z DEMOGRAFIĄ
tom IV
ZIELONA GÓRA 2015
Redakcja: Dorota Szaban, Hanna Kurowska i Robert Wróbel
Korekta: Joanna Tarasiewicz
Recenzja: dr hab. Anna Wachowiak, prof. WSH TWP
Projekt okładki: Edyta Leśniarek
Wydawca:
Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego
ul. Podgórna 7
65-057 Zielona Góra
ISBN 978-83-935258-4-3
Spis treści
Wprowadzenie
Spis treści .............................................................................................................Str.
I. ZDROWIE
PUBLICZNE I OPIEKA MEDYCZNA
Wstęp .......................................................................................................................................5
I.
ZDROWIE
PUBLICZNE
I OPIEKA
MEDYCZNA
..................................................
7
1.
Piotr Bromber
– Dostępność
do świadczeń
opieki
zdrowotnej w województwie
1. Piotrlubuskim
Bromber - Dostępność do świadczeń opieki zdrowotnej w województwie
lubuskim .............................................................................................................................. 7
2.
Małgorzata Gogół – Polityka zdrowotna w Unii Europejskiej
2. Małgorzata Gogół - Polityka zdrowotna w Unii Europejskiej..............................26
3.
Magdalena
Balak-Hryńkiewicz
– Programowanie
strategiczne
w polityce
3. Magdalena
Balak-Hryńkiewicz
- Programowanie
strategiczne
w polityce
zdrowotzdrowotnej
na
przykładzie
województwa
lubuskiego
nej na przykładzie województwa lubuskiego.............................................................43
4. Jolanta
Jolanta
Skierska
– Opieka
zdrowotna
w Polsce
w latach
w opinii
Skierska
- Opieka
zdrowotna
w Polsce
w latach
20042004-2014
– 2014 w opinii
spospołecznej
łecznej
.................................................................................................................................58
5. Hanna
Kurowska
– Policja
lekarska
...........................................................................67
Hanna
Kurowska
– Policja
lekarska
– początki zdrowia publicznego
na ziemiach polskich w XIX wieku
5
7
7
22
35
47
54
II. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO – PERSPEKTYWY I WYZWANIA 94
II. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO – PERSPEKTYWY I WYZWANIA
75
1. Joanna Nawrocka, Elżbieta Nawrocka, Joanna Wołosowicz - Młodsi, starsi, najstar1. si – Obraz
Joannaciała
Nawrocka,
Elżbieta
Nawrocka,
Joanna
Wołosowicz –
a poczucie
zadowolenia
i zdrowia
...................................................94
Młodsi,
starsi,
najstarsi
–
obraz
ciała
a poczucie
zadowolenia i zdrowia
2. Danuta Nowak - Profilaktyka gerontologiczna na Zielonogórskim
Uniwersytecie 75
2.Trzeciego
Danuta
Nowak
– Profilaktyka gerontologiczna na Zielonogórskim
Wieku
............................................................................................................
114
Uniwersytecie
Trzeciego
3. Dorota
Szaban, Beata
Trzop -Wieku
Lubuszanie na przedpolu starości –wybrane obszary 90
życia w świetle
badań
Lubuskiego
Społecznego
........130
3. styluDorota
Szaban, wyników
Beata Trzop
– Lubuszanie
naSondażu
przedpolu
starości – wybrane
4. Joanna
Hoffmann–Aulich,
Arleta
Wojciechowska
Łącka,
Anna
Pławiak–Mowna,
obszary stylu życia w świetle wyników badań Lubuskiego Sondażu
Monika
Lato– Pawłowska, Grażyna Milewska–Wilk, Jan Krzysztof - Starzejące się 101
Społecznego
społeczeństwo a demografia........................................................................................151
4.
Joanna Hoffmann-Aulich, Arleta Wojciechowska Łącka, Anna Pławiak-Mowna,
Monika Lato-Pawłowska, Grażyna Milewska-Wilk, Jan Krzysztof Łącki –
Starzejące się społeczeństwo a demografia
118
III. STAN ZDROWIA LUDNOŚCI W PERSPEKTYWIE HISTORYCZNEJ .... 172
III. STAN
ZDROWIA
W PERSPEKTYWIE
HISTORYCZNEJ
1. Tomasz
JaworskiLUDNOŚCI
- Początki świadomości
ochrony zdrowia
i jej wpływ powstania 133
przejścia
demograficznego
..........................................................................................172
1.
Tomasz Jaworski – Początki świadomości ochrony zdrowia i jej wpływ
2. Ján Golian
- Przyczyny
zgonów
w parafii Detva w środkowej Słowacji w długim 133
na powstanie
przejścia
demograficznego
XIX
wieku
.......................................................................................................................189
2.
Ján Golian – Przyczyny zgonów w parafii Detva w środkowej Słowacji
......................................................................................................................................................
w długim XIX wieku
145
Str.
3.
Ryszard Wójtowicz – Zgony w parafii św. Maurycego we Wrocławiu
3. Ryszard Wójtowicz - Zgony w parafii św. Maurycego we Wrocławiu w latach 1766w latach 1766-1850
152
1850...................................................................................................................................199
4.
Arkadiusz
Rzepkowski
– Niepełnosprawni
w województwie
łódzkim
4. Arkadiusz
Rzepkowski
- Niepełnosprawni
w województwie
łódzkim
w świetle
w świetle powszechnego
z 1921
roku.
Struktura
pod kątem
powszechnego
spisu ludności spisu
z 1921ludności
r. Struktura
pod
kątem
wybranych
cech spowybranych
cech
społeczno-demograficznych
łeczno-demograficznych. ............................................................................................. 216 165
– Strażniczka
i śmierci
rola kobiety -w życiu
zdrowotnym spo5. M. Szymczak
Małgorzata
Szymczak –życia
„Mądra
matka–powinna…”
rola kobiety
łeczeństwa
..............................................................................................................231
w życiuPRL
zdrowotnym
rodziny w PRL w świetle wybranych materiałów
6. Robert
Skobelski
– Szpital
Wojewódzki w Zielonej Górze – lecznica na miarę XXI 177
prasowych
oraz
poradników
wieku
................................................................................................................................245
6.
Robert Skobelski – Szpital Wojewódzki w Zielonej Górze – lecznica
na miarę XXI wieku
187
IV. STYL I JAKOŚĆ ŻYCIA A ZDROWIE
205
1.
Izabela Chmiel, Maciej Górkiewicz, Katarzyna Zawada
IV. STYL
I JAKOŚĆ łącznego
ŻYCIA A ZDROWIE
.................................................................271
– O potrzebie
stosowania dwóch
wskaźników otyłości: wskaźnika
1. Izabela
Chmiel
dr,
Maciej
Górkiewicz
dr,
Katarzyna
Zawada-studentka
masy ciała (BMI) oraz stosunku talia-biodra
(WHR)
w badaniach - O potrzebie łącznego
stosowania
dwóch
wskaźników
otyłości,
wskaźnika
masy osób
ciała (BMI)
nad postrzeganiem własnego wyglądu i zachowaniu zdrowotnym
oraz o różnym
stosunku talia-biodra
(WHR)
w badaniach
nad
postrzeganiem
własnego
wy- 205
stopniu otyłości
glądu i zachowaniu zdrowotnym osób o różnym stopniu otyłości. ...................271
2.
Arleta Wojciechowska Łącka, Joanna Hoffmann-Aulich,
2. Arleta Wojciechowska Łącka, Joanna Hoffmann - Aulich, Anna Pławiak - Mowna,
Anna Pławiak-Mowna, Grażyna Milewska-Wilk, Monika Lato-Pawłowska,
Grażyna Milewska - Wilk, Monika Lato - Pawłowska, Jan Krzysztof Łącki Choroby
Jan Krzysztof Łącki – Choroby nowotworowe a zmiany demograficzne
216
nowotworowe a zmiany demograficzne ...................................................................285
3.
Dorota
Szaban
– Jakość
determinowana
stanem
zdrowia
3. Dorota
Szaban
- Jakość
życiażycia
determinowania
stanem
zdrowia
mieszkańców wojemieszkańców
województwa
lubuskiego
wództwa lubuskiego......................................................................................................295 224
4.
Krystyna
Motyl
– Zdrowie
mieszkańców
województwa
lubuskiego
4. Krystyna
Motyl
- Zdrowie
mieszkańców
województwa
lubuskiego
w świetle wyw świetle
wybranych
danych
statystycznych
233
branych
danych
statystycznych
..................................................................................308
5.
Robert
Wróbel
Stan
zdrowia
ludności
Polski
na
tle
państw
UE
......................323
5.
Robert Wróbel – Stan zdrowia ludności Polski na tle państw
6. M. Zielińska
- Calos Cagatos - w zdrowym ciele zdrowy duch. Przyczynek do re- 245
Unii Europejskiej
o kondycji
psychofizycznej
młodzieży
akademickiej
.................................339
6. fleksjiMaria
Zielińska
– Calos Cagatos
– w zdrowym
ciele zdrowy
duch.
Przyczynek do refleksji o kondycji psychofizycznej młodzieży akademickiej
4
257
Wprowadzenie
Od lat rośnie znaczenie problematyki zdrowia w dyskursie publicznym. Stan zdrowia ludności jest wypadkową wielu czynników mających wpływ na kształtowanie się klasycznych
mierników stanu zdrowia. Cechą uwarunkowań zdrowia jest to, że podlegają one ciągłym
zmianom i to zarówno w sensie ilościowym jak i jakościowym. Poza zróżnicowaniem geograficznym i kulturowym, mamy do czynienia z ich przemianami na tle zmian społecznych
i politycznych. Można zauważyć także wzrost wzajemnych powiązań pomiędzy stanem zdrowia
społeczeństw, a zachodzącymi w nich procesami demograficznymi, często o niekorzystnym
charakterze. Istotnym elementem podejmowanym w różnego typu analizach jest wskazanie
i próby interpretacji owych zmian demograficznych, jak również diagnoza wyzwań, jakie niosą
one za sobą. Zmiany przewidziane prognozą demograficzną będą miały znaczący wpływ na
sytuację zdrowotną społeczeństw. Dla przykładu można wskazać, że tylko z powodu starzenia
się populacji zwiększy się istotnie odsetek osób potrzebujących podstawowej i specjalistycznej
opieki medycznej. Równocześnie prognozuje się wzrost odsetka osób obarczonych chorobami
przewlekłymi i niepełnosprawnością, co zwiększy zarówno potrzeby, jak i wydatki na świadczenia medyczne oraz usługi opiekuńcze. Zmiana struktury zdrowotnej społeczeństwa wymusza
od lat poszukiwanie skutecznych środków zaradczych zarówno o charakterze politycznym,
ekonomicznym, kulturowym, jak i społecznym.
Niniejsze opracowanie stanowi zbiór interdyscyplinarnych studiów i analiz obejmujących
tematykę szeroko rozumianego zdrowia - dziś i w przeszłości.
Refleksje na temat różnych wymiarów zdrowia ujęte zostały w cztery kategorie, którym
zadedykowane zostały poszczególne części książki.
W części pierwszej „Zdrowie publiczne i opieka medyczna” autorzy tekstów poruszają zagadnienia związane z samą organizacją systemu opieki zdrowotnej oraz polityki w zakresie
ochrony zdrowia w różnych perspektywach – unijnej (M. Gogół), krajowej (J. Skierska), regionalnej (M. Balak-Hryńkiewicz oraz P. Bromber) oraz charakteryzują system opieki zdrowotnej
w ujęciu historycznym (H. Kurowska). W tej części książki autorzy przedstawiają podstawowe
ramy teoretyczne, związane z funkcjonowaniem systemu opieki medycznej, co stanowi tło dla
rozważań zawartych w kolejnych częściach.
W części drugiej zostały scharakteryzowane zjawiska związane z procesem starzenia się
społeczeństwa. Przyśpieszenie procesu starzenia się społeczeństwa to jedna z cech charakteryzujących zmiany demograficzne, jakie obserwuje się w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu.
Autorzy opracowań przedstawili różne wymiary funkcjonowania osób starszych w kontekście
zachowań prozdrowotnych (D. Szaban, B. Trzop), profilaktyki gerontologicznej (D. Nowak),
zachorowań (Arleta Wojciechowska Łącka, Joanna Hoffmann - Aulich, Anna Pławiak - Mowna, Grażyna Milewska - Wilk, Monika Lato - Pawłowska, Jan Krzysztof Łącki) oraz zmiany
postrzegania siebie i swojego ciała determinowane wiekiem (Joanna Nawrocka, Elżbieta Nawrocka, Joanna Wołosowicz).
W trzeciej części zostały zawarte teksty podejmujące tematykę zdrowia w perspektywie
historycznej. Część rozpoczyna tekst T. Jaworskiego, który charakteryzuje społeczne uwarun-
5
kowania pierwszego przejścia demograficznego, osadzając je w ramach koncepcji biowładzy.
Ważną część opracowania stanowią analizy historiograficzne dotyczące problematyki zgonów
na terenach Polski i Słowacji (J. Golian, A. Rzepkowski, R. Wójtowicz). W tej części znalazł się
także tekst M. Szymczak opisujący przemiany roli kobiety w aspekcie uwarunkowań wyznaczanych politycznie, kulturowo oraz poprzez rozwiązania w zakresie służby zdrowia.
Powiązanie tematyki stylu życia ze stanem zdrowia przedstawił w 1974 roku Marc Lalonde,
ówczesny Minister Zdrowia Kanady prezentując koncepcję czynników warunkujących zdrowie
w raporcie pn. „Nowa perspektywa dla zdrowia Kanadyjczyków” (A New Perspective on the Health of Canadians). W ostatniej części książki znalazły się artykuły ilustrujące właśnie wzajemne
relacje pomiędzy tymi dwoma obszarami. K. Motyl i R. Wróbel prezentują różne wskaźniki
określające stan zdrowia ludności oraz elementy determinujące stan zdrowia w zależności od
stylu życia (w perspektywie porównawczej- krajowej i europejskiej). M. Zielińska i D. Szaban
prezentują opinie dotyczące ocen stanu zdrowia różnych kategorii społecznych (studentów oraz
mieszkańców województwa lubuskiego). W artykule autorstwa I. Chmiel, M. Górkiewicza oraz
K. Zawady przedstawione zostały analizy związane z kwestią mierzenia otyłości młodzieży
i jej uwarunkowań. W tej części scharakteryzowano także uwarunkowania społeczne zachorowalności społeczeństwa na choroby nowotworowe (Arleta Wojciechowska-Łącka, Joanna
Hoffmann-Aulich, Anna Pławiak-Mowna, Grażyna Milewska-Wilk, Monika Lato-Pawłowska,
Jan Krzysztof Łącki).
6